Μέσα στο γενικότερο κλίμα της επικαιρότητας που μονοπωλείται από το θέμα του εκσυγχρονισμού των F-16, μας διέφυγε κάτι σημαντικό. Κάτι που στο αμιγώς επιχειρησιακό επίπεδο, ίσως θα κάνει την διαφορά σε μια πιθανή σύγκρουση μεταξύ ελληνικής και τουρκικής αεροπορίας. Αυτό έχει να κάνει με την χρήση παθητικών συστημάτων υπερύθρων (IRST) για την ανίχνευση και εγκλωβισμό εναέριων στόχων σε μικρές και μεσαίες αποστάσεις.

Όπως είναι ευρύτερα γνωστό, τόσο τα ελληνικά όσο και τα τουρκικά αεροσκάφη στερούνται συστημάτων IRST. Όμως τα σύγχρονα ατρακτίδια στοχοποίησης όπως το Sniper, το LANTIRN ER (ατρακτίδιο AN/AAQ-14) και το LITENING G4, μέσω των νέων αισθητήρων Flir τρίτης γενιάς υψηλής ευκρίνειας και της ενσωματωμένης κάμερας ημέρας παρέχουν μια στοιχειώδη ικανότητα παθητικής ανίχνευσης στόχων, χωρίς να γίνεται χρήση ενεργητικών αισθητήρων ραντάρ που θα πρόδιδαν την παρουσία του αεροσκάφους στα συστήματα προειδοποίησης ακτινοβολίας ραντάρ (RWS) και μέτρων ηλεκτρονικής υποστήριξης (ESM) του αντιπάλου.

Και ο λόγος που χαρακτηρίζουμε στοιχειώδη ή οριακά επαρκή αυτή την δυνατότητα είναι ότι δεν σχεδιάστηκαν με πρωταρχικό ρόλο την ανίχνευση στόχων αέρος αλλά για την κρούση στόχων εδάφους. Γι αυτό τον λόγο, υπάρχουν τα εξιδικευμένα συστήματα IRST που βρίσκονται τοποθετημένα, είτε εκ κατασκευής, μπροστά από το πιλοτήριο των Rafale/Typhoon, Mig 29/Mig 35, Sukhoi Su-27/30/35 και πρόσφατα, στα νέα κινέζικα μαχητικά με σαφή χαρακτηριστικά μείωσης RCS, είτε ενσωματωμένα σε τροποποιημένες δεξαμενές καυσίμου στον κεντρικό φορέα του αεροσκάφους, όπως το IRST 21 (φωτο) στα F/A-18E/F Super Hornet.

Και εδώ τελικά η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία (ΤΗΚ) φαίνεται να απολαμβάνει ένα κρίσιμο τακτικό πλεονέκτημα. Ας δούμε γιατί:

Το Ιούνιο του 2010 η Lockheed Martin είχε γνωστοποιήσει την υπογραφή συμβολαίου ύψους 118 εκατομμυρίων δολαρίων στο πλαίσιο προγράμματος FMS, για την κατασκευή και παράδοση απροσδιόριστου αριθμού ατρακτιδίων AN/AAQ-33 Sniper και ατρακτιδίων ναυτιλίας AN/AAQ-13 LANTIRN ER. Η ανακοίνωση Τύπου της αμερικανικής εταιρείας ανέφερε ότι τα ατρακτίδια προορίζονται να εξοπλίσουν τα F-16Block 40 και -50 της THK. Βέβαια, ενάμιση περίπου χρόνο πριν από την υπογραφή του συμβολαίου για την νέα τουρκική παραγγελία ατρακτιδίων, είχε προηγηθεί η καθιερωμένη ενημέρωση της  DSCA (Defence and Security Cooperation Agency) του πενταγώνου προς το κογκρέσο των ΗΠΑ, που ήταν πιο κατατοπιστική σχετικά με το τουρκικό αίτημα. Βάση της ενημέρωσης αυτής, η Τουρκία ζητούσε την προμήθεια 30 ατρακτιδίων AN/AAQ-33 Sniper και 30 ατρακτιδίων ναυτιλίας AN/AAQ-13 LANTIRN ER.

Ανεξάρτητα του πραγματικού αριθμού των ατρακτιδίων AN/AAQ-33 Sniper που παρέλαβε τελικά η ΤΗΚ, το γεγονός είναι ότι επιχειρεί και κατά πάσα πιθανανότητα, θα έχει ενσωματώσει στα επιχειρησιακά της σενάρια τακτικές χρήσης των Sniper για την παθητική αποκάλυψη και εναέριων στόχων, πέρα της προσβολής στόχων εδάφους με κατευθυνόμενα πυρομαχικά ακριβείας.

Το πόσο επιτυχημένες μπορεί να είναι αυτές οι τακτικές δεν μπορούμε να ξέρουμε, καθώς τέτοιου είδους πληροφορίες δύσκολα θα διέφυγαν του στρατιωτικού απορρήτου. Σε κάθε περίπτωση, η χρήση ακόμα και προηγμένων ατρακτιδίων όπως το Sniper, εμπεριέχει περιορισμούς. Η τοποθέτηση τους στο κάτω τμήμα του αεροσκάφους και συγκεκριμένα στο δεξιό τμήμα του αεραγωγού του F-16, καθιστά ευκολότερη την ανίχνευση και παρακολούθηση ιπτάμενων στόχων που πετούν σε χαμηλότερο υψόμετρο (πχ ελικόπτερα, ελικοφόρα αεροσκάφη) ενώ σαφέστατα, χρειάζεται η ανάπτυξη ειδικών προφίλ πτήσης για την ανίχνευση στόχων σε υψηλότερο επίπεδο πτήσης. Όμως σε σχέση με τα ελληνικά F-16 που είναι εξοπλισμένα με τα παλαιά Lantirn, τα οποία ενσωματώνουν ξεπερασμένους τεχνολογικά αισθητήρες χαμηλής ανάλυσης, τα τουρκικά F-16, έχουν ένα σημαντικό (θεωρητικά) πλεονέκτημα, αν προσθέσουμε τον μεγάλο αριθμό αεροσκαφών (240 περίπου F-16) που είναι εφοδιασμένα με ζεύξη δεδομένων Link-16.

Αυτό επιτρέπει σε σχηματισμούς τουρκικών αεροσκαφών F-16 με κλειστό ραντάρ, να δέχονται πληροφορίες στόχων από ιπτάμενα ραντάρ (Boeing 737 AEW&C Peace Eagle) και F-35 (στο άμεσο μέλλον) μέσω του Link-16 και στην συνέχεια, μέσω του ατρακτιδίου Sniper να παρακολουθήσουν παθητικά έναν στόχο και να βάλλουν εναντίον του είτε με πύραυλο υπέρυθρης καθοδήγησης AIM-9X Ι/ΙΙ σε συνδυασμό με το κράνος JHMCS, είτε ανοίγοντας το ραντάρ τους για βολή πυραύλου ΑIM-120, σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Φυσικά, τα σενάρια είναι εντελώς υποθετικά καθώς τόσο η μοναδικότητα κάθε αποστολής όσο και τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου δυναμικού, μπορεί να επιβάλουν διαφορετικές τακτικές χρήσης πυραύλων και συστημάτων. Γι αυτό άλλωστε υπάρχουν και τα ανάλογα σχολεία όπλων τακτικής (ΣΟΤ) σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τα ελληνικά F-4E AUP αξιοποιούν το ισραηλινό σύστημα LITENING ΙΙ της RAFAEL με αναμφισβήτητα υψηλότερα τεχνικά και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά από τα Lantirn, αλλά κατά πάσα πιθανότητα, τα ελληνικά πληρώματα παραμένουν προσηλωμένα σε αποστολές κρούσης εδάφους.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε ότι έχει ήδη πιστοποιηθεί το εγχώριας ανάπτυξης ατρακτίδιο στοχοποίησης ASELPOD της Αselsan για χρήση στα τουρκικά μαχητικά F-4/2020/ Terminator και F-16. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του τουρκικού ατρακτιδίου (σε ότι αφορά τον αισθητήρα FLIR και την κάμερα ημέρας) σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία, είναι κοντά σε αυτά των Sniper, LITENING III και Lantirn ER : ( FLIR 3ης γενιάς ανάλυσης 640 x 512 και κάμερα ανάλυσης 768 x 576). Επίσημα η Αselsan, όπως και η Lockheed Martin για το Sniper, αναφέρει ότι το ASELPOD έχει και διαμόρφωση αέρος – αέρος. Οπότε ίσως και αυτό να πρέπει να συνυπολογισθεί στα συστήματα που μπορούν να δώσουν δυνατότητες παθητικής αποκάλυψης στόχων για τα μαχητικά της ΤΗΚ.

Η πιθανότητα ύπαρξης ζεύξης δεδομένων των τουρκικών ατρακτιδίων Sniper

To 2008 η Lockheed Martin πραγματοποίησε επίδειξη με το πρωτότυπο μιας αμφίδρομης ζεύξης δεδομένων βίντεο (VDL) για το ατρακτίδιο στοχοποίησης Sniper. Με την ζεύξη αυτή είναι δυνατή η ανταλλαγή εικόνων και βίντεο υψηλής ανάλυσης σε πραγματικό χρόνο μεταξύ των αεροσκαφών με Sniper και φίλιων χερσαίων μονάδων. Ίσως η τουρκική παραγγελία του 2010, να περιελάμβανε συστήματα με αυτή την δυνατότητα, αν φυσικά τότε η Lockheed Martin είχε ενσωματώσει το VDL στην παραγωγή των Sniper και υπήρξε και η σχετική άδεια εξαγωγής του, από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Αμερικής.

Η USAF έχει διεξάγει εκτεταμένες δοκιμές (το 2010) με αεροσκάφη F-16, F-15E, A-10, B-1B εφοδιασμένων με ατρακτίδια Sniper και LITENING τα οποία ανταλάσουν βίντεο υψηλής ευκρίνειας και πληροφορίες στόχων με επίγειους ελεγκτές JTAC (Joint Tactical Air Controller) που είναι εφοδιασμένοι με ειδικά φορητά τερματικά Rover-5, αξιοποιώντας ένα νέο δίκτυο τακτικής ικανότητας Net-T.

Φυσικά τα παραπάνω δεν σχετίζονται άμεσα με την ικανότητα παθητικής αναγνώρισης εναέριων στόχων της ΤΗK μέσα από τον συνδυασμό Sniper και ASELPOD με F-16 / F-4/2020/ Terminator αλλά είναι ενδεικτικά και της δυκτοκεντρικής ικανότητας συνεργασίας με επίγειες δυνάμεις που δίνει το Sniper, ακόμα και αν δεχτούμε ότι ότι τα τουρκικά συστήματα δεν την έχουν αλλά μπορεί να την αποκτήσουν στα πλαίσια μελλοντικής αναβάθμισης. Πάντως, η Αselsan προγραμματίζει την αναβάθμιση του ASELPOD με αμφίδρομη ζεύξη δεδομένων (two-way datalink).

Το ατρακτίδιο IRST Legion Pod για τα Ελληνικά F-16 block Viper

Η είδηση ότι η USAF( μέσω της Boeing) επέλεξε το νέο ατρακτίδιο IRST Legion Pod της Lockheed Martin για εξοπλισμό 130 μαχητικών F-15C, είναι φυσικό να δημιουργεί εύλογες φιλοδοξίες για την επιλογή του από την ΠΑ, στα πλαίσια της αναβάθμισης των ελληνικών F-16. To σύστημα που έχει πιστοποιηθεί και για το F-16, είναι σίγουρα  ένας εξιδικευμένος αισθητήρας υπερύθρων με υπέρτερες δυνατότητες έρευνας σε μεγαλύτερες αποστάσεις – σε σχέση με τα κλασσικά ατρακτίδια σκόπευσης – και ενσωματωμένες δικτυοκεντρικές δυνατότητες (μέσω Link-16) με εναέριες, ναυτικές και επίγειες πλατφόρμες. Αν και ογκώδες σαν σύστημα (φωτο) αυξάνοντας δηλαδή την αεροδυναμική αντίσταση και το ίχνος ραντάρ του φορέα, είναι μια λύση για την παθητική ανίχνευση μαχητικών 4ης και 5ης γενιάς (πχ F-35).

Η σκληρή αλήθεια είναι ότι η ΠΑ δεν είχε την πολυτέλεια να ζητήσει τέτοιο σύστημα για το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των F-16 στο block Viper, αφού όχι μόνο τα κονδύλια έχουν συγκεκριμένη οροφή (1.1 δισ ευρώ) αλλά το πρόγραμμα για να χρηματοδοτηθεί, πρέπει να πρώτα να βρεθεί ο αγοραστής που θα αγοράσει τα 32 F-16 Block 30 της Πολεμικής Αεροπορίας. Και μέχρι να γίνει αυτό, πλησιάζει και το ανεπίσημο άνοιγμα της προεκλογικής περιόδου…

Οπότε αφήστε την φαντασία σας ελεύθερη γιατί το σήριαλ έχει πολλά ακόμα επεισόδια.