Η κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα…
Αισίως φτάσαμε στο τέταρτο και τελευταίο μέρος της συγκεκριμένης σειράς αφιερωμάτων. Από το πρώτο μέρος, αν και έχουν μεσολαβήσει λίγοι μόνο μήνες, οι εξελίξεις, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν σημαντικές και ενδεικτικές των καιρών που ζούμε αλλά και αυτών που θα έρθουν…
Στη χώρα μας η εικόνα είναι πραγματικά απελπιστική. Πιστεύουμε ότι μόνο αυτή η λέξη μπορεί να περιγράψει την κατάσταση που επικρατεί πλέον… Γιατί το υποστηρίζουμε αυτό; Είναι πολλοί οι λόγοι. Ας δούμε ορισμένους:
-Αποφασίσαμε να εκσυγχρονίσουμε 85 F-16C/D Block 52+ και Block 52+ Advanced, πληρώνοντας 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια περίπου, με βάση την ενημέρωση του εκπροσώπου της κατασκευάστριας Lockheed Martin στη Βουλή. Από την ίδια ενημέρωση μάθαμε ότι από αυτό το ποσό –το 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια- που θα δαπανηθεί, τα 500 περίπου εκατομμύρια θα αποδοθούν στην Αμερικανική Αεροπορία (USAF) για τις υπηρεσίες που θα μας παράσχει… Μπορεί -παρακαλούμε θερμά- η ΓΔΑΕΕ ή το ΥΠΕΘΑ να μας ενημερώσουν σχετικά με το ποιες είναι αυτές οι υπηρεσίες της USAF, που θα μας παρασχεθούν μέσω της διακρατικής συμφωνίας που έχει υπογραφεί, για τις οποίες θα πρέπει να της καταβάλλουμε μισό δισεκατομμύριο δολάρια;
σουηδικό μαχητικό με βάση παλαιότερα στοιχεία της Gripen International, έχει χαμηλότερη τιμή αγοράς,σημαντικά μεγαλύτερο MTBF (Mean Time Between Failures-μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και μικρότερες απαιτήσεις συντήρησης). Mε βάση πάντα στοιχεία της κατασκευάστριας εταιρείας, βασική προδιαγραφή σχεδίασης του αεροσκάφους και των ζωτικών συστημάτων του ήταν ο διπλάσιος μέσος χρόνος μεταξύ βλαβών σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο μαχητικό. Τα νούμερα λοιπόν που δίνει, λένε ότι ο μέσος χρόνος μεταξύ βλαβών του Gripen C/D ανέρχεται σε 7,8 ώρες πτήσης. O δε μέσος χρόνος αποκατάστασης βλαβών περιορίζεται σε 2,5 μόλις ώρες. Τα αντίστοιχα νούμερα για τα προαναφερόμενα μαχητικά τρίτης γενιάς είναι μέσος χρόνος μεταξύ βλαβών 4,8 ωρών και μέσος χρόνος αποκατάστασής τους 4,2 ώρες! Τα αεροσκάφη αυτά δηλαδή χρειάζεται να παραμένουν στο έδαφος σχεδόν για όσο χρονικό διάστημα πετούν! Η ίδια φιλοσοφία σχεδίασης έχει υιοθετηθεί και για το Gripen E/F. (Peter Liander-SAAB)
-Ενώ αρχικά είχε διατυπωθεί ξεκάθαρα η πρόθεση ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΥ εκσυγχρονισμού των F-16C/D Block 30 και Block 50, έχει περάσει σχεδόν ένας ολόκληρος χρόνος χωρίς να έχει γίνει καμία απολύτως ενέργεια προς την κατεύθυνση αυτή. Υπενθυμίζουμε για άλλη μία φορά ότι τα 70+ μαχητικά των δύο αυτών εκδόσεων θα έχουν εξαιρετικά χαμηλό κόστος εκσυγχρονισμού και είναι υπερπολύτιμα για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της Πολεμικής Αεροπορίας. Πέρα από το ότι θα φέρουν κοινά συστήματα εφόσον εκσυγχρονιστούν, πλαισιώνοντας έτσι περισσότερο από αποτελεσματικά τα F-16V, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι φέρουν κοινούς αεραγωγούς και κινητήρες. Για το σκοπό αυτό η Ελλάδα είχε δαπανήσει στο παρελθόν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, μέσω της υλοποίησης δύο προγραμμάτων δομικής αναβάθμισης των Block 30 (Falcon Up και Falcon Star) καθώς και ενός προγράμματος αναβάθμισης των κινητήρων τους (F110-129). To κίτ αναβάθμισης, μαζί με τις απαιτούμενες εργατώρες για τους κινητήρες είχε κοστολογηθεί στο ένα εκατομμύριο δολάρια ανά μονάδα πριν από 15 περίπου χρόνια…
–Υποστήριξη για τα –επίσης υπερπολύτιμα- Mirage 2000-5Mk.2 δεν υφίσταται εδώ και πολλά χρόνια. Με ότι αυτό συνεπάγεται… Για λόγους που μας είναι παντελώς άγνωστοι –και μην επικαλεστεί κανείς ξανά το νόμο Βενιζέλου- εδώ και μία δεκαετία επιμένουμε να μην υπογράφουμε σύμβαση FOS για την προμήθεια ανταλλακτικών και αναλωσίμων…
-Ενόψει της επερχόμενης απόσυρσης των Mirage 2000EG και των F-4E AUP, δηλαδή άλλων 50+ μαχητικών, δεν έχει γίνει καμία απολύτως ενέργεια αναζήτησης λύσεων προς την κατεύθυνση αυτή. Για την αντικατάστασή τους δηλαδή.
-Σε ότι αφορά στο στόλο των αεροσκαφών υποστήριξης (EMB-145AEW&C, C-130B/H AUP, C-27J και Super Puma), η εικόνα είναι επίσης αποκαρδιωτική. Επειδή αυτό όμως είναι ένα άλλο μεγάλο, ξεχωριστό, ζήτημα, θα το εξετάσουμε επισταμένα μέσω ειδικού αφιερώματος.
Αυτά σε ότι έχει να κάνει με την ελληνική πραγματικότητα στο χώρο της Πολεμικής Αεροπορίας. Ας δούμε εντελώς επιγραμματικά τι γίνεται στο εξωτερικό… Και μάλιστα όχι πολύ μακριά από εδώ. Στην υπόλοιπη Ευρώπη.
…και στην Ευρώπη
Στη Γερμανία αποφασίστηκε η αναζήτηση αντικαταστάτη των υπό απόσυρση Tornado, μεταξύ των Eurofighter-Typhoon και F-18E/F Super Hornet. Αφού εξετάστηκε το ενδεχόμενο της προμήθειας αριθμού F-35, απορρίφθηκε για τον εξής πολύ απλό λόγο… Τα επιπλέον κονδύλια που θα απαιτούσε μία τέτοια επένδυση, οι Γερμανοί αποφάσισαν να τα αξιοποιήσουν στο πρόγραμμα FCAS (Future Combat Air System). Σε συνεργασία με τους Γάλλους. Με τους άμεσους ανταγωνιστές τους δηλαδή στο πρόγραμμα Eurofighter… Το FCAS, όπως και το βρετανικό αντίστοιχο Tempest έχουν ήδη βαπτιστεί –η μάλλον κατηγοριοποιηθεί- ως μαχητικά 6ης γενιάς. Ανεξάρτητα από το εάν κάτι τέτοιο ισχύει στην πραγματικότητα ή όχι, ανεξάρτητα δηλαδή από το εάν τα μαχητικά αυτά θα ενσωματώνουν νέα χαρακτηριστικά και τεχνολογίες διαφοροποιημένα σημαντικά σε σχέση με τα αμερικανικά F-22 και F-35 που είναι οι πραγματικοί εκπρόσωποι 5ης γενιάς. Τόσο ώστε να μπορούν να δικαιολογήσουν την κατηγοριοποίηση. Αυτό λοιπόν, δεν είναι που ενδιαφέρει, ούτε τους Γερμανούς, ούτε του Γάλλους. Αυτό που πρωτίστως τους ενδιαφέρει είναι το να διασφαλίσουν τις αμυντικές-στρατιωτικές τους ικανότητες στο μέλλον, διατηρώντας παράλληλα χιλιάδες θέσεις εργασίες ενεργές στις τάξεις της αμυντικής τους βιομηχανίας. Στο πρόγραμμα FCAS προσχώρησαν πρόσφατα επίσημα και οι Ισπανοί (14 Φεβρουαρίου 2019), διαμορφώνοντας μία τελείως διαφορετική εικόνα από αυτή που ίσχυε στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Γάλλοι εναντίον όλων…
Από την άλλη πλευρά οι Βρετανοί με το Tempest, έχουν υιοθετήσει την ίδια τακτική συνεργαζόμενοι προς το παρόν μόνο με τους Ιταλούς (Leonardo), ενώ η συμμετοχή των Ολλανδών, δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί. Οι Νορβηγοί λόγω της συμμετοχής τους στο πρόγραμμα F-35 από τα αρχικά του στάδια, παραμένουν σε αυτό εκμεταλλευόμενοι τα οφέλη που έχουν αποκομίσει για την εγχώρια αμυντική τους βιομηχανία. Οι Φιλανδοί και οι Ελβετοί έχουν –όπως κατά παράδοση κάνουν- πάει σε ανοικτούς διεθνείς διαγωνισμούς για την προμήθεια νέου μαχητικού αεροσκάφους, διεκδικώντας –κατά πάγια τακτική- τα μέγιστα δυνατά βιομηχανικά ανταλλάγματα και οφέλη.
Οι Σουηδοί, επίσης πιστοί στις αρχές τους και την πάγια εξωτερική τους πολιτική, εξακολουθούν να παραμένουν αυτόνομοι… Και αμυντικά και τεχνολογικά-βιομηχανικά. Για το τεχνολογικό και βιομηχανικό τους υπόβαθρό, καθόλα ζηλευτό για μία χώρα 10 εκατομμυρίων, δεν μπορούμε να πούμε και πολλά πλην του ότι είμαστε έτη φωτός μακριά παρά το γεγονός ότι διαθέτουμε το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό για να το φτάσουμε… Το ότι αυτό δεν θα γίνει ποτέ οφείλεται σε άλλους παράγοντες. Εσωτερικούς και εξωτερικούς. Δεν είναι η ώρα, ούτε το αφιέρωμα κατάλληλο για να τους αναλύσουμε. Θα μπορούσαμε όμως επιχειρησιακά να αξιοποιήσουμε κομμάτι της φιλοσοφίας τους. Η οποία θεωρούμε ότι λόγω της ιδιομορφίας του περιβάλλοντος των νησιών σε Αιγαίο και Ιόνιο, σε πολλά της χαρακτηριστικά μας ταιριάζει…
DAS-90 και SAAB Gripen-Γιατί θα μας διαφοροποιούσαν επιχειρησιακά αποδίδοντας μόνο οφέλη;
Είδαμε παραπάνω –πολύ επιγραμματικά- τι συμβαίνει στην Ευρώπη και τι στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει δεκαετίες προσπαθειών και διαδικασιών με στόχο την ευρωπαϊκή ενοποίηση και ολοκλήρωση, επί της ουσίας ΤΙΠΟΤΑ δεν έχει επιτευχθεί. Όσο και αν οι Βρυξέλλες προσπαθούν να πείσουν για το αντίθετο, η αλήθεια είναι ότι ο αμερικανικός παράγοντας εξακολουθεί να έχει τον πρώτο λόγο για τις σημαντικές εξελίξεις στη Γηραιά Ήπειρο. Μεγαλύτερη απόδειξη από την πρόσφατη ωμή παρέμβαση των ΗΠΑ στην κατασκευή και λειτουργία του αγωγού Nordstream 2, που θα υπερδιπλασιάσει (σχεδόν τριπλασιάσει…) σε ετήσια βάση την εισροή φτηνού φυσικού αερίου από την Ρωσία προς τη Γερμανία για την κάλυψη των τεράστιων ενεργειακών αναγκών της βιομηχανίας της τελευταίας, δεν μπορεί να υπάρξει…
Δεν μπορούμε να μιλάμε για ευρωπαϊκή ολοκλήρωση λοιπόν… ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΕΤΟΙΟ ΠΡΑΓΜΑ. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. ΔΕΝ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΣΕ ΕΝΙΑΙΑ ΜΟΡΦΗ. Υπάρχουν κράτη που συνεργάζονται με άλλα μέσω εταιρειών για την από κοινού ανάπτυξη συστημάτων και όπλων, υπάρχουν κράτη που επιλέγουν προϊόντα των ΗΠΑ για την κάλυψη των αναγκών τους διατηρώντας παράλληλα και την αμυντική τους βιομηχανία ενεργή και υπάρχουν κράτη που επιλέγουν συνδυασμό και των δύο… Μόνο η Γαλλία και η Σουηδία θα μπορούσε να πει κανείς ότι ξεφεύγουν από αυτό το μοτίβο, αλλά και αυτό δεν ισχύει απόλυτα. Δηλαδή τα τελευταία 30 χρόνια και η γαλλική αμυντική βιομηχανία βασίζεται σε συνεργασίες για να συνεχίσει να παράγει και να επιβιώνει, ενώ ασφαλώς το ίδιο ισχύει και για τη Σουηδία. Πολλά από τα συστήματα του Gripen E για παράδειγμα, όπως και όλα σχεδόν τα όπλα που μπορεί να αξιοποιήσει είναι είτε αμερικανικά, είτε προήλθαν από τη συνεργασία με εταιρίες-βιομηχανίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Απεικόνιση της 360 μοιρών κάλυψης (επάνω) του ολοκληρωμένου συστήματος αυτοπροστασίας και Η/Π Arexis του Gripen NG και των υπομονάδων του (κάτω). Οι οποίες είναι εξολοκλήρου ψηφιακές (επεξεργαστές σήματος) με κεραίες στοιχείων GaN (Νιτριδίου του Γαλίου). Η προηγμένη τεχνολογία του συστήματος που είναι σχεδιασμένο ώστε να αναβαθμίζεται διαρκώς και με χαμηλό κόστος, εξασφαλίζει μεγάλη αντοχή σε περιβάλλον παρεμβολών και παρέχει ικανότητα εντοπισμού επερχόμενων απειλών με μεγάλη ακρίβεια διόπτευσης και από μεγάλες αποστάσεις. Γιατί οι κεραίες στοιχείων GaN μπορούν να εστιάσουν σε μία περιοχή μπροστά η πίσω από το μαχητικό, ερευνώντας για απειλές.
Από αυτό το πολυσύνθετο πάζλ της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, η οποία μπορεί να μην έχει ενιαία οντότητα γιατί δεν υπακούει σε κανένα κοινό σχεδιασμό, ΑΛΛΑ αποδίδει επιχειρησιακά, βιομηχανικά και εν τέλει και οικονομικά οφέλη σε όλους τους εμπλεκόμενους, η Ελλάδα μετά από δεκαετίες δαπάνης πακτωλού κονδυλίων για την κάλυψη των αμυντικών της αναγκών, εξακολουθεί να ΑΠΕΧΕΙ. Και μάλιστα την τελευταία δεκαετία ΕΧΕΙ ΚΑΤΟΡΘΩΣΕΙ να πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων τις τεράστιες επενδύσεις που έκανε από το 1970 και μετά στο χώρο της άμυνας και της αμυντικής βιομηχανίας… Πλέον βρισκόμαστε και επίσημα στα δεδομένα της δεκαετίας του ’60… Περίοδο κατά την οποία απλά αποδεχόμασταν ότι υπήρχε διαθέσιμο στις αμερικανικές μάντρες πλεονάζοντος υλικού!
Και για αυτή την εξέλιξη, ναι, ευθύνεται σε ένα βαθμό η παρέμβαση του ξένου παράγοντα… Κυρίως του Αμερικανικού και δευτερευόντως του ευρωπαϊκού. Τη ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΥΘΥΝΗ όμως τη ΦΕΡΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ… Και όταν λέμε ΕΜΕΙΣ εννοούμε τις πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες.
Στο δια ταύτα όμως… Τι μπορεί να γίνει από εδώ και στο εξής λοιπόν; Τουλάχιστον σε ότι αφορά στο αξιόμαχο της Πολεμικής Αεροπορίας. Γιατί αυτό πραγματεύεται η σειρά των αφιερωμάτων με τίτλο «Τι πραγματικά χρειαζόμαστε». Τα πράγματα που μπορούν να γίνουν λοιπόν είναι συγκεκριμένα. Τα ξέρετε… Τα έχουμε γράψει και αναλύσει επανηλλειμένα. Δύο τύποι μαχητικών σε υπηρεσία μέσω ομογενοποίησης και ενίσχυσης της δύναμης των F-16 και Mirage 2000 και οροφή 200 μαχητικών με ελάχιστη διαθεσιμότητα 80%. Σε πρώτη φάση…
Σε δεύτερη φάση επιλογή νέου μαχητικού ή μαχητικών, αλλά υπό διαφορετικό επιχειρησιακό πρίσμα. Το F-15 για παράδειγμα με το οποίο ασχοληθήκαμε στο προηγούμενο αφιέρωμα της σειράς αυτής, θα μας εξασφάλιζε σημαντική επιχειρησιακή διαφοροποίηση… Τι εννοούμε; Άποψή μας είναι ότι η Πολεμική Αεροπορία αφενός μέν θα πρέπει να διατηρήσει τις βάσεις από τις οποίες επιχειρεί, αν και όχι στο σύνολό τους απόλυτα ενεργές. Παράλληλα όμως θα πρέπει σε ένα βαθμό να υιοθετήσει τη σουηδική φιλοσοφία διασποράς. Κάτι σαν το περίφημο σε παγκόσμια κλίμακα DAS-90 που εξακολουθούν να έχουν σε εφαρμογή οι Σουηδοί.
Για όσους είναι νεότεροι στην ηλικία και δεν έχει τύχει να διαβάσουν κάτι σχετικά, το DAS-90 ήταν -και τα τελευταία δέκα χρόνια επανενεργοποιείται σταδιακά λόγω της αυξανόμενης ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας και δραστηριότητας στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη, αλλά και τον αρκτικό κύκλο- ένα πολύ καλά σχεδιασμένο σύστημα διασποράς μαχητικών, εξοπλισμού επανεξυπηρέτησης εδάφους, ανεφοδιασμού και επανεξοπλισμού, που κάλυπτε σχεδόν ολόκληρη τη σουηδική επικράτεια. Σε διάφορα σημεία επάνω στο εθνικό οδικό δίκτυο, οι Σουηδοί είχαν σκάψει μικρά καταφύγια στη βάση υψωμάτων και λόφων. Σε περίπτωση επιχειρήσεων, αυτόνομα (και αυτοκινούμενα) κλιμάκια μηχανικών, οπλουργών και άλλων ειδικοτήτων επάνδρωναν αυτά τα καταφύγια, με τα υλικά και τα όπλα έτοιμα προς αξιοποίηση.
Παρέχονταν έτσι η δυνατότητα ταχείας επανεξυπηρέτησης μαχητικών, τα οποία προσγειώνονταν σε προεπιλεγμένα τμήματα-ευθείες του εθνικού οδικού δικτύου. Στο youTube θα βρείτε βίντεο με προσγειώσεις και απογειώσεις από ευθείες του σουηδικού οδικού δικτύου. Όχι μόνο με Gripen αλλά και με το θηριώδες Viggen. Γιατί πιστεύουμε ότι στην Ελλάδα θα ταίριαζε η ανάπτυξη και αξιοποίηση ενός παρόμοιου δικτύου; Μα γιατί αντιμετωπίζει πλέον απειλή όχι μόνο από ανατολικά αλλά και από το βορρά. Μπορεί η Αλβανία και τα Σκόπια να μην έχουν αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις ικανές να αποτελέσουν υπολογίσιμη απειλή ΑΛΛΑ… Θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένο το ότι θα αξιοποιηθούν ως βάσεις από τουρκικές δυνάμεις για την προσβολή στόχων στην Ελλάδα.
Με μόνη εξαίρεση τον άξονα Κρήτης-Κύπρου, οι αποστάσεις είναι σχετικά μικρές, οπότε μικροί θα είναι και οι χρόνοι αντίδρασης. Θα πρέπει επομένως με βάση την κοινή λογική πέρα από τα Νατοϊκά πρότυπα να υιοθετήσουμε και καθαρά εθνικά σε ότι αφορά στη διεξαγωγή αεροπορικών επιχειρήσεων. Θα πρέπει με άλλα λόγια να αρχίσουμε να λειτουργούμε διαφορετικά. ΟΧΙ ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ… Δεν μπορείς διαφορετικά να αντιμετωπίσεις έναν αριθμητικά –και ποιοτικά ως προς το εξοπλισμό- υπέρτερο αντίπαλο. Υιοθετώντας και αξιοποιώντας συμβατικές μεθόδους. Ακόμη και αν θέσει εκτός ενέργειας δύο ή τρείς κύριες βάσεις από τις οποίες επιχειρείς, θα πρέπει ΑΜΕΣΑ να είσαι σε θέση να ανταποδώσεις το πλήγμα.
Και για να το κάνεις αυτό πρέπει να έχει τη δυνατότητα βραχείας από/προσγείωσης (STOL-Short Take Off and Landing) με πλήρες εσωτερικό και εξωτερικό καύσιμο και οπλικό φορτίο. Χωρίς να φοβάσαι ότι οι αεραγωγοί των μαχητικών σου θα καταπιούν ότι FOD υπάρχει τριγύρω με το που θα αυξήσουν στοιχεία κινητήρα για να τροχοδρομήσουν ή να απογειωθούν… Χωρίς να φοβάσαι να αφήσεις τα αεροπλάνα έκθετα στη ζέστη, το κρύο, τη βροχή για να μην χάσουν τις ιδιότητές τους τα υλικά επικάλυψης για την απορρόφηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν θα πρέπει να είσαι έτοιμος να επιχειρήσεις κάτω από αντίξοες συνθήκες. Την πολυτέλεια του να διαμορφώνουν το περιβάλλον στο οποίο επιχειρούν την έχουν μόνο οι Αμερικανοί… Και αυτοί όχι πάντα!
Θα πρέπει λοιπόν, για να μην μακρηγορούμε, να μπορείς να επιχειρείς από περιοχές και σημεία, που ο αντίπαλος δεν θα μπορεί εύκολα να εντοπίσει και να στοχοποιήσει. Και με τρόπους που θα αποτρέπουν τη γρήγορη φθορά σου. Όταν ο Τούρκος θα μπορεί να επιχειρεί από κατάστρωμα αεροπλανοφόρου (Anadolou), ή από αεροδρόμια στην Αλβανία και τα γειτονικά Σκόπια, θα πρέπει να μπορείς να απαντήσεις επιχειρώντας με τη σειρά σου ακόμα και από νησιά του κεντρικού και ανατολικού Αιγαίου! Όσο και αν φαντάζει δύσκολο αυτό, δεν είναι… Οργάνωση και θέληση χρειάζονται… ΟΤΑΝ ΘΑ ΥΠΑΡΞΟΥΝ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΔΥΟ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ το ξανασυζητάμε…
Όσο για τα πλεονεκτήματα του Gripen New Generation (NG) ή Gripen E όπως ονομάζεται πλέον, έχουμε αναφερθεί σε αυτά σε παλαιότερα αφιερώματά μας. Θα τα επαναλάβουμε και εδώ αν και λίγο πιο αναλυτικά… Πρόκειται για ένα καθαρά σουηδικό εθνικό προϊόν, παρά το γεγονός ότι ορισμένα από τα κύρια συστήματά του (κινητήρας F414) και υποσυστήματα είναι προέλευσης ΗΠΑ. Τα πάντα βέβαια είναι κατασκευασμένα στη Σουηδία με ειδικές σχετικές αδειοδοτήσεις που επιτρέπουν πλέον εξαγωγές χωρίς περιορισμούς.
Μαθαίνοντας από παθήματα του παρελθόντος δηλαδή οι Σουηδοί πλέον προστατεύουν το προϊόν τους και νομικά! Απόδειξη του γεγονότος αυτού είναι ότι οι ΗΠΑ δεν κατόρθωσαν να εμποδίσουν την πώληση του Gripen E στη Βραζιλία, όπως δεν μπορούν να εμποδίσουν και την συμμετοχή του σε διεθνείς ανοικτούς διαγωνισμούς, όπως αυτοί της Ινδίας, της Φιλανδίας και της Ελβετίας. Στους οποίους το σουηδικό μαχητικό «κατεβαίνει» με αξιώσεις και σημαντικές πιθανότητες επικράτησης… Όχι μόνο επειδή, όπως έχει επανηλλειμένα αποδειχθεί στο μακρινό (Νότιος Αφρική) και πρόσφατο (Βραζιλία) παρελθόν, οι Σουηδοί είναι ιδιαίτερα απλόχεροι ως προς την απόδοση βιομηχανικού έργου προκειμένου να «πάρουν τη δουλειά», αλλά και γιατί το αεροπλάνο παρέχει σημαντική επιχειρησιακή ευελιξία σε συνδυασμό με εξαιρετικά χαμηλό κόστος απόκτησης και χρήσης.
Η περίπτωση της Ελβετίας… Παράδειγμα προς μίμηση
Ας σταθούμε λίγο περισσότερο σε αυτό το τελευταίο… ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ. Γιατί αποτελεί κρίσιμο παράγοντα, ο οποίος έχει καθηλώσει μεγάλο αριθμό πτητικών μέσων όχι μόνο της Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά και των δύο άλλων Κλάδων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων.
Οι Σουηδοί παραχώρησαν γη και ύδωρ στους Νορβηγούς κατά την περίοδο 2008-2009 προκειμένου να τους αποτρέψουν από το να επιλέξουν το F-35 Lightning II. Αυτό που δεν κατάφεραν τότε, το πέτυχαν τελικά με τους Ελβετούς οι οποίοι αρχικά είχαν αποκλείσει την προμήθεια αμερικανικού μαχητικού στον διαγωνισμό που είχαν προκηρύξει το 2010 για την αντικατάσταση του γηραιού F-5E/F Tiger II και του F/A-18C/D. Σε δεύτερο δε χρόνο, αλλά κατόπιν αξιολόγησης, απέρριψαν το πολυεθνικό Eurofighter Typhoon και το γαλλικό Rafale. Δικινητήρια μαχητικά με υψηλότερες επιδόσεις και μεγαλύτερη ικανότητα μεταφοράς οπλικού φορτίου, αλλά και με σημαντικά μεγαλύτερο κόστος κτήσης και χρήσης. Στις 28 Αυγούστου 2013 οι δύο χώρες (Ελβετία και Σουηδία) υπέγραψαν συμφωνία για την από κοινού προμήθεια 82 συνολικά μονάδων (μονοθέσιων Gripen E και διθέσιων –F) με στόχο να καλύψουν μελλοντικά τις επιχειρησιακές ανάγκες των αεροπορικών τους δυνάμεων. Οι δε Ελβετοί γνωστοποίησαν την σε πρώτη φάση πρόθεσή τους να δεσμεύσουν κονδύλια ύψους 300 εκατομμυρίων ελβετικών φράγκων (314 εκατομμύρια δολάρια) για το οικονομικό έτος 2014, ενώ το συνολικό κόστος των 22 μαχητικών JAS 39 Gripen -Ε και –F που επρόκειτο να παραγγελθούν, υπολογίστηκε ότι θα ανέλθει σε 3,1 δισεκατομμύρια ελβετικά φράγκα (περί τα 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια). Στο νούμερο αυτό κατά την πάγια σουηδική τακτική, περιλαμβάνονταν και το βιομηχανικό έργο με την αποδέσμευση τεχνολογίας, καθώς και η εφ’ όρου ζωής υποστήριξη σε ανταλλακτικά! Η προμήθεια των σουηδικών μαχητικών από την Ελβετία σε περίπτωση που επικυρώνονταν από το κοινοβούλιο της χώρας μετά από δημοψήφισμα που έλαβε χώρα το Μάιο του 2014 (με αρνητικό αποτέλεσμα), θα εξελίσσονταν σε δύο φάσεις… Οι Σουηδοί είχαν προτείνει αρχικά να παραδώσουν οκτώ μονοθέσια Gripen C και τρία διθέσια Gripen D στην Ελβετική Αεροπορία προκειμένου να αξιοποιηθούν και για την διάθεση των Ελβετών ιπταμένων στον τύπο κατά την περίοδο 2016-2020 με ετήσιο κόστος 44 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα ανά έτος. Σε δεύτερη φάση οι τελευταίοι θα παραλάμβαναν τα μισά από τα 22 Gripen E/F, από τα μέσα του 2018 μέχρι το τέλος του 2019.
Τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε λόγω του αρνητικού αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, που τελικά έγινε το Μάιο του 2014 αλλά… Ο διαγωνισμός επαναλαμβάνεται αυτή την περίοδο.
Τον Σεπτέμβριο του 2012 το σουηδικό υπουργείο άμυνας σε μία προσπάθεια να πιέσει ίσως τις καταστάσεις, γνωστοποίησε ότι διατηρεί το δικαίωμα να αποσυρθεί από το πρόγραμμα Gripen NG σε περίπτωση που οι Ελβετοί τελικά δεν προχωρήσουν στην προμήθειά του και επομένως και στην συγχρηματοδότησή που τόσο έχουν ανάγκη οι Σουηδοί. Την ανακοίνωση αυτή έσπευσαν άμεσα να εκμεταλλευτούν οι Γάλλοι που επανήλθαν με άλλη μία προσφορά για το Rafale, η οποία μάλιστα περιλάμβανε τρείς διαφορετικές προτάσεις! Τις παραθέτουμε όπως τις διαβάσαμε στην διεθνή ειδησεογραφία (DefenseNews):
-Προμήθεια 22 μαχητικών Rafale με κόστος 3,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Χωρίς δυνατότητες air to ground και φωτογραφικής αναγνώρισης και χωρίς προσομοιωτή.
-Προμήθεια 18 Rafale με κόστος 3,1 δισεκατομμύρια δολάρια με το σύνολο των επιχειρησιακών δυνατοτήτων που είχε ζητήσει η Arma Swiss.
-Προμήθεια 12 Rafale με κόστος 2,34 δισεκατομμύρια δολάρια και πλήρεις επιχειρησιακές δυνατότητες και προσομοιωτή πτήσεων. Σύμφωνα δε με τη γαλλική προσφορά, η τελευταία αυτή πρόταση θα εξασφάλιζε στους Ελβετούς τις ίδιες επιχειρησιακές δυνατότητες με τα 22 Gripen E.
Τελικά τον Νοέμβριο του 2012 οι Ελβετοί έδωσαν τέλος στην αγωνία των Σουηδών σχετικά με το μέλλον του προγράμματος Gripen NG, ανακοινώνοντας ότι το Εθνικό Συμβούλιο της χώρας ζήτησε επίσημα από τη βουλή την έγκριση της χρηματοδότησης προμήθειας των Gripen E. Γνωστοποιήθηκε επίσης ότι τελικά ίσως δεν απαιτηθεί η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την έγκριση της αγοράς ή όχι από τον ελβετικό λαό…
Που θέλουμε να καταλήξουμε με όλα αυτά; Μα στο πολύ απλό συμπέρασμα που λέει ότι στις διαδικασίες επιλογής και προμήθειας τόσο ακριβών συστημάτων όπως είναι τα μαχητικά αεροπλάνα, η διαπραγμάτευση υπό διαφορετικές μορφές εξελίσσεται πραγματικά μέχρι την τελευταία στιγμή. Ο αγοραστής δηλαδή χρησιμοποιεί ακόμα και μετά την ανακοίνωση της επιλογής του τύπου που θα προμηθευτεί τον ανταγωνισμό, για να εξασφαλίσει τα μέγιστα από τη συμφωνία που πρόκειται να υπογραφεί. Αυτό έκαναν οι Ελβετοί στη συγκεκριμένη περίπτωση, δαπανώντας έναν ολόκληρο χρόνο από το Νοέμβριο του 2011 που ανακοίνωσαν επίσημα την επιλογή του Gripen NG για την αντικατάσταση των F-5E/F. Ακριβώς δε την ίδια τακτική αξιοποίησαν και οι Ινδοί και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό, στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν πλήρη πρόσβαση σε τεχνολογίες πραγματικά προηγμένες, μέσω της προμήθειας του Rafale.
Δυνατότητες διαπραγμάτευσης επομένως πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν. Τους λόγους για τους οποίους στις περισσότερες των περιπτώσεων οι ελληνικές πολιτικές (και στρατιωτικές δευτερευόντως) ηγεσίες δεν τις αξιοποίησαν, σήμερα πλέον τους γνωρίζουμε πολύ καλά. Ή αν θέλουμε να ακριβολογούμε τους νιώθουμε, τους βιώνουμε στην καθημερινή μας ζωή, όπως ακριβώς τους νιώθουν και οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Τα έχουμε ξαναγράψει λοιπόν και δεν χρειάζεται να επαναληφθούμε. Αυτό που χρειάζεται είναι να προβληματιστούμε και να μάθουμε από τα λάθη μας. Η υπόθεση της χαμένης εθνικής μας κυριαρχίας και ανεξαρτησίας για την οποία τόσος λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια δεν απεμπολείται εάν εσύ ο ίδιος δεν είσαι διατεθειμένος να την απεμπολήσεις… Κακά τα ψέματα λοιπόν…
Δεν έχει παρά να κοιτάξει κανείς για παράδειγμα που βρίσκεται σήμερα η τουρκική αμυντική βιομηχανία και που βρίσκεται η ελληνική. Η οποία ξεκίνησε να αναπτύσσεται σχεδόν παράλληλα. Είναι προς τιμή των γειτόνων οι προσπάθειες που έχουν καταβάλει και η επιμονή και σοβαρότητα που έχουν επιδείξει όλα αυτά τα χρόνια. Γνωρίζουν και οι ίδιοι ότι αν οι «αγορές» το αποφασίσουν, θα γκρεμίσουν το «τουρκικό οικονομικό θαύμα» εν μία νυκτί. Παρά τις χρηματοδοτήσεις από τις αραβικές χώρες… Όπως γνωρίζουν και ότι αν τα μεγάλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κλείσουν τις κάνουλες των δανειοδοτήσεων, η εγχώρια ανάπτυξη και παραγωγή αμυντικού υλικού και συστημάτων μαζί με τις εξαγωγές απλά θα καταρρεύσουν. Παρόλα αυτά το παλεύουν. Και έχουν κάνει βήματα δεκαετιών μπροστά σε σχέση με την Ελλάδα. Δεν λέμε ότι η Τουρκία είναι ίδια περίπτωση με την Ελλάδα. Αλλοίμονο, κάτι τέτοιο θα ήταν τελείως αναληθές από τη στιγμή που τα «ξένα κέντρα εξουσίας» όπως εμείς εδώ αποκαλούμε τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων, την αντιμετωπίζουν διαφορετικά ως χώρα. Είναι βέβαιο όμως από την άλλη πλευρά ότι και στην Τουρκία ασκούνται πιέσεις από τον διεθνή παράγοντα. Όχι μόνο στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Είναι εξίσου βέβαιο τέλος πώς όταν η Τουρκία ζητήσει ανταλλάγματα για να ξαναγυρίσει στο «μαντρί», αυτά δεν θα περιοριστούν στο να της αποδεσμευθεί το F-35! Τα ανταλλάγματα θα προέλθουν από τον «αδύναμο κρίκο». Την Ελλάδα…
Gripen E – Γιατί είναι κατάλληλο για τις ελληνικές επιχειρησιακές ανάγκες
Κλείνουμε τη μικρή αυτή παρένθεση και πάμε πίσω στα δικά μας… Για να τονίσουμε μία άλλη σημαντική διάσταση του προγράμματος Gripen NG η οποία είναι δεδομένο ότι ενδιαφέρει την ελληνική πλευρά. Πέρα από το ότι το μικρό σουηδικό μαχητικό ενσωματώνει ως πλατφόρμα εντελώς νέα συστήματα (πιλοτήριο πέμπτης γενιάς, ραντάρ AESA ΕS-05, σύστημα απεικόνισης-στοχοποίησης επί κάσκας, νέο ισχυρότερο κινητήρα και μεγαλύτερη εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου) και έχει πραγματικές δυνατότητες πολλαπλού ρόλου, εμφανίζει κόστος χρήσης άμεσα συγκρίσιμο με αυτό του παλαιότερου Gripen C/D. Τα στοιχεία που παραθέτουμε παρακάτω είχαν αποδεσμευθεί από την κατασκευάστρια SAAB την περασμένη δεκαετία (2006)… Αναλογικά όμως ισχύουν κανονικά μέχρι σήμερα! Είναι δε παραπάνω από ικανά να δώσουν την πραγματική εικόνα: Κάθε ώρα πτήσης του Gripen C/D είχε κόστος 4.100 μόλις δολαρίων έναντι 8.000 δολαρίων του F-16C/D Block 50, 9.500 δολαρίων του Mirage 2000, 12.800 δολαρίων του F/A-18C/D Hornet, 30.000 δολαρίων του Tornado και 32.000 δολαρίων του Harrier…
Επαναλαμβάνουμε, τα νούμερα αυτά αποτελούν στοιχεία του 2006 και δόθηκαν σε ενημέρωση της κατασκευάστριας SAAB και της Gripen International που είχε την ευθύνη της εμπορικής προώθησης του αεροπλάνου παγκοσμίως. Βέβαια εκείνη την εποχή όλα αυτά ήταν «ψιλά γράμματα» για την ελληνική πραγματικότητα. Σήμερα όμως που τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά θα θέλαμε πολύ να έχουμε –και θα το επιδιώξουμε- μία ίδια σύγκριση του Gripen NG με νεότερα μαχητικά όπως οι εκδόσεις του F-35, το Rafale και το Eurofighter, καθώς όπως τονίστηκε τότε τα νούμερα αυτά ήταν απόλυτα επιβεβαιωμένα περιλαμβάνοντας το κόστος του καυσίμου, των λιπαντικών, ανταλλακτικών και αναλώσιμων, καθώς και το κόστος των εργατωρών για συντήρηση επιπέδου Ο, Ι και D! Γιατί αν πράγματι το κόστος χρήσης ενός Gripen E/F ανά ώρα πτήσης είναι χαμηλότερο έστω και κατά το ένα τρίτο σε σχέση με αυτό ενός F-16C/D Block 50/52, ή ενός Mirage 2000 και όχι το μισό ή κάτω από το μισό όπως στην περίπτωση του Gripen C/D, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η εξοικονόμηση κονδυλίων είναι πραγματικά τεράστια σε βάθος χρόνου της τάξης των 10 ετών και ακόμα μεγαλύτερη σε ορίζοντα εικοσαετίας…
Δεν θα πρέπει δε να ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε σε ένα μαχητικό με αποδεδειγμένα μεγάλες επιχειρησιακές δυνατότητες και κατάλληλο για όλες τις «δουλειές». Από αναχαίτιση και βομβαρδισμό μέχρι φωτογραφική αναγνώριση και προσβολή στόχων με μεγάλη ακρίβεια στο έδαφος (ΑGM-65 Maverick, AFDS, LGBs) και στην επιφάνεια της θάλασσας (Rbs-15), αλλά και ικανότητα καταστροφής στόχων υψηλής αξίας (High Value Units-HVU) με το όπλο οριζόντιας πλεύσης μακρού πλήγματος Taurus KEPD 350 (ακτίνα 500 χιλιομέτρων τουλάχιστον!). Σε ρόλο αέρος-αέρος είναι πιστοποιημένα στο αεροσκάφος αμερικανικά και ευρωπαϊκά όπλα (ΑΙΜ-9, ΑΙΜ-120, ΙRIS-T και METEOR), αλλά στο σουηδικό μαχητικό δεν κάνουμε ειδική αναφορά μόνο για αυτό. Στη νέα του έκδοση μπορεί πραγματικά να «σταθεί» με αξιώσεις στο χώρο του Αιγαίου, τόσο σε ρόλο αστυνόμευσης-επιτήρησης με εξαιρετικά χαμηλό κόστος, όσο και σε ρόλους προσβολής επίγειων στόχων τακτικού και υποστρατηγικού χαρακτήρα. Και αυτό γιατί η νέα έκδοση έχει σημαντικά βελτιωμένο λόγο ώσης προς βάρος σε σχέση με την προγενέστερη. Ο κινητήρας F-414G αποδίδει μέγιστη ώση 22.000 λιβρών. Περίπου 2.500 λιβρών περισσότερη από αυτή του Μ53R2 του Mirage 2000…
