Ένας πολύ σημαντικός βραχίονας του Πολεμικού Ναυτικού που όμως σπάνια βλέπει το φως της δημοσιότητας είναι η Διοίκηση των Πλοίων Επιτήρησης (ΔΠΕ), που προήλθε από την κατάργηση της Διοίκησης Κανονιοφόρων (ΔΚ/Φ). Η ΔΠΕ αποτελείται από 15 πλοία στο σύνολο, από τα οποία τα δέκα είναι κανονιοφόροι και τα πέντε Παράκτια Περιπολικά.

Η κύρια αποστολή της ΔΠΕ είναι

1. Περιπολία επιτήρηση και έγκαιρη προειδοποίηση με μετάδοση εικόνας σε άλλα πλοία του στόλου και στα πιο πάνω κλιμάκια της διοίκησης.
2. Αγκύστρωση, απόκρυψη, παθητική αναγνώρηση και άρνηση περιοχής.
3. Συμμετοχή σε ειδικές επιχειρήσεις με την ομάδα Ειδικών Επιχειρήσεων που δύναται να μεταφέρουν τα πλοία της.
4. Παράκτιος βομβαρδισμός και υποστήριξη τμημάτων πάνω σε νησιά και βραχονησίδες του Αιγαίου.
5. Ναρκοθέτηση, Το πεδίο επιχειρήσεων των πλοίων της Διοίκησης ήδη από καιρό ειρήνης είναι το ανατολικό Αιγαίο. Αυτό κάνει τα πλοία κατάλληλα για την διενέργεια επιχειρήσεων ναρκοθέτησης τις πρώτες ώρες μιας αντιπαράθεσης, εφόσον τα πλοία βρίσκονται εγγύτερα στο πεδίο αντιπαράθεσης.
6. Επίδειξη σημαίας στα ακριτικά νησιά και στα όρια της ελληνικής θαλάσσιας επικράτειας.
7. Υποβοήθηση στο έργο της ελληνικής ακτοφυλακής σε ρόλους αστυνόμευσης, απαγόρευσης εισόδου, νηοψιών, έρευνας και διάσωσης.

Για την σωστή εκτέλεση των παραπάνω αποστολών οι κανονιοφόροι και τα παράκτια περιπολικά βρίσκονται σε μια συνεχή αποστολή. Τα πλοία της, τα οποία σημειωτέον το νεότερο είναι ήδη 20 ετών περίπου, χρειάζεται να έχουν τα κατάλληλα μέσα για να μπορούν να φέρουν σε πέρας τις αποστολές αυτές στο σύγχρονο περιβάλλον. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στις κανονιοφόρους της ΔΠΕ που έχουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες εξέλιξης.

Οι κανονιοφόροι αποτελούνται από τις κλάσεις Asheville, Osprey 55, HSY-56, HSY-56A και Type 148 (πρώην ΤΠΚ). Τα παλαιότερα πλοία του στόλου είναι τα Asheville και Type 148 με ηλικία 54 και 50 ετών αντίστοιχα και τα οποία χρίζουν άμεσης αντικατάστασης μέσα στα επόμενα χρόνια λόγω μεγάλης ηλικίας και του ότι είναι ασύμφορο κάποιο πρόγραμμα έστω και περιορισμένης αναβάθμισης για τα πλοία αυτά.

Τα νεότερα πλοία της κλάσης είναι τα HSY 56A της κλάσης Μαχητής. Τα πλοία αυτά παραδόθηκαν στο Πολεμικό Ναυτικό μεταξύ των ετών 2003 και 2005 και είναι τα πιο σύγχρονα πλοία του στόλου με τον πιο ολοκληρωμένο οπλισμό και ηλεκτρονικά συστήματα. Τα πλοία σχεδιαστικά προέρχονται από τα HSY 56 τα οποία με τη σειρά τους είναι εξέλιξη της σχεδίασης των δανέζικων Osprey 55. Είναι σχεδίασης και ναυπήγησης των ναυπηγείων σκαραμαγκά και έχει γίνει βελτιστοποίηση της γάστρας και επανασχεδιασμός του ιστού για μείωση του Η/Μ ίχνους. Το πλοίο έχει τις ίδιες διαστάσεις με τα HSY 56 και πιο συγκεκριμένα, έχει ολικό μήκος 56,5 μέτρα, πλάτος 10 μέτρα, βύθισμα 3,6 μέτρα και εκτόπισμα 575 τόνους.

Η πρόωση του σκάφους γίνεται από δύο τετράχρονες ναυτικές μηχανές εσωτερικής καύσης Wartsila Nohab 16V25 με μέγιστη ισχύ 3680 kW στις 900-1000 σ.α.λ. που δίνουν κίνηση σε δύο προπέλες. Το σύστημα διεύθυνσης αποτελείται από δύο πηδάλια και η μέγιστη ταχύτητα είναι 22-23 κόμβοι. Οι ανάγκες ηλεκτρικής ισχύος εξυπηρετούνται από τρεις ηλεκτρομηχανές MAN με απόδοση 184kW έκαστη. Τα κύρια μηχανήματα του μηχανοστασίου ελέγχονται από το σύστημα Ελέγχου Μηχανοστασίου Ricom 3000 της Imtech.

Ο οπλισμός αποτελείται από ένα ναυτικό πυροβόλο OtoMelara Compatto 76/62 στην πλώρη, ένα αναβαθμισμένο πυροβόλο Bofors Oto Breda 40/L70 στην πρύμνη και δύο πυροβόλα Oerlicon 20mm στο μέσο του πλοίου εκατέρωθεν. Ο οπλισμός συμπληρώνεται από σκανδάλη Stinger με απόθεμα πυραύλων για αντιαεροπορική προστασία και ράγες για πόντιση ναρκών. Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις στα τέσσερα πλοία της κλάσης θα τοποθετηθεί σύστημα Spike NLOS αναβαθμίζοντας κάθετα τη δυνατότητα προσβολής μακράς ακτίνας σε ξηρά και θάλασσα.

Τα ηλεκτρονικά του πλοίου αποτελούνται από ένα ραντάρ έρευνας αέρος/θαλάσσης δύο διαστάσεων Variant της Thales, ένα ραντάρ έρευνας επιφανείας BridgeMaster E και ένα Raytheon 41XX, ένα ηλεκτροπτικό σύστημα Mirador και ένα σύστημα ελέγχου πυρός LIROD Mk2. Όλα τα παραπάνω συστήματα είναι ενσωματωμένα στο σύστημα TACTICOS του πλοίου που αποτελείται από τρεις εναλλάξιμες κονσόλες MOC 3 εγκατεστημένες στο κέντρο πληροφοριών μάχης. Το πλοίο διαθέτει επίσης σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου ESM DR3000SLW και ζεύξη δεδομένων Link 11.

Τα δύο πλοία της κλάσης HSY 56 Πυρπολητής, έχουν τις ίδιες διαστάσεις, κύριες μηχανές και οπλικά συστήματα με τις HSY 56A αλλά φέρουν τα ίδια ηλεκτρονικά με τις osprey 55. Τα ηλεκτρονικά συστήματα αυτά είναι το ραντάρ έρευνας αέρος-θαλάσσης Thomson-CSF Triton, το ραντάρ ελέγχου πυρός Selenia RTNX, το σύστημα ελέγχου των όπλων Selenia Elsag NA21 και το σύστημα Η/Π DR 2000S. Τα πλοία αυτά όπως και τα Osprey 55 μπήκαν σε υπηρεσία στις αρχές της δεκαετίας του 1990, επομένως πλησιάζουν τα 35 χρόνια ευδόκιμης υπηρεσίας.

Όλα τα παραπάνω πλοία χρειάζονται αναβάθμιση των ικανοτήτων τους. Οπότε ανάλογα με την ηλικία τους και τις δυνατότητες ενσωμάτωσης νέων συστημάτων θα μπορούσαν να γίνουν επιλεκτικές κινήσεις. Η πιο light έκδοση μιας αναβάθμισης που μπορούν και πρέπει να δεχθούν είναι αναβάθμιση των επικοινωνιών. Αυτό σημαίνει νέο σύστημα ασφαλών επικοινωνίών, δορυφορικές επικοινωνίες, συστήματα ζεύξης Link 16/22 τα οποία θα πρέπει να μπούν σε όλα τα πλοία του Π.Ν., AIS και τέλος αντικατάσταση του συστήματος ESM DR2000S και DR 3000SLW από κάποιο σύγχρονο.

Ειδικά για τα έξι νεότερα και μεγαλύτερα σκάφη HSY 56 και HSY 56A θα μπορούσε να γίνει πιο εκτεταμένο πρόγραμμα αναβάθμισης ικανοτήτων με προοπτική να μπορούν να βρίσκονται σε υπηρεσία για άλλα 20 χρόνια. Ένα τέτοιο πρόγραμμα βέβαια προϋποθέτει και τη σταδιακή αντικατάσταση των υπόλοιπων τεσσάρων σκαφών με νέα σύγχρονης σχεδίασης.

Εκτός των παραπάνω επεμβάσεων που προαναφέραμε, ένα πιο εκτεταμένο πρόγραμμα θα συμπεραλάμβανε και αναβάθμιση του οπλισμού. Τι θα μποροούσε λοιπόν να περιέχει ένα πιο εκτεταμένο πρόγραμμα πέραν των προαναφερθέντων.

1. Αντικατάσταση των ραντάρ Triton και Variant από νέας τεχνολογίας 3D/4D. Μια ενδιαφέρουσα επιλογή, που πιστεύουμε θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον και σε μια μελλοντική αναβάθμιση των ΤΠΚ Super Vita, είναι το ραντάρ 4D AESA NS50 της Thales. Το συγκεκριμένο ραντάρ είναι σχεδιασμένο για τοποθέτηση σε πλοία μικρού εκτοπίσματος και έχει βάρος κάτω από 750 κιλά. Είναι τεχνολογίας GaN και έχει μέγιστη ονομαστική εμβέλεια 180 χλμ για στόχους αέρος και 80 για στόχους επιφανείας. Αντίστοιχα θα μπορούσε να επιλεχθεί το ραντάρ TRS-3D της γερμανικής Hensoldt που όμως είναι παλαιότερης τεχνολογίας. Οποιαδήποτε σκέψη για μετεγκατάσταση των MW08 από τις φρεγάτες Meko που θα προκύψουν από έναν ενδεχόμενο εκσυγχρονισμό τους, μάλλον δεν θα έδινε κάποιο επιπλέον πλεονέκτημα.
2. Αναβάθμιση του συστήματος TACTICOS στις τέσσερις τελευταίες και εγκατάσταση στις δύο πρώτες προς αντικατάσταση του παλαιού συστήματος.
3. Εγκατάσταση σύγχρονου Η/Ο συστήματος παρατήρησης και στοχοποίησης. Στις HSY 56A υπάρχει το Mirador το οποίο χρειάζεται να αντικατασταθεί από ένα νεότερης τεχνολογίας. Μία σκέψη είναι η αντικατάστασή του με το νεότερο MLT-TDR-10A της Miltech η οποία είναι ήδη εγκατεστημένη στα HSY 56. Μια πιο ακριβή λύση είναι η τοποθέτηση του Gatekeeper  της Thales. Ένα τέτοιο σύστημα προσδίδει ολόπλευρη παρατήρηση, αυτόματη ανίχνευση και παρακολούθηση στόχων το οποίο είναι πολύ σημαντικό σε μια κλειστή θάλασσα με πολλές εδαφικές εξάρσεις όπως είναι το Αιγαίο.
4. Αντικατάσταση των δύο πυροβόλων Oerlicon 20mm από σταθμούς RWS με αντίστοιχου διαμετρήματος πυροβόλο. Εδώ μπορούν να τοποθετηθούν είτε τα Narwhal 20mm είτε τα Lionfish 20mm που θα μπουν και στις νέες φρεγάτες FDI. Εδώ το πλεονέκτημα του Narwhal 20mm είναι το χαμηλότερο βάρος του συστήματος. Κατά τα άλλα και τα δύο συστήματα προσφέρουν εξερετική ακρίβεια και θα ενσωματωθούν στο ΣΔΜ του πλοίου σε αντίθεση με τα υπάρχοντα χειροκίνητα πυροβόλα. Στην περίπτωση του Narwal 20mm, για τις δύο HSY 56 θα μπορούσε να υιοθετηθεί η έκδοση με τους διπλούς εκτοξευτές Akeron MP.
5. Προσθήκη συστήματος UAV για την  επιτήρηση του περιβάλλοντος χώρου κατά τη διάρκεια αγκυστρώσεως του πλοίου.
6. Προσθήκη τακτικού συστήματος επικοινωνιών για επικοινωνία και εικόνα από το τμήμα ειδικών επιχειρήσεων και τα διάρκεια επιχειρήσεων αυτού του τύπου.
7. Αντικατάσταση του παλαιού μειωμένης αξιοπιστίας πυροβόλου Bofors Oto Breda 40/L70 από νεότερης τεχνολογίας. Σοβαρή υποψηφιότητα θα μπορούσε να θέσει το OTO Marlin 40 της ιταλικής Leonardo.
8. Ηλεκτρονικό Σύστημα αντιμετώπισης των UAV και loitering Munitions.

Οι παραπάνω επεμβάσεις, μέρος ή στο σύνολό τους, θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος ενός πιο ολοκληρωμένου προγράμματος αναβάθμισης μεγαλύτερου κόστους προσδίδοντας όμως σημαντική αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των πλοίων. Πολλές από αυτές δε, είναι σημαντικές προσθήκες για όλα τα πλοία του Π.Ν. και δεν θα πρέπει να λείπουν από μελλοντικά προγράμματα αναβαθμίσεων.