Θεωρητικά και μόνον φαίνεται πως είναι πλέον τα σύνορα των ελληνικών χωρικών υδάτων σε πολλά σημεία του Ανατολικού Αιγαίου, καθώς μια ολόκληρη αρμάδα μεγάλων τουρκικών αλιευτικών σκαφών ψαρεύει συστηματικά εντός αυτών.
Γράφει ο ΗΛΙΑΣ ΜΠΕΛΛΟΣ για την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Συχνά δε, ακόμα και σε απόσταση μόλις ενός μιλίου από τις ελληνικές ακτές, απόσταση στην οποία απαγορεύεται να ψαρεύουν ακόμα και οι ελληνικές μηχανότρατες.
Μάλιστα, στα ολοένα και περισσότερα περιστατικά που καταγγέλλουν Έλληνες αλιείς αλλά και παραθεριστές στην «Κ», μοιάζει να υπάρχει και μια de facto σιωπηρή ανοχή των ελληνικών αρχών, καθώς η έλλειψη μέσων και προσωπικού σε συνδυασμό με τον φόβο κλιμάκωσης της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αποτρέπουν τους συστηματικούς ελέγχους και, ακόμα περισσότερο, τις συλλήψεις.
Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο, φέτος όμως έχει ξεφύγει από κάθε προηγούμενο, αναφέρουν στην «Κ» μάρτυρες των γεγονότων αυτών στη θαλάσσια περιοχή που οριοθετείται βορείως από τη Σάμο και την Ικαρία και νοτίως από την Κω, ενώ δυτικά από την Πάτμο.
Σε όλο αυτόν τον θαλάσσιο χώρο μπαίνουν καθημερινά εντός ελληνικών χωρικών υδάτων περί τις 15 με 20 τουρκικές μηχανότρατες, αναφέρουν ντόπιοι ψαράδες.
«Βάσει σχεδίου»
Άλλες τόσες μπαίνουν από την Κω μέχρι τη Σύμη και περισσότερες βορειότερα, στην Αλεξανδρούπολη και τη Σαμοθράκη.
Όμως δεν κινούνται μόνον στην παραμεθόριο αλλά και στο δυτικό Αιγαίο σε περιοχές που υπάρχουν διεθνή ύδατα (που απέχουν δηλαδή περισσότερο από 6 ναυτικά μίλια από τη φυσική ακτογραμμή, δηλαδή από την παραλία), χωρίς όμως να περιορίζονται σε αυτά αλλά πλησιάζοντας ελληνικά νησιά και βραχονησίδες σε αποστάσεις ακόμα και μικρότερες του ενός μιλίου, αμφισβητώντας εμπράκτως την εθνική κυριαρχία.
Οι μαρτυρίες είναι πολλές και δεν περιορίζονται σε καταγγελίες ψαράδων αλλά περιλαμβάνουν και ιδιώτες με σκάφη που συχνά συναντούν τέτοια αλιευτικά.
«Οι Τούρκοι έχουν καταστρώσει ένα σχέδιο και το υλοποιούν συστηματικά», εκτιμά ο πρόεδρος της Ένωσης Μέσης και Παράκτιας Αλιείας Καλύμνου «Ποσειδών», Κώστας Σαρούκος. «Έτσι έκαναν και στα Ίμια και γκρίζαραν την περιοχή», συμπληρώνει μιλώντας στην «Κ».
«Εμείς τι κάνουμε σαν κράτος; Μπορούν οι Αρχές να μας βοηθήσουν ή όχι», υπογραμμίζει. Το ζήτημα έχει σοβαρές οικονομικές διαστάσεις για τους Έλληνες αλιείς, καθώς το ελληνικό και ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο αλιείας απαγορεύει την αλιεία με μέσα όπως αυτά που έχουν οι μηχανότρατες από 23 Μαΐου έως 1η Οκτωβρίου, με σκοπό την προστασία των αλιευτικών αποθεμάτων και του ευρύτερου οικοσυστήματος.
«Αλλά οι Τούρκοι ψαράδες καταστρατηγούν κάθε τέτοια διάταξη με αποτέλεσμα όταν θα βγουν τον Οκτώβριο τα δικά μας αλιευτικά, να κινδυνεύουν να μη βρουν ούτε λέπι», αναφέρει χαρακτηριστικά ψαράς από την Πάτμο, ιδιοκτήτης ελληνικής μηχανότρατας με τον οποίο συνομίλησε η «Κ».
Τι κάνουν λοιπόν για όλα αυτά οι ελληνικές αρχές;
«Το Λιμενικό Σώμα και η Ελληνική Ακτοφυλακή δεν αφήνουν κανέναν απροστάτευτο», δηλώνει στην «Κ» μέσω συνεργάτη του ο υπουργός Ναυτιλίας Παναγιώτης Κουρουμπλής, στον οποίον ετέθη το ζήτημα το οποίο φαίνεται πως δεν έχει διαφύγει την προσοχή του υπουργείου.
Όμως, το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό για τους Έλληνες αλιείς, οι οποίοι παρακολουθούν τους Τούρκους να αλωνίζουν ανενόχλητοι όταν στους ίδιους επιβάλλονται αυστηρά πρόστιμα και κυρώσεις όποτε βρεθούν σε παραβατική συμπεριφορά όπως ψάρεμα σε απόσταση μικρότερη του ενάμισι μιλίου από τις ακτές.
Δύο μέτρα και δύο σταθμά
«Έχασα την άδειά μου για είκοσι μέρες και πλήρωσα μεγάλο πρόστιμο επειδή βρέθηκα μερικές δεκάδες μέτρα μέσα από το ενάμισι μίλι τον χειμώνα, την ώρα που Τούρκος ψάρευε από την άλλη μεριά των Λειψών στα 500 μέτρα», λέει στην «Κ» άλλος Έλληνας ψαράς από τα βόρεια Δωδεκάνησα.
Το ίδιο συνέβη και σε ελληνική μηχανότρατα που βρέθηκε με μικρό φορτίο κουτσομούρας οριακά μικρότερου μήκους του επιτρεπόμενου.
«Δεν έπαθαν τίποτα όμως οι Τούρκοι που μέσα σε ελληνικά νερά θέριζαν ότι έβρισκαν», προσθέτει ο ιδιοκτήτης του προαναφερθέντος αλιευτικού.
Η αλήθεια για το πώς αντιμετωπίζουν το ελληνικό Λιμενικό Σώμα και η ακτοφυλακή τα περιστατικά αυτά είναι περίπλοκη. Σε ορισμένες περιοχές το λιμενικό-που είναι επιφορτισμένο και με τον έλεγχο της λαθρομετανάστευσης-απαντά στις κλήσεις των Ελλήνων που καταγγέλλουν παραβιάσεις των Τούρκων και στέλνει πλωτά μέσα του στα σημεία.
Βέβαια, αυτά δεν προχωρούν ούτε σε επιβίβαση και έλεγχο ούτε σε συλλήψεις, όπως ασφαλώς έχουν το δικαίωμα όταν παραβιάζονται τα ελληνικά χωρικά ύδατα.
Άλλες φορές, τις περισσότερες κατά ορισμένες εκτιμήσεις, δεν διαθέτει ή εμφανίζεται να μη διαθέτει πλωτά μέσα ή επαρκές προσωπικό ή καύσιμα εκείνη τη στιγμή για να προλάβει το περιστατικό.
Πηγές μεταξύ λιμενικών του Ανατολικού Αιγαίου όμως, με τις οποίες συνομίλησε υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας για ευνόητους λόγους η «Κ», αναφέρουν ότι επικρατεί η αντίληψη «να αποφεύγεται κάθε ενέργεια που μπορεί να κλιμακώσει την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις». Δηλώνουν άγνοια, πάντως, για το κατά πόσον αυτό αποτελεί διαταγή άνωθεν και πολιτική απόφαση ή απλή εμπειρική πρακτική.
Γραμμή μη εμπλοκής
Διπλωματικοί παρατηρητές στους οποίους απευθύνθηκε η «Κ» θεωρούν σίγουρο πως υπάρχει γραμμή μη εμπλοκής και μη σύλληψης Τούρκων παραβατών ακριβώς λόγω της τουρκικής προκλητικότητας και του φόβου ενός στημένου επεισοδίου.
Εξάλλου, συχνά τα τουρκικά αλιευτικά συνοδεύονται και από τουρκικές ακταιωρούς σε μια σαφή ένδειξη πως η γειτονική χώρα θεωρεί δικαίωμά της να ψαρεύουν οι αλιείς της όπου θέλουν.
Σε κάθε περίπτωση όμως το τίμημα το πληρώνουν αφενός οι Έλληνες ψαράδες και το περιβάλλον και αφετέρου η εθνική κυριαρχία.
Οι διεθνείς συνθήκες
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 η Τουρκία εγκαινίασε μια συστηματική πολιτική αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων εις βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Όπως αναφέρεται στις ιστοσελίδες του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών «σκοπός αυτής της τουρκικής πολιτικής έναντι της Ελλάδας ήταν και είναι η μεταβολή του εδαφικού status quo, που προβλέπεται σε διεθνείς συνθήκες καθώς και του νομικού καθεστώτος στον θαλάσσιο και εναέριο χώρο που πηγάζει από το διεθνές δίκαιο και δη το δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS)». Η πολιτική των αυξανόμενων αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων της Τουρκίας μεταξύ άλλων σταδιακά περιέλαβε, σύμφωνα με το ΥΠΕΞ, την αμφισβήτηση των θαλάσσιων συνόρων, την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας σε νησιά και παραβίασή της ακόμα και στην περίπτωση κατοικημένων περιοχών. Όμως τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας είναι σαφώς οριοθετημένα. Ειδικότερα:
-Νοτίως της Σάμου, μεταξύ της Δωδεκανήσου και των τουρκικών ακτών, τα θαλάσσια σύνορα είναι οριοθετημένα βάσει της Συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932 και του Πρωτοκόλλου της 28ης Δεκεμβρίου 1932 μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας. Η Ελλάδα υπεισήλθε ως διάδοχο κράτος στις σχετικές ρυθμίσεις των συμφωνιών αυτών, βάσει του άρθρου 14 (1) της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων της 10ης Φεβρουαρίου 1947 που εκχωρεί την κυριαρχία των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα.
-Στη θαλάσσια περιοχή που εκτείνεται νοτίως του Έβρου μέχρι τη Σάμο και την Ικαρία, ελλείψει σχετικών συμβατικών ρυθμίσεων με την Τουρκία εφαρμόζεται η αρχή της ίσης απόστασης/μέσης γραμμής, σύμφωνα με το εθιμικό δίκαιο. Όπως αναφέρεται και στο άρθρο 15 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας σε περίπτωση που δεν υπάρχει συμφωνία οριοθέτησης, κανένα κράτος δεν δικαιούται να επεκτείνει την αιγιαλίτιδά του ζώνη πέραν της μέσης γραμμής.
Στη θαλάσσια περιοχή στις εκβολές του Έβρου αυτά είναι οριοθετημένα βάσει του Πρωτοκόλλου των Αθηνών της 26ης Νοεμβρίου 1926.
Ο 25ος μεσημβρινός και οι νόμοι «μόνο για Έλληνες»
Φανταστείτε έναν νοητό κάθετο άξονα από την Καβάλα μέχρι το Ρέθυμνο. Αυτή είναι η θέση του 25ου μεσημβρινού που χωρίζει το Αιγαίο σε δυτικό και ανατολικό. Για τους Έλληνες, η αλιεία μέσης και ανοιχτής θαλάσσης στο Δυτικό Αιγαίο από τα μέσα Ιουλίου μέχρι τον Οκτώβριο απαγορεύεται. Όχι όμως για τους Τούρκους… Όπως εξηγεί νομικός σύμβουλος ελληνικών ενώσεων αλιέων, «τα τουρκικά αλιευτικά σκάφη κερδίζουν αλιευτικά πεδία όλο και δυτικότερα και αιτία για αυτό είναι μεταξύ άλλων και η υπουργική απόφαση 4023/64557 (1307Β/2014) σύμφωνα με την οποία εκτός των άλλων απαγορεύσεων για την προστασία των ιχθυαποθεμάτων, μόνο από τα ελληνικά σκάφη, συντρέχει και η περίπτωση του άρθρου 3 παρ. 3β σύμφωνα με το οποίο από 16 Ιουλίου μέχρι 1η Οκτωβρίου και δυτικά του 25ου μεσημβρινού της υποπεριοχής 22 δεν επιτρέπεται το βιομηχανικής έκτασης ψάρεμα».
Έτσι, ενώ το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα τα ελληνικά αλιευτικά περιορίζονται να αλιεύουν σε περιοχές ανατολικότερες του 25ου μεσημβρινού, τα τουρκικά αλιευτικά μη έχοντας την υποχρέωση εφαρμογής της συγκεκριμένης εθνικής διάταξης αλλά και άλλων διατάξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εισέρχονται δυτικότερα του 25ου μεσημβρινού και είναι σε θέση να αλιεύουν στα διεθνή ύδατα (μέχρι και 6 ναυτικά μίλια από όλες τις ηπειρωτικές και νησιωτικές ακτές της Ελλάδας). Αποτέλεσμα είναι ασφαλώς η υπεραλίευση από τα τουρκικά αλιευτικά και η ακύρωση της προστασίας του ιχθυαποθέματος που επιδιώκει η κοινοτική και εθνική νομοθεσία. «Έτσι περιέρχεται σε μειονεκτική θέση η ελληνική αλιεία, ενώ αντίθετα οι Τούρκοι με τα υπερσύγχρονα σκάφη τους αφανίζουν στην κυριολεξία τα αλιεύματα που εμείς προστατεύουμε», υπογραμμίζουν νομικοί κύκλοι.
Όμως, όπως καταγγέλλουν οι Έλληνες ψαράδες, «ουδέποτε ετέθη θέμα σύλληψής τους ακόμη κι όταν από τα πλωτά περιπολικά του Λιμενικού Σώματος καταλήφθηκαν “εν τω πράττεσθαι” να αλιεύουν εντός των χωρικών μας υδάτων, κατά παράβαση του άρθρου 401 του Ποινικού Κώδικα». Σύμφωνα με το περί «Αλιείας σε χωρικά ύδατα» άρθρο «αλλοδαπός που ψαρεύει χωρίς δικαίωμα στην αιγιαλίτιδα ζώνη του ελληνικού κράτους τιμωρείται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών». Αυτό που καταγγέλλουν τώρα οι ενώσεις της ελληνικής αλιευτικής βιομηχανίας-για την ώρα ανωνύμως φοβούμενοι σκλήρυνση της στάσης του λιμενικού εναντίον τους-είναι πως «οι Τούρκοι λαθραλιείς κατανοώντας πλέον τα κενά ελέγχων κι απλά τον ρόλο επιτηρητή των ελληνικών αρχών, σε καθημερινή βάση εισέρχονται εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων ιδιαίτερα σε νησιά τα οποία είτε είναι ακατοίκητα είτε με λιγοστούς κατοίκους, όπως το Αγαθονήσι, τους Αρκιούς, τους Λειψούς και άλλα».
«Οι ακρίτες νησιώτες αλλά και οι Έλληνες παράκτιοι αλιείς, μη μπορώντας να εμποδίσουν τα όσα συμβαίνουν, απλά παρακολουθούν την πολύωρη παραμονή των Τούρκων αλλά και την αλιευτική τους δραστηριότητα στην αιγιαλίτιδα ζώνη μας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την υφαρπαγή των ιχθυαποθεμάτων καθώς σύρουν στον βυθό βαριά αλιευτικά εργαλεία καταστρέφοντας στο πέρασμά τους ρηχές θαλάσσιες ζώνες», σημειώνουν στην «Κ» οι ίδιες πηγές. Γίνεται σαφές δε, πως οι Τούρκοι με τη συμπεριφορά τους αυτή προκαλούν ανεπανόρθωτες και δραματικές καταστροφές στα παραγωγικά προστατευόμενα οικοσυστήματα, όπως τα θαλάσσια λιβάδια ποσειδωνίας, τα οποία μετατρέπουν σε άγονες ερήμους, εξηγούν ιχθυολόγοι.
