Ο πύραυλος μέσης εμβέλειας ΑΙΜ-120 AMRAAM (Advanced Medium Range Air-to-Air Missile) είναι ένας πύραυλος για βολές πέραν του οπτικού πεδίου (BVR, Beyond Visual Range), ο οποίος σε αντίθεση με τον προκάτοχό του AIM-7 διαθέτει ενεργή καθοδήγηση. Σήμερα είναι ο βασικός πύραυλος μέσης εμβέλειας για όλα τα δυτικά μαχητικά και βρίσκεται σε υπηρεσία με μεγάλο αριθμό αεροπορικών δυνάμεων ενώ έχει ενσωματωθεί σε όλα τα σύγχρονα αμερικάνικης κατασκευής μαχητικά και όχι μόνο. Οι διαστάσεις του ΑΙΜ-120 είναι λίγο μικρότερες από του ΑΙΜ-7 και πιο συγκεκριμένα έχει μήκος 3,65 μέτρα, διάμετρο 178 χιλιοστά και εκπε΄τασμα πτερύγων 0,484 μέτρα. Το βάρος του είναι περίπου 161 κιλά από τα οποία τα 18,1-22,7 κιλά (ανάλογα με το μοντέλο) είναι η γόμωση υψηλής εκρηκτικότητας-θραυσματοποίησης και ενεργοποιείται από έναν συνδυασμό της πυροκροτητή εγγύτητας FZU-49 και ενός συστήματος πυροκροτητή κρούσης, εξασφαλίζοντας αποτελεσματική εμπλοκή εναέριων στόχων.
Η διάταξη των αεροδυναμικών επιφανειών του ΑΙΜ-120 είναι παρόμοια με αυτή του AIM-7 Sparrow, αλλά σε αντίθεση με τον τελευταίο τον έλεγχο διεύθυνσης του βλήματος αναλαμβάνους τα τέσσερα ουραία πτερύγια και όχι τα τέσσερα που βρίσκονται στο μέσο της ατράκτου. Η διάταξη αυτή παρέχει υψηλότερη ικανότητα ελιγμών σε σύγκριση με τον προκάτοχό του. Ο πυραυλοκινητήρας στερεών καυσιμων είναι διπλής ώσης, επιτάχυνσης και διατήρησης ταχύτητας περιοσρισμένου ίχνους καπνού και επιταχύνει το πύραυλο στην ταχύτητα των 4 μαχ. Ο ΑΙΜ-120 επιτυγχάνει μέγιστη εμβέλεια 65 χιλιόμετρα περίπου για τα μοντέλα -Α και -Β, 80 χιλιόμετρα περίπου για το μεντέλο -C και 180 χιλιόμετρα περίπου για το νεότερο και πιο ικανό μοντέλο -D. Ο AMRAAM AIM-120 χρησιμοποιεί ένα εξελιγμένο σύστημα καθοδήγησης που περιλαμβάνει αδρανειακή καθοδήγηση για τη φάση της ενδιάμεσης πορείας και τερματικό ενεργό ραντάρ πρόσκτησης για την τελική προσέγγιση στο στόχο. Ο πύραυλος υποστηρίζει επίσης προαιρετικούς συνδέσμους δεδομένων ενημέρωσης ενδιάμεσης πορείας (mid-course update data links), οι οποίοι ενισχύουν την ακρίβειά του βελτιώνοντας την τροχιά του κατά τη διάρκεια της πτήσης. Αυτό το σύστημα καθοδήγησης παρέχει την ικανότητα «fire-and-forget», επιτρέποντας στο αεροσκάφος φορέα να απεμπλακεί και να επικεντρωθεί σε άλλες απειλές.
• ΑΙΜ-120Α: Είναι το αρχικό μοντέλο που παρουσιαστήκε το 1990 και διαθέτει βασική ενεργό ραντάρ επιστροφής και πρόωση πυραύλων στερεού καυσίμου.
• ΑΙΜ-120Β: Είναι μια αναβαθμισμένη έκδοση του AIM-120A, που ενσωματώνει βελτιωμένα ηλεκτρονικά και λογισμικό. Αυτές οι βελτιώσεις αύξησαν την αξιοπιστία και την αντίσταση του πυραύλου στα ηλεκτρονικά αντίμετρα (ECM). Ο AIM-120B διαθέτει επίσης ένα πιο προηγμένο σύστημα αδρανειακής πλοήγησης, παρέχοντας καλύτερες δυνατότητες καθοδήγησης ενδιάμεσης πορείας και εμπλοκής στόχων.
• AIM-120C: Ο νεότερος AIM-120C εισήγαγε σημαντικές αλλαγές σχεδιασμού για τη βελτίωση της απόδοσης. Ο AIM-120C διαθέτει μικρότερες επιφάνειες ελέγχου σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκδόσεις, επιτρέποντας την εσωτερική μεταφορά στις θέσεις όπλων αεροσκαφών όπως το F-22 Raptor. Διαθέτει επίσης βελτιωμένη κινηματική, αυξημένη εμβέλεια και καλύτερη συνολική ικανότητα ελιγμών. AIM-120C-3/4: Πρώιμες παραλλαγές του μοντέλου C με βελτιωμένα ηλεκτρονικά και βελτιωμένη εμβέλεια. AIM-120C-5: Διαθέτει αυξημένη εμβέλεια και βελτιωμένα συστήματα καθοδήγησης. AIM-120C-6: Διαθέτει ενισχυμένη καταστροφικότητα και βελτιωμένα ηλεκτρονικά αντίμετρα (ECCM). AIM-120C-7: Διαθέτει περαιτέρω βελτιωμένο σύστημα καθοδήγησης, εκτεταμένη εμβέλεια και καλύτερη αντίσταση σε ηλεκτρονικό πόλεμο (jamming).
• ΑΙΜ-120D: Προσφέρει ουσιαστικές βελτιώσεις σε σχέση με τη σειρά AIM-120C, συμπεριλαμβανομένης μιας σημαντικά εκτεταμένης εμβέλειας, βελτιωμένης ακρίβειας καθοδήγησης και μιας αμφίδρομης σύνδεσης δεδομένων για ενημερώσεις στο μέσο της πορείας. O AIM-120D διαθέτει επίσης βελτιωμένη κινηματική, καθιστώντας τον πιο ικανό να εμπλέκει στόχους υψηλής ευελιξίας. Επιπλέον, έχει καλύτερες δυνατότητες ECCM και μεγαλύτερη επίγνωση της κατάστασης μέσω της δικτυακής κοινής χρήσης δεδομένων. Η έκδοση που είναι σήμερα σε παραγωγή είναι η -D3, πρόκειται για τη νεότερη έκδοση των βλημάτων AMRAAM με σημαντικές βελτιώσεις. Τα βλήματα AIM-120D3 ενσωματώνουν 15 αναβαθμισμένα κυκλώματα και το βελτιωμένο λογισμό SIP-3F (System Improvement Program-3F software). Σύμφωνα με τη Raytheon το βλήμα μπορεί να αντιμετωπίσει όλες τις σύγχρονες και μελλοντικές απειλές, σε σημαντικά μεγαλύτερες αποστάσεις, σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις.
AIM-120 AMRAAM Εκατέρωθεν του Αιγαίου
Η Ελληνική και η Τουρκική αεροπορία διαθέτουν στο οπλοστάσιο τους διάφορες εκδόσεις του πυραύλου ΑΙΜ-120 που έχουν αποκτηθεί ήδη από τη δεκαετία του 1990. Οι AMRAAM που βρίσκονται στο οπλοστάσιο των δύο χωρών εξοπλίζουν κατά κύριο λόγο τον στόλο των F-16 που διαθέτουν οι δύο αεροπορίες και τα ελληνικά αναβαθμισμένα F-4E PI2000 (ΑΙΜ-120Β). Η ελληνική αεροπορία σύμφωνα με ανοιχτές πηγές έχει παραλάβει 240 ΑΙΜ-120Β, 130 AIM-120C-5 και 150 AIM-120C-7. Αντίστοιχα η Τουρκική Αεροπορία έχει παραλάβει 566 βλήματα AIM-120, εκ των οποίων 138 της έκδοσης AIM-120B και 176 της έκδοσης AIM-120A, άλλα 252 AIM-120C-7 έχουν αποκτηθεί με δύο παραγγελίες το 2009 και το 2014. Τα AIM-120B αγοράστηκαν το 1993 και παραδόθηκαν την περίοδο 1997-1999, ενώ τα AIM-120A αποκτήθηκαν τη δεκαετία του 1990. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι υπάρχει μια ισορροπία όσον αφορά τις παραγγελίες εκατέρωθεν.
Ο AIM-120D3 είναι το φυσικό επακόλουθο για τα ελληνικά F-16 ειδικά για εκείνα που θα αναβαθμιστούν στην έκδοση viper καθώς και για τα F-35A. Με τον τρόπο αυτό τα αεροσκάφη αυτά θα αποκτήσουν έναν πύραυλο εφάμιλλο του Meteor των γαλλικών Rafale ο οποίος θα μπορεί να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις επαυξημένες δυνατότητες του ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης των αεροσκαφών αυτών. Η δική μας Πολεμική Αεροπορία έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει εντός της τρέχουσας δεκαετίας τον ΑΙΜ-120D3 στα εκσυγχρονισμένα F-16V. Παράλληλα με τον Meteor στα Rafale. Βέβαια λόγω του εξελιγμένου αμφίδρομου data link, η τελευταία έκδοση του AMRAAM μπορεί να αξιοποιηθεί ακόμη και από τα F-16C/D Block 30 και Block 50, επειδή μπορεί να λαμβάνει στοιχεία στοχοποίησης και από πλατφόρμες όπως τα EMB-145H AEW&C και τα εκσυγχρονισμένα P-3H. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Καναδάς σκοπεύει να εκμεταλλευτεί το συγκεκριμένο όπλο στα απαρχαιωμένα CF-18 που αξιοποιεί επιχειρησιακά από το πρώτο μισό της δεκαετίας του ‘80! Βέβαια το κόστος δε είναι καθόλου ευκαταφρόνητο αν υποθέσουμε ότι η ολλανδική αεροπορία πρόκειται να αποκτήσει 226 AIM-120D3 και συναφή υλικά με κόστος προγράμματος που αγγίζει τα 807 εκατομύρια δολάρια.
