Για την αναβάθμιση των Leopard-1A5 του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ) έχουν κατά καιρούς καταθέσει προτάσεις η ΕΛΒΟ (Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων), η EODH, η βελγική John Cockerill και η ιταλική Leonardo. Οι δύο (2) τελευταίες εταιρίες έχουν προτείνει την αλλαγή του πύργου μάχης των Leopard-1A5 και αυτές τις δύο (2) προτάσεις πραγματεύεται το άρθρο. Παρατηρώντας τα σχόλια σας, στις αναρτήσεις μας σχετικά με τις προτάσεις αναβάθμισης των ελληνικών Leopard-1A5, βλέπουμε ότι είναι μοιρασμένα.

Η μια τάση είναι υπέρ της αναβάθμισης, καθώς εκτιμά ότι τα συγκεκριμένα άρματα μάχης θα παραμείνουν σε υπηρεσία για πολλά χρόνια, χρήματα δεν υπάρχουν για να αντικατασταθούν, άρα πρέπει να αναβαθμιστούν για να γίνουν ικανότερα. Η άλλη τάση εκτιμά ότι η όποια δαπάνη για την αναβάθμιση των Leopard-1A5 είναι «πεταμένα λεφτά» καθώς τα άρματα είναι παλαιά και πρέπει να αντικατασταθούν με νέα ή μεταχειρισμένα, αλλά νεότερα τους. Και οι δύο (2) απόψεις είναι λογικές στα επιχειρήματα τους.

Το ερώτημα λοιπόν είναι αν αξίζει η αναβάθμιση των Leopard-1A5. Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Ιδανικά τα ελληνικά Leopard-1A5 θα έπρεπε να είχαν ήδη αντικατασταθεί από νέας κατασκευής άρματα μάχης ή μεταχειρισμένα. Ωστόσο, τα περιορισμένα οικονομικά της χώρας δεν επέτρεψαν αυτή την εξέλιξη, ενώ και σήμερα η αντικατάσταση τους από μεταχειρισμένα Μ-1 Abrams, για παράδειγμα, απαιτεί σημαντική δαπάνη. Υπενθυμίζουμε ότι η Πολωνία θα παραλάβει 116 μεταχειρισμένα M-1A1 Abrams από τις ΗΠΑ με συνολικό κόστος $ 1,4 δισεκατομμύρια, δηλαδή $ 12,07 εκατομμύρια ανά άρμα μάχης.

Από την άλλη, το επιχείρημα γιατί να δαπανηθεί ποσό για την αναβάθμισης των Leopard-1A5 και να μην δαπανηθεί το ίδιο ποσό για την αγορά λιγότερων μεν, αλλά κατά πολύ ικανότερων αρμάτων μάχης είναι ορθολογικό, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα. Ο ΕΣ δεν μπορεί να αποσύρει 501 Leopard-1A5 και να τα αντικαταστήσει με 50 ή 100 Leopard-2, γιατί εκτός από ποιότητα χρειαζόμαστε και ποσότητα. Αν λοιπόν τα Leopard-1A5 συνεχίσουν να επιχειρούν στον ΕΣ για χρόνια, που είναι το πιθανότερο, ένα πρόγραμμα αναβάθμισης, το οποίο θα τα διατηρούσε αξιόμαχα για 10-15 χρόνια, είναι μια λύση.

Δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι η χώρα έχει περιορισμένα οικονομικά και άλλες ανάγκες προηγούνται. Αλλά, τα εν υπηρεσία Leopard-1A5 είναι πολλά και αργά ή γρήγορα θα πρέπει να αποφασίσουμε τι θα τα κάνουμε: Θα τα διατηρήσουμε ως έχουν μέχρι να αποσυρθούν; Θα αναζητήσουμε την αντικατάσταση τους με νέα η μεταχειρισμένα άρματα μάχης; Θα τα αναβαθμίσουμε και θα τα διατηρήσουμε για 10-15 χρόνια σε υπηρεσία και μετά να τα αντικαταστήσουμε;

Ακόμα και στην περίπτωση που ο ΕΣ αποφασίσει να μειώσει την οροφή των εν υπηρεσία αρμάτων μάχης, προηγείται η απόσυρση των M-48A5 MOLF (Modular Laser Fire Control System) παρά αυτή των Leopard-1A5, τα οποία είναι ικανότερα των M-48A5 MOLF. Συνεπώς, τα Leopard-1A5, θέλουμε δεν θέλουμε, αναμένεται να παραμείνουν σε υπηρεσία για αρκετά χρόνια ακόμα και κάπως θα πρέπει να ασχοληθούμε με το μέλλον τους, δηλαδή αν θα τα αφήσουμε ως έχουν ή θα τα αναβαθμίσουμε.

Η πρόταση της John Cockerill αφορά στην ενσωμάτωση του πύργου μάχης Cockerill-3105, ο οποίος ενσωματώνει πυροβόλο των 105 χιλιοστών. Σύμφωνα με την εταιρία η υιοθέτηση του πύργου μάχης Cockerill-3105 μειώνει το ολικό βάρος μάχης του Leopard-1A5 κατά πέντε (5) τόνους.  Ο πύργος Cockerill-3105 έχει σχεδιαστεί για να μπορεί να ενσωματωθεί σε ερπυστριοφόρα και τροχοφόρα οχήματα και φυσικά σε άρματα μάχης. Ζυγίζει τέσσερις (4) τόνους και είναι κατασκευασμένος από κράμα αλουμινίου με υψηλό επίπεδο βαλλιστικής προστασίας.

Το πυροβόλο μπορεί να ανυψωθεί έως και 42^ο ή να κατέβει έως και -10^ο, ενώ ο πύργος μπορεί να κινηθεί σε τόξο 360^ο. O πύργος ενσωματώνει αυτόματο σύστημα γέμισης χωρητικότητας 12-16 πυρομαχικών, υπηρετείται από δύο (2) άτομα και παρέχει προστασία Επιπέδου-5 (κατά τυποποίηση STANAG-4569 του NATO). Η ασφάλεια του άρματος μάχης μπορεί να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο με την ενσωμάτωση οκταπλού εκτοξευτή καπνογόνων βομβίδων.

Το Επίπεδο-5 παρέχει προστασία από πυρομαχικά των 25 χιλιοστών, σε βολή από απόσταση 500 μέτρων, με κλίση 30^ο και υπό την προϋπόθεση ότι η μέγιστη ταχύτητα του πυρομαχικού δεν ξεπερνά τα 1.258 μέτρα το δευτερόλεπτο. Επίσης, παρέχει προστασία από θραύσματα πυρομαχικών πυροβολικού των 155 χιλιοστών από απόσταση 25 μέτρων. Ως επιλογή του πελάτη, ο πύργος μπορεί να ενσωματώσει ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας, ακουστικό σύστημα εντοπισμού πυρών και σύστημα προειδοποίησης λέιζερ.

Οι αισθητήρες του Cockerill-3105 προσφέρουν επίγνωση της κατάσταση σε όλο το τόξο των 360^ο. Ο αρχηγός και ο πυροβολητής έχουν στη διάθεση τους ίδια σκοπευτικά, για ρόλο «Hunter–Killer» (ένα μέλος του πληρώματος ερευνά για στόχο, ταυτόχρονα άλλο μέλος προσβάλει στόχο). Οι αισθητήρες του πύργου προσφέρον ικανότητα εντοπισμού στα 18 χιλιόμετρα, αναγνώρισης στα εννέα (9) χιλιόμετρα και ανίχνευσης στα πέντε (5) την ημέρα, ενώ τη νύχτα οι αντίστοιχες τιμές είναι 15, επτά (7) και 3,5 χιλιόμετρα.

Εκτός του κύριου πυροβόλου των 105 χιλιοστών, ο πύργος Cockerill-3105 ενσωματώνει ένα (1) συζυγές πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών, ενώ επιπλέον μπορεί να ενσωματώσει και έστορα ο οποίος θα φέρει πολυβόλο των 7,62 ή 12,7 χιλιοστών ή, εναλλακτικά, αυτόματο εκτοξευτή βομβίδων των 40 χιλιοστών. Επίσης, ο πύργος μπορεί να ενισχυθεί και με αντιαρματικό εκτοξευτή.

Η πρόταση της Leonardo αφορά στην ενσωμάτωση του πύργου μάχης Hitfact Mk.2, ο οποίος μπορεί να δεχθεί πυροβόλο των 105 (με κάνη μήκους 52 διαμετρημάτων) ή 120 χιλιοστών (με κάνη μήκους 45 διαμετρημάτων). O Hitfact Mk.2 είναι κατασκευασμένος με ιδιαίτερη έμφαση στο υψηλό επίπεδο προστασίας και το μειωμένο βάρος, έτσι ώστε να μπορεί να ενσωματωθεί σε άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα.

Από κατασκευής ο πύργος ενσωματώνει αντιθραυσματική θωράκιση (Spall Liner), βασισμένη σε υλικά νέας γενιάς κατασκευασμένα από υψηλής αντοχής ίνες, η οποία προσφέρει μεγαλύτερη προστασία σε σύγκριση με τις υπάρχοντες επενδύσεις, μεγαλύτερη αντοχή σε υψηλές θερμοκρασίες και χαμηλό βάρος. Απαιτεί πλήρωμα 2-3 ατόμων και ενσωματώνει αυτόματο σύστημα γέμισης.

Εκτός του κύριου πυροβόλου ο Hitfact Mk.2 ενσωματώνει και συζυγές πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών, ενώ επί του πύργου μπορεί να ενσωματώσει πολυβόλο των 7,62 ή των 12,7 χιλιοστών σε έστορα ή σε τηλεχειριζόμενο σταθμό οπλισμού HitRole Light. Τα πυρομαχικά του κύριου και του δευτερεύοντα οπλισμού φυλάσσονται εκτός του τμήματος του πληρώματος, για μεγαλύτερη ασφάλεια του. Το επίπεδο προστασία του πύργου το προστατεύει απολύτως από εκρήξεις ναρκών και αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών.

Ο Hitfact Mk.2 ενσωματώνει πλήρως ψηφιακό Σύστημα Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ) με ηλεκτροπτικά σκοπευτικά για τον πυροβολητή και τον αρχηγό (ικανότητα «Hunter-Killer»). Τα ηλεκτροπτικά σκοπευτικά ενσωματώνουν κάμερες ημέρας και νύχτας (υπέρυθρες) και αποστασιόμετρο λέιζερ. Ο πύργος ενσωματώνει επίσης και οκταπλό εκτοξευτή καπνογόνων βομβίδων, σύστημα προειδοποίησης λέιζερ και αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης.

Ο Hitfact Mk.2 μπορεί να περιστρέφει σε όλο το τόξο των 360^ο και έχει όρια ανύψωσης -7/+16^ο. Να σημειωθεί ότι η Leonardo έχει προσφέρει, με τη μορφή της επίσημης πρότασης, τον συγκεκριμένο πύργο μάχης στην Βραζιλία, στο πλαίσιο του προγράμματος αναβάθμισης των Leopard-1A5 του Βραζιλιάνικου Στρατού. Επίσης, η Leonardo έχει δηλώσει ότι η εγκατάσταση του Hitfact Mk.2 στο Leopard-1A5 είναι δοκιμασμένη λύση και απολύτως λειτουργική, χωρίς να δημιουργεί πρόβλημα στο άρμα.

Για την ιστορία να πούμε ότι συνολικά η Ελλάδα έχει παραλάβει 551 Leopard-1A5, εκ των οποία 50 έχουν χρησιμοποιηθεί ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών. Συγκεκριμένα, τον Φεβρουάριο του 1989, ως αντισταθμιστικό όφελος για τη ναυπήγησης των φρεγατών MEKO-200HN Mod.3, παραχωρήθηκαν από τη Γερμανία 75 Leopard-1A5, τα οποία παρελήφθησαν το 1993-1994. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πριν παραδοθούν στην Ελλάδα, τους αφαιρέθηκε το θερμικό περισκόπιο του πυροβολητή (Peri R-12), για να εγκατασταθεί το την περίοδο 1996-1998, με εθνικά κονδύλια.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, αποφασίστηκε η δωρεάν παραχώρηση, από την Ολλανδία στην Ελλάδα, δύο (2) Leopard-1A5 (Leopard-1V2 σε ολλανδική υπηρεσία) τα οποία ήταν τα δύο (2) πρωτότυπα άρματα μάχης του προγράμματος αναβάθμισης των 468 ολλανδικών Leopard-1V1 στο επίπεδο Leopard-1V2 (επίπεδο εφάμιλλο των Leopard-1A5), το οποίο όμως δεν προχώρησε και τελικά ακυρώθηκε. Η παράδοση των δύο (2) ολλανδικών Leopard-1A5 έγινε το 1993.

Τον Απρίλιο του 1998, υπογράφηκε σύμβαση ύψους 5.100.000.000 δραχμών, για την αγορά 170 Leopard-1A5, στο πλαίσιο των αντισταθμιστικών οφελών του προγράμματος αναβάθμισης των 39 F-4E Phantom Ακολούθησε, τον Αύγουστο του 1998, η υπογραφή σύμβασης, ύψους 13.600.000.000 δραχμών, για την εργοστασιακή επιθεώρηση, συντήρηση και επισκευή τους. Οι παραδώσεις ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 1998 και ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβριο του 2000.

Τον Απρίλιο του 2000 υπογράφηκε σύμβαση για την προμήθεια 22 Leopard-1A5, οι παραδόσεις των οποίων ολοκληρώθηκαν το Σεπτέμβριο του 2002, αφού πρώτα υπέστησαν εργοστασιακή επιθεώρηση, συντήρηση και επισκευή στη Γερμανία. Από τα 22 Leopard-1A5 τα 13 εντάχθηκαν σε υπηρεσία από την 3^η Ίλη Μέσων Αρμάτων (3^η ΙΜΑ) της 32^ης Ταξιαρχίας Πεζοναυτών (32η ΤΠΝ).

Στη σύμβαση του Μαρτίου 2003, για την προμήθεια των 170 νέων Leopard-2HEL, προβλέφθηκε, ως αντισταθμιστικό όφελος, και με συνολικό κόστος € 64.800.000, η αγορά 82 αρμάτων μάχης Leopard-1A5, τα οποία άρχισαν να παραλαμβάνονται τον Οκτώβριο του 2003. Μετά την παραλαβή τους τα άρματα υπέστησαν εργοστασιακή επιθεώρηση, συντήρηση και επισκευή, η οποία ξεκίνησε το 2005 και ολοκληρώθηκε με επιτυχία στα μέσα του 2006.

Τον Αύγουστο του 2005, στο πλαίσιο της λεγόμενης «ενδιάμεσης λύσης» του προγράμματος των Leopard-2HEL, αγοράστηκαν, έναντι € 280.018.240, 183 Leopard-2A4 και 175 Leopard-1A5, εκ των οποίων 25 χρησιμοποιήθηκαν για ανταλλακτικά. Τα Leopard-1A5 άρχισαν να παραλαμβάνονται στα μέσα του 2006, αλλά η εργοστασιακή τους επιθεώρηση, συντήρηση και επισκευή ξεκίνησε μόλις τον Οκτώβριο του 2008 και ολοκληρώθηκε το 2009. Εντωμεταξύ, τον Οκτώβριο του 2007 υπογράφηκε συμπληρωματική σύμβαση για την προμήθεια 25 επιπλέον Leopard-1A5 που χρησιμοποιήθηκαν για ανταλλακτικά.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι Ελλάδα έχει παραλάβει και άλλα 304 άρματα μάχης της οικογένειας Leopard-1 προγενέστερων εκδόσεων, τα περισσότερα από τα οποία έχουν αποσυρθεί από την υπηρεσία, ενώ κάποια έχουν μετασκευαστεί σε οχήματα άρσης ναρκοπεδίου ή γεφυροφόρα οχήματα. Συγκεκριμένα, το 1981 ο ΕΣ προχώρησε στην προμήθεια 104 Leopard-1GR συν δύο (2) εκπαιδευτικών (οδήγησης) και τεσσάρων (4) αρμάτων περισυλλογής.

Τα Leopard-1GR είναι ένας συγκερασμός των εκδόσεων Leopard-1A3 και Leopard-1A4. Πρόκειται για Leopard-1A3 αλλά με το ΣΕΠ EMES-12A3 (χωρίς το σταθεροποιούμενο πανοραμικό περισκόπιο Peri R12 του αρχηγού πληρώματος) και το σύστημα νυχτερινής παθητικής σκόπευσης PZB-200. Η παράδοσή τους ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1983 και ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 1984.

Το 1992 αποκτήθηκαν από την Ολλανδία, στο πλαίσιο της εφαρμογής της Συνθήκης CFE, 170 Leopard-1V1, μια βελτιωμένη έκδοση του Leopard-1A4 (V : Verbeterd : Βελτιωμένο), εξοπλισμένη με το ΣΕΠ EMES-12A3 AFSL-2 (χωρίς το θερμικό σύστημα νυχτερινής παρατήρησης). Το 1996 αγοράστηκαν από την Ολλανδία άλλα 30 Leopard-1V1, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών.