Το αυτοκινούμενο αντιαεροπορικό σύστημα MSHORAD (Mobile Short-Range Air Defense) μικρού βεληνεκούς, της σουηδικής Saab, είναι μια (1) από τις δυνητικές επιλογές του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ) για την αντικατάσταση των παλαιών, σοβιετικής προέλευσης, αντιαεροπορικών συστημάτων Osa-AK/AKM. Επιγραμματικά, τα κύρια πλεονεκτήματα του MSHORAD, όπως τα καταγράφει η Saab, είναι η υψηλή ευκινησία και τακτική ευελιξία του, που το καθιστά δύσκολο στόχο, η δυνατότητα τους να εντοπίζουν στόχους με μικρό ίχνος, όπως είναι τα UAV και η δυνατότητα που έχει στην πλήρη δικτύωση και διαλειτουργικότητα, μέσω τακτικών συστημάτων ζεύξης δεδομένων.
Το MSHORAD μπορεί να ενσωματωθεί σε οποιοδήποτε τακτικό όχημα επιθυμεί ο χρήστης, κάτι που σημαίνει μικρότερο κόστος απόκτησης, αν υπάρχουν σε υπηρεσία τα οχήματα-φορείς. Τα οχήματα των αντιαεροπορικών πυραύλων κινούνται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Αυτό σημαίνει ότι τέσσερα (4) οχήματα, για παράδειγμα, οχήματα μπορούν να τοποθετηθούν εμπρός, πίσω και στα πλευρά μια δύναμης ελιγμού προσφέροντας κάλυψη από κάθε κατεύθυνση. Ένα (1) πλήρες σύστημα MSHORAD αποτελείται από το τρισδιάστατο (3D) ραντάρ Giraffe-1X, τεχνολογίας AESA (Active Electronically Scanned Array) και αριθμό οχημάτων με τριπλό εκτοξευτή αντιαεροπορικών πυραύλων RBS-70NG (New Generation).
Όπως μάθαμε η σουηδική πρόταση προς τον ΕΣ περιλαμβάνει, εκτός του MSHORAD και τα στοιχεία που το αποτελούν (δηλαδή το ραντάρ Giraffe-1X και τους πυραύλους RBS-70NG) και το ραντάρ Giraffe-4A, προς αντικατάσταση των παρωχημένων ραντάρ Kasta-2E και P19 που χρησιμοποιεί το Αντιαεροπορικό Πυροβολικό. Το Giraffe-4A είναι ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών (έρευνα και επιτήρηση αέρος, εντοπισμός εχθρικών πυρών πυροβολικού) με το μέγιστο βεληνεκές του να ανέρχεται στα 280 χιλιόμετρα (έρευνα αέρος) ή στα 100 χιλιόμετρα (εντοπισμός πυρών πυροβολικού).
Το MSHORAD συνοδεύεται από το ολοκληρωμένο σύστημα διοίκησης και ελέγχους GBAD C2 (Ground Bases Air-Defense Command and Control), το οποίο επεξεργάζεται όλα τα διαθέσιμα δεδομένα και τις πληροφορίες και παράγει μια ολοκληρωμένη εικόνα της τοπικής τακτικής κατάστασης που επικρατεί στον αέρα. Επίσης, έχει τη δυνατότητα της αξιολόγησης και κατηγοριοποίησης των στόχων. Το σύστημα μπορεί να αντιμετωπίσει απειλές, όπως αεροσκάφη, ελικόπτερα, UAV, κατευθυνόμενα πυρομαχικά, πυρομαχικά όλμων και πυροβολικού, καθώς και μικρούς ιπτάμενους στόχους οι οποίοι κινούνται σε χαμηλό ύψος και με μικρή ταχύτητα.
Ο επιχειρησιακό κύκλος του MSHORAD εξελίσσεται ως εξής: Το ραντάρ σαρώνει την περιοχή ενδιαφέροντος για πιθανούς στόχους. Παράλληλα, δέχεται και επεξεργάζεται συνεχώς όλα τα δεδομένα και τις πληροφορίες που λαμβάνει. Μόλις εντοπιστεί ένας στόχος γίνεται η επεξεργασία των δεδομένων που έχει ο στόχος (ταχύτητα, υψόμετρο, κατεύθυνση) και στη συνέχεια γίνεται η πρόσκτηση του. Ο χειριστής δίνει της εντολή και ο αντιαεροπορικός πύραυλος εκτοξεύεται προς το στόχο τον οποίο και καταστρέφει.
Giraffe-1X
Το Giraffe-1X είναι μικρό και ευέλικτο ραντάρ, το οποίο στοχοποιείται δύσκολα αφού διαρκώς μπορεί να αλλάζει θέση και να επιχειρεί σε καθεστώς ελεγχόμενων εκπομπών ανάλογα της τακτικής κατάστασης που επικρατεί. Πρόκειται για σύστημα πολλαπλού ρόλου, μέγιστης εμβέλειας 80 χιλιομέτρων, μέλος της οικογενείας ραντάρ Giraffe της Saab. Είναι ραντάρ υψηλών επιδόσεων, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει είτε ως ανεξάρτητο στοιχείο, είτε εντός ολοκληρωμένου δικτύου αντιαεροπορικής άμυνας (καλύπτει όλο το τόξο των 360ο).
Το ολικό του βάρος είναι μόλις 150 κιλά, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να ενσωματωθεί σε ελαφρές πλατφόρμες, όπως τακτικά οχήματα και ελαφρά σκάφη, ενώ μπορεί να εγκατασταθεί επί του εδάφους σε μόνιμη θέση. Όπως προαναφέραμε μια σημαντική παράμετρος είναι η ικανότητα του Giraffe-1X να εντοπίζει μικρά UAV σε αποστάσεις έως και τέσσερα (4) χιλιόμετρα. Επιπλέον, μπορεί να εντοπίσει και επερχόμενες απειλές όπως οι ρουκέτες, τα πυρομαχικά πυροβολικού και τα πυρομαχικά όλμων.
Οι ικανότητες αυτές, στο σύνολο τους, είναι που του αποδίδουν το χαρακτηρισμό «ραντάρ πολλαπλού ρόλου» και ως τέτοιο λειτουργεί επικουρικά των ραντάρ μεγαλύτερης εμβέλειας, σε ρόλο κάλυψης νεκρών τομέων ή ως ραντάρ προωθημένων θέσεων. Η συμπαγής κατασκευή του επιτρέπει την εύκολη υποστήριξης και συντήρησης, μειώνοντας έτσι τα λειτουργικά κόστη. Το χαμηλό του βάρος το καθιστά σύστημα εύκολο στην εγκατάσταση, ανάλογα με τις ανάγκες του χρήστη: Επί τακτικού οχήματος, ως αυτοκινούμενο σύστημα επιτήρησης διαφορετικών τομέων τη φορά, ή επί βάσης στο έδαφος, για μόνιμο έλεγχο και επιτήρησης ενός κρίσιμου τομέα.
Επίσης μπορεί εύκολα να ενσωματωθεί στο υπάρχον σύστημα διοίκησης και ελέγχου. Ως ραντάρ πολλαπλού ρόλου συμβάλει στην επίγνωση της τακτικής κατάστασης στον αέρα και παρέχει στα κλιμάκια διοίκησης άμεσες και ακριβείς πληροφορίες για τις επερχόμενες απειλές. Έτσι ο εκάστοτε διοικητής μπορεί να αποφασίσει ορθά και γρήγορα και να αντιμετωπίσει την επερχόμενη απειλή με τον κατάλληλο τρόπο. Ο χειριστής του ραντάρ έχει την επιλογή λειτουργίας είτε εκ του σύνεγγυς, είτε από απόσταση. Η λειτουργία από απόσταση προσφέρει περισσότερη ασφάλεια στον χειριστή δεδομένου ότι η προσβολή των επίγειων ραντάρ επιτήρησης αποτελεί κύρια προτεραιότητα των εχθρικών δυνάμεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πολλαπλές λειτουργίες που έχει το Giraffe-1X δεν επηρεάζουν η μια την άλλη, δηλαδή η ταυτόχρονη λειτουργία ως ραντάρ επιτήρησης αέρος, εντοπισμού UAV και επερχόμενων απειλών από πυρομαχικά δεν επηρεάζει τις επιδόσεις του σε κανένα από τα προαναφερθέντα πεδία. Εκτός της έρευνας, το ραντάρ έχει και τη δυνατότητα αυτόματης ανίχνευσης στόχων ακόμα και σε περιβάλλον έντονων αντανακλάσεων. Ένας (1) ολοκληρωμένος κύκλος έρευνας του Giraffe-1X διαρκεί μόλις ένα (1) δευτερόλεπτο.
Το Giraffe-1X μπορεί να ενσωματώσει και ικανότητα έρευνας της επιφάνειας της θάλασσας, αλλά και ικανότητα Sense & Warn (λειτουργία κατά την οποία το ραντάρ συνδυάζει δεδομένα από διάφορους αισθητήρες και παρέχει υπηρεσίες αυτόματου εντοπισμού και κατηγοριοποίησης απειλών). Επίσης, μέσω συστήματος ζεύξης δεδομένων μπορεί να διαβιβάσει δεδομένα και εικόνα τακτικής κατάστασης σε άλλα φίλια μέσα και/ή σε ανώτερα κλιμάκια διοίκησης.
RBS-70NG
Ο πύραυλος RBS-70NG είναι η τελευταία και ικανότερη έκδοση των σουηδικών πυραύλων RBS-70, με ικανότητα εμπλοκής ημέρα και νύχτα. Ενσωματώνει σύστημα καθοδήγησης λέιζερ, το οποίο, σύμφωνα με τη Saab, δεν μπορεί να παρεμβληθεί, ενώ ενσωματώνει και τεχνολογία αυτόματης ανίχνευσης στόχου. Το μέγιστο του βεληνεκές είναι εννέα (9) χιλιόμετρα, ενώ το μέγιστο ύψος εμπλοκής είναι τα πέντε (5) χιλιόμετρα. Επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα Mach.2 (στις εκδόσεις Bolide και RBS-70NG).
Η ανάπτυξη των αντιαεροπορικών πυραύλων RBS-70 ξεκίνησε το 1969 από τη Bofors, κατόπιν σχετικής απαίτησης της Σουηδίας για ένα (1) φορητό αντιαεροπορικό σύστημα πολύ μικρού βεληνεκούς, με χαμηλό κόστος. Η ανάπτυξη του ολοκληρώθηκε το 1975 και την ίδια χρονιά τέθηκε σε παραγωγή, αφού πέρασε με επιτυχία τις σχετικές δοκιμές. Εντάχθηκε σε υπηρεσία το 1977. Στην αρχική έκδοση ο RBS-70 είχε μέγιστο βεληνεκές πέντε (5) χιλιόμετρα, μέγιστο ύψος εμπλοκής δύο (2) χιλιόμετρα και μέγιστη ταχύτητα Mach 1,6.
Το 1982 παρουσιάστηκε η βελτιωμένη έκδοση Mk.1 με αυξημένο μέγιστο βεληνεκές και ύψος εμπλοκής (έξι και τρία χιλιόμετρα αντίστοιχα) και δομικές βελτιώσεις. Το 1990 παρουσιάστηκε η έκδοση Mk.2 με ενσωματωμένα συστήματα COND (Clip-On Night Device) και BMT (Battlefield Management Terminal). Το 2003 παρουσιάστηκε η έκδοση Bolide με δυνατότητα εμπλοκής διαφορετικών στόχων, με ενσωματωμένο σύστημα αναγνώρισης φίλου η εχθρού (IFF : Identification Friend or Foe) και ικανότητα ενσωμάτωσης θερμικού συστήματος απεικόνισης BORC. Επίσης, ο Bolide έχει μέγιστο βεληνεκές οκτώ (8) χιλιόμετρα.
Τέλος, το 2011 παρουσιάστηκε ο πύραυλος RBS-70NG με αυξημένο μέγιστο βεληνεκές και ύψος εμπλοκής, με ικανότητα αυτόματης ανίχνευσης στόχου (αύξηση της πιθανότητας προσβολής με την πρώτη βολή) και με ενσωματωμένο σύστημα θερμικής απεικόνισης. Επίσης, ο RBS-70NG έχει καλύτερους χρόνους αντίδρασης και πρόσκτησης στόχου. Ο RBS-70 μπορεί να εκτοξευτή από βάση τρίποδα ή από όχημα. Το βάρος του, μαζί με τη βάση τρίποδα, είναι 87 κιλά. Έχει μήκος 1,32 μέτρα και πολεμική κεφαλή βάρους 1,1 κιλών με κοίλο γέμισμα και 3.000 σφαιρίδια βολφραμίου. Ο μηχανισμός πυροδότησης είναι προσέγγισης. Το ελάχιστο βεληνεκές του πυραύλου είναι τα 250 μέτρα.
