Μετά το πέρας των εκλογών και το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης θα έρθει η σειρά των εξοπλιστικών προγραμμάτων του Σ.Ξ. Ένα από τα κύρια προγράμματα που θα μας απασχολήσουν το επόμενο διάστημα είναι εκείνο της αναβάθμισης των τεθωρακισμένων οχημάτων του μηχανοκίνητου πεζικού με νέα ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ. Ένα πρόγραμμα που ενδέχεται να κοστίσει σε πρώτη φάση 2-3 δισεκατομμύρια ευρώ.

Πριν προχωρήσουμε στην ανασκόπηση των διαθέσιμων προσφορών και οχημάτων θα πρέπει να δούμε ποιες είναι οι ανάγκες του μηχανοκίνητου πεζικού σε νέα οχήματα. Σύμφωνα με την τελευταία αναδιοργάνωση των σχηματισμών του Σ.Ξ. διαθέτουμε επτά Μ/Κ ταξιαρχίες, τέσσερις ΤΘ Ταξιαρχίες, δύο ανεξάρτητα Συντάγματα ΠΖ και τρεις Μ/Π ταξιαρχίες στην ηπειρωτική Ελλάδα και 6 Διοικήσεις επιπέδου ταξιαρχίας στο χώρο ευθύνης της ΑΣΔΕΝ, ήτοι 18 Μ/Κ τάγματα ΠΖ, 2 Συντάγματα ΠΖ και 6 Μ/Π Τάγματα πεζικού στην ηπειρωτική Ελλάδα και 13 Μ/Κ Τάγματα πεζικού στην ΑΣΔΕΝ. Όλοι οι παραπάνω σχηματισμοί διαθέτουν ΤΟΜΠ Μ-113 και ΒΜΡ-1 τεχνολογίας του 60’ με εξαίρεση τα νεοαποκτηθέντα Marder 1A3 και τα 490 Λεωνίδας.

Ο ελληνικός στρατός χρησιμοποιεί κατά βάση την τριγωνική δομή δυνάμεων επομένως κάθε Μ/Κ τάγμα αποτελείται από 41 τεθωρακισμένα (3×13 + 2). Σύμφωνα λοιπόν με έναν πρόχειρο υπολογισμό οι επτά Μ/Κ ταξιαρχίες και οι τέσσερις ΤΘ Ταξιαρχίες θα χρειαστούν περίπου 740 ΤΟΜΑ για να αντικαταστήσουν τα υπάρχοντα Μ-113Α1/Α2. Σε πρώτη φάση τα νέα ΤΟΜΑ θα ενταχθούν στους σχηματισμούς που χρησιμοποιούν ως άρμα μάχης τα Leopard 2A4/A6 και λογικά προτεραιότητα θα έχουν όλοι οι σχηματισμοί του Δ’ σώματος στρατού. Παράλληλα τα 13 Μ/Κ τάγματα ΠΖ στην ΑΣΔΕΝ θα χρειαστούν περίπου 540 ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ.

Όσον αφορά τα ΤΟΜΑ υπάρχουν αρκετές αξιόλογες σχεδιάσεις που θα μπορούσαν να αξιολογηθούν στο πλαίσιο ενός διεθνούς διαγωνισμού όπως αναλύονται στον παρακάτω πίνακα. Παρ’ όλ‘ αυτά, η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία του Υπουργείου έχουν κάνει μια τελική προεπιλογή μεταξύ του γερμανικού Kf41 Lynx της Rheinmetall και τοu M2A2 ODS. Θα μπορούσε η επιλογή να ήταν και σε συνδυαστική βάση, μιας και μιλάμε για ένα νέας κατασκευής και νέας τεχνολογίας ΤΟΜΑ απέναντι σε ένα μεταχειρισμένο με προοπτική αναβάθμισης. Και οι δύο επιλογές είναι αξιόλογες, έχουν μειονεκτήματα και προτερήματα το σίγουρο όμως είναι ότι θα αναβαθμίσουν τις δυνατότητες διεξαγωγής επιχειρήσεων του Μ/Κ πεζικού. Το τελικό κόστος, οι δυνατότητες χρηματοδότησης και οι επιπλέον  προσφορές της κάθε λύσης θα παίξουν σημαντικό ρόλο. Δεν θα ήταν παράλογο όμως να δούμε τελικά αποδοχή και των δύο προτάσεων εάν και εφόσον οικονομικά είναι δυνατό μιας και οι ανάγκες είναι τεράστιες.

M2 Bradley

Οι ΗΠΑ εκτός από τεράστια αμυντική βιομηχανία διαθέτουν και τεράστια αποθέματα υλικού που έχουν αποσυρθεί από την υπηρεσία με τις ένοπλες δυνάμεις τους. Αυτό το υλικό για χώρες με τις δημοσιονομικές δυνατότητες αλλά και τις ανάγκες σε πιο σύγχρονο υλκό όπως της Ελλάδας είναι σωτήριο. Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας, εάν αύριο έρθουν οι ΗΠΑ και μας προτείνουν να αγοράσουμε 800 μεταχειρισμένα Μ2Α2 ODS με κόστος 2,5 δις ευρώ κατά προσέγγιση θα πρέπει να αρνηθούμε γιατί δεν είναι τελευταίας τεχνολογίας, ενώ στην πραγματικότητα για μας θα είναι ένα τεχνολογικό άλμα; Βέβαια δεν πρόκειται κάτι τέτοιο να σύμβει γιατί πολύ απλά δεν υπάρχουν τόσα διαθέσιμα Μ2Α2. Η αμερικάνικη πλευρά ενημέρωσε το ελληνικό υπουργείο άμυνας ότι υπάρχουν διαθέσιμα 300 Μ2Α2 ODS για την Ελλάδα σε κατάσταση as is where is. Προς το παρόν δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σε τι κατάσταση βρίσκονται τα οχήματα αυτά ούτε τι εργασίες θα χρειαστεί να γίνουν.

Μολονότι το θέμα εν πρώτοις προβάλει ως μια ευκαιρία εντούτοις απαιτείται ολοκληρωμένη οικονομοτεχνική μελέτη η οποία θα αναφέρει όλα τα κόστη μεταφοράς, εργοστασιακής αξιοποίησης, συντήρησης, πυρομαχικών, λοιπών αναγκών σε μέσα επικοινωνιών και επαναφοράς σε ενεργό υπηρεσία. Αυτό άλλωστε θα είναι το αντικείμενο της επιτροπής του ΓΕΣ για το επόμενο διάστημα.

Η έκδοση M2A2 ODS Bradley αναπτύχθηκε το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, με βάση τα συμπεράσματα από τον Πόλεμο του Κόλπου το 1991. Σε σχέση με τα M2A0, τα M2A2 ODS, ενσωματώνουν αρκετές βελτιώσεις, δηλαδή όσες προέκυψαν από την αναβάθμιση του 1986 (M2A1) και του 1988 (M2A2), συν όσες προβλέφθηκαν για την έκδοση M2A2 ODS. Οι αναβαθμίσεις της έκδοσης M2A1 περιλαμβάνουν την πιστοποίηση της χρήσης των βλημάτων των εκδόσεων TOW-2, μέγιστου βεληνεκούς 3,75 χιλιομέτρων, την ενσωμάτωση ενός νέου συστήματος ΡΒΧ πολέμου (ραδιολογικός, βιολογικός και χημικός) και την εγκατάσταση ενός νέου συστήματος κατάσβεσης πυρκαγιάς. Οι αναβαθμίσεις της έκδοσης M2A2 είναι περισσότερες και πιο εκτεταμένες. Αρχικά αντικαταστάθηκε ο πετρελαιοκινητήρας με τον ισχυρότερο Cummins VTA-903T μέγιστης ισχύος 600 ίππων, ενώ υπήρξαν και εργονομικές αλλαγές στο εσωτερικό του οχήματος, στο τμήμα της αποθήκευσης των πυρομαχικών. Η θωράκιση αυξήθηκε με την τοποθέτηση εσωτερικού προστατευτικού πλέγματος (Spall Liners), εξωτερικής θωράκισης και υποδομής για την εγκατάσταση επιπλέον θωράκισης τύπου ERA (Explosive Reaction Armor).

Οι βελτιώσεις αυτές, παρά το ότι βελτίωσαν σημαντικά τα οχήματα αποδείχθηκαν ανεπαρκή στον Πόλεμο του Ιράκ το 1991. Γι’ αυτό και η έκδοση M2A2 ODS ενσωματώνει εκτεταμένες βελτιώσεις: Εγκατάσταση νέου αποστασιόμετρου λέιζερ ασφαλέστερο για τα μάτια του χειριστή, εγκατάσταση τακτικού συστήματος πλοήγησης με δέκτη GPS (Global Positioning System) και ψηφιακή πυξίδα, εγκατάσταση του υπέρυθρου συστήματος οδήγησης DVE (Driver’s Vision Enhancer), εγκατάσταση του ψηφιακού συστήματος επικοινωνιών και πληροφοριών FBCB2 (Force XXI Battle Command Brigade and Below) και εγκατάσταση ενός συστήματος εντοπισμού επερχόμενου αντιαρματικού βλήματος. Επίσης, έγιναν και εργονομικές βελτιώσεις στο εσωτερικό του οχήματος (νέα καθίσματα, προσθήκη δέκατου καθίσματος, σημείο θέρμανσης μερίδας τροφής, ηλεκτρικό σύστημα ελέγχου της θύρας επιβίβασης και αποβίβασης και εξωτερικά σημεία ανάρτησης ατομικών ειδών).

Βέβαια εάν η Bae Systems ήθελε να χτυπήσει στα ίσια την προσφορά της γερμανικής Rheinmetall θα μπορούσε να προσφέρει το σουηδικό CV90 MkIV, που επιδείχθηκε και στην φετινή DEFEA, με ενδιάμεση λύση πλήρως ανακατασκευασμένα τα 300 M2A2 OSD.

Το CV90 MkIV είναι η τελευταία έκδοση του πολύ επιτυχημένου τεθωρακισμένου οχήματος της Σουηδικής Hagglunds και βρίσκεται σε υπηρεσία με τους στρατούς επτά ευρωπαϊκών κρατών ενώ προσφάτως το Υπουργείο Άμυνας της Τσεχίας ανακοίνωσε ότι έχει υπογράψει σύμβαση για την κατασκευή και παράδοση 246 οχημάτων CV90 MkIV συνολικής αξίας 2,49 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το CV90 προσφέρεται ως οικογένεια τεθωρακισμένων οχημάτων επτά διαφορετικών διαμορφώσεων. Στην έκδοση ΤΟΜΑ ο πύργος μπορεί να φέρει πυροβόλο 30-40mm.

Το CV90 Mk IV είναι εξοπλισμένο με έναν νέο κινητήρα Scania που αποδίδει έως και 1.000 ίππους και το πιο πρόσφατο αναβαθμισμένο κιβώτιο βαρέως τύπου X300. Το μέγιστο βάρος του αυξήθηκε από 35 σε 37 τόνους, με χώρο για δύο τόνους επιπλέον ωφέλιμο φορτίο, χωρίς μείωση της ευκινησίας του οχήματος. Διαθέτει ένα νέο σύστημα επαυξημένης πραγματικότητας που ονομάζεται iFighting. Η ιδέα iFighting συγχωνεύει δεδομένα από διαφορετικά συστήματα μέσα στο όχημα για να φιλτράρει και να δώσει προτεραιότητα στις πιο κρίσιμες πληροφορίες, επιτρέποντας ταχύτερη λήψη αποφάσεων του πληρώματος και βελτιωμένη απόδοση στο πεδίο της μάχης. Η έκδοση Mk IV θα είναι επίσης η πρώτη Δυτική IFV με πιστοποιημένο Σύστημα Ενεργής Προστασίας. Θα είναι επίσης εξοπλισμένο με ηλεκτρονική αρχιτεκτονική τέταρτης γενιάς που θα υποστηρίζει τη μελλοντική υιοθέτηση και ανάπτυξη τεχνολογίας.

Kf-41 Lynx

Στην άλλη πλευρά οι Γερμανοί προσφέρουν το τελευταίας γενιάς Kf-41 Lynx. Το Kf-41 ενσωματώνει όλες τις τελευταίες εξελίξεις της τεχνολογίας στον τομέα των ηλεκτρονικών και θωράκισης και θεωρείται ένα από τα κορυφαία ΤΟΜΑ στον κόσμο.

Ουσιαστικά, η σχεδίαση του Lynx βασίστηκε στην αρχή του σπονδυλωτού σχεδιασμού και της μείωσης της πολυπλοκότητας, χωρίς όμως να γίνονται εκπτώσεις στους τομείς της ισχύος πυρός και της προστασίας. Η ανάπτυξη του Lynx βασίστηκε στη συσσωρευμένη εμπειρία των προγραμμάτων Puma και Boxer. Όλες οι διαμορφώσεις του Lynx μοιράζονται ένα κοινό όχημα (Base Vehicle) επί του οποίου προσθαφαιρούνται τμήματα, ανάλογα με την έκδοση του οχήματος ή την αποστολή του, σύμφωνα πάντα με τις απαιτήσεις του πελάτη. Ανάλογα προσαρμόζεται το επίπεδο θωράκισης και ο οπλισμός του οχήματος. Πρόκειται δηλαδή για ένα απολύτως σπονδυλωτό όχημα, εύκολα προσαρμοζόμενο στις απαιτήσεις του πελάτη. Επιπλέον, το μεγάλο ποσοστό χρήσης κοινών συστημάτων σημαίνει ότι ανεξάρτητα της έκδοσης και της διαμόρφωσης τα οχήματα μοιράζονται κοινή γραμμή υποστήριξης.

Στην ελληνική έκδοση το Kf-41 προσφέρεται με πύργο Lance 2.0 με πυροβόλο 30-35 mm. Πέραν του κύριου πυροβόλου και του συζυγούς πολυβόλου ο Lance μπορεί να ενισχυθεί με διπλό εκτοξευτή αντιαρματικών βλημάτων Spike-LR2, μέγιστου βεληνεκούς 5,5 χιλιομέτρων, ή με εκτοξευτή UAV για επιτήρηση και συλλογή πληροφοριών. Ο Lance 2.0 μπορεί να ενισχυθεί με δύο  επιπλέον οπλικά συστήματα (δεξιά και αριστερά του πύργου), εκτός του κύριου πυροβόλου και του συζυγούς πολυβόλου. Η επιλογή είναι μεταξύ διπλού εκτοξευτή Spike-LR2, εκτοξευτή UAV, διπλού εκτοξευτή περιφερόμενων πυρομαχικών ή συλλογής ηλεκτρονικού πολέμου.

Μέχρι σήμερα η μόνη χώρα που έχει επιλέξει το Lynx, της έκδοσης Kf-41, είναι η Ουγγαρία, η οποία στις 18 Αυγούστου του 2020 υπέγραψε σύμβαση ύψους € 2 δισεκατομμυρίων για την προμήθεια 218 οχημάτων, μαζί με τα όπλα, την υποστήριξη και τη συμπαραγωγή στην Ουγγαρία. Τα ουγγρικά Kf-41 θα ενσωματώνουν το νέο ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας StrikeShield της Rheinmetall.

Η προσφορά της Rheinmetall στον ελληνικό στρατό περιλαμβάνει την προμήθεια 205 Kf-41 Lynx, 100 τουλάχιστον ανακατασκευασμένα Marder 1A3 από τα εκείνα που ανοίκουν στην εταιρία, 100 δωρεάν αναβαθμισμένα Leonidas 300 με το πακέτο αναβάθμισης της EODH και 100 δωρεάν τροχοφόρα οχήματα Οπλίτης της ίδιας εταιρίας. Το όλο πακέτο μαζί με εκπαίδευση και ανταλλακτικά αγγίζει τα  2,2 δις ευρώ.

Με αφορμή την παραπάνω προσφορά θα ήταν προς όφελος της ελληνικής πλευράς η συνέχιση του προγράμματος αναβάθμισης του τεθωρακισμένου Λεωνίδας στο πρότυπο Λεωνίδας 300. Το όφελος θα ήταν και οικονομικό και επιχειρησιακό μιας και το συγκεκριμένο όχημα θα μετατραπεί σε ένα αξιόλογο ΤΟΜΑ με πυροβόλο 30mm και αντιαρματικούς πυραύλους Spike-LR αναβαθμίζοντας κατακόρυφα τα Μ/Κ τάγματα στο χώρο ευθύνης της ΑΣΔΕΝ. Αναλυτική παρουσίαση του Λεωνίδας 300 μπορείτε να διαβάσετε σε προηγούμενο άρθρο μας.

Μ-113

Το Μ-113 υπηρετεί στον ελληνικό στρατό σε περίπου 2800 οχήματα σε επτά διαφορετικές παραλλαγές. Έκτος του ότι πρόκειται για ένα όχημα της δεκαετίας του 60’ τα κύρια μειονεκτήματα είναι η ασθενής θωράκισης, η μικρή ταχύτητα και ευελιξία και τα χειριστήρια του οδηγού που λόγω του τρόπου χειρισμού του οχήματος είναι υπεύθυνα για ατυχήματα όπου το όχημα έχει αναποδογυρίσει.

Το όχημα στον Ε.Σ. χρησιμοποιείται ως ΤΟΜΠ, φορέας όλμων, φορέας αντιαρματικών πυραύλων, ΚΠΔ, ασθενοφόρο, ARV και φορέας καπνογόνων. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι θα είναι πολύ δύσκολο να αντικατασταθούν όλα αυτά τα οχήματα.

Στην αγορά υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες λύσεις αναβάθμισης με πακέτα που αντιμετωπίζουν τις εγγενείς αδυναμίες των οχημάτων αυτών και επεκτείνουν την επιχειρησιακή τους ζωή. Δύο από αυτές είναι των εταιριών FFG με το πακέτο Μ-113G2+,G3 και G4 και της EODH με το πακέτο αναβάθμισης M-113HEL.

Μία τρίτη επιλογή θα ήταν η αναζήτηση M-113A3 που αποσύρονται από τις τάξεις του αμερικανικού στρατού και θα μπορούσαμε να τα αποκτήσουμε ως EDA αντικαθιστώντας πλήρως τουλάχιστον τα Μ-113Α1/Α2, όσα δεν θα έχουν ήδη αντικατασταθεί από τα νέα ΤΟΜΑ. Τα Μ-113Α3 απέκτησαν το πακέτο αναβάθμισης RISE τη δεκαετία του 90’ που είχε ως κύριους άξονες την βελτίωση του οχήματος στην ταχύτητα και ευκινησία και την επιβιωσιμότητα.

Αντί Επιλόγου

Συνοψίζοντας οι επιλογές για τον ελληνικό στρατό είναι οι εξής:

1. Πρόγραμμα απόκτησης νέου ΤΟΜΑ.
2. Προμήθεια μεταχειρισμένων ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ από Γερμανία, Η.Π.Α ή άλλη ευρωπαϊκή νατοϊκή χώρα.
3. Πρόγραμμα αναβάθμισης υφιστάμενων ΤΟΜΠ ανάλογα με την πιο συμφέρουσα τεχνικά και οικονομικά πρόταση.

Έχει γίνει αντιληπτό ότι έχει έρθει η σειρά του πεζικού να εκσυγχρονίσει τον εξοπλισμό του μιας και δεν έγινε καμία κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση σε όλα τα τελευταία εξοπλιστικά προγράμματα από το 1996 μέχρι σήμερα. Παράλληλα οι συγκυρία είναι τέτοια που μπορεί με σωστές κινήσεις να ανακτήσει τάχιστα όλο το χαμένο έδαφος και να μετατραπεί σε ένα από τα πιο σύγχρονα στην Ευρώπη. Όποια λύση και να προκριθεί το σίγουρο είναι ότι θα είναι τεχνολογικό άλμα σε σχέση με τις υπάρχουσες επιχειρησιακές δυνατότητες.