Τα λεγόμενα «έξυπνα» βλήματα πυροβολικού άρχισαν να παράγονται μαζικά από το 2001 και μετά. Τα συγκεκριμένα πυρομαχικά, το βεληνεκές των οποίων είναι περί τα 25 χιλιόμετρα, συνήθως περιέχουν δύο υπό-πυρομαχικά τα οποία εξέρχονται από το βλήμα και στη συνέχεια, με τη βοήθεια αισθητήρων, σαρώνουν μια περιοχή, αναγνωρίζουν το στόχο και τον προσβάλλουν από ύψος 150-200 μέτρων.
Η κεφαλή των υπό-πυρομαχικών αυτών είναι ένας εκρηκτικά διαμορφούμενος διατρητής (Explosively Formed Penetrator : EFP), ο οποίος έχει μικρή διατρητική ικανότητα και δε σημαίνει ότι μπορεί, πάντα και σε όλες τις περιπτώσεις, να προσβάλει και να καταστρέψει ένα άρμα μάχης.
Σε επίπεδο πολλαπλών εκτοξευτών ρουκετών μια ρουκέτα μπορεί να είναι εφοδιασμένη με διασκορπιζόμενες νάρκες με στόχο τη ταχεία στρώση πρόχειρων ναρκοπεδίων σε περιοχές που αναμένεται να κινηθεί ο εχθρός. Για παράδειγμα, οι γερμανικής σχεδίασης ρουκέτες ΑΤ-2 που βάλλονται από τα συστήματα Μ-270 MLRS δίνουν τη δυνατότητα στρώσης ναρκοπεδίων σε αποστάσεις έως και 38 χιλιόμετρα (η κάθε ρουκέτα διαθέτει 28 νάρκες).
Το άρμα πέρασε από διάφορες φάσεις ανάπτυξης, εξέλιξης και χρήσης, ενώ σήμερα συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα κυριότερα και σημαντικότερα οπλικά συστήματα του Στρατού. Η παθητική προστασία των αρμάτων, με την επιπρόσθετη θωράκιση, έχει φτάσει σε οριακά επίπεδα, χωρίς να εγγυάται την επιβιωσιμότητα του.
Για να υπάρξει επιτυχής άμυνα εναντίον όλων των ειδών των απειλών, η επερχόμενη εκρηκτική κεφαλή θα πρέπει να προσβληθεί προτού αυτή φτάσει και προσβάλει το στόχο. Έτσι, η προσοχή πλέον έχει εστιαστεί στην ανάπτυξη ενεργητικών συστημάτων για την προστασία των αρμάτων μάχης.
Υπάρχουν δυο ειδών ενεργητικά συστήματα: Εκείνα που ενεργούν για την αποφυγή ή παραπλάνηση της απειλής (soft kill) και τα άλλα που ενεργούν για την προσβολή της απειλής (hard kill).
Ωστόσο, εκτός από τα άρματα μάχης και τα «έξυπνων» βλήματα πυροβολικού έχουν περιορισμούς. Από πλευράς ακρίβειας δε σημαίνει ότι το κάθε βλήμα και το κάθε υπό-πυρομαχικό θα βρίσκει πάντα το στόχο του στο πεδίο της μάχης.
Σε δοκιμές που έχουν γίνει τα αποτελέσματα της ευστοχίας των «έξυπνων» βλημάτων κυμαίνονται από 60%-90%, όμως με ανοδική τάση του κατώτατου ορίου (60%) προς το όριο του 90%.
Η τεχνολογία για τα «έξυπνα» βλήματα εκτιμάται ότι θα είναι ώριμη μετά το 2020, οπότε και αναμένονται βελτιώσεις τόσο σε επίπεδο ευστοχίας όσο και σε επίπεδο βεληνεκούς. Παράλληλα όμως, όλες οι νεότερες εκδόσεις αρμάτων μάχης εξοπλίζονται με ενεργητικά συστήματα αυτοπροστασίας. Φαύλος κύκλος δηλαδή!
Για την αποτελεσματική χρήση των «έξυπνων» πυρομαχικών απαιτούνται συστήματα αναζήτησης και κατάδειξης στόχων, καθώς και ευρύς συντονισμός τόσο σε επίπεδο πυρών υποστηρίξεως όσο και σε επίπεδο κίνησης της φίλιας δύναμης ελιγμού (προς αποφυγή των φίλιων απωλειών).
Τα ναρκοπέδια που δημιουργούνται από τα ναρκοφόρα βλήματα πυροβολικού απαιτούν, και αυτά, ευρύ συντονισμό καθώς και υποστήριξη με πυρά για να είναι ποιο αποτελεσματικά ως τεχνητά κωλύματα.
Η συντελεσθείσα πρόοδος των τελευταίων ετών στο πυροβολικό (αύξηση του βεληνεκούς, περισσότερη ακρίβεια στις προσβολές, μαζικότητα πυρών και αυξημένη καταστροφικότητα) έχει οδηγήσει στην υποστήριξη θεωριών για την εναλλαξιμότητα πυρός και ελιγμού.
Ο ελιγμός είναι από τη φύση του μια απειλή για το ηθικό του εχθρού. Επιπλέον τα αποτελέσματα του πυρός είναι προσωρινά και συχνά μειώνονται με την επανάληψη, ενώ τα αποτελέσματα του ελιγμού είναι μακράς διαρκείας και επιτείνονται συν το χρόνο.
Αυτή η παράμετρος έχει αξία εάν και εφόσον για τις φίλιες δυνάμεις δεν έχει σημασία το πόσες καταστροφές επιφέρει η δράση ενός όπλου, αλλά το ποιες αντιδράσεις προκαλεί. Όσο πιο αποτελεσματικό είναι ένα όπλο, τόσο ποιο εσπευσμένα αναμένεται να αντιδράσει ο εχθρός. Και σε περίπτωση εσπευσμένης δράσης μπορεί να προκληθεί σύγχυση και αποτυχία.
Από πλευράς αξιολόγησης, η μεγαλύτερη απειλή για τα άρματα προέρχεται από τα αντιαρματικά όπλα και έπονται τα «έξυπνα» βλήματα πυροβολικού. Την ίδια και ίσως μεγαλύτερη απειλή αντιπροσωπεύουν τα βλήματα αυτά και για τις μονάδες πυροβολικού.
Η άρση των ναρκοπεδίων, που δημιουργούν τα ναρκοφόρα βλήματα πυροβολικού, είναι σχετικά εύκολη, με την προϋπόθεση ότι ο εχθρός διαθέτει επαρκεί συστήματα άρσης ή διάσπασης ναρκοπεδίου. Ο ταυτόχρονος όμως συνδυασμός ναρκοφόρων βλημάτων και «έξυπνων» πυρομαχικών, αλλάζει τα δεδομένα και αυξάνει τον κίνδυνο για τα άρματα μάχης.
Εκείνο που μεταβάλλεται με τη χρήση των «έξυπνων» πυρομαχικών είναι η έννοια της κάλυψης, όπως πριν χρόνια άλλαξε η έννοια των νυχτερινών επιχειρήσεων, της απόκρυψης και της παραλλαγής με τη χρήση αισθητήρων νυχτερινής παρατήρησης και σκόπευσης.
