Το μακρύ χέρι των μονάδων επιφανείας είναι οι πύραυλοι επιφανείας-επιφανειάς. Τη χρησιμότητα αλλά και την καταστροφικότητα των όπλων αυτών τη διαπίστωσαν με πικρό τρόπο οι βρετανοί στον πόλεμο των Φώκλαντς όταν μαχητικά της αεροπορίας της Αργεντινής εξαπέλυσαν αντιπλοϊκούς πυραύλους κατά της βρετανικής αρμάδας. Η τεχνολογία των όπλων αυτών μέσα στα περίπου 50 χρόνια ύπαρξης τους έχει προχωρήσει ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στο σύγχρονο περιβάλλον αλλά και στις νέες απαιτήσεις. Έτσι τα νεότερα μοντέλα προσφέρουν μεγαλύτερες εμβέλειες, υψηλότερη ακρίβεια, μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στα αντίμετρα ενώ ήδη κάποια ενσωματώνουν σχεδίαση χαμηλής παρατηρησιμότητας.
MBDA MM-40 Exocet
Ίσως ο πιο γνωστός αντιπλοϊκός πύραυλος σε υπηρεσία λόγω της επιχειρησιακής χρήσης και επιτυχίας προσβολής των στόχων κατά των οποίων εβλήθηκε. Το πρώτο μοντέλο ΜΜ38 του πυραύλου πρωτοεμφανίστηκε το 1975 από την τότε γαλλική Aerospatiale. Σήμερα ο Exocet κατασκεύαζεται από τη MBDA France και η πιο σύγχρονη έκδοση του πυραύλου είναι ο MM40 Block 3c. Ο πύραυλος διατείθεται σε τρεις υποεκδόσεις, ο ΑΜ39 για μεταφορά από αεροσκάφη, ο SM39 για μεταφορά από υποβρύχια και ο ΜΜ40 για μεταφορά από πλοία επιφανείας και για χρήση από συστοιχίες παράκτιας άμυνας. Ο πύραυλος έχει μήκος 6 μέτρα, διάμετρο 34,8 εκατοστά εκπετασμα πτερύγων 1,35 μέτρα και βάρος 780 κιλά. Η κεφαλή είναι υψηλής εκρηκτικότητας και έχει βάρος 165 κιλά. Το βλήμα επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα πλεύσης 0,93 μαχ. Το τελευταίο μοντέλο MM40 Block 3c ουσιαστικά διατηρεί όλα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά του μοντέλου Block 3 που είναι αυξημένο βεληνεκές στα 200 χλμ περίπου, ναυτιλία με waypoints μέσω χρήσης υβριδικού INS/GPS, μανούβρες αποφυγής αντιβληματικής άμυνας με χρήση μανούβρων υψηλών επιταχύνσεων g κατά την τελική φάση της επίθεσης και τέλος δυνατότητα προσβολής παράκτιων στόχων. Το c σε σχέση με το απλό block 3 υποδηλώνει ότι ο ερευνητής ραντάρ του πυραύλου είναι ψηφιακός. Είναι ένας νέος ερευνητής ψηφιακής ραδιοσυχνότητας (RF) από την Thales, που ονομάζεται συνεκτική επεξεργασία ραντάρ. Η νέα τεχνολογία επιτρέπει στον ερευνητή να παρατηρεί μικρότερες διαφορές στην ταχύτητα σε σύγκριση με την αναλογική τεχνολογία, παρέχοντας «λιγότερες παρεμβολές και οφέλη σήματος/θορύβου». Αυτό σημαίνει ότι είναι λιγότερο επιρρεπής σε παρεμβολές και μπορεί να αναγνωρίσει έναν στόχο μέσα σε μια ομάδα.
Θα μπορούσε επίσης να πλήξει έναν στόχο σε μια συγκεκριμένη περιοχή, μια ικανότητα που διαθέτουν νεότεροι πύραυλοι εξοπλισμένοι με ανιχνευτή υπέρυθρης ακτινοβολίας, όπως οι Lockheed Martin LRASM και Kongsberg NSM.
Η αναβάθμιση του ανιχνευτή σχεδιάζεται να γίνει και στην παραλλαγή του πυραύλου που εκτοξεύεται από υποβρύχιο SM39, αλλά όχι στον αέρος-εδάφους AM39.
Σε ελληνική υπηρεσία υπάρχουν οι δύο από τις τρεις παραλλαγές ο αεροεκτοξευόμενος AM39 και ο Επ.Επ. ΜΜ40, όλοι σε διαφορετικά Blocks και με διαφορετικές δυνατότητες. Οι ΑΜ39 αναβαθμίζονται έτσι ώστε να μπορούν να φορτωθούν στα νεοαποκτηθέντα Rafale, ενώ τόσο οι ΜΜ40 Block1/2/3 θα πρέπει να αναβαθμιστούν όλοι στο τελευταίο επίπεδο που θα φέρουν και οι FDI.
Boeing AGM-84 Harpoon.
Ο αμερικάνικος πύραυλος πρωτομπήκε σε υπηρεσία το 1977 (AGM-84A) και ήταν ανάπτυξης και παραγωγής της McDonnell Douglas. Ο πύραυλος όπως και ο γαλλικός Exocet διατείθεται σε όλες τις εκδόσεις και μπορεί να καλύψει όλο το φάσμα των ναυτικών επιχειρήσεων. Ο πύραυλος έχει μήκος 3,84-4,62 μέτρα, διάμετρο 34,3 εκατοστά εκπετασμα πτερύγων 0,91 μέτρα και βάρος 526-690 κιλά ανάλογα με την έκδοση. Η κεφαλή είναι υψηλής εκρηκτικότητας και έχει βάρος 220 κιλά. Το βλήμα επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα πλεύσης 0,71 μαχ. Σήμερα το μοντέλο που διατείθεται από την εταιρία είναι ο A/RGM-84L Block II. Το συγκεκριμένο μοντέλο έχει εμβέλεια στα 130 χλμ περίπου και χρησιμοποιεί το σύστημα διεύθυνσης των AGM-84H SLAM/SLAM-ER. Υπό ανάπτυξη υπάρχει και η έκδοση Η έκδοση BlocK II + ER, οι δοκιμές της οποίας ξεκίνησαν το 2017 προς ενσωμάτωση στα F/A-18E/F Block III και P-8A Poseidon Increment III του USN, έχει τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά με την έκδοση Block II. Οι μόνες διαφορές εντοπίζονται στο ότι η πολεμική κεφαλή είναι μικρότερων διαστάσεων και βάρους, αλλά ίδιας καταστροφικότητας με την παλιότερη, επιτρέποντας ταυτόχρονα την ενσωμάτωση νέου κινητήρα και περισσότερου καυσίμου. Συνέπεια αυτών των τροποποιήσεων είναι η αύξηση της ακτίνας στα 250 χιλιόμετρα.
Στο ελληνικό οπλοστάσιο υπάρχουν U/RGM-84D/G που εξοπλίζουν όλες τις κύριες μονάδες κρούσης της διοίκησης φρεγατών και τα υποβρύχια. Στο σχεδιασμό του ΓΕΕΘΑ βρίσκεται η αγορά αριθμού AGM-84L Block II για τον εξοπλισμό των αναβαθμισμένων F-16V Viper και ίσως και των P-3H. Προς το παρόν όμως δεν έχει γίνει καμία κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση. Το αμερικάνικο ναυτικό είναι στη διαδικασία αντικατάστασης του συνόλου των Harpoon από τον στόλο με τον νορβηγικό NSM και στη ναυτική αεροπορία με την αεροεκτοξευόμενη έκδοση JSM.
Kongsberg NSM / JSM
Ο νορβηγικός πύραυλος της Kongsberg Defense μπήκε σε υπηρεσία το 2012. Ο πύραυλος σε αντιδιαστολή με τους Exocet και Harpoon, διαθέτει μόνο έκδοση εκτοξευόμενη από εξέδρες επιφανείας όπως είναι οι μονάδες του ναυτικού και οι παράκτιες συστοιχίες και αεροεκτοξευόμενη έκδοση. Ο πύραυλος έχει μήκος 3,96 μέτρα, πλάτος 70 εκατοστά εκπετασμα πτερύγων 1,36 μέτρα και βάρος 400 κιλά. Η κεφαλή είναι υψηλής εκρηκτικότητας και έχει βάρος 120 κιλά. Το βλήμα επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα πλεύσης 0,93 μαχ.
Ο υπερσύγχρονος σχεδιασμός και η χρήση σύνθετων υλικών έχει ως στόχο να δώσει στον πύραυλο εξελιγμένες δυνατότητες stealth. Ο NSM έχει σχεδιαστεί για παράκτια ύδατα καθώς και για σενάρια ανοιχτής θάλασσας. Η χρήση μιας κεφαλής εκτόξευσης/θρυμματισμού 120 κιλών από κράμα τιτανίου υψηλής αντοχής από την TDW είναι σύμφωνη με τη μοντέρνα ελαφριά σχεδίαση. Η εκκίνηση της κεφαλής γίνεται με μια Προγραμματιζόμενη Έξυπνη Ασφάλεια Πολλαπλών Χρήσεων με ανίχνευση κενού που έχει σχεδιαστεί για τη βελτιστοποίηση της επίδρασης έναντι σκληρών στόχων.
Όπως και ο προκάτοχός του Penguin, το NSM είναι σε θέση να πετάει πάνω και γύρω από χερσαίες μάζες, να ταξιδεύει σε λειτουργία sea skimming και στη συνέχεια να κάνει τυχαίους ελιγμούς στην τερματική φάση, καθιστώντας δυσκολότερο να βληθεί από τα αντίμετρα του εχθρού.
Το NSM έχει επιλέξιμο σημείο στόχευσης στον στόχο και έχει αποδείξει ότι χτυπά τον στόχο με μεγάλη ακρίβεια. Αυτή η δυνατότητα επιτρέπει την επιλογή του αποτελέσματος ελεγχόμενης καταστροφής, που κυμαίνεται από τη μέγιστη ζημιά έως την ελεγχόμενη/ελάχιστη ζημιά. Η ακρίβεια του τερματικού έχει αποδειχθεί σε λιγότερο από 2 πόδια (απόσταση μεταξύ του σημείου στόχου και του πραγματικού σημείου χτυπήματος). Επίσης έχει τη δυνατότητα πλήγματος σε στόχους στην ξηρά.
Ο JSM (Joint Strike Missile) είναι υπό ανάπτυξη και είναι βασιμένος στον NSM θα έχει τις ίδιες δυνατότητες ενώ θα έχει αυξημένη εμβέλεια σε σύγκριση με την έκδοση Επ.-Επ.
SAAB RBS-15 Mk3/Mk4 Gugnir
Ο νορβηγικός πύραυλος της Kongsberg Defense πρωτομπήκε σε υπηρεσία το 1985. Ο πύραυλος διαθέτει μόνο έκδοση εκτοξευόμενη από εξέδρες επιφανείας όπως είναι οι μονάδες του ναυτικού και οι παράκτιες συστοιχίες και αεροεκτοξευόμενη έκδοση. Ο πύραυλος έχει μήκος 4,35 μέτρα, διάμετρο 50 εκατοστά εκπετασμα πτερύγων 1,4 μέτρα και βάρος 600 κιλά. Η κεφαλή είναι υψηλής εκρηκτικότητας και έχει βάρος 200 κιλά. Το βλήμα επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα πλεύσης 0,9 μαχ. Η τελευταία του έκδοση μπήκε σε υπηρεσία το 2017. Το σύστημα καθοδήγησης είναι GPS/INS με ραντάρ προσκτησης στόχου που δουλεύει στη μπαντα J που ενεργοποιείται στην τελική φάση της πτήσης. Στην έκδοση Mk3 ο πύραυλος έχει 200 χλμ εμβέλεια η οποία αυξάνεται στα 300 χλμ στην έκδοση Mk4. Σύμφωνα με την SAAB τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι
- Κορυφαία ικανότητα ECCM
- Εξαιρετική απόδοση σε παράκτιο περιβάλλον
- Δυνατότητα πτήσης και επιχειρήσεων ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών
- Εξελιγμένη διάκριση και επιλογή στόχων
- Ασυναγώνιστη ικανότητα πολύ χαμηλής πτήσης (sea skimming)
- Εξαιρετικά ευέλικτη τροχιά με πολλαπλά 3D waypoints
- Έχει τη δυνατότητα να χτυπήσει ένα ευρύ φάσμα στόχων στη θάλασσα και στη στεριά
- Έχει αρθρωτό σχεδιασμό που επιτρέπει μελλοντικές αναβαθμίσεις
MBDA OTOMAT/TESEO
Ο ιταλικής προέλευσης ΟΤΟΜΑΤ/TESEO μπήκε σε υπηρεσία το 1977. Το νεότερο μοντέλο Teseo Mk2/E (Evo) διακρίνεται από τη νέα σχεδίαση της ατράκτου με έμφαση στη χαμηλή παρατηρησιμότητα. Έχει μήκος περίπου στα 5 μέτρα και βάρος 700 κιλά. Διαθέτει σχεδόν διπλάσια εμβέλεια σε σύγκριση με τον προκατοχό του και βελτιωμένα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά όπως δυνατότητα προσβολής στόχων στην ξηρά. Έχει χαμηλή υπογραφή ραντάρ και αυξημένες δυνατότητες ECCM ώστε να μπορεί να υπερνικά τα συστήματα Η/Π των πλοίων στόχων. Είναι παντός καιρού και έχει δυνατότητα ομαδικής εκτόξευσης και ταυτόχρονης προσβολής στόχου για τη δημιουργία συνθηκών κορεσμού. Σύμφωνα με την εταιρία το πλοίο φορέας αποκτάει δυνατότητα στρατηγικής κρούσης ακόμη και κατά στόχων στην ενδοχώρα. Το σύστημα διεύθυνσης είναι συνδυασμός INS/GPS και υψομετρικού ραντάρ ενώ έχει δυνατότητα προγραμματισμού πορείας 4D (space & time). Ο TeseoMk2/E παρέχει αυτοπροσαρμοσμένη πτήση στη θάλασσα, με δυνατότητα πτήσης και πάνω από την ξηρά και ελιγμών υψηλών g κατά την τερματική πτήση. Διαθέτει διπλό ερευνητή RF και EO για αυξημένη διακριτικότητα στόχου.
Μελλοντικές σχεδιάσεις
Στο μέλλον φαίνεται ότι θα υπάρξουν σχεδιάσεις οι οποίες θα κάνουν συγκερασμό επιχειρησιακών απαιτήσεων ώστε να δημιουργηθούν πύραυλοι πλεύσης με πλήρεις ικανότητες τόσο προσβολής ναυτικών στόχων όσο και στόχων βαθιά στην ενδοχώρα. Ήδη τα νεότερα μοντέλα των υπάρχοντων πυραύλων που μπήκαν σε υπηρεσία πριν μερικές δεκαετίες προσφέρουν μια αρχική ικανότητα με προσβολή και παράκτιων στόχων σε μεγάλες εμβέλειες που αγγίζουν τα 200 χλμ.
3SM
Η Νορβηγία ανακοίνωσε ότι, σε συνεργασία με τη Γερμανία, ξεκινά την ανάπτυξη ενός νέου υπερηχητικού πυραύλου (3SM : SuperSonic Strike Missile). Του προγράμματος ηγείται η νορβηγική Kongsberg, η οποία έχει αναπτύξει και τον πύραυλο κατά πλοίων NSM (Naval Strike Missile). Όπως αναφέρει η ανακοίνωση ο νέος πύραυλος 3SM δεν θα αντικαταστήσει τον NSM αλλά θα τον συμπληρώσει. Ο 3SM θα έχει δυνατότητα προσβολής στόχων τόσο στη θάλασσα όσο και στην ξηρά, στατικούς ή σε κίνηση, υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, ημέρα και νύχτα. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό ο πύραυλος 3SM θα είναι διαθέσιμος το 2035.
FC/ASW (Future Cruise/Anti-Ship Weapon)
Το πρόγραμμα FC/ASW έχει ως στόχο την αντικατάσταση των RGM-84 Harpoon, ΜΜ-40 Exocet και SCALP/Storm Shadow με ένα νέο βλήμα, συμβατό με τους κάθετους εκτοξευτές Mk.41 VLS (Vertical Launch System) και Sylver A70. Ως προς το χρόνο ένταξης σε υπηρεσία η Μεγάλη Βρετανία επιθυμεί να είναι το 2028. Τα βλήματα του προγράμματος FC/ASW θα ενσωματώνουν κινητήρα ramjet, το μήκος τους θα είναι περί τα πέντε μέτρα, το βάρος τους περί τα 800 κιλά και θα ενσωματώνουν τρείς πολεμικές κεφαλές, μια κύρια των 200 κιλών και δύο μικρότερες των 50 κιλών έκαστη. Οι δύο μικρότερες πολεμικές κεφαλές είτε θα συμβάλουν την καταστρεπτική ισχύ της κύριας πολεμικής κεφαλής ή θα αποχωρίζονται του βλήματος πριν την πρόσκρουση, δηλαδή θα λειτουργούν ως υπό-πυρομαχικά, με στόχο την προσβολή του στόχου σε διαφορετικά σημεία.
