Δει τους ορθώς πολέμω χρωμένους ουκ ακολουθείν τοις πράγμασιν, αλλ’ αυτούς έμπροσθεν είναι των πραγμάτων. Αυτοί που κάνουν σωστά πόλεμο δεν πρέπει να ακολουθούν τις καταστάσεις, αλλά να είναι μπροστά από τις καταστάσεις (Δημοσθένης, 384-322 π.Χ., Αθηναίος ρήτορας).
Γράφει ο Δρ Θεόδωρος Γ. Κωστής
Το βιβλίο του Καθ. Παναγιώτη Κονδύλη «Θεωρία του Πολέμου» που πρωτοεκδόθηκε στη Γερμανία το 1988 είναι υποχρεωτική ανάγνωση για κάθε γεωπολιτικό αναλυτή. Τότε ο Κονδύλης έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για την πολυδιάστατη παρακμή της Ελλάδας και προειδοποιούσε για την αύξηση της τουρκικής επιθετικότητας στα επόμενα χρόνια. Τα συμπεράσματα του για την δεκαετία του 90 ήταν ζοφερά, η Ελλάδα θα βρισκόταν σε πολύ δύσκολη θέση από μια τουρκική επίθεση και η μόνη της ελπίδα ήταν η πραγματοποίηση του «πρώτου πλήγματος». Σήμερα που έχουν περάσει σχεδόν τριάντα χρόνια, πόσο ισχύουν οι διαπιστώσεις του?
Πίσω στο 1997 ο Καθ. Παναγιώτης Κονδύλης απαντούσε με εμφανή δυσαρέσκεια στον τότε δημοσιογράφο του «Βήματος» Ριχάρδο Σωμερίτη σχετικά με το περιεχόμενο του βιβλίου του «Θεωρία του Πολέμου» που είχε εκδοθεί για πρώτη φορά στην Γερμανία το 1988. Συγκεκριμένα χαρακτήριζε τα σχόλια του Σωμερίτη ως «λιβελογράφημα» που παραβίαζε τον κώδικα τιμής των ευπρεπών συζητήσεων. Αναλυτικά τότε ο Κονδύλης δεχόταν κριτική από τον Σωμερίτη για την έννοια του «πρώτου πλήγματος» και ένα κύριο μέρος της απάντησης του προσπαθούσε να δώσει με σαφήνεια την σημασία αυτού του όρου.
Ειδικότερα ο Κονδύλης απαντούσε ότι η ανάλυση του δεν υποστήριζε ότι η Ελλάδα οφείλει να κάνει πόλεμο, αλλά τι θα όφειλε να κάνει αν η πιθανότητα εκδήλωσης μιας τουρκικής επίθεσης ήταν εξαιρετικά μεγάλη.
Όμως ποιές ήταν οι παράμετροι που συνυπολόγιζε ο Κονδύλης για να υποστηρίξει το τα επιχειρήματα του?
1. Παράμετροι Καθ. Παν. Κονδύλη για την Ελλάδα της δεκαετίας του ’90
1α. Εξέλιξη σε παρασιτική καταναλωτική κοινωνία
Ένα κύριο αίτιο αυτής της διαπίστωσης για την έλλειψη των στρατηγικών προϋποθέσεων μιας ελληνικής νίκης ήταν η εξέλιξη των Ελλήνων σε μια παρασιτική καταναλωτική κοινωνία, όπου η αξία της εργασίας θα χανόταν μέσω της ξένης δανειοδότησης για την αγορά αγαθών. Επεξηγηματικά ο Κονδύλης είχε διαπιστώσει ότι εξέλειπε το έναυσμα για την έρευνα, ανάπτυξη και βιομηχανική παραγωγή ενός ραδιοφώνου στην Ελλάδα όταν αυτό θα μπορούσε να αγοραστεί από το εξωτερικό με εξακολουθητικά δάνεια που το τελευταίο θα κάλυπτε το προηγούμενο και τους τόκους του. Βέβαια σε κάποια στιγμή, όπως από το 2010 έως και σήμερα, οι ξένοι δανειστές θα ζητήσουν εμπράγματες αξίες από την καταχρεωμένη χώρα για την αποπληρωμή των δανείων, καταληστεύοντας την ιδιωτική και δημόσια περιουσία της.
Όμως παράλληλα υπάρχει πάντοτε και η τουρκική απειλή, έτσι κάθε ο καθηγητής Παναγιώτης Κονδύλης στο επίμετρο του βιβλίου του «Θεωρία του Πολέμου» σχετικά με τις «Γεωπολιτικές και στρατηγικές παραμέτρους ενός ελληνοτουρκικού πολέμου» αναλύει την έννοια μιας χώρας με βάση τις «Συνιστώσες Γεωπολιτικού Δυναμικού» ως εξής:
Συνιστώσες Γεωπολιτικού Δυναμικού & Στρατηγικά Βάθη
Ι. Άμεσος Ζωτικός Χώρος
Ο Κονδύλης διαπιστώνει ότι ο άμεσος ελληνικός ζωτικός χώρος, δηλαδή οι περιοχές που είχαν πάρα πολλούς κατοίκους με ελληνικό πληθυσμό, έχει απομειωθεί σημαντικά. Συγκεκριμένα η παρουσία του ελληνικού έθνους από τον Σάσσωνα και τη Βόρειο Ήπειρο, την Ανατολική Ρωμυλία, την Ανατολική Θράκη, την Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο, την Τένεδο, τον Πόντο και την Μικρά Ασία συρρικνώθηκε σε ένα κράτος της σημερινής Ελλάδας. Επιπροσθέτως είναι σημαντική η διαπίστωση του Κονδύλη ότι με τον ίδιο τρόπο που το ελληνικό κράτος δεν μπόρεσε να υπερασπίσει την ελληνική ομογένεια στις παραπάνω περιοχές, με τον ίδιο τρόπο υπάρχει περίπτωση αυτό το κράτος μια μέρα να μη μπορεί να υπερασπίσει το ελληνικό έθνος στην σημερινή επικράτεια του.
ΙΙ. Ευρύτερος Ζωτικός Χώρος
Ο ευρύτερος ζωτικός χώρος ορίζεται ως το γεωπολιτικό βεληνεκές της πρωτογενούς ενέργειας του ελληνικού έθνους. Αναλυτικά ως ευρύτερος ζωτικός χώρος μπορεί να χαρακτηριστεί μια περιοχή υπό κατοχή άλλου κράτους που αξίζει να επανέλθει στον έλεγχο της Ελλάδας.
ΙΙΙ. Γεωγραφικές Ιδιαιτερότητες Ζωτικών Χώρων
Για την Ελλάδα αδιαμφισβήτητα λόγω της μορφολογίας του γεωγραφικού χώρου το κρίσιμο όπλο είναι η αεροπορία και σίγουρα η πιο σημαντική μάχη θα δοθεί στον αέρα για την απόκτηση της αεροπορικής υπεροχής. Έπειτα η Ελλάδα θα πρέπει να εγκαταστήσει μεγάλη δύναμη πυροβολικού στα νησιά, έτσι ώστε να μην μπορεί να ελιχθεί ο τουρκικός στόλος. Δηλαδή τα νησιά θα πρέπει να θεωρούνται ως αβύθιστα θωρηκτά που θα δημιουργούν ένα θύλακα αντί-πρόσβασης/άρνησης περιοχής (A2/AD). Σχετικές μελέτες έχουν αναλυθεί από τον Καθ. κ. Κωνσταντίνο Γρίβα.
1β. Γεωγραφική Μορφολογία
Ένα άλλο βασικό σημείο ήταν ότι ο Κονδύλης θεωρούσε ότι η κατανομή της γεωγραφικής μορφολογίας, δεν ευνοεί την Ελλάδα. Αναλυτικά θεωρούσε ότι η Τουρκία έχει ένα προφανές στρατηγικό πλεονέκτημα επειδή έχει κοντινό στρατηγικό βάθος με το ελληνικό αρχιπέλαγος του Αιγαίου. Αναλυτικά θεωρούσε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί «να υπερασπίσει τα πάντα», έτσι η επίθεση της Τουρκίας σε κάτι «σχετικά απομονωμένο και συνεπώς ανυπεράσπιστο θα μπορούσε να είναι επιτυχής ώστε να αποσπάσει κάτι, το μικρό ή το σημαντικό».
1γ. Στρατιωτική Υψηλή Στρατηγική
Περαιτέρω η ελληνική πλευρά θα έπρεπε να επιλέξει τα σημεία που είναι κομβικά για την άμυνα και ταυτόχρονα να επιδιώξει αυτοτελή εδαφικά κέρδη, όπως η Ίμβρος, η Τένεδος και η Αν. Θράκη, δηλαδή τα ευρωπαϊκά τουρκικά εδάφη, που θα έπρεπε να απελευθερωθούν με οποιοδήποτε κόστος για να υπάρχει αντάλλαγμα στις μεταγενέστερες διαπραγματεύσεις.
1δ. Στρατιωτικές Τακτικές & Υποστρατηγικές Δυνατότητες
Τελικώς η Ελλάδα θα έπρεπε να καλύπτει με ικανή δύναμη πυρός το σύνολο της τουρκικής επικράτειας για να έχει η άμυνα της την δυνατότητα της αποτροπής.
2. Πρώτο Πλήγμα
Τώρα ο Κονδύλης ξεδίπλωνε την πραγματική διαπίστωση του για την Ελληνοτουρκική διαμάχη λέγοντας ότι το κλειδί μιας νίκης της Ελλάδος εναντίον της Τουρκίας είναι ο αιφνιδιασμός. Δηλαδή μπροστά στη γενικότερη πλεονεκτική θέση της Τουρκίας λόγω γεωγραφικής μορφολογίας η ελληνική πλευρά δεν θα είχε σοβαρές πιθανότητες στρατιωτικής νίκης αν δεν έβρισκε τη δύναμη και την αποφασιστικότητα να καταφέρει το πρώτο και μαζικό πλήγμα, αιφνιδιάζοντας πλήρως τον εχθρό. Επεξηγηματικά ο Κονδύλης στο βιβλίο του «Θεωρία του Πολέμου» αναλύει το πρώτο πλήγμα ως την αιφνιδιαστική επίθεση στον εχθρό έτσι ώστε να επέλθει η παράλυση του για μακρύ χρονικό διάστημα.
Η αποκρυπτογράφηση της παραπάνω διαπίστωσης του Κονδύλη, που ίσως εσκεμμένα είχε παρανοηθεί από τον Σωμερίτη αλλά και από άλλους διανοητές της ελληνοτουρκικής φιλίας, είναι ότι ο αναφερόμενος «αιφνιδιασμός» νοείται ως όμοιος των Ισραηλινών στον πόλεμο των Έξι Ημερών. Αναλυτικά ο αιφνιδιασμός των Ισραηλινών δεν ήταν μια ξαφνική απόφαση για «πρώτο πλήγμα» αλλά μια επίθεση έπειτα από μια πολύ καλά μελετημένη επιχείρηση κατασκοπείας εναντίον των Αραβικών κρατών και η σοφή επιλογή της αεροπορίας ως κύριο όπλο κρούσης που κατέληξε στην ισραηλινή νίκη.
Αναλυτικά ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, γνωστός και ως Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος του 1967 ή Τρίτος Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος, ξέσπασε μεταξύ του Ισραήλ και της Αίγυπτου, της Ιορδανίας και της Συρίας. Συγκεκριμένα τον Μάιο του 1967 η Αίγυπτος εκδίωξε τις δυνάμεις του Ο.Η.Ε. (UNEF) από την χερσόνησο του Σινά που διατηρούσαν μια ζώνη ασφαλείας ως συνέπεια της σχετικής εισβολής του Ισραήλ το 1956. Επιπροσθέτως η Αίγυπτος συγκέντρωσε 1000 τεθωρακισμένα και 100 χιλιάδες στρατιώτες στα σύνορα, έκλεισε τα στενά του Τιράν σε όλα τα πλοία που έφεραν ισραηλινή σημαία ή μετέφεραν στρατιωτικό υλικό και έκανε πρόσκληση για ενωμένη αραβική απάντηση στο Ισραήλ.
Όμως στις 5 Ιουνίου 1967 το Ισραήλ εξαπέλυσε το πρώτο πλήγμα, δηλαδή μια αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον των αεροπορικών δυνάμεων της Αιγύπτου λόγω επικείμενης εισβολής. Βέβαια αυτό το πλήγμα δεν ήταν καθόλου ξαφνικό. Επεξηγηματικά τα καταλυτικά κριτήρια της Ισραηλινής νίκης ήταν πρώτον η για πολλά χρόνια πριν κατασκοπική δραστηριότητα των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών και κατά δεύτερον η απόφαση για απόκτηση αεροπορικής υπεροχής ως το κύριο στρατιωτικό σκέλος του πρώτου πλήγματος.
2α. Κατασκοπευτική Δραστηριότητα
Αναλύοντας την βασική παράμετρο της επιτυχίας του πρώτου πλήγματος, δηλαδή την κατασκοπική δραστηριότητα, βλέπουμε ότι το 1961 το Ισραήλ είχε παράλληλα τοποθετήσει τον Έλι Κοέν (Eli Cohen) στην Συρία και τον Γούλφγκανγκ Λότζ (Wolfgang Lotz) στην Αίγυπτο.
Αναλυτικά ο Έλι Κοέν είχε ονομαστεί από την Mossad ως «o άνθρωπος τους στη Δαμασκό» όπου και είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με την πολιτική και στρατιωτική ιεραρχία της Συρίας καταλήγοντας ακόμη και ως ο κύριος σύμβουλος του Υπουργού Άμυνας.
Την ίδια στιγμή ο Lotz που είχε ονομαστεί ως «το μάτι του Τελ Αβίβ στο Κάιρο» είχε καταφέρει να διεισδύσει στα υψηλότερα επίπεδα των αιγυπτιακών στρατιωτικών και πολιτικών θεσμών με αποτέλεσμα να αποκτήσει ζωτικές πληροφορίες για τα σχέδια άμυνας και έκτακτης ανάγκης της Αιγύπτου. Ενδεικτικά ένας από τους πλησιέστερους συμβούλους του Νάσερ, ο Χουσεΐν Ελ-Σαφέι, έλεγε συχνά στον Βόλφγκανγκ σημαντικές κρατικές αποφάσεις προτού οι περισσότεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι να γνωρίζουν γι ‘αυτές. Επίσης αξίζει να αναφερθεί ότι φιλίες του Lotz με σημαντικές στρατιωτικές προσωπικότητες είχαν αποδειχτεί ανεκτίμητες επειδή ήταν σε θέση να επισκέπτεται ακόμη και μυστικές βάσεις κοντά στην διώρυγα του Σουέζ.
2β. Αεροπορική Υπεροχή
Η δεύτερη παράμετρος ήταν η απόφαση του Ισραήλ να χρησιμοποιήσει ως το αεροπορικό όπλο ως το κύριο εκτελεστικό σκέλος της αναμενόμενης αναμέτρησης. Μόλις το Ισραήλ είχε συγκεντρώσει αρκετές πληροφορίες για τις αντίπαλες αεροπορικές δυνάμεις και στρατεύματα από τους κατασκόπους του, τότε και μόνο τότε επιχείρησε το πρώτο πλήγμα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αποτελεσματικότητας της κατασκοπικής δραστηριότητας σε συνδυασμό με την αεροπορική ισχύ ήταν ότι οι ισραηλινοί επιτέθηκαν μόνο στα πραγματικά αεροσκάφη της Αιγύπτου ενώ δίπλα τους έστεκαν απείρακτα τα ξύλινα ομοιώματα αιγυπτιακών αεροσκαφών που δρούσαν ως δολώματα.
Δηλαδή ο αιφνιδιασμός δεν είχε καμία σχέση με μια απόφαση στιγμής, αλλά ήταν το αποτέλεσμα μιας πολύ καλά σχεδιασμένης και μακροχρόνιας προετοιμασίας. Αδιαμφισβήτητα η Ελλάδα έχει αρκετά στοιχεία που ευνοούν ακόμη και σήμερα ένα στρατήγημα όπως των ισραηλινών το 1967, άλλωστε αυτή ήταν και η επιχειρηματολογία του Κονδύλη.
3. Άρα τι θα πρέπει ακριβώς να είναι το πρώτο πλήγμα?
Η σύντομη απάντηση είναι η επιδίωξη της ολοκληρωτικής καταστροφής της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας.
Η απόκτηση πληροφοριών σχετικά με το στρατιωτικό δυναμικό της Τουρκίας με κάθε μέσο έχουν σήμερα απόλυτη προτεραιότητα. Θα πρέπει να σχεδιαστούν ειδικές επιχειρήσεις που να στοχεύουν στην απομείωση της αεροπορικής ισχύος της Τουρκίας με κάθε τρόπο.
Συμπερασματικά η καταστροφή της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας σε αεροσκάφη και υποδομές θα πρέπει να είναι το κύριο σχέδιο της Ελλάδας. Εάν κατανικηθεί η τουρκική πολεμική αεροπορία, κάθε άλλη προσπάθεια των τούρκων σε γη και θάλασσα θα έχει πολύ μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Αντιθέτως η άμυνα και προέλαση των ελληνικών δυνάμεων τότε θα έχουν μεγάλη πιθανότητα επιτυχούς εξέλιξης.
