Μετά την κρίση των Ιμίων, τον Ιανουάριο του 1996, η Ελλάδα προχώρησε στην υλοποίηση διαδοχικών ΕΜΠΑΕ (Ενιαίο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Εκσυγχρονισμού) με στόχο την ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Όμως, η προσπάθεια αυτή έμεινε ημιτελείς καθώς η Συμφωνία της Μαδρίτης (1997), η Συμφωνία του Ελσίνκι (1999), οι ανάγκες χρηματοδότησης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και η «απογραφή» της οικονομίας, από την πρώτη κυβέρνηση Καραμανλή (2004-2007), που εκτίναξε το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού στο 7,6% του ΑΕΠ και οδήγησε στην πολιτική της «ήπιας δημοσιοοικονομικής προσαρμογής», είχαν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση των αμυντικών δαπανών, ιδιαίτερα από το 2004 και μετά.
Στη συνέχεια ήρθε η οικονομική κρίση και από το 2010 και μετά οι εξοπλισμοί έπαψαν, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων (εκσυγχρονισμός P-3, αναβάθμιση F-16, προμήθεια OH-58 Kiowa Warrior). Σε κάθε περίπτωση, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις αρχίζουν να αντιμετωπίζουν πρόβλημα παλαιότητας των μέσων τους, ιδιαίτερα ο Ελληνικός Στρατός (ΕΣ), ο οποίος απορρόφησε το μικρότερο ποσοστό των αμυντικών δαπανών, μετά το 1996, συγκριτικά με το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) και την Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ).
Σήμερα, αρκετά οπλικά συστήματα που χρησιμοποιεί ο ΕΣ χρήζουν αντικατάστασης, ενώ, σε αρκετές περιπτώσεις, και οι αριθμοί των εν υπηρεσία συστημάτων, δεν επαρκούν για να καλύψουν όλες τις επιχειρησιακές ανάγκες. Είναι προφανές ότι με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα δεν πρόκειται να υπάρξουν μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα διότι χρήματα δεν υπάρχουν. Με τα σημερινά δεδομένα είναι αμφίβολο εάν η χώρα μας θα μπορέσει να υλοποιήσει νέα εξοπλιστικά προγράμματα πριν το 2020, στην καλύτερη περίπτωση, ή το 2025, στη χειρότερη.
Υπό αυτές τις συνθήκες τι απομένει; Μια λύση είναι η απόκτηση μεταχειρισμένων μέσων. Πρόκειται για μια λύση που πολλές φορές έχει επιλεγεί από την Ελλάδα (προσφάτως με τα ελικόπτερα OH-58D Kiowa Warrior). Να ξεκαθαρίσουμε ότι εμείς, όπως πιστεύουμε και εσείς, θα προτιμούσαμε την προμήθεια νέων οπλικών συστημάτων με τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας και την ενεργοποίηση της εγχώριας έρευνας και ανάπτυξης, αλλά, όπως προαναφέραμε, αυτό είναι αδύνατο τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αφενός για οικονομικούς λόγους, αφετέρου διότι όλες οι κυβερνήσεις, εδώ και χρόνια, αδιαφορούν, σε εγκληματικό βαθμό, για την ενεργοποίηση και υποστήριξη της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
Με αυτά τα δεδομένα, αναζητήσαμε, στην ευρωπαϊκή αγορά, περιπτώσεις μεταχειρισμένων οπλικών συστημάτων τα οποία θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τον ΕΣ. Διευκρινίζουμε, ότι το άρθρο περιορίζεται σε χερσαία οπλικά συστήματα της αγοράς της Δυτικής Ευρώπης.
Βέβαια, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η μεγάλη ευρωπαϊκή δεξαμενή της δεκαετίας του 1990 και του 2000 έχει «στερέψει» και λίγα πράγματα απομένουν να διεκδικηθούν. Όμως εντοπίσαμε κάποιες αξιόλογες περιπτώσεις. Όχι ότι πρόκειται για νέα συστήματα ή ότι δεν ενέχουν κόστος απόκτησης και εν συνεχεία χρήσης, αλλά τα περισσότερα είναι αναβαθμισμένα συστήματα, καλύτερα ή όμοια με αυτά που ήδη βρίσκονται σε υπηρεσία από τον ΕΣ.
Μη-επανδρωμένα αεροχήματα (UAV)
Η μόνη περίπτωση, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κατά τη γνώμη μας, έρχεται από τη Γαλλία η οποία βρίσκεται σε φάση αντικατάστασης των 18 Le Sperwer που διαθέτει με 14 νέα, τύπου Patroller. Τα γαλλικά Le Sperwer είναι ακριβώς ίδια με τα ελληνικά, συνεπώς θα μπορούσε να εξεταστεί η προμήθεια τους και να αυξηθεί έτσι ο στόλος των ελληνικών Le Sperwer, από τα 14 που είναι σήμερα (τέσσερα ολοκληρωμένα συστήματα), στα 32 (οκτώ ολοκληρωμένα συστήματα). Κάθε ολοκληρωμένο σύστημα αποτελείται από τέσσερα αεροσκάφη, ένα όχημα ελέγχου εδάφους, ένα όχημα επικοινωνιών, ένα όχημα συντήρησης, μία πλατφόρμα εκτόξευσης και οχήματα περισυλλογής.
Με 32 Le Sperwer ο ΕΣ θα μπορεί να καλύψει καλύτερα τις επιχειρησιακές του ανάγκες, σε επίπεδο συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης, στους δύο μεγάλους σχηματισμούς του: Το Δ’ ΣΣ και της ΑΣΔΕΝ, όπου τα Le Sperwer υπηρετούν στο 1ο Συγκρότημα Επικοινωνιών Ηλεκτρονικού Πολέμου Πληροφορικής και Επιτήρησης (1ο ΣΕΗΠΠΕΠ) του Δ’ ΣΣ και στον Λόχο Μη-Επανδρωμένων Αεροχημάτων (Λ/ΜΕΑ) του 472ου Τάγματος Επιτήρησης-Πληροφορικής (472 ΤΕΠΠ) της ΑΣΔΕΝ, αντίστοιχα.
Βέβαια υπάρχει και ο αντίλογος που εδράζεται στην πραγματικότητα ότι από τις χώρες που έχουν εντάξει σε υπηρεσία το Le Sperwer, δηλαδή η Γαλλία, η Ελλάδα, ο Καναδάς, η Ολλανδία και η Σουηδία, η Γαλλία τα αντικαθιστά με τα Patroller, όπως προείπαμε, ενώ ο Καναδάς, η Ολλανδία και η Σουηδία τα έχουν αποσύρει.
Αντιαρματικά συστήματα
Ενδιαφέρουσες περιπτώσεις αντιαρματικών συστημάτων έρχονται από τη Γαλλία, το Βέλγιο και την Ιταλία.
O Γαλλικός Στρατός βρίσκεται σε φάση αντικατάστασης 528 εκτοξευτών MILAN (428 φορητών και 100 προσθαφαιρούμενων σε οχήματα VAB και VBL) και 76 φορητών εκτοξευτών FGM-148 Javelin (με 260 βλήματα μέγιστου βεληνεκούς 2,5 χιλιομέτρων) με 400 εκτοξευτές MMP (οι παραδόσεις έχουν ήδη ξεκινήσει). Ομοίως, ο Βέλγικος Στρατός βρίσκεται σε φάση αντικατάστασης, ήδη από το 2014, 66 εκτοξευτών MILAN από ισάριθμους Spike-MR.
Οι MILAN του Γαλλικού και του Βελγικού Στρατού είναι αναβαθμισμένοι και μπορούν να χρησιμοποιούν βλήματα των νεότερων εκδόσεων MILAN-3 και MILAN-ER μέγιστου βεληνεκούς 3 χιλιομέτρων, τη στιγμή που ο ΕΣ χρησιμοποιεί βλήματα της έκδοσης MILAN-1, αν και σύμφωνα με ορισμένες ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες χρησιμοποιεί και βλήματα της έκδοσης MILAN-2.
Στην έκδοση MILAN-2 το βλήμα έχει μεγαλύτερη διάμετρο (115 χιλιοστών αντί των 103 χιλιοστών της έκδοσης MILAN-1) και ενσωματώνει μια προέκταση στη κατάληξη του βλήματος, η χρήση της οποίας διευκολύνει τη διάτρηση της θωράκισης, στη βάση της αρχής της κινητικής ενέργεια.
Αυτή η προέκταση αυτή μετουσιώνει την κινητική ενέργεια που αποκτά κατά την πτήση σε μερική διάτρηση, έτσι ώστε η κυρίως πολεμική κεφαλή να έχει «ευκολότερο» έργο. Η έκδοση MILAN-2T (Tandem) ενσωματώνει δύο (2) πολεμικές κεφαλές, την κύρια, που βρίσκεται στο σώμα του βλήματος, και μια δεύτερη, που είναι ενσωματωμένη στην προαναφερθείσα προέκταση της έκδοσης MILAN-2.
Στην έκδοση MILAN-3, η οποία αναπτύχθηκε για την προσβολή αρμάτων μάχης με επιπρόσθετη θωράκιση ERA, έχει αφαιρεθεί η προέκταση και οι δύο πολεμικές κεφαλές έχουν τοποθετηθεί σε κάθετη σειρά εντός του σώματος του βλήματος. Η ποιο πρόσφατη έκδοση MILAN-ER σημειώνει αυξημένο βεληνεκές (3 χιλιόμετρα) και σύμφωνα με την MBDA επιτυγχάνει καλύτερα ποσοστά διατρητικότητας.
Οι γαλλικοί MILAN είναι μια καλή ευκαιρία για τον ΕΣ να ενισχύσει αριθμητικά και να αυξήσει την ισχύ της αντιαρματικής του άμυνας, σε επίπεδο Τάγματος, δεδομένου ότι στον ΕΣ οι MILAN είναι εντεταγμένοι στους ΛΥΤ (Λόχος Υποστήριξης Τάγματος), ενώ παράλληλα, θα μπορούσαν να αποσυρθούν οι AT-4 Fagot, να αυξηθεί έτσι η ομοιοτυπία και να μειωθούν οι δαπάνες υποστήριξης.
Όσο για τους FGM-148 Javelin ο αριθμός των 76 εκτοξευτών είναι μικρός και θα μπορούσαν να αποκτηθούν μόνο για επιλεκτική χρήση από τις Ειδικές Δυνάμεις ή τις ΕΑΝ (Επιλαρχία Αναγνωρίσεων) του Δ’ ΣΣ (Δ’ Σώμα Στρατού) ή την ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου), για παράδειγμα.
Η Ιταλία βρίσκεται και αυτή σε διαδικασία αντικατάστασης 714 εκτοξευτών MILAN, της έκδοσης MILAN-2Τ, και 432 μονών εκτοξευτών TOW-2, της αμερικανικής Raytheon με 354 εκτοξευτές και πάνω από 4.300 βλήματα Spike-MR (ήδη έχουν παραδοθεί 173 εκτοξευτές).
Η περίπτωση των ιταλικών MILAN-2T επισκιάζεται από την περίπτωση των ικανότερων γαλλικών και βελγικών, οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν βλήματα των εκδόσεων MILAN-3 και MILAN-ER, κάτι που δεν μπορούν οι ιταλικοί MILAN-2T.
Από την άλλη οι ιταλικοί TOW-2 δεν διαφέρουν από τους ελληνικούς, αφού όλοι οι ελληνικοί TOW έχουν αναβαθμιστεί στο επίπεδο TOW-2. Συνεπώς σε επίπεδο ποιότητας οι ιταλικοί TOW δεν προσθέτουν κάτι νέο. Πιθανή προμήθεια τους θα μπορούσε να εξεταστεί μόνο εάν θέλουμε να αυξήσουμε αριθμητικά τους TOW-2 που βρίσκονται σε υπηρεσία από τον ΕΣ, ως μέσω πύκνωση της αντιαρματικής μας άμυνας, σε επίπεδο Ταξιαρχίας, δεδομένου ότι στον ΕΣ οι TOW είναι εντεταγμένοι στους ΛΑΤ (Λόχος Αντιαρματικής Άμυνας) και οι ΛΑΤ στις Ταξιαρχίες.
Άρματα μάχης
Εδώ υπάρχουν δύο (2) πραγματικά ενδιαφέρουσες περιπτώσεις αρμάτων μάχης τύπου Leopard-2A4. Πρόκειται για 108 Leopard-2A4 της Ισπανίας και τα 93 της Φιλανδίας. Από τα 108 ισπανικά Leopard-2A4, τα 54 βρίσκονται σε καθεστώς αποθήκευσης, ενώ τα υπόλοιπα 54 αναμένεται να τεθούν σε αποθήκευση σύντομα, καθώς ο Ισπανικός Στρατός έχει αποφασίσει να στηριχτεί αποκλειστικά στη χρήση των 219 Leopard-2E (έκδοση του Leopard-2A6), που απέκτησε νέα, σε αντίθεση με τα Leopard-2A4 που απέκτησε μεταχειρισμένα από τη Γερμανία.
Το 2013 η Ισπανία διέθεσε προς πώληση τα 108 Leopard-2A4 που διαθέτει στο Περού, αλλά το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους η Λατινοαμερικανική χώρα τα απέρριψε με την αιτιολογία ότι η συντήρηση τους ήταν ακριβή για τα οικονομικά της δεδομένα. Έτσι τα 108 ισπανικά Leopard-2A4 παραμένουν διαθέσιμα. Είναι ίδια με τα ελληνικά, και αποτελούν μια καλή ευκαιρία για τον ΕΣ.
Ίδια ενδιαφέρουσα περίπτωση και τα 93 φιλανδικά Leopard-2A4. Το 2003 η Φιλανδία προμηθεύτηκε 124 μεταχειρισμένα Leopard-2A4 από τη Γερμανία, εκ των οποίων 12 μετατράπηκαν σε γεφυροφόρα και 12 χρησιμοποιήθηκαν ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών (άλλα 15 Leopard-2A4 αγοράστηκαν από τη Γερμανία το 2009 για τον ίδιο λόγο). Τον Ιανουάριο του 2014 αποφασίστηκε η προμήθεια, έναντι του ποσού των € 200 εκατομμυρίων, 100 μεταχειρισμένων ολλανδικών Leopard-2A6 προς αντικατάσταση των ισάριθμων Leopard-2A4, εκ των οποίων επτά (7) έχουν μετατραπεί σε συστήματα εγγύς αντιαεροπορικής άμυνας (Marksman), ενώ τα υπόλοιπα 93 βρίσκονται σε καθεστώς αποθήκευσης και προς πώληση.
Δυστυχώς η Ελλάδα δεν παρακολούθησε τις εξελίξεις στο ολλανδικό οπλοστάσιο, τις πενταετίας 2011-2016, με αποτέλεσμα να χάσει μια χρυσή ευκαιρία να αποκτήσει 170 μεταχειρισμένα ολλανδικά Leopard-2A6, ανάλογων δυνατοτήτων με τα ελληνικά Leopard-2HEL. Συγκεκριμένα, η Ολλανδία απέκτησε, την περίοδο 1981-1986, 445 Leopard-2, εκ των οποίων 330 αναβαθμίστηκαν, το 1993, στο επίπεδο Leopard-2A5. Αργότερα, 188 εξ αυτών αναβαθμίστηκαν στο επίπεδο Leopard-2A6, ενώ τα υπόλοιπα 257 πωλήθηκαν σε τρίτες χώρες, όπως η Αυστρία και η Νορβηγία.
Τον Απρίλιο του 2011, για λόγους μείωσης των αμυντικών δαπανών, η Ολλανδία αποφάσισε να αποσύρει και να πωλήσει 170 από τα 188 Leopard-2A6 που είχε στο οπλοστάσιο της (τα 18 εναπομείναντα Leopard-2A6, μαζί με 100 άτομα προσωπικό, υπηρετούν στην 414η Επιλαρχία που έχουν συγκροτήσει από κοινού η Γερμανία και η Ολλανδία). Από τα 170 Leopard-2A6, 20 αγοράστηκαν από τον Καναδά, 37 από την Πορτογαλία και 100 από την Φιλανδία, όπως προείπαμε, προς αντικατάσταση ισάριθμων Leopard-2A4.
Η αδιαφορία για τα ολλανδικά Leopard-2A6 έρχεται να προστεθεί στην αδικαιολόγητη αδράνεια που έδειξε η Ελλάδας τη διετία 2004-2005, όταν είχαμε την χρυσή ευκαιρία να «σαρώσουμε» τα γερμανικά αποθέματα των Leopard-2A4. Δυστυχώς, αυτή μας την αδράνεια εκμεταλλεύτηκε η Τουρκία.
Συγκεκριμένα, ως γνωστόν, τα 183 ελληνικά Leopard-2A4 αποκτήθηκαν, από τα γερμανικά αποθέματα, στο πλαίσιο της λεγόμενης «ενδιάμεσης λύσης» του προγράμματος προμήθειας των 170 Leopard-2HEL. Η σχετική σύμβαση, ύψους € 280.018.240, υπογράφηκε τον Αύγουστο του 2005.
Τον Μάιο του 2007 αποφασίστηκε η προμήθεια 26 επιπλέον Leopard-2A4, εκ των οποίων τα 13 θα χρησιμοποιούνταν ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών, ενώ τα υπόλοιπα 13 θα αντικαθιστούσαν ισάριθμα Leopard-1A5 της 3ης Ίλης Μέσων Αρμάτων της 32ης Ταξιαρχίας Πεζοναυτών. Δυστυχώς όμως πελαγοδρομήσαμε, για μια ακόμα φορά, με αποτέλεσμα, τον Ιούνιο του 2009, η Γερμανία να ενημερώσει την Ελλάδα ότι τα 26 Leopard-2A4 δεν ήταν πλέον διαθέσιμα καθώς διατέθηκαν σε άλλη χώρα.
Σαν να μην έφτανε αυτό, το 2005, τη στιγμή που η Ελλάδα διαπραγματευόταν με τη Γερμανία την «ενδιάμεση λύση», δηλαδή όταν είχαμε τη χρυσή ευκαιρία να «σαρώσουμε» τα γερμανικά αποθέματα των Leopard-2A4, ήρθε η Τουρκία και κινήθηκε ταχύτατα, εκεί που η Ελλάδα αργοπορούσε. Έτσι, το Νοέμβριο του 2005 υπογράφηκε σύμβαση, ύψους € 365.000.000, για την προμήθεια 298 Leopard-2A4, ενώ, τον Μάρτιο του 2010, υπογράφηκε νέα σύμβαση για την προμήθεια 56 επιπλέον Leopard-2A4. Πάλι απούσα η Ελλάδα.
Αυτό στο παρελθόν. Στο σήμερα η άποψη μας είναι ότι η Ελλάδα θα πρέπει να εξετάσει σοβαρά τις περιπτώσεις των 108 ισπανικών και 93 φιλανδικών Leopard-2A4.
Πυροβολικό
Οι δύο (2) πραγματικά ενδιαφέρουσες περιπτώσεις αφορούν στα αυτοκινούμενα πυροβόλα PzH-2000 της Ολλανδία και της Γερμανίας, για τις οποίες έχουμε αναφερθεί λεπτομερώς στο άρθρο μας «81 μεταχειρισμένα PzH-2000 μας περιμένουν, θα ενδιαφερθούμε;». Εδώ το μόνο που θα επαναλάβουμε είναι ότι η Ολλανδία διατηρεί σε καθεστώς αποθήκευσης και διαθέτει προς πώληση 33 PzH-2000, ενώ άλλα 48 PzH-2000 διατηρεί σε καθεστώς αποθήκευσης και διαθέτει προς πώληση η Γερμανία. Κατά την άποψη μας και οι δύο (2) περιπτώσεις θα πρέπει να εξεταστούν σοβαρά από την Ελλάδα.
Φυσικά, όλες οι παραπάνω περιπτώσεις εμπεριέχουν οικονομικό κόστος, τόσο απόκτησης, όσο και εν συνεχεία χρήσης και υποστήριξης. Ωστόσο, δεδομένης της οικονομικής δυστοκίας της χώρας, πρόκειται για ενδιαφέρουσες ευκαιρίες απόκτησης συστημάτων που ήδη βρίσκονται σε υπηρεσία από τον ΕΣ, συνεπώς δεν απαιτούν δαπάνες δημιουργίας νέας υποδομής υποστήριξης. Ελπίζουμε ότι αυτές, οι λίγες, ευκαιρίες δεν θα περάσουν ανεκμετάλλευτες από τον ΕΣ.
