Όπως γίνεται αντιληπτό από την χρονολογία ναυπήγησης, οι Meko 200 χρειάζεται να περάσουν άμεσα από ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού. Στις 7/4/2023 πέρασε με μεγάλη πλειοψηφία η έγκριση για την αναβάθμιση των φρεγατών Meko 200 HN ύψους περίπου 600 εκατ. ευρώ. Μέχρι σήμερα που οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο κύριων αναδόχων του προγράμματος και του Π.Ν. συνεχίζονται λίγα πράγματα έχουν γίνει γνωστά ως προς το εύρος και τα συστήματα που θα συμπεριλάβει. Η γενική αντίληψη είναι ότι θα γίνει κυρίως επέμβαση στα ηλεκτρονικά του πλοίου και δευτερευόντως σε κάποια από τα οπλικά συστήματά του.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι πρώτον τα συγκεκριμένα πλοία θα παραμείνουν σε υπηρεσία μέχρι το τεσσαρακοστό έτος της ζωής τους και κατά δεύτερον ότι το κόστος ναυπήγησης νέων φρεγατών είναι υψηλό, είναι μονόδρομος η εφαρμογή ενός εκτεταμένου προγράμματος αναβάθμισης έτσι ώστε να αποδώσει ένα πλοίο με σύγχρονα χαρακτηριστικά και δυνατότητες σε κλάσμα του κόστους ναυπήγησης μιας νέας φρεγάτας αντίστοιχου εκτοπίσματος. Παρ’ ολ’ αυτά το πρόγραμμα πρέπει να συγκεράσει δύο πολύ σημαντικά δεδομένα, την αύξηση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων και την ασφαλή διεξαγωγή επιχειρήσεων σε ανοιχτή θάλασσα και την γενικότερη έλλειψη κονδυλίων.

Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αναβάθμισης αποτελείται από τρία μέρη:

1. Γενική επιθεώρηση και επισκευή των συστήματων του πλοίου που είναι υπεύθυνα για την διατήρηση της ομαλής λειτουργίας και πλεύσης του σκάφους.
2. Αναβάθμιση ή αντικατάσταση των ηλεκτρονικών συστημάτων και των αισθητήρων.
3. Αναβάθμιση ή αντικατάσταση οπλικών συστημάτων.

Η κύρια αρθρογραφία όσον αφορά τέτοιου είδους προγράμματα αναφέρεται κυρίως στα συστήματα που επηρεάζουν άμεσα το επιχειρησιακό κομμάτι ενός πολεμικού πλοίου, που παρουσιάζει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από ειδησιογραφική σκοπιά, και λιγότερο στο ναυπηγικό/ ηλεκτρομηχανολογικό μέρος που είναι όμως εξίσου σημαντικό για την εύρυθμη λειτουργία του πλοίου και την διαθεσιμότητά του για επιχειρήσεις.

Οι ελληνικές Meko 200 είναι πλοία με ολικό μήκος 117 μέτρα, ολικό πλάτος 14,8 μέτρα, μέσο βύθισμα στα 4,1 μέτρα και μέγιστου εκτοπίσματος 3403 τόνων. Η γάστρα και η υπερκατασκευή είναι κατασκευασμένα από χάλυβα τύπου D36. Το σύστημα πρόωσης είναι τύπου CODOG (combination of Diesel or Gas) και αποτελείται από δύο ναυτικούς αεροστρόβιλους LM2500-30 της General Electric με μέγιστη απόδοση 22300 kW ο καθένας στις 3600 στροφές και δύο κύριες ντηζελομηχανές MTU 20V 956 TB82 μέγιστης ισχύος 3830 kW στις 1800 στροφές. Οι παραπάνω κύριες μηχανές πρόωσης δίνουν κίνηση, ανά δύο, σε δύο πεντάφυλλες προπέλες μεταβλητού βήματος της Escher Wyss μέσω ενός μειωτήρα BGS 191 Lo της Renk. Σε οικονομική ταχύτητα με τις δύο ντηζελομηχανές σε λειτουργία το πλοίο πιάνει τους 20 κόμβους ενώ η μέγιστη ταχύτητα με λειτουργία των αεροστροβίλων φτάνει τους 31,75 κόμβους. Στη διάρκεια ζωής ενός πολεμικού πλοίου, το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα οι ταχύτητες πλεύσης συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 12 και 16 κόμβων και η διάταξη CODOG βοηθάει στην μικρή κατανάλωση καυσίμου και στην προφύλαξη των πανάκριβων αεροστροβίλων από τη συμπλήρωση ωρών λειτουργίας και τη διενέργεια κοστοβόρων επισκευών σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Το πλοίο διαθέτει επίσης και τέσσερις ηλεκτρομηχανές με βάση την ντηζελομηχανή MTU 8V 396 TB53 ισχύος 655 kW στις 1800 στροφές. Με λειτουργία δύο ηλεκτρομηχανών είναι δυνατή η κάλυψη κατά 100% των αναγκών ηλεκτρικού φορτίου του πλοίου που σημαίνει 100% περίσσεια ηλεκτρικής ισχύος.

Όσον αφορά τα μηχανολογικά συστήματα του πλοίου, εκτός των κύριων μηχανημάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω υπάρχει πλήθος άλλων μηχανημάτων και δικτύων προς εξυπηρέτηση αυτών που χρειάζονται επιθεώρηση και τυχόν επισκευές. Επίσης και στο σκάφος χρειάζεται να γίνουν γενικές επιθεωρήσεις και τυχόν εργασίες. Όλα τα παραπάνω λαμβάνουν χώρα σε όλα τα πλοία όταν γίνεται περιοδικός δεξαμενισμός και εφόσον κάποιες από αυτές δεν έχουν ήδη γίνει σε κάποια πρόσφατη ακινησία των πλοίων.

Τα μερικά από τα συνήθη δίκτυα που υπάρχουν στα πλοία είναι:

1. Τα συστήματα πλήρωσης, μεταφοράς και εξυπηρέτησης 1) καυσίμου του πλοίου, 2) καυσίμου του ελικοπτέρου και 3) λιπαντικού των κύριων μηχανημάτων. (F.O./JP5, L.O. Filling, Transfer and Service Systems)
2. Σύστημα αερισμού/εξαερισμού κρύου/ζεστού αέρα. (Air Conditioning System)
3. Σύστημα θαλάσσιου έρματος (Ballast Water System)
4. Σύστηματα κατάσβεσης πυρκαγιάς, νερού / CO2 / Halon
5. Σύστημα παροχής αέρα (Air Supply System)
6. Συστήματα αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμμάτων (Black/Grey Water System και Sewage Treatment System)
7. Σύστημα παραγωγής και διανομής πόσιμου νερού (Hot/Cold water System και Fresh water Generating System)
8. Σύστημα θαλάσσιου ή γλυκού νερού ψύξης για τα διάφορα μηχανήματα και τις κύριες μηχανές. (seawater or fresh water cooling system)
9. Διάφορα κλειστού τύπου συστήματα λαδιού υπό πίεση για διάφορα μηχανήματα όπως το σύστημα διεύθυνσης του πλοίου, το σύστημα ενεργής ευστάθειας του πλοίου, το σύστημα μεταβλητού βήματος της προπέλας κ.α.
10. Το σύστημα ΠΡΒΧ πολέμου.

Για όλα τα παραπάνω δίκτυα υπάρχει ένα πλήθος μηχανημάτων και εξαρτημάτων όπως αντλίες, κομπρεσέρ, φίλτρα, βάνες, φλάντζες και βεβαίως σωληνώνσεων κ.α. που χρειάζονται περιοδικό έλεγχο και αποκατάσταση. Σε ένα πρόγραμμα όμως αναβάθμισης τέτοιου εύρους πολλά από αυτά τα συστήματα θα χρειαστεί να ελεχθούν και να αποκατασταθεί η λειτουργία τους ώστε να λειτουργούν εύρυθμα για τα επόμενα 15 έτη αποφεύγοντας όσο το δυνατόν να βγάλουν κάποια μεγάλη ζημιά.

Μηχανολογικός Εξοπλισμός

• Επιθεώρηση/ Γενική επισκευή αεροστροβίλων LM2500-30. Οι αεροστρόβιλοι είναι μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας και η συνήθης πρακτική είναι όταν συμπληρώνουν τις ώρες λειτουργίας να γίνεται η αντικατάσταση με αμοιβό αεροστρόβιλο. Ο προς γενική επισκευή αεροστρόβιλος μεταφέρεται σε εξειδικευμένο πιστοποιημένο συνεργείο ή στη μαμά εταιρία για την προκαθορισμένη επισκευή. Για τους LM2500-30 ο χρόνος μεταξύ γενικής επισκευής είναι τουλάχιστον 14.000 ώρες.

• Επιθεώρηση/ Γενική επισκευή πετρελαιοκινητήρων MTU-20V956-TB83. Ήδη υπογράφτηκε συμβόλαιο με την Ariexpo αντιπροσωπία της MTU στην Ελλάδα, ύψους 10 εκατ. ευρώ για την παροχή ανταλλακτικών και εργασιών για τη γενική επισκευή έξι κύριων μηχανών. Οι ντηζελομηχανές είναι μηχανές όπου κανονικά το πλήρωμα ενός πλοίου μπορεί «να βάλει χέρι», σε αντιδιαστολή με τους αεροστροβίλους, και να κάνει γενική επισκευή των 12-16.000 ωρών (ανάλογα με τον κατασκευαστή) αλλάζοντας βασικά μέρη της μηχανής όπως εμβολοχιτώνια, αντλίες πετρελαίου κ.α.

• Επιθεώρηση/ Γενική επισκευή ηλεκτρομηχανών MTU-20V396-TB53. Εδώ και επειδή σε αντιδιαστολή με της μεγάλες MTU οι ηλεκτρομηχανές είναι αναγκασμένες να λειτουργούν 24/7 για παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και λόγω της μεγάλης ηλικίας των πλοίων υπάρχει περίπτωση να χρειαστεί να αντικατασταθούν πλήρως. Όπως έγινε και σε κάποιες φρεγάτες τύπου ‘S’.

• Επιθεώρηση/ Επισκευή αντλιών, αεροσυμπιεστών και λοιπών μηχανημάτων μηχανοστασίου.

• Επιθεώρηση/ Συντήρηση / Αντικατάσταση δικτύων νερού/ αέρα/ πυρόσβεσης/ υδραυλικών.

• Επιθεώρηση/ Συντήρηση συστήματος διεύθυνσης (Steering Gear). Δηλαδή συντήρηση του δικτύου λαδιού, του γρασσαδόρου και των αντίστοιχων αντλιών και φίλτρων.

• Επιθεώρηση/ Συντήρηση συστήματος προπέλας CPP. Δηλαδή συντήρηση του δικτύου λαδιού που κινεί τα πτερύγια της προπέλας και των αντίστοιχων αντλιών και φίλτρων.

• Επιθεώρηση/ Γενική επισκευή συστήματος πτερύγων ευστάθειας του πλοίου (Fin Stabilizers). Στεγανοποίηση και δίκτυο λαδιού όπως παραπάνω.

• Αντικατάσταση δακτυλίων στεγανότητας των αξόνων μετάδοσης κίνησης των προπελών (Stern Tube Seals). Έδω είναι μία λεπτή δουλειά όπου αφαιρείται η προπέλα και ο άξονας. Αντικαθίστανται οι στεγανωτικές φλάντζες και ξαναμπαίνουν στη θέση τους. Είναι πολύ σημαντικό ο άξονας να κουμπώσει σωστά στη θέση του για να μη στραβώσει μόλις μπει σε λειτουργία και βγάλει το πλοίο εκτός υπηρεσίας.  

• Επιθεώρηση/ Συντήρηση συστήματος πρόσδεσης του πλοίου.

• Επιθεώρηση/ Συντήρηση συστήματος θαλάσσιου έρματος και θαλασσινού νερού ψύξης. Εδώ το πρόβλημα έγκειται κυρίως στην οξίδωση λόγω της σύστασης του θαλασσινού νερού αλλά και το μπλοκάρισμα των γραμμών από θαλάσσιους οργανισμούς, όπως στρείδια που εμποδίζουν την ομαλή ροή του νερού στα συστήματα.

Το Σκάφος

• Επιθεώρηση/ Αντικατάσταση δομικών μερών και ελασμάτων του σκάφους εφόσον είναι απαιτητό μετά από οπτική επιθεώρηση για τυχόν ρωγμές σε περιοχές δομικής καταπόνησης καθώς και μετά από παχυμέτρηση με τη μέθοδο ultrasonic.

• Αμμοβολή και βαφή της βρεχόμενης επιφάνειας της γάστρας. Η σύγχρονη τάση είναι η βαφή της βρεχόμενης επιφάνειας και της προπέλας με σύγχρονης τεχνολογίας χρωμάτων σιλικόνης ή γραφένιου ώστε να επιτευχθεί μείωση του συντελεστή τριβής του σκάφους στο νερό με αποτέλεσμα μείωση της κατανάλωσης σε αντίστοιχες  ταχύτητες ή ακόμη και αύξηση της μέγιστης ταχύτητας. Τα χρώμματα αυτά είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να απωθούν τους μικροοργανισμούς (όπως στρείδια και πεταλίδες) να κολλήσουν και να μεγαλώσουν στην γάστρα και μπορούν να αυτοκαθαριστούν από την άλγη όταν το πλοίο κινείται από μια ταχύτητα και πάνω. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για την συγκράτηση της κατανάλωσης καυσίμου σε βάθος χρόνου. Η διάρκεια ζωής αυτών των χρωμμάτων είναι συννήθως τα πέντε έτη.

• Βαφή των εξάλων και της υπερκατασκευής με χρώματα μείωσης υπέρυθρης ακτινοβολίας και απορρόφησης ακτινοβολίας ραντάρ. (προαιρετικό)

Οπλικά και Ηλεκτρονικά Συστήματα

Όσον αφορά τα ηλεκτρονικά και οπλικά συστήματα τα δεδομένα που έχουν γίνει γνωστά μέχρι στιγμής είναι περιορισμένα. Η αναβάθμιση θα περιστρέφεται κυρίως γύρω από την αντικατάσταση του συστήματος πληροφοριών μάχης με την νεότερη έκδοση του TACTICOS. Αντικατάσταση του 3D ραντάρ έρευνας αέρος/επιφανείας MW08 με το NS110 της Thales, αντικατάσταση του ραντάρ ναυτιλίας, αντικατάσταση του συστήματος ESM, αναβάθμιση του του συστήματος διεύθυνσης βολής STIR 1.8, εγκατάσταση ζεύξης δεδομένων Link16 για την ασφαλή ανταλλαγή δεδομένων και απόκτηση ολοκληρωμένης τακτικής εικόνας σε δικτυοκεντρικό περιβάλλον με το επίγειο δίκτυο ραντάρ, Rafale, F-16V, EMB-145AEW, FDI HN και PATRIOT. Ενώ δεν έχει γίνει γνωστό αν θα περιέχει αντικατάσταση των συσκευών Α/Υ πολέμου. Από τη μεριά των οπλικών συστημάτων θα γίνει επιθεώρηση και συντήρηση κύριου πυροβόλου ΜΚ45 Mod2.A και ίσως αναβάθμιση των ΜΚ15 Block1Α baseline 1 Phalanx. Όλος ο υπόλοιπος οπλισμός θα παραμείνει ως έχει.

Εν κατακλείδι, βλέπουμε παραπάνω ότι οι εργασίες αποκατάστασης σε ένα πλοίο είναι πολλές και όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία ενός πλοίου, εάν δεν υπάρχει σωστή μέριμνα και συντήρηση μέσα στα χρόνια, οι εργασίες αυτές μπορεί να είναι εκτεταμένες και υψηλού κόστους. Επίσης όπως προείπαμε η αναβάθμιση του συνόλου των φρεγατών Meko είναι αδήριτη ανάγκη ώστε να μπορέσει να διατηρήσει το ναυτικό τον αριθμό των κύριων μονάδων που χρειάζεται για να μπορεί να επιτελέσει το έργο του.