Ο διακαής πόθος του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) των τελευταίων είκοσι ετών υπήρξε η ανάγκη σύγχρονα «ξύλινα τείχη». Ο περσινός Σεπτέμβριος έχει μείνει αξέχαστος στα πληρώματα του ΠΝ που ενώ έπλεαν και ασκούνταν στα πλαίσια της εθνικής άσκησης «ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ» άκουσαν τα χαρμόσυνα νέα για την απόκτηση των γαλλικών φρεγατών.
Η υπογραφή της σύμβασης για τη ναυπήγηση των τριών υπερσύγχρονων γαλλικών φρεγατών FDI ελληνικής διαμόρφωσης έχει προσδώσει μια νέα δυναμική στο ΠΝ. Το ΠΝ απέφυγε τελευταία στιγμή τον ύφαλο των αμερικανικών MMSC που θα υπονόμευαν ευθέως το μέλλον της εθνικής ναυτικής ισχύος. H ηγεσία του ΠΝ στάθηκε αντάξια των περιστάσεων και της ιστορίας του ΠΝ παρά τις διαρκείς εξωγενείς πιέσεις που ασκήθηκαν από ανώτατους αξιωματικούς που ουδεμία σχέση με το ΠΝ έχουν (ορισμένοι θερμοί υποστηρικτές εντός του ΠΝ αποτελούν τη τραγική μειοψηφία).
Το ΠΝ με την επιλογή των FDI πρωτοπόρησε τεχνολογικώς για μια ακόμη φορά όπως έπραξε με τις γαλλικές πυραυλακάτους και τα υποβρύχια «209» τη δεκαετία του 1970, τις φρεγάτες ΜΕΚΟ και τις “S”, τα υποβρύχια «214». Σήμερα το πρόγραμμα των FDI εξελίσσεται ομαλά, εντός χρονοδιαγράμματος και απολύτως επιτυχημένα.
Επιχειρησιακές ανάγκες και οροφή μονάδων
Το ΠΝ έχει συγκεκριμένες και σαφείς επιχειρησιακές ανάγκες που απορρέουν από το προς εκτέλεση επιχειρησιακό έργο σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Στη κατεύθυνση αυτή για το ΠΝ προέχει τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα των νέων πλοίων. Κεντρικός άξονας είναι η σταδιακή αντικατάσταση σε βάθος δεκαετίας όλων των γερασμένων φρεγατών “S”. Για τη τελική επιθυμητή κατάσταση των μονάδων κρούσης της Διοίκησης Φρεγατών το ΠΝ έχει προκρίνει τη μίξη μεταξύ των φρεγατών FDI και των κορβετών καθώς και του εκσυγχρονισμού των ΜΕΚΟ.
Το ΠΝ θα πρέπει κατ’ ελάχιστο να διατηρεί 14 κύριες μονάδες με ιδανικό αριθμό τις 16. Δεν ήταν τυχαίο άλλωστε που μέχρι πριν μερικά έτη, η Διοίκηση Φρεγατών αριθμούσε 14 φρεγάτες.
Σε δεύτερο χρόνο το ΠΝ καλείται να λάβει αποφάσεις για την αντικατάσταση των παλαιών υποβρυχίων «209» και των πυραυλακάτων Combattante. Συνεπώς οι προτεραιότητες είναι σαφείς και εκφρασμένες με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο προς τη πολιτική ηγεσία. Το ΠΝ έχει συγκεκριμένη στόχευση και αυτή είναι η ανανέωση των μονάδων κρούσης του Αρχηγείου Στόλου. Οτιδήποτε άλλο παρεκκλίνει αυτής της ρότας δεν συνάδει με τις πραγματικές επιχειρησιακές ανάγκες του ΠΝ.
Ως εκ τούτων, το ΠΝ παραμένει προσηλωμένο στην ανανέωση αρχικά των φρεγατών. Για την εκπλήρωση αυτού του στόχου απαιτείται προγραμματισμός και ιεράρχηση αναγκών και προτεραιοτήτων δίχως εξωγενείς παρεμβάσεις ή σκοπιμότητες.
Ήδη τα προηγούμενα χρόνια έλαβαν χώρα απανωτές προμήθειες ελικοπτέρων MH-60R για το ΠΝ δεσμεύοντας κονδύλια από άλλα προγράμματα του Κλάδου όπως του εκσυγχρονισμού των φρεγατών ΜΕΚΟ που ήδη θα έπρεπε να βρίσκεται σε φάση υλοποίησης. Το ΠΝ θα δαπανήσει για τα 10 ελικόπτερα MH-60R περί τα 800 εκατομμύρια ευρώ, κονδύλι που δεν ήταν απαραίτητο συγκριτικώς με την ανάγκη μέριμνας για τις κύριες μονάδες κρούσης είτε αυτές αφορούν προγράμματα εκσυγχρονισμού είτε προγράμματα πρόσκτησης νέων μονάδων.
Επίσης, η αμφιλεγόμενου χαρακτήρα προμήθεια των MQ-9B SeaGuardian αποτελεί εάν υλοποιηθεί άλλη μια εξοπλιστική ενέργεια η οποία ιεραρχικώς δεν αποτελεί πιεστικότερή ανάγκη από τα νέα πλοία ή τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών ΜΕΚΟ.
Μην λησμονούμε άλλωστε πως υπό κανονικές συνθήκες σε μια χώρα όπου τηρούνταν αυστηρός προγραμματισμός το ΠΝ ήδη θα έπρεπε να εκκινούσε εκσυγχρονισμό μέσης ζωής των υποβρυχίων «214» και των πυραυλακάτων Super Vita.
Εκσυγχρονισμός Μέσης Ζωής Φρεγατών ΜΕΚΟ
Ο εκσυγχρονισμός των τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ προϋπολογισμού 500 εκατομμυρίων ευρώ αποτελεί τη πλέον κατεπείγουσα ανάγκη κατά τον παρόντα χρόνο. Ο Στόλος δεν έχει περιθώριο να απαξιώσει τις φρεγάτες ΜΕΚΟ δίχως ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού. Από την άλλη μεριά όμως ο όποιος εκσυγχρονισμός δεν μπορεί να μην είναι ανάλογος της ηλικίας των πλοίων και του επιχειρησιακού ορίζοντα ζωής. Συνεπώς το όριο των 500 εκατομμυρίων ευρώ αποτελεί ήδη μια υψηλή δαπάνη. Ήδη η φρεγάτα «ΥΔΡΑ» καθελκύσθηκε στο Αμβούργο της Γερμανίας τον Ιούνιο του 1991 και παραδόθηκε στο ΠΝ τον Οκτώβριο του 1992. Μετρά 30 χρόνια ζωής.
Το ΠΝ κατά τα προηγούμενα έτη αύξησε δυο φορές το κονδύλι του εκσυγχρονισμού από τα 120 εκατομμύρια ευρώ εν μέσω μνημονιακών χρόνων στα 300 εκατομμύρια ευρώ και πλέον στα 500 εκατομμύρια ευρώ για το σύνολο των πλοίων. Η επιλογή από πλευράς ΠΝ που προκρίνεται είναι η συνεργασία των εταιρειών TKMS (εταιρείας που ναυπήγησε τα πλοία) καθώς και της Thales Netherlands εταιρείας που ήδη έχει εκσυγχρονίσει τις φρεγάτες “S” ως προς το τακτικό σύστημα του Κέντρου Πληροφοριών Μάχης.
Η μεγάλη όμως ηλικία των φρεγατών ΜΕΚΟ εγκυμονεί κινδύνους και τεχνικό ρίσκο αφού τα πλοία δεν βρίσκονται στο μέσο της ζωής τους αλλά οδεύουν προς τη Δύση. Ήδη οι παρεμβάσεις που έχουν προκριθεί αφορούν τη γενική επισκευή – επιθεώρηση του μηχανολογικού εξοπλισμού (προωστήριο σκεύος) καθώς και των ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων των πλοίων, ακολούθως την εγκατάσταση ενός σύγχρονου τακτικού συστήματος (ως φαβορί προβάλει το TACTICOS) σε συνδυασμό με νέους αισθητήρες και ηλεκτρονικά (ραντάρ έρευνας αέρος, υπέρυθρο σύστημα, σουίτα ESM/ ECM, κτλ) και τέλος βελτιώσεις στον υπάρχον οπλισμό (κατά προτεραιότητα αναβάθμιση CIWS, πυροβόλου, νέοι τηλεχειριζόμενοι σταθμοί οπλισμού).
Σε κάθε περίπτωση τα πλοία ούτε πρέπει να απαξιωθούν ούτε όμως και να δεσμεύουν χρήματα δυσανάλογα του επιχειρησιακού τους βίου.
Νέες κορβέτες: Η πρόκληση παραμένει
Οι εξελίξεις για το ΠΝ στο πρόγραμμα κορβετών παραμένουν δυσοίωνες. Η χώρα οδηγείται σε εκλογές ενώ το ενεργειακό όπως φαίνεται θα δεσμεύσει περαιτέρω έκτακτα κονδύλια από τον κυβερνητικό προϋπολογισμό. Το ΠΝ έχει ήδη εισηγηθεί από τα τέλη της Άνοιξης στη πολιτική ηγεσία τις τρεις κυρίαρχες επιλογές: Γαλλικές Gowind, Ολλανδικές Sigma και Ιταλικές Doha.
Οι πρώτες αποτελούν τις πλέον ρεαλιστικές επιλογές χαμηλού οικονομικού τιμήματος εντός προϋπολογισμού. Οι ιταλικές Doha (προτείνεται ως FcX30 για το ΠΝ) παραμένει αδιαμφισβήτητα μια αξιόλογη σχεδίαση πλην όμως συγκεντρώνουν και κάποια μειονεκτήματα όπως το υψηλό κόστος πρόσκτησης, η μη υιοθέτηση ομοιοτυπίας συστημάτων για το ΠΝ (τακτικό σύστημα και ραντάρ) και τέλος το ρίσκο που υφίστανται με τη διαμόρφωση του ανθυποβρυχιακού εξοπλισμού των πλοίων. Υπενθυμίζεται πως οι ιταλικές Doha για το Ναυτικό του Κατάρ διατηρούν μειωμένες ανθυποβρυχιακές ικανότητες. Από πλευράς ΠΝ τονίζεται στον γράφοντα πως θα εξοπλιστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ικανοποιώντας όλο το φάσμα των σύγχρονων ναυτικών επιχειρήσεων ως ένα πλοίο πολλαπλών αποστολών.
Το κυρίαρχο αγκάθι παραμένει το κόστος αφού στον προϋπολογισμό των δυο δισεκατομμυρίων ευρώ είναι δύσκολο να υπάρξουν τέσσερις Doha με πλήρη οπλισμό και τεχνική υποστήριξη. Συνεπώς τα σενάρια παραμένουν δύο: είτε το ΠΝ να οδηγηθεί σε τρία πλοία είτε να αυξηθεί ο προϋπολογισμός. Λόγω όμως των επερχόμενων εθνικών εκλογών και των ενεργειακών προκλήσεων η κατάσταση παραμένει ρευστή και διαρκώς μεταβαλλόμενη.
Φρεγάτες: 4η FDI και νέες ναυπηγήσεις
Το ΠΝ παραμένει προσηλωμένο σε νέες ναυπηγήσεις πλοίων και συγκεκριμένα φρεγατών. Στη κατεύθυνση αυτή το ΠΝ έχει ταχθεί ευθέως υπέρ της 4ης φρεγάτας FDI ενώ οι γενικότερες επιχειρησιακές ανάγκες απαιτούν άλλα 4 νέα πλοία σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα που σε συνδυασμό με τις νέες κορβέτες, τις FDI και τις εκσυγχρονισμένες MEKO θα ανανεώσουν ολικά τον στόλο της Διοίκησης Φρεγατών.
Για την επίτευξη του πρωταρχικού βασικού στόχου των 14 ή ιδανικά των 16 κύριων μονάδων εξετάζεται κάθε πρόσφορη λύση. Ειδικότερα τέτοιες δυνητικές επιλογές θα αποτελούσαν: η συνέχιση των ναυπηγήσεων των FDI με περαιτέρω βελτιώσεις και ναυπήγηση στην Ελλάδα, η συμμετοχή στο αμερικανικό πρόγραμμα FFG (X) των φρεγατών Constellation όταν ολοκληρωθεί η λεπτομερής σχεδίασης και μειωθεί το κόστος (ήδη ανέρχεται στο 1.1 δισεκατομμύρια δολάρια άνευ όπλων και υποστήριξης) ή ιδανικά η ναυπήγηση ενός εθνικού πλοίου.
Μεταχειρισμένα πλοία
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω το ΠΝ έχει ζητήσει νέα πλοία που ικανοποιούν τις επιχειρησιακές του ανάγκες. Οτιδήποτε άλλο όπως μεταχειρισμένα LCS ή καταδρομικά TICONDEROGA ή πλοία αμφιβίων επιχειρήσεων είναι εκτός πραγματικότητας και ρεαλιστικών στόχων. Όπως τονίστηκε παραπάνω το ΠΝ έχει συγκεκριμένη προοπτική: νέα πλοία με μακρύ ορίζοντα ζωής και νέες τεχνολογικές δυνατότητες ανάλογες και αντίστοιχες της ελληνικής πραγματικότητας είτε αυτή είναι οικονομική είτε επιχειρησιακή.
Τα μοναδικά μεταχειρισμένα πλοία που ενδιαφέρουν το ΠΝ είναι τα περιπολικά κλάσης Island.
Υποβρύχια και ΤΠΚ
Για το ΠΝ και την ηγεσία του οι προτεραιότητες τηρουμένων των οικονομικών αναλογιών είναι σαφείς: Φρεγάτες, Υποβρύχια, Πυραυλάκατοι, Πλοία Γενικής Υποστήριξης. Οι ηλικίες των υποβρυχίων και των πυραυλακάτων αποτελούν το πλέον ισχυρό επιχείρημα υπέρ της αντικατάστασης αυτών. Επίσης ανάλογη μέριμνα οφείλει να ληφθεί και για την υλοποίηση προγράμματος εκσυγχρονισμού μέσης ζωής των υποβρυχίων «214» και των πυραυλακάτων Super Vita ώστε να μην καταντήσουν σαν τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών ΜΕΚΟ.
Στην επομένη φάση το ΠΝ σχεδιάζει τρία κομβικά προγράμματα που περιλαμβάνουν την αντικατάσταση των υποβρυχίων «209», των πυραυλακάτων Combattante και των Πλοίων Γενικής Υποστήριξης «ΑΞΙΟΣ» και «ΑΛΙΑΚΜΟΝΑΣ».
Ανακεφαλαιώνοντας οφείλουμε να επισημάνουμε πως τα εξοπλιστικά οφείλουν να αποτελούν αποτέλεσμα σχεδιασμού που λαμβάνει υπόψη τα οικονομικά και επιχειρησιακά δεδομένα και την συνολική ιεράρχηση αναγκών και προτεραιοτήτων τόσο του εκάστοτε Κλάδου των Ενόπλων Δυνάμεων όσο και συνολικά των αναγκών και προτεραιοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων. Δυστυχώς τούτη η παθογένεια παραμένει στο οικοδόμημα των Ενόπλων Δυνάμεων και ενίοτε λαμβάνει και άκρως ανησυχητικές διαστάσεις.
