Το συμβάν με τη καθήλωση ενός ακόμη C-130 που επρόκειτο να μεταφέρει την ομάδα της ΕΜΑΚ στις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας στις αρχές Φεβρουαρίου του 2023 έφερε στο φως της δημοσιότητας το χρόνιο πρόβλημα με τις διαθεσιμότητες των μεταφορικών αεροσκαφών της Π.Α. Οι αρχικές προθέσεις για την αγορά μεταχειρισμένων αεροσκαφών C-130J νεότερης γενιάς από τα αποσυρόμενα αεροσκάφη του τύπου από την Ιταλική και τη Βρετανική αεροπορία δεν προχώρησαν λόγω της κατάστασης των αεροσκαφών αυτών και του συνολικού κόστους που χρειαζόταν να δαπανηθεί. Η σημερινή κατάσταση του στόλου των ελληνικών C-130 είναι, δύο με τρία σε πτητική κατάσταση και άλλα τρία που θα αποδοθούν στην Π.Α. μέσα στο επόμενο εξάμηνο, εφόσον τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα συντήρησης χωρίς περεταίρω καθυστερήσεις. Έτσι στα μέσα του 2024 η Π.Α. θα διαθέτει περίπου έξι αεροσκάφη σε πτητική κατάσταση ήτοι το 40% του στόλου της.

Η πραγματικότητα είναι ότι τα ελληνικά C-130Β/Η, παρ’ ότι έχουν σχετικά πρόσφατα περάσει από πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του ηλεκτρονικού τους εξοπλισμού, είναι αεροσκάφη μεγάλης ηλικίας με χιλιάδες ώρες πτήσης στα φτερά τους. Είναι λοιπόν δεδομένο ότι χρήζουν αντικατάστασης. Αυτό μαζί με την κοστοβόρα επαναφορά σε πτητική κατάσταση αρκετών αεροσκαφών του στόλου, κινητοποίησε το ΥΠΕΘΑ και την ηγεσία της Π.Α. με αποτέλεσμα την αποστολή LOR για την αγορά από την αμερικάνικη Lockheed αριθμού C-130J νέας κατασκευής. Η συγκεκριμένη κίνηση ήταν απόλυτα λογική για τους εξής λόγους.

1. Το C-130 είναι ένα αεροσκάφος γνωστό στην Π.Α., γνωστό στους ιπτάμενους και στους τεχνικούς και αποδεδειγμένα στιβαρό και αξιόπιστο.
2. Το μοντέλο C-130J διαθέτει τα ίδια ηλεκτρονικά και κινητήρες με το C-27J μιας και το τελευταίο κατασκευάστηκε ως το μικρό αδελφάκι του. Μειώνοντας το κόστος της εφοδιαστικής αλυσίδας λόγω κοινών ανταλλακτικών.
3. Μοιράζονται την ίδια διαμόρφωση του πιλοτηρίου αυξάνοντας έτσι την ομοιοτυπία και μειώνοντας το κόστος εκπαίδευσης του ιπτάμενου προσωπικού.

Στις αρχές Αυγούστου πληροφορίες ανέφεραν ότι το κόστος για την αγορά έξι νέας κατασκευής C-130J και δύο μεταχειρισμένων C-130 παλαιότερου μοντέλου θα κοστίσει περίπου 1,8 δις δολάρια. Λαμβάνοντας υπόψη την αντίστοιχη LOA της Αυστραλίας για 24 αεροσκάφη C-130J-30 ύψους 6,35 δις δολάρια η οποία περιλαμβάνει πλήρες ηλεκτρονικό εξοπλισμό, συστήματα Link 16, πλήρες πακέτο συστήματος αυτοπροστασίας, Ραντάρ, ασυρμάτους, Ε/Ο σύστημα MX-20HD, πακέτο ανταλλακτικών, βιβλιογραφία, εκπαίδευση και άλλες υπηρεσίες, η ελληνική LOA φαίνεται εκ πρώτης όψεως πολύ ακριβή. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν γνωρίζουμε άλλες λεπτομέρειες ως προς το περιεχόμενο της ελληνικής LOA όπως και ότι συνήθως σε αυτές τις LOA η αμερικάνικη πλευρά φροντίζει να συμπεριλάβει πολλά συστήματα σε ικανούς αριθμούς ώστε να αποφύγει την χρονοβόρα διαδικασία έγκρισης του Κογκρέσου. Ως αποτέλεσμα το κόστος της προμήθειας μπορεί στο τέλος να είναι πολύ μικρότερο σε σχέση με την αρχική LOA.

Από την άλλη πλευρά βλέπουμε ότι υπάρχει μια δυναμική στην Ευρώπη με την επιλογή του βραζιλιάνικου C-390 της EMBRAER το οποίο πρόσφατα επιδείχθηκε και στο ΓΕΕΘΑ. Το μέσο βραζιλιάνικο τακτικό μεταφορικό αεροσκάφος κέρδισε τον διαγωνισμό της Ολλανδικής αεροπορίας για την αντικατάσταση των Ολλανδικών C-130Η καταφέρνοντας να ικανοποιήσει τις ολλανδικές ανάγκες με μικρότερο λειτουργικό κόστος.

Στο πλαίσιο αυτό θα κάνουμε μια συγκριτική ανάλυση των δύο τύπων αεροσκαφών καθαρά σε τεχνική, επιχειρησιακή βάση εφόσον τα οικονομικά δεδομένα δεν είναι αρκετά για την οικονομική ανάλυση των προσφορών.

C-130J

Ο Ηρακλής της Lockheed είναι ίσως το πιο πετυχημένο μέσο τακτικό μεταφορικό αεροσκάφος μετά τη θρυλική Dakota. Έχει κατασκευαστεί από το 1956 έως σήμερα σε πολλές εκατοντάδες μονάδες και αρκετές παραλλαγές και είναι σε χρήση με πάνω από 60 χρήστες παγκοσμίως. Το τελευταίο μοντέλο C-130J μετράει ήδη πάνω από 500 μονάδες από το 1996 που μπήκε σε υπηρεσία. Το C-130J είναι μία αναβαθμισμένη ψηφιακή έκδοση του αεροσκάφους με νέα ηλεκτρονικά, νέα συστήματα, glass-cockpit και ισχυρότερους κινητήρες. Σε σύγκριση με παλαιότερο μοντέλα το C-130J έχει 21% υψηλότερη ταχύτητα, ο χρόνος ανόδου είναι μειωμένος κατά 50%, η οροφή πλεύσης και η εμβέλεια είναι κατά 40% μεγαλύτερες.

Ο νέος θάλαμος διακυβέρνησης είναι τύπου glass-cockpit με τέσσερις πολύ-λειτουργικές οθόνες LCD, δύο ολογραφικά HUD ένα για τον κυβερνήτη και ένα για τον συγκυβερνήτη, ψηφιακά όργανα πτήσης και συμβατό φωτισμό για χρήση συσκευών νυχτερινής όρασης. Διαθέτει ψηφιακή αρτηρία δεδομένων MIL-1553, δύο υπολογιστές αποστολής και δύο εφεδρικές μονάδες διεπαφής διαύλου παρέχουν διπλό πλεονασμό για τα συστήματα του αεροσκάφους. Επιπλέον, οι υπολογιστές παρέχουν ολοκληρωμένο διαγνωστικό σύστημα που παρακολουθεί και καταγράφει την κατάσταση του, τη δομή και τα συστήματα του αεροσκάφους.

Η Βασική έκδοση του αεροσκάφους έχει διαστάσεις, μήκος 29.79μ, ύψος 11,84μ και εκπέτασμα πτερύγων 40,41μ. βάρος κενό 34,2 τόνους, μέγιστο μεταφερόμενο φορτίο 19 τόνους και ταχύτητα πλεύσης 355 κόμβους. Η έκδοση C-130J-30 είναι επιμηκυμένη κατά 4,58μ με αποτέλεσμα να έχει τη δυνατότητα μεταφοράς επιπλέον φορτίου.

Το C-130J κινείται από τέσσερις νέους ελικοστρόβιλους κινητήρες Turboprop Rolls Royce AE2100D3 απόδοσης 4591 ίππων ο καθένας και κινούν εξάφυλλο έλικα Dowty R391 κατασκευασμένο από συνθετικά υλικά.

Μετά την επιχειρησιακή Δοκιμή και Αξιολόγηση και Αποδοχή ΟΤ&Ε από την USAF το 2006 αρκετές βελτιώσεις αναπτύχθηκαν, πιστοποιήθηκαν και ενσωματώθηκαν στη βασική διαμόρφωση του αεροσκάφους. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Σύστημα επίγνωσης και προειδοποίησης εδάφους (TAWS), ένα σύστημα για βελτιωμένη επίγνωση της κατάστασης κατά την πτήση. Το TAWS λειτουργεί σε συνδυασμό με το υπάρχον σύστημα αποφυγής σύγκρουσης εδάφους (GCAS) ως ανεξάρτητα αλλά συμπληρωματικά συστήματα που παρέχουν φωνητικές προειδοποιήσεις (VWA) ύπαρξης εμποδίων στο πλήρωμα.

• Βελτιωμένο σύστημα IFF Mode S με δυνατότητα επέκτασης σε Mode 5 για χρήση με πολιτικές επικοινωνίες, πλοήγηση και επιτήρηση/διαχείριση εναέριας κυκλοφορίας (CNS/ATM).

• Κοινή αναβάθμιση λογισμικού επικοινωνίας, πλοήγησης και αναγνώρισης (CNI) που αναπτύχθηκε για όλους τους πελάτες, συμπεριλαμβανομένων των ενημερωμένων βαλλιστικών πινάκων αλεξιπτώτων, και της εκ νέου φιλοξενίας των δεδομένων απογείωσης και προσγείωσης (TOLD) από το CNI στο Mission Computer (MC).

• Επανεισδοχή του TOLD στο Operational Flight Program (OFP) του υπολογιστή αποστολής, επιτρέποντας πρόσθετες και βελτιωμένες δυνατότητες σχετικά με χάρτες και υπολογισμούς για θερμές/υψηλές απογειώσεις, βάρος προσγείωσης, τροποποιημένο ελάχιστο μήκος πεδίου μέγιστης προσπάθειας απογείωσης, κλίσεις ανάβασης, διορθώσεις ανέμου και απόκλιση θερμοκρασίας επέκταση σε ISA +/-45°C.

• Βελτίωση της κεντρικής δομής της πτέρυγας με ενίσχυση δομικών μερών όπως δοκών και ιστών, εξαρτήματα σύνδεσης πτερυγίων και βάσεις στήριξης των κινητήρων.

• Μονάδα διεπαφής μεταφοράς και διαγνωστικού συστήματος (DTADS) για διαχείριση συντήρησης κρίσιμων συστημάτων αεροσκαφών με χρήση λειτουργικού συστήματος Windows. Το DTADS περιλαμβάνει ανάλυση κατά την πτήση και μετά την πτήση, επεξεργασία επίγειας συντήρησης, παρακολούθηση της δομικής υγείας και διαχείριση ζωής του κινητήρα.

C-390

Το 2015 έγινε η πρώτη πτήση του πρωτότυπου αεροσκάφους του βραζιλιάνικου C-390 Millennium. Το C-390 είναι ένα μέσο μεταγωγικό αεριωθούμενο αεροσκάφος νέας σχεδίασης και τεχνολογίας κατασκευασμένο με τη φιλοσοφία της ευκολίας συντήρησης και των πολλαπλών αποστολών. Στο πλαίσιο αυτό η Embraer έχει ενσωματώσει πολλά συστήματα αποστολής στο βασικό αεροσκάφος με αποτέλεσμα η βασική έκδοση να περιέχει συστήματα που σε άλλες σχεδιάσεις θεωρούνται έξτρα αυξάνοντας το κόστος.

Η Βραζιλιάνικη αεροπορία στο πλαίσιο αντικατάστασης των C-130 που είχε στις τάξεις της, επένδυσε στην ανάπτυξη του αεροσκάφους και ήταν ο πρώτος πελάτης του με 22 αεροσκάφη, η Πορτογαλία συμμετείχε επίσης στην ανάπτυξη και έχει παραγγείλει πέντε αεροσκάφη. Στις 17 Νοεμβρίου 2020 η Ουγγαρία παρήγγειλε δύο αεροσκάφη και στις 16 Ιουνίου 2022 η Ολλανδία  αποφάσισε την αγορά 5 συν 1 αεροσκαφών και συναφούς εξοπλισμού.

Το αεροσκάφος έχει διαστάσεις, μήκος 35,2μ, ύψος 11,84μ και εκπέτασμα πτερύγων 35,05μ., μέγιστο μεταφερόμενο φορτίο 26 τόνους και ταχύτητα πλεύσης 470 κόμβους.

Η εταιρία είχε εξαρχής αποφασίσει τη χρησιμοποίηση αεροστρόβιλων αντί των ελικοστρόβιλων κινητήρων. Διαθέτει δύο αεροστρόβιλους κινητήρες Turbofan IAE V2500-E5 υψηλού λόγου παράκαμψης και απόδοσης 31330 ίππων ο καθένας. Ο V2500-E5 είναι βασισμένος στον εμπορικά επιτυχημένο V2500-Α5 που φέρει όλη η σειρά επιβατικών αεροσκαφών της Airbus A319/320/321 με εκατομμύρια ώρες λειτουργίας και βελτιστοποιημένος για υψηλή απόδοση και χαμηλή κατανάλωση καυσίμου.

Το πιλοτήριο είναι το πλήρως ψηφιακό Pro Line Fusion της Rockwell Collins με πέντε έγχρωμες οθόνες 15 ιντσών LCD πολλαπλών λειτουργιών και HUD για τον κυβερνήτη και τον συγκυβερνήτη με σύστημα ενισχυμένης όρασης (EVS/SVS). Το σύστημα EVS/SVS χρησιμοποιείται για καλύτερη επίγνωση της κατάστασης σε συνθήκες χαμηλής ορατότητας και σε άγνωστη περιοχή. Το σύστημα ενσωματώνει τη βάση δεδομένων εδάφους με πληροφορίες πτήσης σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας στα πληρώματα πτήσης να λειτουργούν σαν να είναι πάντα σε VFR. Στα ηλεκτρονικά βοηθήματα προστίθεται το σύστημα Flight By Wire που υποβοηθά και ευκολύνει το έργο των πιλότων και το ραντάρ Gabbiano Τ20 της ιταλικής Leonardo που λειτουργεί στη μπάντα Χ και έχει δυνατότητα επιτήρησης παντός καιρού σε αέρα, θάλασσας και ξηρά.

Τα συστήματα αποστολών (mission modules) του C-390 Millennium είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Η ιδέα «ένα αεροσκάφος πολλές δυνατότητες» επιτρέπει την ταχεία αναδιαμόρφωση για εναέριο ανεφοδιασμό (Air Supply), εναέρια επίθεση (Air Assault), ανεφοδιασμό αέρος-αέρος (η παραλλαγή KC-390), εναέρια πυρόσβεση (Aerial Firefighting), Έρευνα και Διάσωση (SAR), ανθρωπιστική βοήθεια, ιατρική εκκένωση και υποστήριξη στις Ειδικές Επιχειρήσεις. Στο C-390 μπορεί επίσης να τοποθετηθεί αφαιρούμενο ατρακτίδιο EO/IR για ενίσχυση των δυνατοτήτων SAR, Maritime Patrol και Special Operations. Επίσης έχει προεγκατεστημένες κάμερες ημέρας/νύχτας για τον εναέριο ανεφοδιασμό καυσίμου και μπορεί να μετατραπεί πολύ εύκολα σε ιπτάμενο τάνκερ με την προσαρμογή του συστήματος εναέριου ανεφοδιασμού (2 ατρακτίδια Cobham 912E) στις πτέρυγες και τις δεξαμενές καυσίμου, χωρητικότητας 12 τόνων, στο χώρο του φορτίου. Η ροή μεταφοράς καυσίμου είναι στα 400 γαλόνια το λεπτό. Για την μετατροπή του σε πυροσβεστικό χρησιμοποιείται η συλλογή MAFFS II και έχει τη δυνατότητα να φέρει 11.000 λίτρα επιβραδυντικού υγρού. Εδώ το σύστημα FBW προσδίδει εξαιρετική ευελιξία στο αεροσκάφος όντας σε χαμηλό ύψος και με χαμηλή ταχύτητα κατά την αποστολή κατάσβεσης. Το δε εντυπωσιακό είναι η ταχεία αλλαγή μεταξύ διαμορφώσεων που δεν ξεπερνά τις 3 ώρες.

Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν, το C-390 σε σύγκριση με το C-130J έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει 37% περισσότερο φορτίο ή να μεταφέρει φορτίο 15 τόνων σε απόσταση 50% μεγαλύτερη πετώντας με 32% μεγαλύτερη ταχύτητα. Επίσης έχει τη δυνατότητα ταχείας αναδιαμόρφωσης και αλλαγή αποστολής με σημαντικότερη αυτή του ιπτάμενου τάνκερ. Τέλος πολλά συστήματα όπως ο θάλαμος διακυβέρνησης και οι κινητήρες είναι από υλικά COTS/MOTS με συνέπεια την ευκολία εξεύρεσης ανταλλακτικών σε χαμηλές τιμές σε σχέση πάντα με τα αμιγώς στρατιωτικά υλικά.

Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε ότι οι περισσότερες επιλογές ενίσχυσης των ΕΕΔ είναι μέσω απ’ ευθείας αναθέσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνεται από ελληνικής πλευράς το πλεονέκτημα του αγοραστή να πετύχει καλύτερη τιμή και μεγαλύτερα οφέλη. Εν προκειμένω, ανεξάρτητα εάν η αμερικανική πλευρά μας προσφέρει FMS ή FMF για τα C-130J, με την απευθείας ανάθεση απωλέσαμε εξαρχής τη διαπραγματευτική μας ισχύ και τη δυνατότητα να ρίξουμε την τιμή με τα γνωστά αποτελέσματα.