Όταν τον Μάρτιο του 2003 η Ελλάδα υπέγραφε τη σύμβαση για την προμήθεια των 170 Leopard-2HEL (Leopard-2A6) αγόραζε ένα από τα πλέον σύγχρονα άρματα μάχης στον κόσμο και το κορυφαίο μέλος της οικογένειας Leopard-2.

Σήμερα, 15 σχεδόν χρόνια μετά, η κατασκευάστρια εταιρία KMW έχει αναπτύξει δύο νέες εκδόσεις (Leopard-2A7 και Leopard-2A7+), οι οποίες θεωρούνται τα κορυφαία άρματα μάχης στον κόσμο.

Η εκκίνηση του προγράμματος παραγωγής των 250 αρμάτων μάχης Altay από την Τουρκία, εκ των πραγμάτων δημιουργεί την ανάγκη εκσυγχρονισμού και ανανέωσης του αρματικού δυναμικού της Ελλάδας, εάν βέβαια θέλουμε τα διατηρήσουμε, σε σχετικά ανακτά επίπεδα, την ισορροπία δυνάμεων με την Τουρκία, ιδιαίτερα στο μέτωπο του Έβρου.

Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα περί το 2025 η Τουρκία θα διαθέσει 774 άρματα εξοπλισμένα με πυροβόλο των 120 χιλιοστών: 250 Altay, 354 Leopard-2A4 (είτε ως έχουν, είτε αναβαθμισμένα σύμφωνα με την πρόταση που έχει καταθέσει η Aselsan) και 170 αναβαθμισμένα M-60T. Αντίθετα, η Ελλάδα θα διαθέτει μόλις 353 άρματα με πυροβόλο 120 χιλιοστών. Δηλαδή η αναλογία θα είναι 1 : 2,19 υπέρ της Τουρκίας.

 

Είναι προφανές ότι από το 2020 και μετά, και σίγουρα από το 2025 και μετά η χώρα μας χρειάζεται όχι μόνο να εκσυγχρονίσει το σύνολο των Leopard-2 που διαθέτει, ώστε να παραμείνουν ικανά και αξιόμαχα, αλλά να προχωρήσει και στην προμήθεια νέων αρμάτων μάχης με πυροβόλο 120 χιλιοστών, αφενός για να εξισορροπήσει την ανερχόμενη τουρκική απειλή, αφετέρου διότι μετά το 2020 θα προκύψει το ζήτημα της αντικατάστασης των 100 εν υπηρεσία Μ-60Α3 TTS και μετά το 2025 αυτό της αντικατάστασης των 396 Μ-48Α5 MOLF.

Η αγορά 500 νέων αρμάτων μάχης ή έστω 400 για την αντικατάσταση των M-48A5 MOLF με παράλληλη απόσυρση, χωρίς αντικατάσταση, των 100 M-60A3 TTS θα κόστιζε πολλά! Το 2003 αγοράσαμε 170 Leopard-2 με κόστος € 10,2 εκατομμύρια. Σήμερα το κόστος αγοράς ενός Leopard-2A7+ ανέρχεται στα € 12,92 εκατομμύρια. Άρα: 500 νέα άρματα μάχης x € 12,92 εκατομμύρια = € 6,460 δισεκατομμύρια! Δηλαδή… Game Over!

Γνωρίζοντας το πρόβλημα της παλαιότητας των M-48A5 MOLF, M-60A3 TTS και Leopard-1A5, το 2014 η ΔΙΤ (Διεύθυνση Ιππικού-Τεθωρακισμένων) αναζήτησε λύση σε μεταχειρισμένα άρματα μάχης M-1A1 Abrams από τις ΗΠΑ, δεδομένου ότι η μεγάλη ευρωπαϊκή «δεξαμενή» έχει στερέψει με τις χώρες τις Ανατολικής Ευρώπης να «καθαρίζουν» τα τελευταία αποθέματα Leopard-2A4 της Γερμανίας.

Στις αρχές του 2014 έπεσε στο τραπέζι η πρόταση αγοράς 400 μεταχειρισμένων M-1A1 Abrams από τα αμερικανικά αποθέματα. Ωστόσο, η αρχική ικανοποίηση έγινε προβληματισμός, καθώς μετά από επιτόπιο έλεγχο Ελλήνων τεχνικών διαπιστώθηκε ότι τα προμήθεια άρματα έπρεπε να υποστούν γενικευμένο και δαπανηρό πρόγραμμα επιχειρησιακή αποκατάστασης πριν ενταχθούν σε υπηρεσία. Έτσι, η τελική εισήγηση του ελληνικού κλιμακίου ήταν αρνητική, κατά της απόκτησης τους.

Το αντεπιχείρημα, στο συμπέρασμα της εισήγησης, ήταν ότι ναι μεν τα άρματα θα πρέπει να υποστούν πρόγραμμα επιχειρησιακής αποκατάστασης, αλλά μιλάμε για ένα άρμα μάχης 2^ης γενιάς με πυροβόλο 120 χιλιοστών, σαφώς ανώτερο των M-48A5 MOLF, M-60A3 TTS και Leopard-1A5, που θα ενίσχυε σε μεγάλο βαθμό τη μαχητική ισχύ του ΕΣ και την άμυνα της Θράκης.

Μετά όμως ήρθε ο λογαριασμός: € 1,5 δισεκατομμύρια για 400 M-1A1 Abrams της έκδοσης TIGER (Total Integrated Engine Revitalization), την κάλυψη της τεχνικής υποστήριξης τους για 25 χρόνια, αρχικό απόθεμα 16.800 πυρομαχικών (ένας φόρτος ανά άρμα), αριθμό συστημάτων εξομοίωσης και εκπαίδευσης, εργαλεία και συλλογές συντήρησης, βιβλιογραφία και άλλα αναγκαία υλικά και υπηρεσίες.

Όπως ήταν φυσικό το συνολικό κόστος του προγράμματος προκάλεσε ίλιγγο στους Έλληνες επιτελείς, οι οποίοι ζήτησαν νέο τιμολόγιο, αυτή τη φορά για 90 M-1A1 Abrams TIGER. Αλλά και πάλι το κόστος των € 417 εκατομμυρίων που ζήτησαν οι Αμερικανοί κρίθηκε απαγορευτικό. Έτσι, αποφασίστηκε τελικά να μην υλοποιηθεί καμία από τις δύο προτάσεις.

Τι απομένει το 2017; Μόνο η πίστωση χρόνου, μέχρι να μπορέσει η Ελλάδα να αποκαταστήσει τις αμυντικές τις δαπάνες και να προχωρήσει σε νέα εξοπλιστικά προγράμματα.

Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να εξεταστεί η αναβάθμιση των 501 Leopard-1A5. Όχι ότι ένα άρμα 1^ης γενιάς, όπως είναι το Leopard-1A5, μπορεί να συγκριθεί με ένα άρμα 2^ης γενιάς, όπως είναι το Leopard-2 ή το M-1 Abrams, αλλά η αναβάθμιση των Leopard-1A5 θα μπορούσε να αποδειχθεί μια πολύ καλή ενδιάμεση λύση.

Οι Έλληνες επιτελείς γνωρίζουν πολύ καλά, ήδη από το 1999, το μεγάλο τεχνολογικό και επιχειρησιακό χάσμα που χωρίζει τα άρματα 1^ης γενιάς με αυτά της 2^ης γενιάς. Το 1999, στο πλαίσιο του προγράμματος «Νέο Άρμα Μάχης», πραγματοποιηθήκαν δοκιμές όλων των υποψήφιων αρμάτων σε πραγματικές συνθήκες και σε απαιτητικές διαδικασίες. Εκεί διαπιστώθηκε η αδυναμία των αρμάτων 1^ης γενιάς σε όλους τους τομείς: Στην ισχύ πυρός, τη θωράκιση, την ευελιξία και την ευκινησία, την ακρίβεια βολής, σε στάση ή σε κίνηση, και στον βαθμό επίγνωσης της τακτικής κατάστασης.

Συνεπώς, ένα πιθανό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των Leopard-1A5 θα πρέπει να κινηθεί στους παραπάνω άξονες, εάν βέβαια θέλουμε να τα καταστήσουμε αξιόμαχα και ικανά.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έκδοση Leopard-1A5 τέθηκε πρώτη φορά σε παραγωγή το 1987 και, σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις, ενσωματώνει τροποποιημένο πύργο μάχης με βελτιωμένη εσωτερική εργονομία έτσι ώστε ο πυροβολητής να έχει κοντά του περισσότερα πυρομαχικά, άρα να μειωθεί ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ δύο βολών (αύξηση του ρυθμού βολής, μείωση του χρόνου αντίδρασης του άρματος).

Αν και είναι εφοδιασμένος με πυροβόλο των 105 χιλιοστών ο νέος πύργος έχει σχεδιαστεί και ενσωματώνει υποδομή υποδοχής του πυροβόλου των Leopard-2A4 (L-44 των 120 χιλιοστών με κάνη μήκους 44 διαμετρήματος). Φυσικά στο Leopard-1A5 μπορεί να εγκατασταθεί νέο ΣΕΠ (Σύστημα Ελέγχου Πυρός), σπονδυλωτή θωράκιση AMAP (Advanced Modular Armor Protection), νέα θερμικά σκοπευτικά κ.ά. Αλλά και εδώ το πρόβλημα είναι το κόστος καθώς ένα τέτοιο πρόγραμμα θα προσέγγιζε το € 1 δις.

Για τα Leopard-2, οι επιλογές που υπάρχουν είναι εξίσου ακριβές (οι περισσότερες), αλλά υπάρχουν και φθηνές λύσεις. Μια επιλογή θα μπορούσε να ήταν η αναβάθμιση των 183 Leopard-2A4 στο επίπεδο Leopard-2A7+ με κόστος € 3.750.000 περίπου ανά άρμα και των 170 Leopard-2HEL στο ίδιο επίπεδο με κόστος € 1.875.000 περίπου ανά άρμα, δηλαδή με συνολικό κόστος € 1 δις.

Εναλλακτικά, τα Leopard-2HEL μπορούν να συνεχίσουν να υπηρετούν ως έχουν, άλλωστε πρόκειται για σύγχρονα άρματα μάχης που ικανοποιούν τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του ΕΣ, και να αναβαθμιστούν τα 183 Leopard-2A4 στο επίπεδο Leopard-2HEL με κόστος € 1.875.000 περίπου ανά άρμα μάχης (€ 343 εκατομμύρια συνολικό κόστος).

Μια ακόμα φθηνότερη λύση για τα Leopard-2A4 είναι η υιοθέτηση του πακέτου ESPACE (Enhanced Survivability Package Advanced Combat Environment) της γερμανικής IBD, η οποία αφορά στην ολόπλευρη ενίσχυση της προστασίας του Leopard-2A4 με θωράκιση AMAP. Η AMAP είναι μια συνθετική θωράκιση, η οποία αποτελείται από ένα κράμα αλουμινίου-τιτανίου, χάλυβα και κεραμικών υλικών. Το πακέτο ESPACE περιλαμβάνει και προστασία δαπέδου για μεγαλύτερη αντιναρκική προστασίας, καθώς και την εγκατάσταση του καπνογόνου συστήματος ROSY (Rapid Obscuring System) της Rheinmetall για αυξημένη παθητική προστασία. Το κόστος του ESPACE είναι € 1,17 εκατομμύρια ανά άρμα (άρα για τα 183 Leopard-2A4 το κόστος θα ήταν της τάξεως των € 214 εκατομμυρίων).

Φυσικά υπάρχει και το ακριβότερο πακέτο αναβάθμισης MBT Advanced Technology Demonstrator της Rheinmetall (περίπου € 3,75 εκατομμύρια ανά άρμα), το οποίο όμως αναβαθμίζει τα Leopard-2A4 σε επίπεδο κοντά στο επίπεδο των Leopard-2A7+ (άρα για 183 Leopard-2A4 το κόστος θα ήταν της τάξεως των € 686 εκατομμυρίων).

Σε γενικές γραμμές τα παραπάνω κόστη δεν είναι απαγορευτικά, αν σκεφτεί κανείς ότι ένα νέο Leopard-2A7+ κοστίζει € 12,92 περίπου, τη στιγμή που η αναβάθμιση ενός Leopard-2A4 στο κοντινότερο δυνατό επίπεδο σε σχέση με το Leopard-2A7+ κοστίζει € 3,75 εκατομμύρια! Απλά η Ελλάδα δεν έχει χρήματα να δαπανήσει για νέους εξοπλισμούς.

Σε κάθε περίπτωση από τα παραπάνω προκύπτει ότι ένα πρόγραμμα αναβάθμισης των 170 Leopard-2HEL και των 183 Leopard-2A4 στο επίπεδο Leopard-2A7+ θα κόστιζε περί το € 1 δις. Όπως είναι φυσικό, με την άσχημη οικονομική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα, μόνο μέσω διακρατικής συμφωνίας και επιμήκυνσης του χρονοδιαγράμματος αποπληρωμής θα μπορούσε να υλοποιηθεί ένα τόσο ακριβό πρόγραμμα.

Ωστόσο, το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι τόσο τα Leopard-2 όσο το πιεστικό ζήτημα αντικατάστασης των M-60A3 TTS και των M-48A5 MOLF.

Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο με κοινή αρχή, μέση και τέλος: Η Εθνική Άμυνα χρειάζεται χρήματα και προγραμματισμό, ώστε να μην σωρεύονται επιχειρησιακές ανάγκες όπως συμβαίνει σήμερα που ο Στρατός, το Ναυτικό και η Αεροπορία δεν ξέρουν ποιο απ’ όλα τα προγράμματα που έχουν ανάγκη να θέσουν ως πρώτη προτεραιότητα! Αυτό συμβαίνει όταν βρισκόμαστε στο 2017 και έχουμε παραιτηθεί από τους εξοπλισμούς εδώ και 10-15 χρόνια, δηλαδή πριν ακόμα ξεκινήσει η κρίση!