Στις 28 Φεβρουαρίου είχαμε δημοσιεύσει το άρθρο: «Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν από τη Φινλανδία για τη Πολεμική Αεροπορία: Επιχειρήσεις από αυτοκινητόδρομους και διασπορά μαχητικών στο οδικό δίκτυο», με αντικείμενο το δόγμα επιχειρήσεων της Φινλανδικής Αεροπορίας, με τη διασπορά μαχητικών αεροσκαφών, και άλλων μέσων, αξιοποιώντας το οδικό δίκτυο της χώρας. Το παρόν άρθρο παρουσιάζει το αντίστοιχο δόγμα επιχειρήσεων της Σουηδίας, το οποίο, όπως και το φινλανδικό, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τη χώρα μας. Γιατί; Λόγω της τουρκικής πυραυλικής απειλής η οποία αφορά άμεσα την Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) και τις βάσεις της. Η Τουρκία δεν έχει αυξήσει μόνο τις δυνατότητες της να πλήττει στόχους από απόσταση, αλλά έχει βελτιώσει και τις ικανότητες της στην συλλογή πληροφοριών και τη στοχοποίηση (μέσω UAV και δορυφόρων).
Το ίδιο πρόβλημα αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν η Σουηδία και η Φιλανδία, παλαιότερα από τη Σοβιετική Ένωση και σήμερα από τη Ρωσία. Έπρεπε λοιπόν, να βρουν τρόπο να επιχειρούν από περιοχές και σημεία, όπου ο αντίπαλος δεν θα μπορούσε εύκολα να εντοπίσει και να στοχοποιήσει τις αεροπορικές τους δυνάμεις. Η λύση που επιλέχθηκε ήταν και είναι η διασπορά δυνάμεων. Μια τακτική που αποτρέπει την γρήγορη φθορά των πολύτιμων αεροπορικών μέσων. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Σουηδία και η Φιλανδία έχουν ασπαστεί τη θέση του Ιταλού στρατηγού και θεωρητικού της αεροπορικής ισχύος, Giulio Douhet (1869-1930), ο οποίος έλεγε ότι «η νίκη χαμογελά σ’ αυτούς που αντιλαμβάνονται την αλλαγή στο χαρακτήρα του πολέμου, όχι σ’ αυτούς που περιμένουν να προσαρμοστούν μετά την αλλαγή».
Η βασική αρχή του σουηδικού δόγματος διασποράς είναι η εξασφάλιση της ικανότητας επιχειρήσεων από μικρά τμήματα του οδικού δικτύου της χώρας, διασπείροντας μαχητικά και άλλα αεροσκάφη, καθώς και στοιχεία διοικητικής μέριμνας, καύσιμα, ανταλλακτικά και όπλα. Η Σουηδία θεωρεί και σχεδιάζει με το δεδομένο ότι οι αεροπορικές της βάσεις αποτελούν πρωταρχικούς στόχους και θα προσβληθούν τις πρώτες ώρες του πολέμου. Για να διατηρήσει την αεροπορική της ισχύ έχει υιοθετήσει τη διασπορά των αεροπορικών της μέσων, μέσω της αξιοποίησης του οδικού δικτύου. Αυτή η τακτική, εκτιμά η Σουηδία, θα της επιτρέψει να έχει τα μέσα για να συνεχίσει τις αεροπορικές της επιχειρήσεις. Πρόκειται για ένα πολύ καλά σχεδιασμένο σύστημα διασποράς αεροσκαφών και λοιπού εξοπλισμού σε ολόκληρη τη σουηδική επικράτεια.
Σε επίπεδο υποδομών η Σουηδία υποστηρίζει το δόγμα της διασποράς με μικρά έργα όπως τη δημιουργία καταφυγίων σε υψώματα και λόφους. Τα καταφύγια αυτά δεν αποτελούνται μόνο από το χώρα στάθμευσης/προστασίας του αεροσκάφους, αλλά λειτουργούν ως μικρές αεροπορικές βάσεις με απόθεμα καυσίμων και ανταλλακτικών και φυσικά με το ανάλογο προσωπικό. Τα αεροσκάφη προσγειώνονται και απογειώνονται από το οδικό δίκτυο της χώρας, και εφοδιάζονται ή επισκευάζονται σ’ αυτές τις μικρές βάσεις. Για μεγαλύτερη ευελιξία υπάρχει και η κινητή μονάδα υποστήριξης αεροσκαφών DAM (Deployable Maintenance Facility) της σουηδικής Saab. Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη λύση υποστήριξης αεροσκαφών, η οποία μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα σε οποιοδήποτε έδαφος με ελάχιστη προπαρασκευή σε επίπεδο διαμόρφωσης εδάφους.
Εκτός από μονάδα υποστήριξης η συλλογή DAM, η οποία ενσωματώνει σύγχρονα συστήματα κάλυψης και απόκρυψης, λειτουργεί και ως κινητό υπόστεγο αεροσκαφών, στο πλαίσιο του δόγματος της διασποράς αεροπορικών δυνάμεων, προς αποφυγή αιφνιδιαστικού, καταστρεπτικού πρώτου πλήγματος. Να σημειωθεί ότι το σουηδικό δόγμα εφαρμόζεται και προσαρμόζεται ανάλογα με την υπάρχουσα κατάσταση: Ξεκινά από την περίοδο της κρίσης και εφαρμόζεται στο σύνολο του την περίοδο του πολέμου. Στην περίοδο της έντασης ή της κρίσης μικρές ομάδες αεροσκαφών (τρία JAS-39 Gripen στην περίπτωση της Σουηδίας) αφήνουν τις βάσεις τους και διασπείρονται σε προκαθορισμένα σημεία, στο πλαίσιο της υλοποίησης του δόγματος της ταχείας αντίδρασης. Με αυτό τον τρόπο η Σουηδική Αεροπορία γίνεται λιγότερο ευάλωτη σε αιφνιδιαστική επίθεση, ενώ βρίσκεται κοντά σε περιοχές με έντονη εχθρική δραστηριότητα ή προπαρασκευή για πόλεμο.
Σύμφωνα με τη Saab, κατασκευάστρια εταιρία των JAS-39 Gripen και υπεύθυνη για την υποστήριξη τους, η υποστήριξη των τριών (3) JAS-39 Gripen σε διασπορά απαιτεί 14 άτομα (τεχνικούς σε δωδεκάωρες βάρδιες ημερήσιος, συν τους πιλότους) και 12.000 λίτρα καυσίμου για 100% διαθεσιμότητα των αεροσκαφών και ικανότητα εκτέλεσης τεσσάρων (4) αποστολών ημερησίως από το κάθε αεροσκάφος. Σε καιρό πολέμου το μοντέλο διασποράς των τριών (3) μαχητικών ανεβαίνει κλίμακα και πλέον η αεροπορική δύναμη αυξάνει στα 16 αεροσκάφη και αναπτύσσεται σε διάσπαρτα μικρά αεροδρόμια ή βάσεις δίπλα σε κύριες οδικές αρτηρίες. Στο σχεδιασμό αυτό δεν λαμβάνονται υπόψη οι κύριες αεροπορικές βάσεις, καθώς η Σουηδία θεωρεί δεδομένο ότι δεν θα είναι διαθέσιμες, είτε γιατί θα έχουν ήδη δεχτεί επίθεση ή πρόκειται να δεχτούν επίθεση άμεσα.
Σύμφωνα πάντα με τη Saab η υποστήριξη των 16 JAS-39 Gripen σε διασπορά απαιτεί 68 άτομα (τεχνικούς σε δωδεκάωρες βάρδιες ημερήσιος, συν του πιλότους) και ανάλογη ποσότητα καυσίμου και ανταλλακτικών για 85-90% διαθεσιμότητα των αεροσκαφών και ικανότητα εκτέλεσης 112 αποστολών ημερησίως (οκτώ ανά αεροσκάφος). Η διασπορά των αεροπορικών μέσων έχει επίδραση στον εχθρικό σχεδιασμό. Ο εχθρός θα πρέπει να αναζητήσει, να εντοπίσει και να προσβάλει τα σημεία διασποράς. Δηλαδή θα πρέπει να μοιράσει τις αεροπορικές του δυνάμεις. Να σημειωθεί ότι τα σημεία διασποράς δεν είναι απροστάτευτα από αεροπορικές απειλές. Βρίσκονται εντός των αντιαεροπορικών συστημάτων της χώρας, κυρίως μεγάλου και μέσου βεληνεκούς. Έτσι, η πιθανή εχθρική προσπάθεια καταστροφής τους θα πρέπει πρώτα να «περάσει» τις φίλιες αντιαεροπορικές άμυνες και μετά να νικήσει και τα φίλια μαχητικά αεροσκάφη. Δηλαδή, πολλά και δύσκολα «πρέπει».
Το δόγμα της διασποράς αεροπορικών δυνάμεων μπορεί να υιοθετηθεί και από την Ελλάδα, καθώς οι συνθήκες, από πλευράς μορφολογίας του εδάφους, αλλά και από πλευράς διαμόρφωσης και κατάστασης του οδικού δικτύου, επιτρέπουν αυτή την προοπτική. Τι κερδίζουμε; Το σημαντικότερο κέρδος μας δεν είναι άλλο από την προστασίας της ΠΑ και των μαχητικών της από το πρώτο πλήγμα. Έτσι, η ΠΑ θα έχει το χρόνο να απορροφήσει το όποιο πρώτο πλήγμα, να αναδιοργανωθεί και να εξαπολύσει την αντεπίθεση της σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Πιστεύουμε ότι το σουηδικό, αλλά και το φινλανδικό μοντέλο της διασποράς δυνάμεων, μπορεί και πρέπει να εφαρμοστεί στην Ελλάδα με ότι αυτό συνεπάγεται από πλευράς οργάνωσης και εκπαίδευσης προσωπικού και δημιουργίας των αναγκαίων υποδομών.
