Με αφορμή την πρόσφατη ανακοίνωση του εκσυγχρονισμού μέρους του στόλου των μαχητικών F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας, στον οποίο αναφέρεται ότι θα συμπεριληφθεί και η αναβάθμιση 26 ολοκληρωμένων συστημάτων αυτοπροστασίας-Η/Π τύπου ASPIS I σε ASPIS II, επανερχόμαστε σε αυτό το πραγματικά κρίσιμο ζήτημα για το αξιόμαχο του Όπλου.

Έχουν περάσει 30 ολόκληρα χρόνια από την εποχή που υπογράφηκε η σύμβαση για την προμήθεια των 40 μαχητικών F-16C/D Block 30 και περισσότερα από την υπογραφή της αντίστοιχης για τα Mirage 2000EG/BG. Για πρώτη φορά, διαβάζαμε στον ειδικό περιοδικό Τύπο της εποχής, ιδίως μετά το 1985, για μαχητικά 3^ης γενιάς και τους νεοτερισμούς που εισήγαγαν στην εναέρια μάχη. Χειριστήρια φιλοσοφίας HOTAS, ραντάρ πολλαπλών λειτουργικών διαμορφώσεων, Fly-By-Wire, Glass cockpit, ήταν μερικοί μόνο από αυτούς τους νεοτερισμούς που εισήγαγαν νέα δεδομένα για πολλές αεροπορικές δυνάμεις ανά τον κόσμο.

Για τα συστήματα αυτοπροστασίας-Η/Π (μπορείτε να ανατρέξετε στα αφιερώματα που έχουμε κάνει σχετικά με το τι ακριβώς κάνουν και γιατί είναι αναγκαία) που αποτελούσαν άλλο ένα βασικό συστατικό του εξοπλισμού αποστολής των νέων μαχητικών, άλλον ένα νεοτερισμό και μάλιστα σημαντικό, άρχισε να γίνεται λόγος αρκετά αργότερα. Τουλάχιστον κατά μία πενταετία. Ενώ οι παραδόσεις των F-16 είχαν ολοκληρωθεί με τη σύμβαση των Mirage 2000 να αντιμετωπίζει προβλήματα και τις παραδόσεις να έχουν ανασταλεί λόγω σημαντικών αποκλίσεων στην απόδοση ορισμένων λειτουργικών διαμορφώσεων του ραντάρ RDM-3, για πρώτη φορά άρχισαν να εμφανίζονται αναφορές σχετικές με την ανάγκη εξοπλισμού των νέων μαχητικών με συστήματα αυτοπροστασίας.

Μέσω της σύμβασης ΤΑΛΩΣ που υπογράφηκε στις 21 Φεβρουαρίου του 1992, οι Γάλλοι αναλάμβαναν την αποκατάσταση των προβλημάτων του RDM-3 με δική τους επιβάρυνση, ενώ η ελληνική πλευρά θα προμηθεύονταν, καταβάλλοντας το ποσό των δύο δισεκατομμυρίων γαλλικών φράγκων, συστήματα αυτοπροστασίας-Η/Π τύπου ICMS 2000Mk.1 για το σύνολο των Mirage 2000EG/BG, πυραύλους μέσης ακτίνας (BVR) Matra Super 530D και μονάδες συνεχούς καταύγασης (Continuous Wave Illumination-CWI) για την καθοδήγηση τους από το ραντάρ RDM-3, καθώς και 100 πρόσθετους μικρής ακτίνας R550 Magic II με κεφαλή αναζήτησης υπερύθρων.

 

Το πρώτο αερομεταφερόμενο ολοκληρωμένο σύστημα αυτοπροστασίας-Η/Π που εντάχθηκε σε υπηρεσία στο ελληνικό οπλοστάσιο ήταν λοιπόν το ICMS 2000Mk.1 (1996). Ακριβώς ένα χρόνο μετά την υπογραφή της σύμβασης TΑΛΩΣ, στις 17 Φεβρουαρίου του 1993, η τότε ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την επιλογή του ASPIS I της Litton για τον εξοπλισμό των F-16C/D Block 30. To ύψος της σύμβασης είχε αναφερθεί σε 191,7 εκατομμύρια δολάρια και σε αυτή ενεπλάκησαν οι Raytheon που παρέδωσε στη Litton 33 παρεμβολείς AN/ALQ-187 κόστους 48,7 εκατομμυρίων δολαρίων και Tracor που αντίστοιχα παρέδωσε 80 συστήματα αυτόματης εκτόξευσης θερμοβολίδων-αερόφυλλων τύπου AN/ALE-147 αξίας 18 εκατομμυρίων δολαρίων.

Advanced Self Protection Integrated Suite (ASPIS)-Η προϊστορία

Τελικά η σύμβαση προμήθειας του ASPIS I υπογράφηκε στις 16 Ιουνίου του 1993 και το ύψος διαμορφώθηκε σύμφωνα με άλλες πηγές στα 122 εκατομμύρια δολάρια. Ενάμιση σχεδόν χρόνο αργότερα, το Μάρτιο του 1995, η Lockheed Martin ξεκίνησε εργασίες ενσωμάτωσης του ASPIS I επάνω στο πρώτο F-16C Block 50 της ΠΑ (αριθμός ουράς 045), καθώς η σύμβαση για την προμήθεια των μαχητικών του τύπου είχε υπογραφεί τον Απρίλιο του 1993 (Peace Xenia II). Στόχος ήταν φυσικά να εξοικονομηθεί χρόνος και χρήματα μέσω της κίνησης αυτής.  Καθυστερήσεις όμως υπήρξαν… Οι πτητικές δοκιμές αποδοχής του συστήματος (AFT-Acceptance Flight Tests) άρχισαν τον Φεβρουάριο του 1997 για να διακοπούν λιγότερο από δύο μήνες μετά, τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου, λόγω προβλημάτων στο λογισμικό του RWR τύπου AN/ALR-66(VH)1. Οι πτητικές δοκιμές επαναλήφθηκαν τον Φεβρουάριο του 1998 για να ολοκληρωθούν αυτή τη φορά με επιτυχία το Μάιο του ίδιου χρόνου. Χρειάστηκε δηλαδή να περάσουν πέντε ολόκληρα χρόνια από την ημέρα της ανακοίνωσης και της υπογραφής της σύμβασης, μέχρι το πρωτότυπο να κριθεί πλήρως λειτουργικό και να δοθεί έτσι το πράσινο φώς για την εγκατάσταση στα αεροσκάφη!

 

Η πρώτη αυτή σύμβαση για την προμήθεια του ASPIS I κάλυψε το στόλο των F-16C/D Block 30 και -50 από πλευράς εξοπλισμού με RWR και εκτοξευτών αναλωσίμων (AN/ALE-47). Όχι όμως και από πλευράς παρεμβολέων οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε ορισμένα μόνο αεροσκάφη. Το F-16C Block 50 (045) που παρέμεινε στις ΗΠΑ για την ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης, των πτητικών δοκιμών και της πιστοποίησης του ASPIS I, δεν παραδόθηκε καθώς χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια για την πιστοποίηση των συστημάτων που θα έφεραν τα F-16C/D Block 52+ παραγωγής. Η σύμβαση για την προμήθεια των οποίων (50 αρχικά με προαίρεση για 10 ακόμα) υπογράφηκε το Μάρτιο του 2000.

ASPIS II-Από τη σύμβαση του 2003 μέχρι σήμερα…

Επόμενη σημαντική εξέλιξη στην ιστορία του ASPIS, ήταν η υπογραφή σύμβασης ύψους 242 εκατομμυρίων δολαρίων τον Απρίλιο του 2003 για την προμήθεια 60 ολοκληρωμένων συστημάτων ASPIS II (παρεμβολέας AN/ALQ-187H, RWR τύπου AN/ALR-93(V) και εκτοξευτές αναλωσίμων ΑΝ/ALE-47), που θα εξόπλιζαν τα Block 52+, 29 παρεμβολέων AN/ALQ-187H με ενσωματωμένη ψηφιακή μονάδα καταγραφής και αποθήκευσης συχνοτήτων (DRFM-Digital Radio Frequency Memory) και την αναβάθμιση των αναλογικών παρεμβολέων του ίδιου τύπου που ήδη είχαν εγκατασταθεί στα Βlock 30 και -50. ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ότι παρά το γεγονός ότι εξετάστηκαν και άλλα ανταγωνιστικά συστήματα, με προτροπή και επιμονή του ΑΑΣ (Ανώτατο Αεροπορικό Συμβούλιο) από ότι λέγεται –χωρίς να μπορούμε να το επιβαβαιώσουμε- επιλέχθηκε το ASPIS II για λόγους ομοιοτυπίας και δημιουργίας κοινού συστήματος υποστήριξης και συντήρησης.

 

Η επιλογή επομένως ήταν λογική από κάθε πλευρά. Στη σύμβαση προβλεπόταν η συμμετοχή πέντε ελληνικών εταιριών στο πρόγραμμα (INTRAKOM, EAB, SONAK, MilTech Hellas και ISI), οι οποίες ανέλαβαν υποκατασκευαστικό έργο. Προέβλεπε επίσης έναρξη εγκατάστασης των συστημάτων στα Block 52+ κατά τον 31^ο μήνα από την ενεργοποίηση της σύμβασης και ολοκλήρωση της διαδικασίας κατά τον 45^ο μήνα. Δεδομένου ότι η σύμβαση ενεργοποιήθηκε με την προκαταβολή από ελληνικής πλευράς ποσού ύψους 64,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Οκτώβριο του 2003, η έναρξη των εργασιών έπρεπε να γίνει τον Απρίλιο του 2006 και η ολοκλήρωσή τους τον Σεπτέμβριο του 2008. ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ότι τίποτα από αυτά δεν έγινε…

Σε ανακοίνωση Τύπου της Raytheon με ημερομηνία 1^η Αυγούστου του 2006 διαβάζουμε ότι στο πλαίσιο της Φάσης 1 του προγράμματος, το ελληνικό υπουργείο άμυνας υπέγραψε συμβόλαιο ύψους 96 εκατομμυρίων δολαρίων για την προμήθεια 33 συστημάτων ASPIS II μαζί με πλήρη εξοπλισμό υποστήριξης και υπηρεσίες εκπαίδευσης. ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ότι τα F-16C/D Block 52+ Adv. παραδόθηκαν με το σύστημα ASPIS II πλήρως εγκατεστημένο και λειτουργικό. Οι δοκιμές του ξεκίνησαν σχεδόν αμέσως μετά την παράδοση των πρώτων αεροσκαφών και πολύ σύντομα το ASPIS II κηρύχτηκε επιχειρησιακό στην 335 Μοίρα.

 

ΕΙΝΑΙ ΜΥΘΟΣ ότι το σύστημα αυτό-καθεαυτό δεν πληροί τις επιχειρησιακές προδιαγραφές της Πολεμικής Αεροπορίας. Οι επιδόσεις του είναι κορυφαίες και η απόδοσή του πολύ καλύτερη του αναμενόμενου. Ιπτάμενοι της 335 Μοίρας αναφέρουν ότι σε όλα τα σενάρια που εκτελέστηκαν στον αέρα, με την συμμετοχή αεροσκαφών του ίδιου τύπου (F-16 Block 52+ Adv. εναντίον F-16 Block 52+ Adv) ή και με την συμμετοχή άλλων τύπων (Mirage 2000-5Mk.2, F-4E AUP, Block 52+) σε όλες τις διασταυρώσεις τα Block 52+ Adv παρέμεναν κυριολεκτικά αθέατα, ακόμη και σε σενάρια που κάλυπταν αποστάσεις μεγαλύτερες των 20-25 μιλίων. Δεν μιλάμε για απλό «θόρυβο» ή «σπάσιμο» του εγκλωβισμού, αλλά για μαχητικά που ήταν σαν να μην υπάρχουν…  Ενδεικτικό των δυνατοτήτων του συστήματος είναι το γεγονός ότι ακόμη και σε Stand By Μode εμποδίζει τον εγκλωβισμό από μικρές αποστάσεις. Οι ιπτάμενοι της 335 Μοίρας στην απογείωση αποπειράθηκαν επανηλλειμένα να λοκάρουν τα προπορευόμενα Block 52+ Adv. που είχαν το ASPIS II σε STAND BY λειτουργία, χωρίς ποτέ να τα καταφέρουν!

 

ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ότι παρά τις δοκιμές που έγιναν το σύστημα δεν απέδωσε ποτέ τα αναμενόμενα επάνω στο Block 52+. Για αυτό και Πολεμική Αεροπορία ουδέποτε αποδέχθηκε την παραλαβή του συστήματος, λόγω προβλημάτων διασύνδεσης-διαλειτουργικότητας με τα συστήματα του συγκεκριμένου τύπου τα οποία ποτέ –παρά το πέρασμα τόσων ετών- δεν αποκαταστάθηκαν από την Raytheon. Στη Red Flag που συμμετείχε η 343 Μοίρα το 2008, τα αεροσκάφη ήταν εξοπλισμένα με ASPIS I, ενώ εξ όσων γνωρίζουμε η αμερικανική εταιρεία ΔΕΝ ΚΑΤΕΒΑΛΕ ποτέ ρήτρες για τις καθυστερήσεις που έχουν σημειωθεί…

Τελούμε εν αναμονή εξελίξεων σχετικά με το θέμα, για την τύχη του οποίου δεν υπάρχουν νεότερα τα τελευταία πέντε χρόνια, υπό το πρίσμα του επερχόμενου προγράμματος εκσυγχρονισμού του στόλου των F-16. Είμαστε περίεργοι για το ποιος θα είναι ο κύριος ανάδοχος αυτού του «κομματιού» και για οτιδήποτε νεότερο θα σας ενημερώσουμε…