Σοβαρές καθυστερήσεις καταγράφονται στη πρόοδο του προγράμματος Εκσυγχρονισμού Μέσης Ζωής (ΕΜΖ) των τεσσάρων φρεγατών κλάσης «ΥΔΡΑ» ΜΕΚΟ 200 ΗΝ. Οι καθυστερήσεις είναι ένας συνδυασμός επιμέρους παραγόντων, οι οποίες φαίνεται πως επιδρούν καταλυτικά στην σταδιακή απομείωση του αξιόμαχου του Πολεμικού Ναυτικού.
Στο σημείο αυτό αξίζει να επισημανθεί πως για τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών ΜΕΚΟ 200 ΗΝ προκρίθηκε η λύση των εταιρειών TKMS και Thales λόγω του ότι προσέφεραν το πιο καλό πακέτο εκσυγχρονισμού με το μικρότερο δυνατό τεχνικό ρίσκο και παράλληλα το οικονομικό κόστος ήταν το πλέον λογικό. Αμφότερες εταιρείες είναι οι κατασκευαστές των πλοίων και αναφέρονται ως Original Εquipment Μanufacturer, OEM). Το συνολικό κόστος είχε «κλείσει» στα 605 εκατομμύρια ευρώ για τον ΕΜΖ τεσσάρων φρεγατών. Στόχος του ΠΝ είναι να διατηρήσει αξιόμαχα τα πλοία για τα επόμενα 20 έτη.
Νομικές δυσχέρειες
Αδιαμφισβήτητα ένα εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα είναι το γεγονός πως με βάση τον νόμο περί υλοποίησης εξοπλιστικών προγραμμάτων (Νόμος 3811 επί Υπουργίας Ευάγγελου Βενιζέλου) δημιουργούνται εξαιρετικά δαιδαλώδεις και χρονοβόρες διαδικασίες σύναψης εξοπλιστικών συμβάσεων. Φυσικά ουδείς από τη κυβέρνηση έχει δείξει το θάρρος και τη βούληση ώστε να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις επί του υφιστάμενου νομικού πλαισίου ή να ψηφιστεί ένας νέος νόμος.
Ως εκ τούτων, σύμφωνα με τις υφιστάμενες πληροφορίες στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων που έλαβαν χώρα κατά το προγενέστερο χρονικό διάστημα δεν φαίνεται να τηρούνται οι γενικοί και ειδικοί όροι (συνολικά είναι 350 όροι) με βάση τον Νόμο 3811 προκειμένου να συναφθεί η τελική σύμβαση μεταξύ του ελληνικού δημοσίου (Υπουργείο Εθνικής Άμυνας) και των αναδόχων του προγράμματος (εταιρίες TKMS και Thales). Για την υλοποίηση του προγράμματος και τη τελική σύναψη σύμβασης απαιτείται ειδική νομοθετική ρύθμιση από την ηγεσία του ΥΠΕΘΑ και προϋπόθεση είναι η ανάληψη πολιτικής πρωτοβουλίας από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) Νίκο Δένδια.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του DefenceReview.gr καταγράφεται έντονη δυσκαμψία των εταιρειών στην έγκριση των δύο όρων που αναφέρονται από τη ΓΔΑΕΕ και συγκεκριμένα της απεριόριστης αστικής ευθύνης του αναδόχου για τη πορεία του έργου (αναφέρεται κατά την αγγλική νομική ορολογία ως «Unlimided liability» καθώς και της έλλειψης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής κατά την εξέλιξη του προγράμματος εκσυγχρονισμού. Η τελευταία διασφαλίζει την οικονομική εξέλιξη του προγράμματος και των τιμών των υλικών ή άλλων δαπανών στα πλαίσια του προγράμματος εκσυγχρονισμού με βάση την αναπροσαρμογή του τιμαρίθμου.
Υπενθυμίζεται πως το σύνολο των συμβάσεων που υπογράφει το ελληνικό δημόσιο περιλαμβάνουν τη λεγόμενη τιμαριθμική αναπροσαρμογή. Στη περίπτωση των TKMS και Thales το ελληνικό δημόσιο και οι αρμόδιες αρχές (ΥΠΕΘΑ και ΓΔΑΕΕ) ζητούν το κόστος του προγράμματος να είναι ευθύς εξ αρχής δεδομένο και συγκεκριμένο δίχως να υπάρχει η τιμαριθμική αναπροσαρμογή, ζητούμενο το οποίο δεν δέχεται καμία εταιρεία και είναι αντικειμενικά εκτός πραγματικότητας εμπορικών συμβάσεων.
Ταυτοχρόνως, βάση της σχεδιαζόμενης σύμβασης, σύμφωνα με την αγγλική νομική ορολογία ως «Unlimited liability» οι ανάδοχοι του προγράμματος δεν δέχονται να φέρουν απεριόριστη νομική ευθύνη αλλά δέχονται συγκεκριμένη και ανάλογη της συνολικής αξίας του προγράμματος.
Υπενθυμίζεται πως σε άλλες συμβάσεις πρόσκτησης υλικού όπως των γαλλικών φρεγατών FDI ή των Rafale δεν υπήρξε απεριόριστη αστική ευθύνη («Unlimited liability») αλλά συγκεκριμένη ευθύνη με βάση το συνολικό κόστος του προγράμματος. Με άλλα λόγια, ο αντισυμβαλλόμενος δέχεται νομική ευθύνη ανάλογη του συνολικού οικονομικού τιμήματος και όχι απεριόριστη. Για παράδειγμα, εάν το κόστος ενός οπλικού συστήματος ορίζεται στα 100 εκατομμύρια ευρώ (ενδεικτικό το νούμερο), η εταιρεία δηλαδή ο ανάδοχος του προγράμματος αναλαμβάνει ίσης αξίας αστικής ευθύνη και όχι απεριόριστη αστική ευθύνη.
Έλλειψης πυγμής από την ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού
Ένας ακόμη λόγος είναι η χαρακτηριστική αδράνεια η οποία επιδεικνύεται από τη σημερινή ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού και συγκεκριμένα από τον Αρχηγό ΓΕΝ Αντιναύαρχο Ιωάννη Δρυμούση ΠΝ. Παρά το γεγονός πως το πρόγραμμα κρίνεται ως ύψιστης σημασίας για το μέλλον του ΠΝ, ο Α/ΓΕΝ δεν έχει επιδείξει τη δέουσα πυγμή και αποφασιστικότητα πιέζοντας για την υλοποίηση του προγράμματος. Σημειώνεται πως το πρόγραμμα ΕΜΖ των φρεγατών ΜΕΚΟ 200 ΗΝ έχει λάβει θετική γνωμοδότηση τόσο από τη πρώην όσο και τη νυν φυσική ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού πλην όμως διαδοχικές καθυστερήσεις οδηγούν στην μη συμβασιοποίηση του προγράμματος και ακολούθως στην έναρξη των εργασιών εκσυγχρονισμού.
Στα θετικά του Αρχηγού ΓΕΝ πιστώνεται η αλλαγή στάσης του υπέρ των προτάσεων που ήθελαν να προχωρήσει η προμήθεια μεταχειρισμένων LCS της κλάσης Freedom για το Πολεμικό Ναυτικό. Όπως προαναφέραμε και σε προγενέστερο άρθρο μας, ο Α/ΓΕΝ Αντιναύαρχος Ιωάννης Δρυμούση ΠΝ υπήρξε κατά το παρελθόν υποστηρικτής των LCS αλλά στη πορεία άλλαξε άποψη και τα αντιμετωπίζει με πολύ σκεπτικισμό. Σε γενικές γραμμές όμως εξακολουθεί να μην δρα αποφασιστικά και δυναμικά υπέρ του Πολεμικού Ναυτικού αφήνοντας άλλους να αποφασίζουν για τα εξοπλιστικά του ΠΝ…
Πολιτική αδιαφορία
Ταυτοχρόνως, από πλευράς ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια επιδεικνύεται μια χαρακτηριστική αδιαφορία προς τη πορεία και την υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Είναι γεγονός πως ο ΥΕΘΑ για προσωπικούς λόγους δεν επιθυμεί να συνδεθεί το όνομα του με τη πορεία και την υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων δίχως να επιδιώκει τη σχετική ανάληψη της ευθύνης. Σύμφωνα με κάποιες άλλες πληροφορίες, ορισμένοι συνδέουν το πρόγραμμα με τη προοπτική να υπάρξει νέα ηγεσία στο ΓΕΕΘΑ η οποία θα «τρέξει» πιο γρήγορα τα εξοπλιστικά του Πολεμικού Ναυτικού.
Επικίνδυνα εξοπλιστικά παιχνίδια
Τη στιγμή που διαδραματίζονται τα παραπάνω ορισμένοι φαίνεται να προωθούν και πάλι τη περίπτωση ο εκσυγχρονισμός των πλοίων να αναλάβει η Lockheed Martin τη πρόταση της οποίας απέρριψε το ΠΝ λόγω υψηλού κόστους και αυξημένου τεχνικού ρίσκου. Δυστυχώς, αρκετοί επιτήδειοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις παραπάνω δυσχερείς προκειμένου να επαναφέρουν τη πρόταση της Lockheed Martin ύψους άνω του 1.2 δις ευρώ. Να τονιστεί πως με βάση τη κοστολόγηση συστημάτων που δόθηκε στη δημοσιότητα από τη DSCA εμπεριέχει ανώτατο κόστος 2.4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το συνολικό τίμημα αυτό περιλαμβάνει κοστολόγηση όλων των ενδεχόμενων επιλογών και προφανώς ένα τελικό πακέτο για το ΠΝ θα είχε μικρότερο κόστος αλλά και πάλι κρίνεται ως υψηλό δεδομένης της ηλικίας των φρεγατών ΜΕΚΟ.
Το χρονοδιάγραμμα
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του προγράμματος εάν η σχετική σύμβαση υπογραφεί, εντός του πρώτου τριμήνου του 2024, το πρώτο πλοίο θα παραδοθεί το 2026 ενώ τα επόμενα έτη θα παραδίνεται ένα πλοίο ανά έτος (μια φρεγάτα το 2027, μια το 2028 και τέλος μια το 2029). Το σύνολο των εργασιών προβλέπεται να εκτελεστεί στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Συνοψίζοντας το παρόν άρθρο οφείλουμε να επισημάνουμε πως ο ΕΜΖ των φρεγατών ΜΕΚΟ 200 ΗΝ επιβάλλεται να υλοποιηθεί ώστε να διασφαλιστεί το ελάχιστο της δομής δυνάμεων σε συνδυασμό με το πρόγραμμα πρόσκτησης νέων κορβετών το οποίο παρά τις κυβερνητικές εξαγγελίες του ίδιου του πρωθυπουργού καθυστερεί δραματικά σε βάρος του αξιόμαχου του ΠΝ.
Η κυβέρνηση έχει επιδείξει χαρακτηριστική αδιαφορία και στασιμότητα στα εξοπλιστικά του ΠΝ και αυτό υπονομεύει επικίνδυνα το αξιόμαχο του ΠΝ. Και σε αυτό συνηγορεί η πλήρης αδράνεια και στασιμότητα για τη 4η FDI, το πρόγραμμα των ΜΕΚΟ και το πρόγραμμα νέων κορβετών. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τη μέριμνα υπέρ του προσωπικού του ΠΝ δεδομένου πως τα «πλεύσιμα» των στελεχών του Στόλου δεν προχώρησαν.
Αναλυτικά το τι περιλαμβάνει η τεχνική διαμόρφωση στα πλαίσια του προγράμματος ΕΜΖ μπορείτε να διαβάσετε στο παρακάτω άρθρο – ανάλυση του γράφοντος:
