Πολύ πρόσφατα η Ρωσία παρουσίασε ένα drone που έχει εξελιχθεί για να κυνηγά και να εξουδετερώνει αντίπαλα UCAV εμπλουτίζοντας το δόγμα Anti-Access/Area Denial (A2/AD) με αποτελεσματικότερα οπλικά συστήματα.
Γράφει ο Θεόδωρος Γ. Κωστής
Τα μη-επανδρωμένα οχήματα (Unmanned Aerial Vehicles – UAV) έχουν δημιουργήσει ένα νέο επιθετικό οπλικό σύστημα με αρκετά επαναστατικά στοιχεία για το σημερινό πεδίο της μάχης. Προφανώς ήταν μόνο θέμα χρόνου η δημιουργία αντίστοιχων αντίμετρων που να ικανοποιούν παράλληλα τις προδιαγραφές της αποτελεσματικότητας αλλά και της οικονομικής ανάσχεσης.
Με απλά λόγια το ιδανικό αντίμετρο θα πρέπει να έχει μεγάλα ποσοστά συγκέντρωσης πυρών (precision of firepower) και ακρίβειας στόχευσης (accuracy of firepower) πάνω στο αντίπαλο UAV, ενώ παράλληλα το κόστος του θα πρέπει να διατηρείται σε λογικώς χαμηλά επίπεδα.
Κατηγορίες UAV – Unmanned Air Vehicles
Τα UAV έχουν τρείς κύριες παραλλαγές: Loyal Wingman (Boeing Airpower Teaming System, Sukhoi S-70 Okhotnik-B), δηλαδή μια μη-επανδρωμένη πλατφόρμα που με οποιαδήποτε τρόπο υποστηρίζει ένα επανδρωμένο αεροσκάφος, Remote Control, δηλαδή τηλεχειρισμός από ανθρώπινο κέντρο ελέγχου με πρόβλεψη αυτόματης επιστροφής εάν χαθεί η τηλεπικοινωνία και Autonomous Systems που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για πλήρη αυτονομία κινήσεων και δράσεων.
Επιπροσθέτως τα UAV μπορεί να βρίσκονται σε σχηματισμό σμήνους (swarm), όπου και υπάρχει η δυνατότητα του φυσικού κατακερματισμού των επί μέρους τμημάτων (αισθητήρων, οπλικού φόρτου, δολωμάτων κτλ) για μεγαλύτερη αντοχή (redundancy) στην αντίπαλη αεράμυνα.
Επίσης για στρατιωτικούς σκοπούς θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τα μη-επανδρωμένα οχήματα σε δύο κατηγορίες, στα UCAV (Unmanned Combat Air Vehicles) και στα drones με κύρια βάση το κριτήριο της επιβιωσιμότητας.
UCAV – Unmanned Combat Air Vehicles
Τα UCAV είναι UAV που αξίζει να επιστρέψουν στην βάση τους επειδή περιλαμβάνουν πολλά συστήματα επιτήρησης και τηλεμετρίας (όπως αισθητήρες και συστήματα τηλεπικοινωνιών), άρα έχουν και μεγάλο κόστος κατασκευής. Προφανώς τα αναλώσιμα οπλικά τους συστήματα, όπως πύραυλοι, ρουκέτες ή βόμβες, θεωρούνται ξεχωριστά αντικείμενα από τα UAV. Άρα η γενικότερη πιθανότητα επιστροφής στην βάση τους, δηλαδή η επιβιωσιμότητα (survivability) των UCAV θα πρέπει να είναι μεγάλη.
Drones
Σε αντιπαράθεση τα drones είναι προσανατολισμένα σε αποστολές που η επιστροφή στην βάση τους δεν είναι προτεραιότητα. Για παράδειγμα αυτές οι αποστολές χωρίζονται σε αποστολές καμικάζι που το drone εσκεμμένα προσπίπτει ή εκρήγνυνται κοντά σε ένα στόχο, είτε σε αποστολές που η επιστροφή του drone δεν συγκαταλέγεται απαραίτητα στις προδιαγραφές, όπως αποστολές δημιουργίας ναρκοπεδίων με τις νάρκες να είναι τα ίδια τα drone ή τοποθέτηση ηλεκτρονικών δολωμάτων.
Προφανώς τα drones δεν περιορίζονται σε ελικοφόρες πλατφόρμες, η διάκριση γίνεται βάσει της αξίας επιστροφής ή μη του εξοπλισμού και του UAV, δηλαδή τον βαθμό αξίας επιστροφής της πλατφόρμας και του εξοπλισμού.
Κατηγοριοποίηση UAV σε είδος όπλου
Σήμερα τα UAV μπορούν να χαρακτηριστούν ως τακτικό και υπο-στρατηγικό όπλο.
Κατηγοριοποίηση UAV σε είδος όπλου
Σήμερα τα UAV μπορούν να χαρακτηριστούν ως τακτικό και υπο-στρατηγικό όπλο.
Τακτικό Όπλο
Τακτικό ορίζεται το όπλο που στοχεύει στην καταστροφή ένα συγκεκριμένου στόχου όπως για παράδειγμα ένα τεθωρακισμένο, μια φρεγάτα ή ένα αεροπλανοφόρο. Δηλαδή η καταστροφή που επιδιώκεται είναι περιορισμένη σε ένα σημείο.
Υπο-Στρατηγικό Όπλο
Το υπο-στρατηγικό όπλο στοχεύει μεν σε ένα σημείο, αλλά η επικείμενη καταστροφή μπορεί να έχει μεγαλύτερες προεκτάσεις με στρατηγικές συνέπειες περιορισμένης κλίμακας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας χρήσης ήταν η επίθεση με drones από αντάρτες της Υεμένης σε διυλιστήριο στο Ριάντ, όπου και προκάλεσε πυρκαγιά ως υπο-στρατηγική συνέπεια. Άλλο παράδειγμα είναι η επίθεση σε ένα υδρευτικό φράγμα που τροφοδοτεί μια πόλη.
Αμυντική Στρατηγική και Δόγμα A2/AD
Η Στρατηγική είναι ένα πλάνο με μεγάλο βαθμό σχεδιασμού που προσπαθεί να επιτύχει ένα σκοπό μέσα σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας. Ιδανικά ο σχεδιαστής της στρατηγικής προσπαθεί να μετατρέψει την αβεβαιότητα σε ρίσκο, ορίζοντας αντίστοιχες πιθανότητες σε όλες τις πιθανές εξελίξεις του σχεδίου του.
Σύμφωνα με το Joint Operational Access Concept (JOAC) [1], η αμυντική στρατηγική ορίζεται ως το Δόγμα Anti Acces/Area Denial ή A2/AD ή με απλά λόγια ο τρόπος που θα πρέπει να αμυνθεί μια δύναμη έναντι σε ένα εισβολέα. Το Anti-Access σημαίνει αυτές τις ενέργειες και δυνατότητες που συνήθως έχουν μεγάλη εμβέλεια που είναι σχεδιασμένες στο να αποτρέψουν την εισβολή μιας αντίπαλης δύναμης σε μια επιχειρησιακή περιοχή.
Το Area-Denial σημαίνει αυτές τις ενέργειες και δυνατότητες που συνήθως έχουν μικρότερη εμβέλεια που είναι σχεδιασμένες στο να δυσκολέψουν τις κινήσεις μιας δύναμης εισβολής μέσα στον επιχειρησιακό τομέα. Δηλαδή το AA θέτει τις προδιαγραφές για την αποτροπή μιας εισβολής και το AD θέτει τις προδιαγραφές για την παρεμπόδιση μιας αντίπαλης δύναμης που ήδη έχει εισβάλει στον επιχειρησιακό τομέα [2].
Πιο συγκεκριμένα για τα UAV, μια αμυντική στρατηγική ορίζει την περιοχή που πρέπει να επιτηρεί η αντίστοιχη αεράμυνα. Αναλυτικά η αμυντική στρατηγική ορίζει την τοποθεσία των τακτικών δυνάμεων ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης, την τοποθεσία των αντιαεροπορικών συστημάτων και των μαχητικών αεροσκαφών που θα πρέπει να είναι σε καθήκοντα ετοιμότητας των πέντε λεπτών (readiness). Όμως η αντιμετώπιση των UAV εμπεριέχει ένα σημαντικό στοιχείο με βάση το κόστος της ανάσχεσης τους.
Για παράδειγμα είναι ασύμφορο να σηκωθεί ένα αεροσκάφος για να προσπαθήσει να καταρρίψει ένα UAV ή να γίνει εκτόξευση ενός πυραύλου εκατομμυρίων δολλαρίων για να προσπαθήσει να καταστρέψει ένα UAV που κοστίζει μερικές χιλιάδες δολλάρια. Από όλες τις πλευρές, επιχειρησιακής και οικονομικής φύσεως για τον τομέα ΑD, ο καλύτερος τρόπος καταστροφικής ανάσχεσης (hard kill) όλων των τύπων UAV είναι η χρησιμοποίηση kamikaze-drone που θα δρουν ως ιπτάμενες νάρκες (loitering munitions) στα εισερχόμενα UAV του αντιπάλου.
Ένα τέτοιο παράδειγμα loitering munition δημοσίευσε πρόσφατα η Ρωσική κρατική τηλεόραση, με ονομασία Lancet Drone, που σύμφωνα με τους κατασκευαστές του (ZALA AERO) είναι προορισμένο για την καταστροφή των τουρκικών UCAV Bayraktar TB2 [3]. Αναλυτικά αυτές οι ιπτάμενες νάρκες είναι σχεδιασμένες να επιχειρούν στο ίδιο επιχειρησιακό υψόμετρο του TB2, δηλαδή τα 5000 μέτρα. Αντιστοίχως για τον τομέα AA υπάρχουν επίσης αρκετά ήπια αντίμετρα (soft kill), όπως συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και τεχνολογίες που έχουν μικρότερη εμβέλεια στα περίπου 100 με 200 μέτρα [4].
Συμπερασματικά το δόγμα A2/AD ενισχύεται σημαντικά με την χρησιμοποίηση ιπτάμενων ναρκών που ενεργητικά θα ψάχνουν να καταστρέψουν οποιοδήποτε UCAV ή drone προσπαθήσει να εισβάλλει στην περιοχή ευθύνης του. Αδιαμφισβήτητα η απόκτηση τέτοιων συστημάτων από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα πρέπει να μελετηθεί μέσα στα πλαίσια ενός νέου Επιχειρησιακού Δόγματος [6][7].
ΠΗΓΕΣ
- Joint Operational Access Concept (JOAC), 2012 , https://archive.defense.gov/pubs/pdfs/JOAC_Jan%202012_Signed.pdf
- Θεόδωρος Κωστής, 2021, Ραντάρ και Ηλεκτρονικός Πόλεμος, Τύπος Μέσου: έντυπο / ΒΙΒΛΙΟ, Έκδοση: 1η, Εκδοτικός Όμιλος Ίων, 683 σελ., ISBN: 978-960-508-323-6 Γλώσσες : Ελληνική (gre) Ημ/νία Παραχώρησης : 05/02/2021
- https://baykardefence.com/uav-15.html
- S. Wong , R. Jassemi-Zargani , B. Kim , 2016, Counter-measures against drone surveillance
DRDC – Ottawa Research Centre
https://cradpdf.drdc-rddc.gc.ca/PDFS/unc228/p803837_A1b.pdf - https://zala-aero.com/en/production/bvs/zala-lancet-1/
- Θεόδωρος Κωστής, 2021, Από τις επανδρωμένες τορπίλες του 1941 στα μη-επανδρωμένα υποθαλάσσια οχήματα του 2021: Στρατηγικές και τακτικές που ανακύπτουν από τις νέες τεχνολογίες την τεχνητή νοημοσύνη, https://defencereview.gr/apo-tis-epandromenes-torpiles-toy-1941st/
- Θεόδωρος Κωστής, 2021, Άμεση ανάγκη για αλλαγές στο Δόγμα Επιχειρήσεων των Ενόπλων Δυνάμεων φέρνουν τα μη-επανδρωμένα οχήματα, https://www.proelasi.com/amesi-ananki-gia-allages-sto-dogma-epicheiriseon-ton-enoplon-dynameon-fernoun-ta-mi-epandromena-ochimata/
Ο Δρ Θεόδωρος Γ. Κωστής έχει πολυετή εκπαιδευτική εμπειρία στην ανώτερη τριτοβάθμια εκπαίδευση (Λέκτορας ΠΔ407/80) στα Στρατιωτικά Ηλεκτρονικά & Τηλεπικοινωνίες στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, Ηλεκτροπτικά & Συστήματα Ραντάρ στην Στρατιωτική Σχολή Διαβιβάσεων, Ηλεκτρονικά, Ψηφιακά και Ηλεκτρικά Συστήματα στην Σχολή Τεχνικών Υπαξιωματικών Αεροπορίας. Σήμερα είναι Ειδικός Επιστήμονας για το μάθημα «Συστήματα Ραντάρ» στην Σχολή Ικάρων.
