Για δεκαετίες, η ιδέα να κρύβεται ισχυρή δύναμη πυρός μέσα σε ένα εμπορευματοκιβώτιο ISO ακουγόταν είτε ως κόλπο είτε ως μελλοντική απειλή. Δύο παράλληλες πορείες—μία αμερικανική και μία ρωσική—διαμόρφωσαν το πεδίο. Στη δεκαετία του 2000, ο Αμερικανικός Στρατός και το Ναυτικό προχώρησαν στο πρόγραμμα NLOS–LS (Non–Line–of–Sight Launch System): ένας «πύραυλος σε κουτί» με 15 κάθετα εκτοξευόμενους πυραύλους, τοποθετημένος σε φορτηγό ή κατάστρωμα πλοίου. Οι επιδόσεις και το κόστος ακύρωσαν το πρόγραμμα γύρω στο 2010, ακυρώνοντας και τα σχέδια ένταξής του στα Littoral Combat Ships (LCS).

Την ίδια περίοδο, η Ρωσία παρουσίασε το Club-K: έναν εκτοξευτή πυραύλων Kalibr καμουφλαρισμένο ως τυπικό εμπορευματοκιβώτιο 20 ή 40 ποδών. Η ίδια η ιδέα προκάλεσε ανησυχίες – «πύραυλοι σε κουτί» που μπορούσαν να φορτωθούν σε εμπορικό πλοίο, τρένο ή φορτηγό. Η προοπτική αιφνιδιαστικών επιθέσεων σε λιμένες ή παράκτιους στόχους με πλατφόρμες που μοιάζουν με απλή εμπορική κίνηση πυροδότησε διεθνή ανησυχία. Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις επιχειρησιακής χρήσης, το κόνσεπτ παραμένει ζωντανό στη συζήτηση.

Έκτοτε, η τεχνολογία, οι αποστολές και οι απειλές εξελίχθηκαν. Οι δυτικοί στόλοι βλέπουν πλέον τα κοντεϊνεροποιημένα συστήματα όχι ως κόλπο εξαπάτησης, αλλά ως τρόπο ταχείας, ευέλικτης και οικονομικής ενίσχυσης της μαχητικής ισχύος, ιδιαίτερα σε επιχειρήσεις κατανεμημένης ναυτικής δράσης (Distributed Maritime Operations) στον Ινδο-Ειρηνικό.

Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι που οι ναυτικές δυνάμεις στρέφονται προς τα εγκιβτισμένα σε κοντέινερ όπλα:

1. Ποσότητα και ευελιξία. Τα συστήματα μπορούν να ασφαλιστούν σε καταστρώματα ή να τοποθετηθούν σε αποθηκευτικούς χώρους, μετατρέποντας βοηθητικά πλοία, μικρότερα πολεμικά ή ακόμη και μη επανδρωμένα σκάφη σε πλατφόρμες εκτόξευσης. Η αντικατάσταση μονάδων όπλων επιτρέπει ταχεία αύξηση πυρός και επαναφορά σε ειρηνικές αποστολές.
2. Δόγμα DMO (Distributed Maritime Operations) και δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις. Η διασπορά εκτοξευτών δυσκολεύει τον αντίπαλο να στοχεύσει και επιτρέπει επιθέσεις από πολλαπλές κατευθύνσεις, εντός της λογικής του “kill-web”.
3. Περιορισμοί κόστους/ναυπηγήσεων. Τα νέα μεγάλα πολεμικά κοστίζουν και απαιτούν χρόνο. Τα κοντέινερ «αγοράζουν» πυραυλική ισχύ σε υπάρχουσες ή εμπορικές πλατφόρμες.

Το αμερικανικό Mk 70 Payload Delivery System

Η σημαντικότερη δυτική καινοτομία είναι το Mk 70 Mod 1 PDS της Lockheed Martin. Το Mk 70 Mod 1 PDS περιλαμβάνει 4 κελιά τύπου Mk 41 με κατακόρυφο εκτοξευτή τοποθετημένα σε κοντέινερ 40 ποδών. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα έχει τη δυνατότηταί να εκτοξεύσει αντιαεροπορικού/ αντιβαλιστικούς πυραύλους SM-6 και πυραύλους κρουζ Tomahawk Block V, ενώ δοκιμάστηκε και με Patriot PAC-3 MSE. Οι δοκιμές που έχουν λάβει μέρος μέχρι σήμερα είναι:

• 2021: Το μη επανδρωμένο πλοίο Ranger εκτόξευσε SM-6.
• 2023: Το LCS USS Savannah εκτόξευσε SM-6 από κοντέινερ.
• 2024: Επιτυχής δοκιμή PAC-3 MSE από το σύστημα.

Μπορούν να τοποθετηθούν 3 κοντέινερ (12 κελιά) σε LCS, αν και αυτό περιορίζει επιχειρήσεις ελικοπτέρων. Το πλεονέκτημα είναι ότι το Mk 70 μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πλήθος πλοίων όπως αμφίβια, βοηθητικά ή μη επανδρωμένα σκάφη, ακόμη και από φορείς στην ξηρά.

Το ευρωπαϊκό CUBE και το ολλανδικό MSS

Η SH Defence (Δανία) αναπτύσσει το CUBE System, με αρθρωτές μονάδες 20 ή 40 ποδών που μπορούν να μεταφέρουν αντιαεροπορικούς, ανθυποβρυχιακούς ή επιθετικούς πυραύλους. Η ανταλλαγή μπορεί να γίνει σε ~4 ώρες σε λιμάνι.

Το Βασιλικό Ναυτικό Ολλανδίας σχεδιάζει να εξοπλίσει τα νέα Multifunctional Support Ships (MSS) με κοντεϊνεροποιημένα ισραηλινά όπλα. Τον Barak ER SAM με μέγιστη εμβέλεια 150 χλμ και χρήση κατά αεροσκαφών και πυραύλων και τα IAI Harop loitering munition για πλήγματα σε ξηρά ξηρά και θάλασσα. Τα MSS θα ενεργούν ως συνοδευτικά, υπό τον έλεγχο φρεγατών αεράμυνας όπως οι κλάσης De Zeven Provincien αλλά και τις φρεγάτες που πρόκειται να μπουν σε υπηρεσία στο μέλλον.

Loitering Munitions

Η γερμανική Rheinmetall και UVision από το Ισραήλ, παρουσίασαν το 2024 κοντέινερ με 126 εκτοξευτές Hero-120, καθένα με 60+ χλμ εμβέλεια και 60 λεπτά χρόνο παραμονής στην περιοχή ενδιαφέροντος. Στόχοι: σμήνη UAV/USV, μικρά σκάφη, κορεσμός της άμυνας κύριων μονάδων με συντονισμένη πολύπλευρη επίθεση.

Βαλλιστική ισχύς στη θάλασσα: IAI LORA

Η IAI δοκίμασε το βαλλιστικό τακτικό βλήμα LORA με εμβέλεια 90–430 χλμ από φορτηγό σε κατάστρωμα πλοίου το 2017 και το 2020, με επιτυχείς βολές κατά στόχων 90 και 400 χλμ. Δεν είναι αντιπλοϊκό όπλο αλλά αποδεικνύει ότι ακόμη και βαλλιστικά μπορούν να εκτοξευθούν από ναυτικές πλατφόρμες.

Η Κίνα και το «γκρίζο» με τις εμπορικές πλατφόρμες

Αναφορές (2016–2019) υποστηρίζουν ότι η Κίνα ανέπτυξε μια κοντεϊνεροποιημένη έκδοση του YJ-18, για πιθανή χρήση σε εμπορικά πλοία. Αυτό θυμίζει το ρωσικό Club-K. Με δεδομένο ότι η Κίνα διαθέτει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο και νόμο του 2016 που υποχρεώνει τις εμπορικές εταιρείες να υποστηρίζουν στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι ανησυχίες είναι μεγάλες.

Συμπεράσματα

Εν κατακλείδι, τα κοντεϊνεροποιημένα όπλα

• Προσφέρουν ταχεία αύξηση ισχύος πυρός.
• Υποστηρίζουν το δόγμα της διασποράς και της επιβιωσιμότητας.
• Δημιουργούν όμως προκλήσεις (χώρος καταστρώματος, περιορισμένα πυρομαχικά).

Οι εξελίξεις δείχνουν ότι η δεκαετία του 2020 είναι περίοδος επιχειρησιακής ωρίμανσης: από αποδείξεις ιδέας, σε πραγματική υιοθέτηση, με έμφαση στην αρθρωτότητα, τη διαφάνεια και τη συνεργασία με μη επανδρωμένες πλατφόρμες.