Όπως και την περίοδο που διανύουμε, όπου βρισκόμαστε εν μέσω επανεξοπλισμού των ΕΕΔ μετά από πολυετή αδράνεια, λόγω της οικονομικής κρίσης της τελευταίας δεκαετίας. Έτσι και την επταετία 1997-2003 υπήρξε μια εξοπλιστική περίοδος που προέκυψε από τις ελλείψεις που βγήκαν στο φως μετά την κρίση των Ιμίων. Κατά την περίοδο αυτή παρ’ ότι έγιναν σπουδαία βήματα ως προς τον εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό των ΕΕΔ με νέας γενιάς οπλικά συστήματα, υπήρξαν ολιγωρίες και κακές εκτιμήσεις με αποτέλεσμα να χαθούν πολύτιμες ευκαιρίες.

Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε πως λάθη και ολιγωρίες του παρελθόντος έχουν επηρεάσει σήμερα τόσο τις δυνατότητες των ΕΕΔ όσο και το κόστος που καλούμαστε να πληρώσουμε σήμερα για την αντικατάσταση συστημάτων αυτών που θα μπορούσε να έχει γίνει φθηνότερα 15 χρόνια νωρίτερα.

Leopard 2

Οι ανάγκες που προέκυψαν στα μέσα τις δεκαετίας του 90’ ήταν για 500 νέα άρματα νέας τεχνολογίας τα οποία θα παραγγέλνονταν σε δύο φάσεις 250+250. Έτσι στο ΕΜΠΑΕ 1996-2000 εγκρίθηκε κονδύλι ύψους 2 δις δολαρίων για την αγορά 246 νέων αρμάτων και τον εξοπλισμό έξι επιλαρχίών.

Η σύμβαση

Μετά από εξαντλητικές δοκιμές των υποψήφιων αρμάτων στο Λιτόχωρο, τον Μάρτιο του 2003 υπογράφηκε η σύμβαση 016Α/03 ύψους 1.726.925.641 ευρώ για την απόκτηση 170 αρμάτων μάχης, 12 αρμάτων περισυλλογής Buffel, 8 γεφυροφόρων Leagun στο σασί Leopard 1 από τα αποσυρθέντα άρματα του ελληνικού στρατού καθώς και εξομιωτές, εργαλεία, βιβλιογραφία και εκπαίδευση και ανταλλακτικά δύο ετών. Το κόστος ανά μονάδα ανήλθε στα 8.170.000 ευρώ περίπου. Παράλληλα αποκτήθηκαν από τα αποθέματα του Γερμανικού στρατού 183 άρματα Leopard 2A4 παλαιότερης έκδοσης, με κόστος ανά μονάδα στα 250.000. Με αυτό τον τρόπο καλύφθηκε η αρχική απαίτηση κατά τα 2/3.

Όμως η απόφαση της Γερμανίας για μείωση των αρμάτων σε χρήση με τον Γερμανικό στρατό εκείνη τη εποχή μαζί με την αντίστοιχη απόφαση της Ολλανδίας δημιούργησε μια τεράστια δεξαμενή αρμάτων Leopard 2 Α4/Α5/Α6 που εκμεταλλεύτηκαν πολλές χώρες πλην της Ελλάδας.

Έτσι τα άρματα που μεταβιβάσθηκαν από το 2005 έως σήμερα ήταν 1277 Leopard 2A4, 105 Leopard 2A5 και 159 Leopard 2A6, ενώ μικρό μέρος αυτών των αρμάτων κατά πλειοψηφία Leopard 2A4 βλέπουμε να δωρίζεται σήμερα στην Ουκρανία ως βοήθεια για την αντιμετώπιση της Ρωσικής εισβολής.

Τα παραπάνω αναλυτικά μεταβιβάσθηκαν ως εξής:

• Τουρκία, σύνολο 354 Leopard 2A4 σε τιμή περίπου 1,25 εκ. ευρώ/ άρμα
• Σιγκαπούρη, σύνολο 201 Leopard 2A4
• Καναδάς, σύνολο 95 Leopard 2A4
• Χιλή, σύνολο 180 Leopard 2A4
• Φινλανδία, σύνολο 124 Leopard 2A4 και 100 leopard 2A6
• Ινδονησία, σύνολο 103 Leopard 2A4
• Πολωνία, σύνολο, 140 Leopard 2A4 και 105 leopard 2A5
• Καναδάς, σύνολο, 80 Leopard 2A4 και 20 leopard 2A6
• Πορτογαλία, σύνολο 39 leopard 2A6

Το 2005 ο ελληνικός στρατός αποτελούνταν από 8 Μ/Κ Ταξιαρχίες πεζικού, 2 Σύνταγματα Μ/Κ Πεζικού και 4 Τεθωρακισμένες Ταξιαρχίες ήτοι 17,5 ΕΜΑ (Επιλαρχίες Μέσων Αρμάτων) με περίπου 700+ άρματα μάχης. Με τις κατάλληλες κινήσεις που δεν έγιναν ποτέ, αφού και μια συμπληρωματική παραγγελία 22 Leopard 2A4 δεν ολοκληρώθηκε, θα μπορούσε να ομογενοποιήσει το σύνολο του αρματικού στο πεδίο του Έβρου σε ένα τύπο άρματος στο διαμέτρημα των 120 χιλιοστών, αποκτώντας απαράμιλλη τεχνολογική και επιχειρησιακή ανωτερότητα. Με αυτή τη λογική όλα τα αμερικάνικα άρματα της σειράς Μ θα αποσύρρονταν και στα νησιά θα αντικαθήσταντε από τα Leopard 1A5 που ήδη είχαμε αποκτήσει σε ικανοποιητικούς αριθμούς. Το όλο εγχείρημα με μία μέση τιμή τις 900.000 ευρώ το άρμα θα κόστιζε μόλις γύρω στα 350 εκ ευρώ χωρίς ανταλλακτικά και πυρομαχικά και το όπλο των τεθωρακισμένων  θα γινόταν το ισχυρότερο της Ευρώπης.

Μια δεύτερη πολύ σημαντική ευκαιρία που όμως εμφανίστηκε μεσούσης της οικονομικής κρίσης ήταν, τα 100 Leopard 2A6 που διατέθηκαν σε πώληση από την Ολλανδία το 2014 έναντι μόλις 200εκ ευρώ με στόκ ανταλλακτικών για χρήση 10 ετών. Δηλαδή αρκετά κάτω των 2 εκ. ευρώ ανά άρμα όταν τότε ένα ολοκαίνουριο Leopard 2A6 είχε κόστος αγοράς περίπου 10 εκ. ευρώ.

Να προσθέσουμε εδώ ότι τα εναπομείναντα αμερικάνικα άρματα, γύρω στις 500 μονάδες, πλησιάζουν αισίως τα 60-70 έτη χρήσης και θα πρέπει κάποια στιγμή να αντικατασταθούν από νεότερα εάν δεν θέλουμε να μειωθεί το αρματικό δυναμικό συνολικά και να χάσουν ένα πολύτιμο όπλο άμυνας τα νησιά μας.

Στο πλαίσιο αυτό τα σενάρια αντικατάστασης είναι λίγα και λίγο ως πολύ, γνωστά. Το ένα είναι μια νέα αγορά ολοκαίνουριων Leopard 2 A7 το οποίο φαντάζει απαγορευτικό με τιμή άνω των 15 εκ. Ευρώ/άρμα. Το δεύτερο είναι να αγοράσουμε όλα τα τελευταία διαθέσιμα Leopard 2A4 και να τα εκσυγχρονίσουμε στο επίπεδο Α7 και παράλληλα να στραφούμε στους αμερικάνους για διαθέσιμα Μ-1Α1. Το τρίτο και τελευταίο είναι εξαρχής να καλύψουμε τις ανάγκες μας απο τα αμερικάνικα αποθέματα.

Mirage 2000/ -5

Στις 21 Αυγούστου του 2000 υπογράφηκε η σύμβαση 026Γ/00 ύψους 1.205.282.465 ευρώ για την κατασκευή 15 νέων  Mirage 2000-5 Mk2 και τον εκσυγχρονισμό 10 Mirage 2000 EGM/BGM, με προαίρεση για κατασκευή τριών νέων αεροσκαφών και εκσυγχρονισμό πέντε ακόμη από τον στόλο της Π.Α. Ένω η παράδοση του πρώτου αεροσκάφους θα γινόταν 35 μήνες μετά την υπογραφή της σύμβασης δηλαδή το καλοκαίρι του 2003. Τελικά λόγω σοβαρών αποκλίσεων του συστήματος αυτοπροστασίας ICMS 2000 Mk3, τα πρώτα αεροσκάφη παραλήφθησαν το 2007, εφτά χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης. Η καθηστέρηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να μην ενεργοποιηθεί ποτέ η προαίρεση της σύμβασης για τα επιπλέον αεροσκάφη. Έτσι η Π.Α. έμεινε με μία μοίρα με τα 25 Mirage 2000-5 και μία μοίρα με τα 21 παλαιότερα Mirage 2000.

Η πραγματικότητα είναι ότι από τη στιγμή που επιτυχώς απαλείφθηκαν όλες οι παρατηρήσεις θα έπρεπε το σύνολο των M-2000 να εκσυγχρονιστεί στο μοντέλο -5 Mk2, έτσι ώστε η Π.Α. να αποκτήσει δύο πλήρεις μοίρες ενός αεροσκάφους που τελικά έκανε τη διαφορά στο Αιγαίο καθώς το νέο ραντάρ RDY-2 αποδείχτηκε εξαιρετικό όπως επίσης και οι δυνατότητες του νέου συστήματος αυτοπροστασίας μαζί με τους νέους πυραύλους MICA έκαναν το αεροσκάφος πραγματικά game changer για την εποχή. Οι κύριες δικαιολογίες για τη μη επέκταση του προγράμματος ήταν το αυξημένο κατά περίπου 30% κόστος, λογίκο μετά από επτά χρόνια από την υπογραφή της σύμβασης το 2000, καθώς και το γεγονός ότι στο -5 Mk2 δεν ήταν πιστοποιημένος ο Εxocet.

Βρισκόμασταν λοιπόν στα τέλη της δεκαετίας του 2010 όπου γίνονταν αναλύσεις επί αναλύσεων ποιά εκ των Mirage 2000-5 που ανήκουν στις αεροπορικές δυνάμεις της Γαλλίας, των ΗΑΕ, της Ταιβάν και του Κατάρ θα μπορούσαμε με λογικό κόστος να προμηθευτούμε ώστε να κάνουμε μια δεύτερη μοίρα στην Τανάγρα την ώρα που:

1. Πλην των Εμιρατιανών Mirage 2000-9 όλα τα υπόλοιπα απέχουν αρκετά από το δικό μας μοντέλο.
2. Δεν διαφαίνεται στο άμεσο μέλλον κάποια από αυτά να αποσύρονται με μοναδική ίσως περίπτωση των γαλλικών που όμως ανήκουν στην πρώτη γενιά του -5 με δυνατότητες κυρίως αέρος-αέρος.
3. Τελικά τα ελληνικά Mirage 2000 που αποσύρθηκαν έχοντας αρκετές εναπομείναντες πτητικές ώρες δεν βρέθηκε κάποιος αγοραστής, εκ των πραγμάτων δύσκολο να βρισκόταν από τη στιγμή που θα χρειαζόταν σήμερα ένα πανάκριβο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού.
4. Η εισαγωγή της ζεύξης δεδομένων Link 16 σε όλο και περισσότερα μαχητικά αεροσκάφη καθώς και στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και Αεράμυνας της χώρας και η παράλληλη μη υιοθέτησή του στα Mirage 2000-5 ίσως να οδηγήσει στην πρόωρη απόσυρση του τύπου. Έτσι, η μη επένδυση λίγων δεκάδων εκατομυρίων ευρώ, α) θα αποστερήσει την Π.Α. από ένα ικανότατο μαχητικό αεροσκαφος και β) θα καταργήσει την επένδυση 1,2 δις ευρώ που έγινε πριν 20 χρόνια καθώς και πολλών εκατοντάδων ευρώ εκπαίδευσης πιλότων και μηχανικών.

TOMA

Η απόκτηση ΤΟΜΑ από τον Ε.Σ. πρέπει να θεωρείται το «Γεφύρι της Άρτας» των προμηθειών του στρατού ξηράς. Είναι μια απαίτηση δεκαετιών που παρ’ ότι υπήρξαν πολλές ευκαιρίες προμήθειας τόσο νέας κατασκευής όπως τα «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ και ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ» (Βλέπε ΕΔΩ – https://defencereview.gr/hellenid-defence-industry-lost-opportunities-for-armament-programs/ ) όσο και μεταχειρισμένων MARDER και BRADLEY, τελικά μόλις πρόσφατα καταφέραμε να αποκτήσουμε μόλις 40 MARDER 1A3 μέσω του προγράμματος ανταλλαγής με αντίστοιχου αριθμού BMP-1. Η αλήθεια είναι ότι ο στρατός ξηράς είχε αποκτήσει στο παρελθόν μικρό αριθμό γαλλικών ΤΟΜΑ τύπου ΑΜΧ-10P τα οποία όμως λόγω προβλημάτων υποστήριξης αποσύρθηκαν σχετικά γρήγορα. Η απόκτηση των ήδη παρωχημένων ΒΜΡ-1 τη δεκαετία του 90’ ήρθε απλώς να καλύψει το κενό μηχανοποίησης των μονάδων του Ε.Σ. παρά να προσφέρει πραγματικά τις υπηρεσίες του ως ΤΟΜΑ, οπότε και η απόκτηση σύγχρονων ΤΟΜΑ για την πλαισίωση των νεοποκτηθέντων Leopard 2A4/A6 παρέμεινε και παραμένει έως σήμερα αδήρητη ανάγκη.

Marder 1 A3

Η γερμανική πλευρά από το 2005 έως σήμερα έχει κάνει τέσσερις φορές κρούση για την πώληση των Marder 1A3. Η πρώτη ήταν το 2005 όταν γνωστοποίησε στην ελληνική πλευρά ότι υπάρχουν 500 περίπου ΤΟΜΑ διαθέσιμα με τιμή μονάδος περί τις 50.000 ευρώ από τα οποία τα 186 ήταν άμεσα διαθέσιμα και πλήρως λειτουργικά αφού μετά την αναβάθμισή τους τέθηκαν σε αποθήκευση. Το Νοέμβριο του ίδιου έτους, δόθηκε εντολή για την απόκτηση 415 +30 για ανταλλακτικά τεθωρακισμένων με κόστος 250 εκ. ευρώ στο σύνολο ανταλλακτικά, εκπαίδευση και πυρομαχικά και πλήρη επαναφορά των υπολοίπων σε λειτουργική κατάσταση από την ΕΛΒΟ. θα είχαμε το 2005 υπερκαλύψει τις ανάγκες μας σε ΤΟΜΑ.

Η δεύτερη φορά ήταν το 2009 η όπου μετά την κατάρευση των συνομιλιών για την απόκτηση 420 ΒΜΡ-3Μ η Rheinmetall επανήλθε με νέα προσφορά για την απόκτηση 422 μονάδων με κόστος 230 εκ. ευρώ. Η νέα προσφορά συμπεριλάμβανε και την τοποθέτηση του συστήματος ΗΝΙΟΧΟΣ σε 135 ΤΟΜΑ για την πλήρη διασύνδεση με τα νέα άρματα μάχης. Η τρίτη ήταν μεσούσης της κρίσης όπου υπήρξε προσφορά χρονομίσθωσης 164 μονάδων με option αγοράς στο τέλος της μίσθωσης. Τα ΤΟΜΑ προσφέρονταν με πλήρη κάλυψη ανταλλακτικών και συντήρησης από τη γερμανική πλευρά μέχρι τη λήξη της μίσθωσης. Η τέταρτη και μάλλον τελευταία ευκαιρία απόκτησης αυτών των πολύτιμων ΤΟΜΑ είναι μέσω του KF-41 Lynx όπου η εταιρία προσφέρει 100 επιπλέον Marder δωρεάν με τη σύναψη του συμβολαίου για την αγορά των KF-41 Lynx.  Επιπλέον υπάρχει συμφωνία για την απόκτηση και του υπόλοιπου αποθέματος Marder του γερμανικού στρατού μετά την απόσυρσή του. Εάν ισχύει το παραπάνω δημοσίευμα τότε μιλάμε για την απόκτηση τουλάχιστον 200 Marder στα επόμενα λίγα χρόνια.

Μ2Α2 Bradley

Το αμερικάνικο ΤΟΜΑ βγήκε στο προσκήνιο το 2009-2010 όταν ζητήθηκε από τις ΗΠΑ αριθμός μονάδων για να καλύψουν το κενό που άφησε η μη αγορά των ΒΜΡ-3Μ. Η αμερικάνικη πλευρά προσέφερε 230 Μ2Α2 τα οποία θα αναβαθμίζονταν στο πρότυπο ODS στην Αμερική. Το δυνητικό κόστος του προγράμματος με ανταλλακτικά χρήσης 15 ετών έφτανε τα 650 εκ. δολάρια περίπου. Έτσι βρεθήκαμε τότε όπως και με την τωρινή προσφορά σε ένα άτυπο ανταγωνισμό των δύο ΤΟΜΑ. Τις προηγούμενες μέρες έφτασε μια προσφορά από την Αμερική για την απόκτηση 300 Μ2Α2 ODS ως πλεονάζον υλικό με κόστος ενεργοποίησης περί τα 300 εκ. δολάρια όπως αναφέρουν οι πρώτες εκτιμήσεις. Το βασικό πλεονέκτημα του Bradley είναι η ισχυς πυρός λόγω του ισχυρότερου σταθεροποιημένου πυροβόλου των 25 χιλιοστών και του διπλού εκτοξευτή TOW.

Συνοψίζοντας, είναι ευτύχημα το γεγονός της κατάρευσης των συνομιλιών για την απόκτηση των ρωσικών ΤΟΜΑ BMP-3M ενός πλήρως ακατάλληλου ΤΟΜΑ που ακόμα και ο ρωσικός στρατός δεν το ενέταξε σε πλήρη κλίμακα σε υπηρεσία όπως έκανε με το BMP-2. Να υπενθυμήσουμε ότι σύμφωνα με τους σχηματισμόυς του Ε.Σ. οι ανάγκες για ΤΟΜΑ είναι τουλάχιστον 700 μονάδες. Επίσης σήμερα είναι προτιμότερο τα 300 εκατομύρια να διατεθούν στην αγορά των Bradley παρά στην αγορά των AAV-7 και αυτό είναι προτίστως θέμα προτεραιοτήτων.

Όσον αφορά τα γερμανικά ΤΟΜΑ Marder και Lynx, θεωρούμε ότι εφόσον αποκτηθούν τα Bradley θα μπορούσαμε να έρθουμε σε συνενόηση με τις Rheinmetall και KMW και να διαθέσουμε τα χρήματα αυτά στον πλήρη εκσυγχρονισμό όλων των leopard 2 στο επίπεδο Α7 και αντίστοιχα των  Leopard 1 με νέα σκοπευτικά ζητώντας την παράλληλη παραχώρηση των 100 Marder 1Α3. Η πραγματικότητα είναι ότι εάν τα αποκτηθέντα Marder παραμείνουν στα αρχικά 40 τότε πολύ γρήγορα θα αποσυρθούν και αυτά γιατί θα είναι ασύμφορη η συντήρηση και η εκπαίδευση.   

Πυροβολικό

Το ελληνικό πυροβολικό αποτελείται από τα αυτοκινούμενα πυροβόλα, 145 Μ-110, 418 Μ-109 όλων των εκδόσεων, 24 Pzh2000 και τους ΠΕΠ, 36 M270 και 116 RM-70.

Η πρώτη μεγάλη επανάσταση ήταν η προμήθεια των 273 στο σύνολο Μ-109Α3GEA1/A2 από τα γερμανικά αποθέματα που επέτρεψε την πλήρη μηχανοποίηση του ελληνικού πυροβολικού. Η κίνηση αυτή όμως δεν ήταν αρκετή μιας και θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τα αποθέματα πυροβόλων που προσφέρονταν προς πώληση αναβαθμίζοντας το υπάρχον υλικό και συμπληρώνοντας τους αριθμούς.

Τα πυροβόλα που προσφέρονταν ήταν:

ΗΠΑ: 111 Μ-109Α5 και 49 Μ-109Α6

Αυστρία: 47 M-109A5 OE

Ελβετία: 162 Μ-109

Γερμανία: 30 Pzh2000

Ολλανδία: 25 Pzh2000

Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι με έξυπνες κινήσεις θα μπορούσαμε να έχουμε πλήρως το αυτοκινούμενο πυροβολικό με Μ-109Α3GE και Α5 αποσύροντας πλήρως τις αρχικές εκδόσεις του Μ-109Α1Β/Α2 καθώς και το σύνολο των Μ-110Α2. Η απόσυρση δε των Μ-110 θα μειώσει τις απαιτήσεις προσωπικού του πυροβολικού κατά το ήμιση αφού από τα 13 άτομα που χρειάζεται θα μειωθούν στα 5 των Μ-109.

Επίσης τυχόν αποδοχή των γερμανικών Pzh2000 πανομοιότυπων με τα ελληνικά θα επέτρεπε τη δημιουργία δύο πλήρεις μοιρες των 24 σωλήνων.

Αντίστοιχα όσον αφορά τους πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων η Αμερική διέθετε προς πώληση 84 Μ270 και 25 Μ270Α1. Το 2010 μας προσφέρθηκαν 40 μονάδες με πρόγραμμα εκσυγχρονισμού. Σήμερα λόγω του πολέμου στην Ουκρανίας το σύνολο των αμερικανικών εκτοξευτών επανήλθε σε υπηρεσία με το US Army κλείνοντας και αυτό το παράθυρο ευκαιρίας δημιουργίας άλλων δύο μοιρών.

Τέλος είναι σημαντικό το σύνολο των εκτοξευτών RM-70 να εκσυγχρονιστεί. Ένα πρόγραμμα πολύ χαμηλού κόστους αλλά πολύ υψηλής επιχειρησιακής σημασιάς που έχει ήδη εγκριθεί από την επιτροπή της Βουλής   

Συμπερασματικά

Η σωστή προτεραιοποίηση των αναγκών σε συνδυασμό με την παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων είναι το άλφα και το ωμέγα ώστε να μπορούμε να κάνουμε την βέλτιστη επιλογή σε σχέση κόστους – επιχειρησιακής απόδοσης. Πάντα στην κορυφή των απαιτήσεων θα πρέπει να είναι η επιχειρησιακή αξιοποίηση των υπάρχοντων οπλικών συστημάτων μέσω του τρίπτυχου συμβάσεις τεχνικής υποστήριξης FOS – πυρομαχικά – εκπαίδευση. Γιατί άν δεν έχεις πλήρως ετοιμοπόλεμα π.χ. τα υπάρχοντα Leopard 2A4 τι θα σου προσφέρει η οποιαδήποτε αναβάθμισή τους ή τυχόν αγορά νέων για τη συμπλήρωση του απαιτούμενου αριθμού.