Σε ένα από τα πρώτα του αφιερώματα το νεοσύστατο defencereview.gr αναδεικνύει μια σχετικά άγνωστη πτυχή των σύγχρονων αεροπορικών επιχειρήσεων όπως είναι ο Ηλεκτρονικός Πόλεμος. Θα ακολουθήσει τις επόμενες ημέρες και το δεύτερο μέρος.
Ο τίτλος του αφιερώματος αυτού φανερώνει το περιεχόμενο του. Θα πρέπει όμως να ρίξει κανείς μία –έστω γρήγορη- ματιά στην μέχρι σήμερα εξέλιξη των συστημάτων Ηλεκτρονικού Πολέμου (Η/Π) για να αντιληφθεί το σε πόσο μεγάλο βαθμό έχουν αλλάξει τα δεδομένα των αεροπορικών επιχειρήσεων. Αυτό επιχειρούμε παρακάτω σε απλή και κατανοητή γλώσσα, παραθέτοντας γεγονότα.
H προϊστορία
Η ύπαρξη των αερομεταφερόμενων συστημάτων Η/Π είναι σχεδόν όσο παλιά είναι και η ύπαρξη του ραντάρ. Στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όταν η εμφάνιση του ραντάρ με σκοπό τον εντοπισμό αεροπλάνων και η με ταχείς ρυθμούς ανάπτυξή του ως σύστημα από όλους σχεδόν τους αντιμαχόμενους, επέβαλλε την ευρεία επιχειρησιακή του χρήση σε όλα τα θέατρα των επιχειρήσεων, εμφανίστηκαν και τα πρώτα συστήματα Η/Π. Όχι τόσο προηγμένα όσο τα σημερινά, αλλά κατά περίπτωση εξαιρετικά αποτελεσματικά. Η Βρετανική RAF ήταν αυτή που πρώτη χρησιμοποίησε φύλλα αλουμινίου για να δημιουργεί ψευδοστόχους για τα γερμανικά ραντάρ εντοπισμού και να παραπλανεί έτσι την εξαιρετικά αποτελεσματική αεράμυνα του Γ΄ Ράϊχ.
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’50 με την εμφάνιση των πρώτων πυραυλικών αντιαεροπορικών συστημάτων, παρουσιάστηκε και η ανάγκη για την δημιουργία αποτελεσματικών συστημάτων παρεμβολής. Δουλειά των τελευταίων ήταν –και παραμένει- η αδρανοποίηση των ραντάρ εντοπισμού ιπτάμενων στόχων και καθοδήγησης των αντιαεροπορικών πυραύλων του αντιπάλου. Αυτός δε ήταν και ένας από τους σημαντικότερους λόγους που επέβαλλαν στις ΗΠΑ και την Βρετανία, την διεξαγωγή πτήσεων γύρω και πάνω από την τότε ΕΣΣΔ, με χαρακτήρα ELINT/SIGINT (ELectronic INTeligence και SIGnal INTeligence αντίστοιχα). Η κλασσική φωτογραφική αναγνώριση των περασμένων ετών λοιπόν από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’40 πλαισιώθηκε και από την πρωτοεμφανιζόμενη ηλεκτρονική αναγνώριση .
Γεγονός που με τη σειρά του δημιούργησε την ανάγκη τροποποίησης μεγάλων βομβαρδιστικών αεροπλάνων που είχαν τη δυνατότητα να πετούν σε μεγάλα ύψη και με σχετικά μεγάλες ταχύτητες προκειμένου να είναι δύσκολα –ή και καθόλου- ανασχέσιμα, από τα καταδιωκτικά της εποχής. Σε πρώτη φάση λοιπόν, αρχής γενομένης από το 1948, και με την έγκριση του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Dwight Eisenhower, αξιοποιήθηκαν σε καθαρά στρατηγικό επίπεδο για σκοπούς ELINT/SIGINT και φωτογραφικής αναγνώρισης ειδικά τροποποιημένα πολυκινητήρια βομβαρδιστικά αεροπλάνα (RB-29, RB-50, RB-47 και άλλα).
Πρωταρχικός στόχος σε εκείνη την πρώιμη περίοδο των επιχειρήσεων του είδους αυτού, ήταν ο εντοπισμός και καταγραφή των θέσεων και των συχνοτήτων εκπομπής των σοβιετικών ραντάρ. Και όντως περιμετρικά της ΕΣΣΔ και των δορυφόρων της χαρτογραφήθηκαν πραγματικά αχανείς περιοχές (ειδικά στη Σιβηρία στα όρια του αρκτικού κύκλου) χωρίς κάλυψη ραντάρ. Οι πτήσεις αυτές συνεχίστηκαν προκειμένου να συλλέγονται διαρκώς στοιχεία και για την πραγματική δύναμη της Σοβιετικής Στρατηγικής Αεροπορίας Βομβαρδισμού, αλλά και να αξιολογείται –σε συγκεκριμένες περιπτώσεις- η ταχύτητα αντίδρασης και οι πραγματικές δυνατότητες της Σοβιετικής Αεράμυνας.
Οι επιχειρήσεις στη Νοτιοανατολική Ασία
Αργότερα από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60, φωτογραφική και ηλεκτρονική αναγνώριση απέκτησαν και τακτικό χαρακτήρα. Και αυτό γιατί συστήματα εντοπισμού πηγών ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, συστήματα καταγραφής συχνοτήτων και φωτομηχανές έγιναν μικρότερα σε διαστάσεις και ελαφρύτερα. Το ίδιο συνέβη και με τους παρεμβολείς…
Με την εμπλοκή των ΗΠΑ στο Βιετνάμ όπου ως ο πλέον θανάσιμος κίνδυνος για τα επιθετικά αεροπλάνα του USN και τα βομβαρδιστικά-μαχητικά της USAF αναδείχθηκε η πυραυλική αντιαεροπορική άμυνα του Βορείου Βιετνάμ, τα συστήματα που προαναφέραμε, εξελίχθηκαν περαιτέρω και με πολύ ταχύτερους ρυθμούς σε σχέση με το παρελθόν καθώς η ανάγκη για την μαζική χρήση τους σε κάθε σχεδόν αεροπορική επιχείρηση, είχε ως αποτέλεσμα το να μπορούν πλέον να μεταφερθούν ακόμα και από μαχητικά αεροπλάνα υπό τη μορφή μεγάλων ατρακτιδίων.
Ο παρεμβολέας ALQ-71 (ατρακτίδιο) ήταν ένα από τα πρώτα τέτοια συστήματα που αξιοποιήθηκε ευρύτατα επάνω στα F-105G/F και τα F-4C/D της USAF στο Βιετνάμ. Λίγο αργότερα πλαισιώθηκε και αντικαταστάθηκε από τους ALQ-75, -77 και -87, ενώ το USN χρησιμοποίησε κυρίως τους ALQ-76 και -81. Παράλληλα τροποποιήθηκαν μαχητικά και βομβαρδιστικά αεροπλάνα για να φέρουν εσωτερικά παρεμβολείς όπως το ΕΒ-66, τα F-105G/F το F-4C και τα ΕΑ-6Α και EA-6B για το Ναυτικό των ΗΠΑ.
Οι αεροπορικές επιχειρήσεις στη Νοτιοανατολική Ασία υπήρξαν μία τεράστια εμπειρία τόσο για τις ΗΠΑ, όσο και για την ΕΣΣΔ, η οποία βρέθηκε σε θέση να αξιολογήσει πολλά από τα αμερικανικά αερομεταφερόμενα συστήματα Η/Π που περιήλθαν στην κατοχή της. Το σύνολο των πυραυλικών αντιαεροπορικών συστημάτων που αναπτύχθηκε και κατασκευάστηκε στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 από την ΕΣΣΔ, ενσωμάτωνε τα δεδομένα που προέκυψαν από το Βιετνάμ , με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Επιπρόσθετα και τα αερομεταφερόμενα συστήματα ραντάρ και Η/Π που εμφανίστηκαν επάνω σε σοβιετικά μαχητικά κατά το ίδιο χρονικό διάστημα ήταν κατά κύριο λόγο προϊόν των επιχειρήσεων στη Νοτιοανατολική Ασία. Οι Αμερικανοί από την πλευρά τους ανάπτυξαν ειδικά αεροσκάφη και όπλα για την εξουδετέρωση της εχθρικής αεράμυνας. Χαρακτηριστικότερο υπόδειγμα το F-4G Wild Weasel, ένα ειδικά τροποποιημένο F-4E που μπορούσε να φέρει πυραύλους αντιραντάρ AGM-45 Shrike αρχικά και κατόπιν τον AGM-88 HARM. To USN πιστοποίησε τα ίδια όπλα στα A-6 Intruder, A-7E, EA-6B Prowler και F/A-18 Hornet/Super Hornet.
Τα προαναφερόμενα αεροπλάνα και όπλα παρέμειναν σε υπηρεσία μέχρι και το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90 στις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ. Κύρια αποστολή τους ήταν η συνοδεία σχηματισμών μαχητικών και επιθετικών αεροσκαφών (πακέτα COMAO-COMbined Air Operations) προς τους στόχους τους με σκοπό την εξουδετέρωση των ραντάρ των πυραυλικών αντιαεροπορικών συστοιχιών. Το δεδομένο αυτό άρχισε να διαφοροποιείται στη δεκαετία του ’80, περίοδο κατά την οποία η αλματώδης εξέλιξη των ηλεκτρονικών επέτρεψε τη δημιουργία πραγματικά μικρών (σε βάρος και όγκο) αερομεταφερόμενων ραντάρ με πραγματικά εντυπωσιακές δυνατότητες αποκάλυψης και εγκλωβισμού στόχων στον αέρα και στο έδαφος. Τότε ήταν που παγιώθηκε και η ανάπτυξη και εμφάνιση στο επιχειρησιακό προσκήνιο, των ολοκληρωμένων συστημάτων Η/Π, που προορίζονταν πλέον να εξοπλίσουν κανονικά μαχητικά παραγωγής και όχι ειδικά τροποποιημένες πλατφόρμες ειδικού ρόλου…
