Η ανανέωση του στόλου των κύριων μονάδων κρούσης επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) μας έχει απασχολήσει πολλαπλώς το τελευταίο χρονικό διάστημα. Απανωτά λάθη του παρελθόντος όπως η εγκατάλειψη συνέχισης των ναυπηγήσεων των φρεγατών ΜΕΚΟ 200 ΗΝ, η μη αξιοποίηση ευκαιριών μεταχειρισμένων πλοίων, η μη απόκτηση νέων πλοίων τη περίοδο 2005 – 2020 καθώς και ο επιφανειακός εκσυγχρονισμός των έξι φρεγατών «S» άφησαν τον βασικό κορμό πλοίων του ΠΝ στο έλεος της εγκατάλειψης. Ως εκ τούτων, ερχόμαστε στο σήμερα όπου το ΠΝ την επόμενη δεκαετία καλείται να αντικαταστήσει συνολικώς εννέα φρεγάτες «S».

Διάχυτη είναι η άποψη που θέλει το ΠΝ να προχωρά σε μείωση των οροφών των πλοίων της Διοίκησης Φρεγατών από 13 πλοία σε 10 ή 12 όταν πριν λίγα χρόνια το ΠΝ έκρινε πως βάση των επιχειρησιακών αναγκών που εγείρονται χρειάζονται 14 πλοία ως κατ’ ελάχιστο. Πράγματι, το ΠΝ μέχρι πριν μερικά χρόνια καλούνταν να επιχειρήσει ως επί το πλείστων στο περιβάλλον του Αιγαίου πελάγους με την Ανατολική Μεσόγειο να έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Οι γεωπολιτικές και ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο δεν αφήνουν πλέον περιθώρια ναυτικού εφησυχασμού. Το ΠΝ πρέπει με νύχια και δόντια να κρατήσει οροφές της τάξης των 14 πλοίων και ιδανικά να τις αυξήσει στις 16 κύριες μονάδες κρούσης επιφανείας υπό τη Διοίκηση Φρεγατών. Ταυτοχρόνως, πρέπει να διατηρεί σε υπηρεσία το λιγότερο 11 υποβρύχια και 16 τουλάχιστον πυραυλακάτους. Απαιτείται μακροχρόνιος σχεδιασμός, διακομματική σύνεση δεδομένων των πόρων που πρέπει να δοθούν και κυρίως εθνικό όραμα.

Το ΠΝ πρέπει να διαθέτει ένα ισορροπημένο στόλο αποτελούμενο από τις εκσυγχρονισμένες φρεγάτες τέσσερις ΜΕΚΟ 200 ΗΝ, έξι φρεγάτες εκτοπίσματος τουλάχιστον 4000 τόνων με αξιόλογες δυνατότητες αεράμυνας περιοχής και τουλάχιστον τέσσερις κορβέτες. Οι κορβέτες οφείλουν να είναι πλοία με ενισχυμένες επιχειρησιακές ικανότητες και όχι με επιφανειακό εξοπλισμό. Πλοία ικανού εκτοπίσματος ώστε να επιχειρούν σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες, που θα είναι σε θέση να εκτελούν ολοκληρωμένα και επιτυχώς όλο φάσμα των σύγχρονων ναυτικών επιχειρήσεων. Ταυτοχρόνως, θα έχουν μειωμένο κόστος ναυπήγησης και κόστος κύκλου ζωής καθιστώντας την επιλογή τους οικονομικώς προσιτή.

 Οι επιλογές

Ξεχωρίσαμε ορισμένες πραγματικά αξιοζήλευτες επιλογές με αντικειμενικά καλές δυνατότητες. Tη νούμερο ένα θέση αδιαμφισβήτητα τη καταλαμβάνει επάξια η κλάση “Doha” του Ναυτικού του Κατάρ της οικογένειας πλοίων Multirole Corvette από την Ιταλική Fincantieri. Πρόκειται για πλοίο που ανταγωνίζεται επάξια εξοπλισμό και διαμόρφωση φρεγατών γενικών καθηκόντων. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη διεθνή έκθεση «DIMDEX 2018» και αναπτύχθηκε ως ένα πλοίο πολλαπλών ρόλων, με έμφαση στην αντιαεροπορική άμυνα, για λογαριασμό του Πολεμικού Ναυτικού του Κατάρ. Είναι μια ενδιαφέρουσα σχεδίαση-πρόταση καθώς ενσωματώνουν σύγχρονα ηλεκτρονικά και αισθητήρες ενώ ο οπλισμός τους είναι ισχυρός.

Οι κορβέτες που αναμένεται να παραλάβει το Κατάρ έχουν μήκος 107 μέτρα, πλάτος 14,7 μέτρα και βύθισμα 4,20 μέτρα, ενώ το εκτόπισμα τους, με πλήρη φόρτο, είναι 3.250 τόνοι. Επιτυγχάνουν μέγιστη ταχύτητά 28 κόμβους (52 χιλιόμετρα την ώρα) και ακτίνα δράσης 3.500 ναυτικά μίλια (6.482 χιλιόμετρα) με ταχύτητα πλεύσης τους 15 κόμβους (28 χιλιόμετρα την ώρα). Ενσωματώνουν σύστημα πρόωσης διαμόρφωσης CODAD και μπορούν να παραμείνουν στη θάλασσα, χωρίς ανεφοδιασμό για 21 ημέρες. Απαιτούν πλήρωμα 98 ατόμων με δυνατότητα φιλοξενίας πληρώματος 112 ατόμων.

Το ελικοδρόμιο τους μπορεί να υποστηρίξει ελικόπτερο κατηγορίας ΝΗ-90. Σχετικά με τον οπλισμό τους οι κορβέτες είναι εφοδιασμένες με ένα κύριο πυροβόλο διαμετρήματος 76 χιλιοστών (OTO Melara), σύστημα κάθετης εκτόξευσης VLS 16 θέσεων για αντιαεροπορικά βλήματα Aster-30 της MBDA, δύο  τηλεχειριζόμενους πύργους με πυροβόλα Marmin των 30 χιλιοστών, δύο τετραπλούς εκτοξευτές βλημάτων κατά πλοίων MM-40 Block.3 Exocet και σύστημα αντιαεροπορικής-αντιπυραυλικής προστασίας RAM.

Το σύστημα μάχης που έχει επιλεγεί είναι το Athena της ιταλικής Leonardo. Το κύριο ραντάρ του πλοίου είναι το Kronos, επίσης της Leonardo, ενώ ενσωματώνει και το σύστημα αποφυγής ναρκών Thesan. Επίσης το πλοίο ενσωματώνει και τέσσερις εκτοξευτές Sylena Mk.2 αναλωσίμων για την προστασία του από βλήματα κατά πλοίων. Ακόμη μπορεί να δεχθεί ανθυποβρυχιακό εξοπλισμό αποτελούμενο από σόναρ τρόπιδας και σόναρ μεταβλητού βάθους.

Η κλάση “Doha” του Ναυτικού του Κατάρ διαθέτει ένα πολύ καλό ραντάρ, βλήματα ενεργού καθοδήγησης Aster-30 καθώς και ένα εξαιρετικό όπλο εγγύς άμυνας όπως το RAM.

Οι κορβέτες GoWind των ναυπηγείων Naval Group, εκτοπίσματος 1.000, 2.500 και 3100 τόνων περίπου, εξελίσσονται σε εμπορική επιτυχία για τους Γάλλους, καθώς μέχρι στιγμής έχουν εξασφαλίσει συμβόλαια από την Αίγυπτο (για 4 πλοία με € 1 δισεκατομμύριο συνολικό κόστος και δικαίωμα προαίρεσης για άλλα 2 πλοία), τη Ρουμανία (για 4 πλοία με € 1,2 δισεκατομμύρια συνολικό κόστος), τα ΗΑΕ (για 2 πλοία με € 750 εκατομμύρια συνολικό κόστος και δικαίωμα προαίρεσης για άλλα 2 πλοία) και τη Μαλαισία (6 πλοία επιπέδου φρεγάτας, με βάση τη σχεδίαση GoWind έναντι $ 2.8 δισεκατομμυρίων).

Στην έκδοση GoWind-2500 τα πλοία έχουν μήκος 102 μέτρα για σύστημα πρόωσης CODAG (Combined Diesel and Gas). Η μέγιστη ταχύτητα τους είναι 25 κόμβοι (46 χιλιόμετρα των ώρα) και η εμβέλεια τους 3.700 ναυτικά μίλια (6.852 χιλιόμετρα) με ταχύτητα πλεύσης 15 κόμβους (28 χιλιόμετρα την ώρα). Τα πλοία μπορούν να παραμείνουν στη θάλασσα, χωρίς ανεφοδιασμό, για 11 συνεχόμενες ημέρες. Οι απαιτήσεις επάνδρωσης είναι 65 άτομα, ενώ μπορούν να μεταφέρουν ομάδα Ειδικών Δυνάμεων 15 ατόμων (το πλοίο διαθέτει και δύο σκάφη RHIB).

Σε επίπεδο αισθητήρων, στην τυπική τους διαμόρφωση, ενσωματώνουν ραντάρ τρισδιάστατο SMART-S Mk.2, σταθερό σονάρ Kingklip, ποντιζόμενο σονάρ Captas-2, σύστημα διαχείρισης μάχης SETIS, σύστημα ηλεκτρονικών μέσων υποστήριξης VIGILE-200, σύστημα ηλεκτρονικών αντιμέτρων ALTESSE και σύστημα αυτοπροστασίας SYLENA Mk.2. Ο τυπικός οπλισμός των GoWind-2500 αποτελείται από ένα πυροβόλο των 76 χιλιοστών (OTO Melara), δύο τηλεχειριζόμενους πύργους της Nexter με πυροβόλα των 20 χιλιοστών, έναν κάθετο εκτοξευτή 16 θέσεων για βλήματα VL Mica, οκτώ βλήματα κατά πλοίων MM-40 Block.3 Exocet και δύο τριπλούς εκτοξευτές τορπιλών των 324 χιλιοστών (η έκδοση GoWind-1000 ενσωματώνει τα ίδια πυροβόλα, αλλά οκτώ VL Mica, 4 MM-40 Block.3 Exocet, ενώ δεν ενσωματώνει καθόλου τορπίλες). Επίσης, το ελικοδρόμιο μπορεί να υποστηρίξει ελικόπτερο βάρους 10 τόνων.

Πέραν όμως της τυπικής διαμόρφωσης ο εκάστοτε πελάτης μπορεί να επιλέξει τη διαμόρφωση που επιθυμεί. Για παράδειγμα συνδυασμός οπλισμού που έχουν επιλέξει τα ΗΑΕ είναι: Οκτώ βλήματα κατά πλοίων MM-40 Block.3 Exocet, 32 βλήματα ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile) επί οκταπλού κάθετου εκτοξευτή Mk.41, δύο τριπλούς εκτοξευτές τορπιλών, ένα κύριο πυροβόλο των 76 χιλιοστών και δύο πολυβόλα των 20 χιλιοστών.

Σε ένα άλλο παράδειγμα, η Μαλαισία, η οποία ναυπηγεί έξι πλοία βασισμένα στις κορβέτες GoWind-2500, αλλά με μεγαλύτερο εκτόπισμα (3.100 τόνους) έχει επιλέξει: Ένα πυροβόλο Bofors Mk.3 των 57 χιλιοστών, δύο πύργους DS30M με πυροβόλα των 30 χιλιοστών, κάθετο σύστημα εκτόξευσης 16 θέσεων για ισάριθμα αντιαεροπορικά βλήματα VL Mica, οκτώ βλήματα κατά πλοίων NSM (Naval Strike Missile) και δύo τριπλούς εκτοξευτές τορπιλών των 324 χιλιοστών.

Τα παραδείγματα των Ναυτικών τόσο της Μαλαισίας όσο και των ΗΑΕ είναι χαρακτηριστικά. Σε αμφότερες βέβαια τις δύο περιπτώσεις απουσιάζει όπλο κατηγορίας CIWS (Close In Weapon System), ζήτημα όμως το οποίο μπορεί να λυθεί με μια επιπρόσθετη οικονομική επιβάρυνση. Συμπερασματικά, διακρίνουμε πως σε αμφότερες τις δύο περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν τόσο το πακέτο ηλεκτρονικών/ αισθητήρων όσο και ο οπλισμός των σκαφών και ειδικά στη περίπτωση των ΗΑΕ είναι πολύ ικανοποιητικός ειδικά αν συνδυαστεί μελλοντικά με τον ESSM Block II. Απαραίτητή θεωρείται η εγκατάσταση ενός όπλου CIWS όπως το RAM. Επιπροσθέτως, δυνητικά μπορεί να εγκατασταθεί ένα ραντάρ ανώτερο του υπάρχοντος SMART-S Mk.2 όπως το NS200 με χρήση όχι των ESSM αλλά σε συνδυασμό με εκτοξευτές Sylver A50.  

Όπως έχει επισημανθεί σε πλειάδα τεχνικών αναλύσεων όλες οι τροποποιήσεις και διαμορφώσεις με βάση τις δικές μας ανάγκες εμπεριέχουν κόστος τόσο για την εγκατάσταση όσο και για τη διασύνδεση και πλήρη διαλειτουργικότητα των συστημάτων. Οι δοκιμασμένες λύσεις άλλων ναυτικών ναι μεν αποτελούν ικανοποιητικές επιλογές για το ΠΝ αλλά συχνά δεν θεωρούνται ολοκληρωμένες όπως για παράδειγμα η έλλειψη όπλων CIWS ή πακέτου ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων ή ακόμη για την απόκτηση ενός συστήματος που θα προσφέρει ποιοτική υπεροχή και διαφοροποίηση.

Από τις πλέον ενδεδειγμένες επιλογές αποτελεί η περίπτωση του προγράμματος της ευρωπαϊκής κορβέτας EPC (European Patrol Corvette). Το πρόγραμμα βασίζεται σε πλοία της ιταλικής Fincantieri που έχουν προταθεί και επιλέγει από το Πολεμικό Ναυτικό του Κατάρ όπως αυτά αναλύθηκαν παραπάνω. Πρόκειται για πλοία εκτοπίσματος περί των 3.300 τόνων, πολλαπλού ρόλου με έμφαση στην αντιαεροπορική άμυνα. Εδώ ακριβώς θεωρούμε πως το ΠΝ πρέπει να κινηθεί εγκαίρως σε αυτή τη κατεύθυνση διαμορφώνοντας το πλοίο με γνώμονα τις ελληνικές ανάγκες.

Ανακεφαλαιώνοντας, για το ΠΝ υπάρχουν πολλές επιλογές κορβετών όπως οι Saar-6 που διακρίνονται για τον βαρύ τους οπλισμό σε ένα εκτόπισμα μόλις 1900 τόνων. Άλλη ενδιαφέρουσα επιλογή είναι οι Ολλανδικές κορβέτες Sigma 9113, 8313 και 7513.

Oι κορβέτες ασφαλώς και δεν υποκαθιστούν τις φρεγάτες. Τις συμπληρώνουν και δρουν αρμονικά εντασσόμενες σε ομάδες μάχης πλοίων αναλαμβάνοντας κρίσιμα επιχειρησιακά έργα όπως του ανθυποβρυχιακού πολέμου ή της προστασίας ευπαθών στόχων όπως συμβαίνει με τα Πλοία Γενικής Υποστήριξης (ΠΓΥ) ή τα Αρματαγωγά (Α/Γ) κατά την εκτέλεση αποβατικών επιχειρήσεων. Στον καιρό της ειρήνης είναι μια λύση ευέλικτη και κυρίως οικονομική τόσο στην απόκτηση όσο και στη συντήρηση.

Ο λόγος που επιλέξαμε να ξανά αναφερθούμε στις κορβέτες είναι η ανάγκη του ΠΝ να διατηρεί σε υπηρεσία τουλάχιστον 14 κύριες μονάδες ώστε να είναι σε θέση να επιχειρεί ταυτοχρόνως σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Οι κορβέτες μπορούν να επιχειρούν στο Αιγαίο σε περιβάλλον όχι τόσο υψηλής αεροπορικής απειλής συγκριτικώς με την Ανατολική Μεσόγειο δεδομένου ότι η Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) είναι σε θέση να προστατέψει τον ελληνικό στόλο στο Αιγαίο με μεγαλύτερη άνεση και ευκολία αναλογικώς με την Ανατολική Μεσόγειο.

Ακόμη όμως και στην Ανατολική Μεσόγειο πλοία όπως οι κορβέτες κλάσης “Doha” με 16 βλήματα Aster 30 είναι σε θέση να προσφέρουν ικανοποιητική αεράμυνα περιοχής τηρουμένων των συνθηκών και των αναλογιών με δυνατότητες πολύ ανώτερες από τα υφιστάμενα πλοία σε Ελλάδα και Τουρκία. Παράλληλα, κορβέτες με σύγχρονα σόναρ τρόπιδας και μεταβλητού βάθους (VDS) είναι σε θέση να παρέχουν σοβαρές ανθυποβρυχιακές δυνατότητες απέναντι στην τουρκική υποβρύχια απειλή αντίστοιχες με φρεγάτες.

Δεδομένου πως το ΠΝ καλείται να αντικαταστήσει 9 φρεγάτες «S» οι κορβέτες αποτελούν κρίσιμη και απαραίτητη προσθήκη στον ελληνικό στόλο. Επαναλαμβάνουμε πως αναφερόμαστε σε κορβέτες με ικανό εκτόπισμα και βαρύ φόρτο όπλων και ηλεκτρονικών/ αισθητήρων. Σε καμία περίπτωση δεν μας ικανοποιούν ελαφρές κορβέτες μικρού εκτοπίσματος με σκοπό την επίδειξη σημαίας ή ωκεάνια περιπολικά. Άλλωστε ένα πλοίο μικρού εκτοπίσματος έχει σημαντικούς περιορισμούς ως προς τον χρόνο θαλάσσιας παραμονής στη περιοχή ενδιαφέροντος ή την επιχειρησιακή του ικανότητα σε άσχημες καιρικές συνθήκες. Ως εκ τούτων, ο Στόλος του ΠΝ πρέπει να είναι ισορροπημένος με ικανή ποσότητα πλοίων.

Θέλουμε επίσης να επισημάνουμε πως το ΠΝ χρειάζεται εκτός από ποσότητα πλοίων και ένα σύγχρονο στόλο με νέες ναυπηγήσεις πλοίων. Και αυτό για να υπάρχει μακρύς επιχειρησιακός βίος και όχι κοντόφθαλμη προσέγγιση με βραχύβιο επιχειρησιακό ορίζοντα. Μπορεί η οποιαδήποτε επιλογή μεταχειρισμένου πλοίου να δίνει άμεσες ανάσες και ουσιαστικά ταχύτατη ενίσχυση ειδικά αν συνοδεύεται από άμεση αποδέσμευση αλλά ο επιχειρησιακός του βίος είναι βραχυπρόθεσμος. Αυτό φυσικά δεν αναιρεί την ανάγκη εύρεσης αξιόλογων λύσεων μεταχειρισμένων πλοίων ενδιάμεσης λύσης δίχως όμως να υπονομεύουν το μέλλον των υπολοίπων πλοίων του ΠΝ δεσμεύοντας υπέρογκους πόρους.