Όταν αναφερόμαστε σε νέας γενιάς ραντάρ, ουσιατικά αναφερόμαστε στα ραντάρ ενεργού τύπου τεχνολογίας AESA με πομποδέκτες νιτριδίου του γαλλίου (GaN), τα οποία προσφέρουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες αποκάλυψης στόχων ακόμη και με αυξημένα στοιχεία στελθ, σε σύγκριση με παλαιότερου τύπου ραντάρ AESA ή ραντάρ στερεάς κατάστασης. Όμως ακόμη και αυτά τα ραντάρ διαθέτουν εγκαινή μειονεκτήματα. Το πρώτο είναι ότι όσον αφορά αεροσκάφη με αυξημένα χαρακτηριστικά στελθ, όπως παραδειγματος χάριν του F-35, η απόσταση αποκάλυψης είναι πολύ μικρή και άρα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως «έγκαιρη προειδοποίηση» και δεύτερον λόγω της ενεργής λειτουργίας τους είναι ευάλωτα στην στοχοποίηση και καταστροφή τους. Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι η χρήση παθητικών ραντάρ ή αλλιώς πιο σωστά συστημάτων παθητικής παρατήρησης ESM.

Τα συστήματα αυτά λειτουργούν τελείως παθητικά με αποτέλεσμα ο επιτιθέμενος να μην γνωρίζει την ύπαρξη τους, την ίδια στιγμή που εκείνα έχουν πλήρη εικόνα της θέσης και της πορείας αυτού. Σε αντίθεση με ένα ενεργό ραντάρ, το οποίο εκπέμπει ραδιοκύματα και επεξεργάζεται τις ηχώ τους για να καθορίσει τη θέση, το ύψος και την ταχύτητα ενός αεροσκάφους/στόχου, ένα παθητικό σύστημα λειτουργεί «αθόρυβα» – μη εκπέμποντας κανένα σήμα. Η αρχή λειτουργίας είναι αρκετά απλή: Κάθε σύγχρονο αεροπλάνο στέλνει τυπικά φάσματα ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, τα οποία αποθηκεύονται σαν «δαχτυλικό αποτύπωμα» σε μια βάση δεδομένων σε έναν ισχυρό υπολογιστή. Αυτό το φάσμα λαμβάνεται από τρεις διαφορετικές θέσεις και μετρώντας και συγκρίνοντας τους διαφορετικούς χρόνους διάδοσης, υπολογίζεται η τρέχουσα θέση του αεροσκάφους.

Ομοίως, το αεροσκάφος μπορεί να φωτίζεται από άλλο εξοπλισμό, όπως ραντάρ ή ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Αυτές οι αντανακλάσεις μπορούν επίσης να ληφθούν και να βελτιώσουν την ακρίβεια της τοποθεσίας. Επειδή όμως τα συγκεκριμένα συστήματα σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν προσφέρουν στοχοποίηση τα ενεργά ραντάρ αναλαμβάνουν τη δουλειά αυτή όμως εκπέμποντας για πολύ μικρότερα διαστήματα. Τούτο σημαίνει ότι ένα οποιοδήποτε παθητικό σύστημα δρα επικουρικά στο υπάρχον δίκτυο ραντάρ δίνοντας την δυνατότητα έγκαιρης προειδοποίησης ακόμη και για δύσκολους στόχους μην εκθέτοντας τη θέση των ενεργών ραντάρ. Βέβαια όπως όλα τα συστήματα έτσι και αυτά έχουν τα δικά τους μειονεκτήματα που δεν είναι άλλα από την εγγενή εξάρτησή τους από την ποιότητα των σημάτων εκπομπής από τρίτες πηγές όπως αναφέραμε παραπάνω. Αυτές μπορεί να απενεργοποιηθούν κατά τη διάρκεια της κρίσιμης κατάστασης ή των πολεμικών ενεργειών. Όπως επίσης, ένα άλλο πρόβλημα που μπορεί να παρουσιαστεί, είναι κατά την αλλαγή του θεάτρου μάχης, όταν στην περιοχή ενδιαφέροντος η πυκνότητα των σταθμών εκπομπής είναι πολύ χαμηλή, μην προσφέροντας αρκετά ραδιοσήματα που θα επιτρέψουν στα συστήματα αυτά να λειτουργήσουν σωστά.

Η γερμανική Hensoldt προσφέρει ως λύση το σύστημα Twinvis το οποίο παρουσίασε το 2018 ως add-on υποσύστημα για το αντιαεροπορικό σύστημα IRIS-T προσφέροντας παθητική λειτουργία και παρακολούθηση στόχων και είναι ένα παθητικό ραντάρ το οποίο έχει την ίδια αρχή λειτουργίας με το τσέχικο σύστημα VERA NG. Tο Twinvis βασίζεται σε ραδιοκύματα που προέρχονται από μη στρατιωτικούς ψηφιακούς και αναλογικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς FM που αντικατοπτρίζονται από τους στόχους. Δηλαδή δημιουργεί μια αεροπορική εικόνα τριών διαστάσεων σε τόξο 360 μοιρών μεσαίας εμβέλειας χωρίς εκπομπές φίλιων ραντάρ ή από τους εχθρικούς στόχους, χρησιμοποιώντας πολλαπλά υπάρχοντα σήματα VHF και UHF από αναλογικό και ψηφιακό ραδιόφωνο καθώς και της τηλεόρασης. Ως αποτέλεσμα, οι πιλότοι δεν γνωρίζουν ότι παρακολουθούνται και οι παθητικοί αισθητήρες είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπιστούν και να στοχευτούν.

Η τυπική απόσταση μεταξύ των αισθητήρων Twinvis και των πομπών κυμαίνεται από λίγα χιλιόμετρα έως περισσότερα από 100 χιλιόμετρα, ανάλογα με το επιχειρησιακό σενάριο. Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήματος είναι τυπική εμβέλεια 250 χιλιόμετρα και σε ύψος 12500 μέτρα πανκατευθυντικής τρισδιάστατης παρακολούθησης μέχρι 180 στόχων. Το σύστημα είναι compact σε τυπικό κοντέινερ δέκα ποδών με τηλεσκοπική κεραία εάν το σύστημα είναι κινητό ή σταθερή κεραία εάν το σύστημα είναι σταθερό. Οι κύριες λειτουργίες του συστήματος είναι:

• Επιτήρηση από αέρος μη συνεργαζόμενων στόχων χωρίς καμία εκπομπή ραδιοσυχνοτήτων

• Επιτήρηση συνόρων/ακτών μεγάλης εμβέλειας

• Επιτρέπει στην Διοίκηση να ελαχιστοποιήσει τη χρήση ενεργών ραντάρ

• Ένδειξη αθόρυβου στόχου στα συστήματα GBAD

• Κάλυψη κενών και πρόσθετη κάλυψη ραντάρ

• Παρέχει απόδοση ραντάρ όπου τα ενεργά ραντάρ δεν είναι επιλογή

• Μετριασμός παρεμβολών ραντάρ αιολικών πάρκων

• Είναι αόρατο στα εχθρικά συστήματα ESM

• Έχει χαμηλές απαιτήσεις ισχύος

• Είναι παντός καιρού

• Η πολυστατική ανίχνευση υποστηρίζει την παρακολούθηση LPI

• Απομακρυσμένη, αυτόνομη λειτουργία