Η είδηση ότι ο Γενικός Ορκωτός Λογιστής της Νορβηγίας, Per-Kristian Foss, άσκησε δριμεία κριτική για την επιλογή του NH-90, φέρνει στην επιφάνεια το αντίστοιχο ελληνικό πρόγραμμα.

Η είδηση είναι ότι ο Γενικός Ορκωτός Λογιστής της Νορβηγίας άσκησε κριτική στην απόφαση του Υπουργείου Άμυνας της χώρας να προμηθευτεί 14 ελικόπτερα NH-90, στην έκδοση ναυτικής συνεργασίας (NATO Frigate Helicopter). Η κριτική ασκείται στο ότι το «Υπουργείο Άμυνας δεν έλαβε σοβαρά υπόψη του το ρίσκο που συνοδεύει ένα πολυεθνικό πρόγραμμα».

Η σχετική έκθεση δημοσιεύτηκε στις 25 Οκτωβρίου και καταλογίζει τα συνεχιζόμενα προβλήματα του προγράμματος τόσο στην κατασκευάστρια κοινοπραξία NH Industries, όσο και στο Νορβηγικό Υπουργείο Άμυνας.

«Η NHI προφανώς έχει μεγάλη ευθύνη για τις καθυστερήσεις. Ταυτόχρονα σημαντικά προαπαιτούμενα της προμήθειας δεν υλοποιήθηκαν όπως θα έπρεπε από τη νορβηγική πλευρά. Το Υπουργείο Άμυνας και οι Ένοπλες Δυνάμεις … δεν έλαβαν σοβαρά υπόψη το ρίσκο», δήλωσε ο Foss.

Η Φιλανδία, η Νορβηγία και η Σουηδία επέλεξαν το NH-90 το 2001, στο πλαίσιο του κοινού προγράμματος Nordic Standard Helicopter Project. Η Νορβηγία αποφάσισε την προμήθεια 14 NH-90 NFH, τα οποία θα έπρεπε να έχουν παραδοθεί το 2008, αλλά ακόμα δεν έχουν παραδοθεί, εκτός από έξι (6) ελικόπτερα της λεγόμενης ενδιάμεσης λύσης (διαμόρφωση Step A), δηλαδή χωρίς τη δυνατότητα μεταφοράς όπλων και αισθητήρων ανθυποβρυχιακών αποστολών και δύο (2) ελικόπτερα της πλήρους διαμόρφωσης (Step B). Η αναβάθμιση των ελικοπτέρων της διαμόρφωσης Step A στη διαμόρφωση Step B θα γίνει παράλληλα με την παράδοση των υπόλοιπων έξι (6) ελικοπτέρων μέχρι το 2022, οπότε και θα χαρακτηριστούν επιχειρησιακά.

Η νορβηγική περιπέτεια με τα NH-90 μοιραία φέρνει στην μνήμη μας τα ελληνικά NH-90, την ιστορία του προγράμματος και τα λάθη. Τον Αύγουστο του 2003 υπογράφηκε η σύμβαση, συνολικού ύψους $ 657.523.069, για την προμήθεια 20 ελικοπτέρων NH-90, εκ των οποίων 16 της έκδοσης τακτικών μεταφορών και τεσσάρων (4) της έκδοσης ειδικών επιχειρήσεων (η αρχική σύμβαση προβλέπει και την παράδοση τεσσάρων συλλογών μετατροπής ελικοπτέρων της έκδοσης τακτικών μεταφορών σε ελικόπτερα διακομιδής τραυματιών).

Στη διαμόρφωση ειδικών επιχειρήσεων το NH-90 ενσωματώνει μεταξύ άλλων: Σύνθετο σύστημα νυχτερινής όρασης και πτήσης αποτελούμενο από σύστημα FLIR και ενσωματωμένες διόπτρες νυχτερινής όρασης και πτήσης, ραντάρ καιρού, ολοκληρωμένο σύστημα προειδοποίησης (οπτικό και ηχητικό) προσέγγισης εμποδίων για μεγαλύτερη ασφάλεια πτήσεων, υποθαλάσσιο σηματοδότη θέσεως για τον άμεσο εντοπισμό του ελικοπτέρου σε περίπτωση πτώσης του σε θάλασσα, ατομικό σύστημα εντοπισμού για τον άμεσο εντοπισμό του πληρώματος σε περίπτωση ατυχήματος, βαρούλκο διασώσεως, θωράκιση κ.ά.

Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, η παράδοση του 1^ου ελικοπτέρου θα έπρεπε να γίνει το Δεκέμβριο του 2005, έξι (6) ελικόπτερα έπρεπε να παραδοθούν το 2006, πέντε (5) το 2007, έξι (6) το 2008 και δύο (2) το 2009. Ωστόσο, κατά διάρκεια των δοκιμών αποδοχής του 1^ου ελικοπτέρου προέκυψαν πολλές τεχνικές παρατηρήσεις και προβλήματα (περί τις 200 σύμφωνα με το ΓΕΣ) που έκριναν τα ελικόπτερα ως μη αποδεκτά από την ελληνική πλευρά.

Μετά από σειρά διαπραγματεύσεων, η κατασκευάστρια εταιρία δεσμεύτηκε για την επίλυση των τεχνικών παρατηρήσεων και προβλημάτων, η καθυστέρηση όμως των παραδόσεων ενείχε ποινική ρήτρα ύψους € 34.000.000, η οποία συμπεριλήφθηκε ως σχετικός όρος στην αρχική σύμβαση. Τελικά το ζήτημα επιλύθηκε τον Αύγουστο του 2010 με την υπογραφή σχετικής τροποποίησης της αρχικής σύμβασης.

Σύμφωνα με τους όρους της τροποποίησης η κατασκευάστρια εταιρία ανέλαβε την ευθύνη της καθυστέρησης, κατέβαλε αποζημίωση ύψους € 70.030.540, χορήγησε πίστωση ύψους € 20.000.000 για υλικά και υπηρεσίες εν συνεχεία υποστήριξης, παρείχε επιπρόσθετα υλικά και υπηρεσίες εκτιμώμενου ύψους € 30.000.000, παρακράτησε ποσό ύψους € 4.800.000 (€ 1.200.000 για κάθε ένα από τα τέσσερα ελικόπτερα μέχρι την ολοκλήρωση των εργασιών επισκευής τους), ενώ προβλέφθηκε ποινική ρήτρα ύψους € 120.000.000 σε περίπτωση εκ νέου εκτροχιασμού του προγράμματος.

Μέχρι τότε, δηλαδή τον Αύγουστο του 2010, η Ελλάδα είχε καταβάλει την προκαταβολή ύψους € 263.009.227,60 (δηλαδή το 40% της αξίας της σύμβασης). Συνεπώς απέμενε η καταβολή του ποσού των € 394.513.841,40 – € 70.030.540 (συμφωνημένη αποζημίωση) = € 324.483.301,40.

Έτσι, τα δύο (2) πρώτα ελικόπτερα παραδόθηκαν στην ΑΣ τον Ιούνιο του 2011, ενώ μέχρι τον Οκτώβριο του 2013 είχαν παραδοθεί επτά (7) ελικόπτερα. Ακολούθησε η παράδοση του 8^ου ελικοπτέρου, τον Απρίλιο του 2014, του 9^ου ελικοπτέρου, τον Ιούλιο του 2014, του 10^ου ελικοπτέρου, το Νοέμβριο του 2014, και του 11^ου ελικοπτέρου, τον Δεκέμβριο του 2014.

Τον Φεβρουάριο του 2015, ενώ έπρεπε να παραδοθεί το 12^ο ελικόπτερο, τέθηκε, από την ελληνική πλευρά, ζήτημα έλλειψης τεχνικής υποστήριξης. Το θέμα της τεχνικής υποστήριξης των NH-90 προκάλεσε αντιδράσεις, όταν ο νέος Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Πάνος Καμμένος, ενημέρωσε την κατασκευάστρια εταιρεία πως δεν θα γίνει η παραλαβή του 12^ου ελικοπτέρου, ότι δεν θα καταβληθεί η τελευταία δόση (ύψους € 110.000.000 περίπου) και ότι δεν θα υπογραφεί η σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης των ΝΗ-90, ύψους € 75.500.000, την οποία είχε εγκρίνει η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή τον Ιούλιο του 2014, δηλαδή πριν ολοκληρωθεί ο έλεγχος της αρχικής και της τροποποιημένης σύμβασης, του 2003 και του 2010 αντίστοιχα, από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές (μέχρι τότε το Ελληνικό Δημόσιο είχε ήδη αποπληρώσει περίπου το 70% του συνολικού τιμήματος).

Τελικά, όταν διαπιστώθηκε, από την ελληνική πλευρά, ότι η άρνηση παραλαβής των ελικοπτέρων επιβάρυνε το Ελληνικό Δημόσιο με έξοδα φύλαξης, το ζήτημα εξετάστηκε εκ νέου, με αποτέλεσμα το 12^ο ελικόπτερο να παραδοθεί τον Απρίλιο του 2017, το 13^ο ελικόπτερο να παραδοθεί τον Ιούνιο του 2017 και το 14^ο ελικόπτερο να παραδοθεί τον Οκτώβριο του 2017.

Μείζων και δυστυχώς διαχρονικό ζήτημα για τα NH-90 αποτελούν οι διαθεσιμότητες τις οποίες η ΑΣ προσπαθεί να αυξήσει. Παράλληλα, είναι γνωστό ότι σύντομα θα υπογραφεί η 6^η τροποποίηση της αρχικής σύμβασης με σκοπό την παραλαβή των υπολοίπων έξι (6) ελικοπτέρων, εκ των οποίων τρία (3) είναι έτοιμα προς παράδοση, ενώ τρία (3) βρίσκονται σε αρχικό στάδιο κατασκευής (τα τρία τελευταία ελικόπτερα είναι της έκδοσης ειδικών επιχειρήσεων, ένα έχει ήδη παραληφθεί).

Μετά την υπογραφή της 6^ης τροποποίησης της αρχικής σύμβασης αναμένεται να υπογραφεί και η πολυπόθητη σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης, ύψους € 70 εκατομμυρίων, κάτι που θα επιτρέψει την αποκατάσταση του συνόλου των NH-90, άρα και την αύξηση των διαθεσιμοτήτων.

Άποψη μας είναι ότι κακώς επιλέξαμε τα NH-90 το 2003, όχι γιατί είναι ένα «ανίκανο» ελικόπτερο. Κάθε άλλο, ο Ελληνικός Στρατός (ΕΣ) δεν έχει πρόβλημα με τις επιδόσεις του ελικοπτέρου, αλλά με τη διαθεσιμότητα του. Όμως τότε, το 2003, το NH-90 ήταν ένα νέο ελικόπτερο με πολλά τεχνικά προβλήματα, όπως αποδείχθηκε, τα οποία αντιμετωπίστηκαν εις βάρος των παραδόσεων. Επίσης αποδείχθηκε και ένα ιδιαίτερα ακριβό ελικόπτερο. Συνεπώς, το 2003 θα μπορούσαμε να επιλέξουμε ένα ελικόπτερο δοκιμασμένο, ήδη σε παραγωγή, ευρωπαϊκό ή αμερικανικό. Από τη στιγμή όμως που επιλέχθηκε το NH-90, τότε ας το αξιοποιήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Αλλά και εδώ υπάρχει πρόβλημα με την υποστήριξη, η οποία αργεί.