Η αφορμή για το συγκεκριμένο άρθρο μας δόθηκε από την είδηση ότι η ισραηλινή Rafael ολοκλήρωσε τη δεύτερη φάση της μελέτης του προγράμματος «Transparent Battlefield» του Γερμανικού Στρατού. Η μελέτη αφορά στην αναβάθμιση της ικανότητας του Γερμανικού Στρατού στον τομέα της ελαχιστοποίησης του χρόνου μεταξύ του εντοπισμού ενός στόχος και της προσβολής του. Η δεύτερη φάση της μελέτης συνοδεύτηκε και από την επίδειξη του συστήματος Fire Weaver, της Rafael, το οποίο έχει επιλεγεί από τη Γερμανία ως το κύριο σύστημα του προγράμματος «Transparent Battlefield» (το σύστημα βρίσκεται σε υπηρεσία από το Ισραήλ). Εκτός του Fire Weaver το πρόγραμμα «Transparent Battlefield» αφορά και στην προμήθεια του συστήματος επικοινωνιών BNET SDR (Software Defined Radio), επίσης της Rafael, το οποίο δημιουργεί κινητό δίκτυο επικοινωνιών (MANET : Mobile Ad-hoc NETworking).
Στη γενικότερη εικόνα του, το πρόγραμμα «Transparent Battlefield» αφορά στη διασύνδεση και χρήση μη-επανδρωμένων συστημάτων (εναέριων και επίγειων) με στόχο τη δημιουργία, σε πραγματικό χρόνο, ολοκληρωμένη και τρισδιάστατη εικόνας του πεδίου μάχης, των θέσεων των φίλιων και των εχθρικών δυνάμεων και τη διαβίβαση όλων αυτών, μέσω του συστήματος BNET SDR, σε ανώτερα ή κατώτερα κλιμάκια διοίκησης. Σε δεύτερο χρόνο, το Fire Weaver, έχοντας στη διάθεση του την ακριβή εικόνα του πεδίου μάχης, θα χρησιμοποιείται ως μέσο ελαχιστοποίησης του χρόνου επιλογής ενός στόχου και της προσβολής του. Το Fire Weaver διασυνδέει, ασύρματα, μέσω δικτύου, και σε επίπεδο Τάγματος, όλα τα φίλια στοιχεία, αισθητήρες και οπλικά συστήματα, και δημιουργεί ένα δίκτυο επίγνωσης της τακτικής κατάστασης, σε πραγματικό χρόνο. Φίλιες και εχθρικές θέσεις, καθώς και χαρακτηριστικά σημεία του πεδίου μάχης είναι διαθέσιμα στα κλιμάκια διοίκησης.
Τέτοια συστήματα, όχι αναγκαστικά το Fire Weaver, καθώς υπάρχουν πολλές εταιρίες παγκοσμίως που παράγουν και διαθέτουν τέτοια συστήματα πληροφοριών και επίγνωσης της κατάστασης που επικρατεί στο πεδίο μάχης, λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές ισχύος για τα κύρια οπλικά συστήματα. Κι αυτό διότι προσφέρουν στον εκάστοτε διοικητή το πλεονέκτημα να γνωρίζει την ακριβή θέση του εχθρού, άρα να τον προσβάλει άμεσα και εύστοχα. Στην ουσία, τέτοια συστήματα διατηρούν την πρωτοβουλία των κινήσεων σε φίλια χέρια, από το τακτικό μέχρι το στρατηγικό επίπεδο, από το τοπικό πεδίο μάχης, σε ένα σημείο του Έβρου, για παράδειγμα, σ’ ολόκληρο το μέτωπο του Έβρου. Η γνώση των θέσεων του εχθρού δεν σημαίνει μόνο ευκαιρία προσβολής τους, αλλά προσφέρει στις φίλιες δυνάμεις το πλεονέκτημα του ασύμμετρου, πλην όμως γνωστού πεδίου μάχης.
Η παράταξη γραμμικής-στατικής άμυνας δεν ενδείκνυται στο σύγχρονο πεδίο μάχης. Όταν βρίσκεσαι σταθερός σε μια θέση είναι θέμα χρόνου να αποκαλυφθείς, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου η χρήση των UAV πολλαπλασιάζεται, όπως έδειξε η πρόσφατη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Από τη στιγμή που θα αποκαλυφθεί είναι θέμα χρόνου να εξουδετερωθεί, αν όχι με την πρώτη βολή, αυτό θα γίνει με την δεύτερη ή την επόμενη βολή. Αν γνωρίζεις όμως που είναι ο εχθρός, προς πια κατεύθυνση κινείται και με πόσες δυνάμεις, τότε γνωρίζεις που να ταχθείς για άμυνα ή που να κατευθύνεις τη δική σου επίθεση, στο αδύναμο σημείο της εχθρικής παράταξης. Τα συστήματα πληροφοριών και επίγνωσης κατάστασης δεν καταγράφουν μόνο τις εχθρικές θέσεις, αλλά τις αναγνωρίζουν ως προς τον τύπο, δηλαδή το «Χ» στοιχείο είναι άρμα μάχης και βρίσκεται στην «Ψ» θέση. Επίσης τα κατηγοριοποιούν ως προς το πόσο επικίνδυνα είναι σε σχέση με τις υφιστάμενες φίλιες θέσεις ή μέσα.
Έτσι ο Διοικητής ενός Τάγματος γνωρίζει ότι ο «Χ» Λόχος έχει να αντιμετωπίσει «Ψ» αριθμό αρμάτων μάχης. Την ίδια πληροφορία έχει και ο Διοικητής του Λόχου. Μπορεί λοιπόν να διατάξει τα αντιαρματικά του Λόχου και/ή του Τάγματος να προσβάλουν κατά προτεραιότητα την άμεση απειλή. Ταυτόχρονα, η Μοίρα Πυροβολικού της Ταξιαρχίας μπορεί να διαταχθεί να προσβάλει τα εχθρικά μέσα πυροβολικού που συνδράμουν την επιθετική ενέργεια του εχθρού. Όλες αυτές οι πληροφορίες μειώνουν κατά πολύ και την πιθανότητα φίλιων απωλειών και προάγουν την οικονομία πυρομαχικών, άρα μειώνουν τις απαιτήσεις ανεφοδιασμού. Τέτοια συστήματα καταδεικνύουν την αξία των πληροφοριών, οι οποίες είναι απολύτως απαραίτητες στον Διοικητή για τη σχεδίαση και τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων.
Σήμερα, οι πληροφορίες βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με αυτό που λέμε «κέντρο βάρους», φίλιο ή εχθρικό, που είναι ένας κύριος παράγοντας της ισχύος, διότι οι πληροφορίες γνωστοποιούν και αποκαλύπτουν παράγοντες και εξελίξεις που σίγουρα θα επηρεάσουν το σχεδιασμό και την έκβαση μιας επιχείρησης. Η όλη διαδικασία που οδηγεί στο τελικό προϊόν, δηλαδή στην επίγνωση της κατάστασης, ξεκινά από την πρώτη ύλη, δηλαδή την πληροφορία, και ακολουθεί μια λογική σειρά εργασιών, έναν (1) κύκλο που περιλαμβάνει τη συλλογή, την επεξεργασία, την κατηγοριοποίηση, την παραγωγή του αποτελέσματος και τη διαβίβαση του στα φίλια κλιμάκια διοίκησης. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν γρήγορα, αξιόπιστα, σε πραγματικό χρόνο και με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια. Τα συστήματα επίγνωσης της κατάστασης αναλαμβάνουν όλον αυτό το φόρτο εργασίας και τον διεκπεραιώνουν με ταχύτητα. Έτσι παράγουν το επιθυμητό πλεονέκτημα και λειτουργούν ως πραγματικοί πολλαπλασιαστές ισχύος.
Για παράδειγμα, πόσο μεγάλο πλεονέκτημα θα είχαν όλα τα κλιμάκια διοίκησης του Δ’ Σώματος Στρατού στον Έβρο ή της ΑΣΔΕΝ στο Αιγαίο αν γνώριζαν ανά πάσα στιγμή τι δυνάμεις έχει ο εχθρός, αριθμό και τύπο, άρα και τις δυνατότητες του σε κάθε σημείο του μετώπου ή αν γνώριζαν προς τα που κινούνται; Σίγουρα μεγάλο. Είναι σαν μια παρτίδα πόκερ όπου βλέπεις τα χαρτιά του άλλου, άρα ξέρεις πότε να «χτυπήσεις» και πότε να πας «πάσο». Βέβαια, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι το σωστό αποτέλεσμα παράγεται από αξιόπιστες πληροφορίες, που είναι η πραγματική αφετηρία της επίγνωσης, που είναι η επιθυμητή κατάληξη. Εντός αυτού του κύκλου εργασίας και υπό την ανάγκη-πίεση να γίνει γρήγορα και αξιόπιστα, ο ανθρώπινος παράγοντας μπορεί να υποπέσει σε σφάλμα ή να καθυστερήσει. Τα συστήματα επίγνωσης της κατάστασης ολοκληρώνουν αυτόν τον κύκλο εργασίας αυτόματα, γρήγορα και αξιόπιστα.
Είναι προφανές ότι οι πληροφορίες και τα συστήματα επίγνωσης της κατάστασης που επικρατεί στο πεδίο μάχης είναι ένας σημαντικός παράγοντας, ο οποίος μπορεί να καθορίσει την επιτυχία ή την αποτυχία μιας στρατιωτικής επιχείρησης, μικρής ή μεγάλης, όπως είναι και τα μέσα δικτύωσης και διαβιβάσεων. Σήμερα, τα μέσα πληροφοριών και επίγνωσης της κατάστασης έχουν γίνει αναπόσπαστο τμήμα του αμυντικού σχεδιασμού και της αέναης προσπάθειας απόκτησης πλεονεκτήματος έναντι του αντιπάλου. Μολονότι, κάθε αλλαγή ή κάθε προσπάθεια προσαρμογής στα νέα τεχνολογικά δεδομένα και τις μεταλλασσόμενες απαιτήσεις του πεδίου μάχης είναι μια δύσκολη και απαιτητική διαδικασία, εντούτοις είναι απολύτως απαραίτητη και αναγκαία, ιδιαίτερα στον τομέα της εθνικής άμυνας όπου διακυβεύονται αξίες και αρχές, όπως είναι η εθνική ακεραιότητα και το εθνικό συμφέρον.
