Όταν τον Μάρτιο του 2003 η Ελλάδα υπέγραφε τη σύμβαση για την προμήθεια των υπερσύγχρονων αρμάτων μάχης 170 Leopard-2HEL (Leopard-2A6) αγόραζε ένα (1) από τα πλέον σύγχρονα άρματα μάχης στον κόσμο και το κορυφαίο μέλος της οικογένειας Leopard-2. Σήμερα, 21 χρόνια μετά, η κατασκευάστρια εταιρία KMW έχει αναπτύξει νέες εκδόσεις (Leopard-2A7, Leopard-2A7+ και Leopard-2A8), οι οποίες θεωρούνται τα κορυφαία άρματα μάχης στον κόσμο. Είναι προφανές ότι από το 2025 και μετά η χώρα μας χρειάζεται όχι μόνο να εκσυγχρονίσει το σύνολο των Leopard-2 που διαθέτει, ώστε να παραμείνουν ικανά και αξιόμαχα, αλλά να προχωρήσει και σε πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των αρμάτων Leopard-1A5 καθώς μετρούν 501 μονάδες που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να απαξιωθούν.
Γνωρίζοντας το πρόβλημα της παλαιότητας των M-48A5 MOLF, M-60A3 TTS και Leopard-1A5, το 2014 η ΔΙΤ (Διεύθυνση Ιππικού-Τεθωρακισμένων) αναζήτησε λύση σε μεταχειρισμένα άρματα μάχης M-1A1 Abrams από τις ΗΠΑ, δεδομένου ότι η μεγάλη ευρωπαϊκή «δεξαμενή» έχει στερέψει με τις χώρες τις Ανατολικής Ευρώπης να «καθαρίζουν» τα τελευταία αποθέματα Leopard-2A4 της Γερμανίας. Πολλές ευκαιρίες δόθηκαν στη χώρα μας για την απόκτηση μεταχειρισμένων Leopard-2 που δυστυχώς λόγω της ελληνικής αδράνειας χάθηκαν. Στις αρχές του 2014 έπεσε στο τραπέζι η πρόταση αγοράς 400 μεταχειρισμένων M1A1 Abrams από τα αμερικανικά αποθέματα. Ωστόσο, η αρχική ικανοποίηση έγινε προβληματισμός, καθώς μετά από επιτόπιο έλεγχο Ελλήνων τεχνικών διαπιστώθηκε ότι τα προμήθεια άρματα έπρεπε να υποστούν γενικευμένο και δαπανηρό πρόγραμμα επιχειρησιακής αποκατάστασης πριν ενταχθούν σε υπηρεσία. Έτσι, η τελική εισήγηση του ελληνικού κλιμακίου ήταν δυσμενής δεδομένων και των δημοσιονομικών περιορισμένων της οικονομική κρίσης.
Το αντεπιχείρημα, στο συμπέρασμα της εισήγησης, ήταν ότι ναι μεν τα άρματα θα πρέπει να υποστούν πρόγραμμα επιχειρησιακής αποκατάστασης, αλλά μιλάμε για ένα (1) άρμα μάχης 2ης γενιάς με πυροβόλο 120 χιλιοστών, σαφώς ανώτερο των M-48A5 MOLF, M-60A3 TTS και Leopard-1A5, που θα ενίσχυε σε μεγάλο βαθμό τη μαχητική ισχύ του ΕΣ και την άμυνα της Θράκης. Μετά όμως ήρθε ο λογαριασμός: € 1,5 δισεκατομμύρια για 400 M-1A1 Abrams της έκδοσης TIGER (Total Integrated Engine Revitalization), την κάλυψη της τεχνικής υποστήριξης τους για 25 χρόνια, αρχικό απόθεμα 16.800 πυρομαχικών (ένας φόρτος ανά άρμα), αριθμό συστημάτων εξομοίωσης και εκπαίδευσης, εργαλεία και συλλογές συντήρησης, βιβλιογραφία και άλλα αναγκαία υλικά και υπηρεσίες. Όπως ήταν φυσικό το συνολικό κόστος του προγράμματος προκάλεσε ίλιγγο στους Έλληνες επιτελείς, οι οποίοι ζήτησαν νέο τιμολόγιο, αυτή τη φορά για 90 M-1A1 Abrams TIGER. Αλλά και πάλι το κόστος των € 417 εκατομμυρίων που ζήτησαν οι Αμερικανοί κρίθηκε απαγορευτικό. Έτσι, αποφασίστηκε τελικά να μην υλοποιηθεί καμία από τις δύο (2) προτάσεις.
Μονόδρομος ο εκσυγχρονισμός των Leopard-1A5 του Ελληνικού Στρατού
Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να εξεταστεί η αναβάθμιση των 501 Leopard-1A5. Όχι ότι ένα (1) άρμα 1ης γενιάς, όπως είναι το Leopard-1A5, μπορεί να συγκριθεί με ένα (1) άρμα 2ης γενιάς, όπως είναι το Leopard-2 ή το M-1 Abrams, αλλά η αναβάθμιση των Leopard-1A5 θα μπορούσε να αποδειχθεί μια πολύ καλή ενδιάμεση λύση. Οι Έλληνες επιτελείς γνωρίζουν πολύ καλά, ήδη από το 1999, το μεγάλο τεχνολογικό και επιχειρησιακό χάσμα που χωρίζει τα άρματα 1ης γενιάς με αυτά της 2ης γενιάς. Το 1999, στο πλαίσιο του προγράμματος «Νέο Άρμα Μάχης», πραγματοποιηθήκαν δοκιμές όλων των υποψήφιων αρμάτων σε πραγματικές συνθήκες και σε απαιτητικές διαδικασίες. Εκεί διαπιστώθηκε η αδυναμία των αρμάτων 1ης γενιάς σε όλους τους τομείς: Στην ισχύ πυρός, τη θωράκιση, την ευελιξία και την ευκινησία, την ακρίβεια βολής, σε στάση ή σε κίνηση, και στον βαθμό επίγνωσης της τακτικής κατάστασης.
Συνεπώς, ένα πιθανό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των Leopard-1A5 θα πρέπει να κινηθεί στους παραπάνω άξονες, εάν βέβαια θέλουμε να τα καταστήσουμε αξιόμαχα και ικανά. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έκδοση Leopard-1A5 τέθηκε πρώτη φορά σε παραγωγή το 1987 και, σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις, ενσωματώνει τροποποιημένο πύργο μάχης με βελτιωμένη εσωτερική εργονομία έτσι ώστε ο πυροβολητής να έχει κοντά του περισσότερα πυρομαχικά, άρα να μειωθεί ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ δύο (2) βολών (αύξηση του ρυθμού βολής, μείωση του χρόνου αντίδρασης του άρματος). Αν και είναι εφοδιασμένος με πυροβόλο των 105 χιλιοστών ο νέος πύργος έχει σχεδιαστεί και ενσωματώνει υποδομή υποδοχής του πυροβόλου των Leopard-2A4 (L-44 των 120 χιλιοστών με κάνη μήκους 44 διαμετρήματος). Φυσικά στο Leopard-1A5 μπορεί να εγκατασταθεί νέο ΣΕΠ (Σύστημα Ελέγχου Πυρός), σπονδυλωτή θωράκιση AMAP (Advanced Modular Armor Protection), νέα θερμικά σκοπευτικά κ.ά. Αλλά και εδώ το πρόβλημα είναι το κόστος καθώς ένα τέτοιο πρόγραμμα θα προσέγγιζε το € 1 δις.
Για τα Leopard-2, οι επιλογές που υπάρχουν είναι εξίσου ακριβές (οι περισσότερες), αλλά υπάρχουν και κάποιες σχετικά φθηνές λύσεις. Μια επιλογή θα μπορούσε να ήταν η αναβάθμιση των 183 Leopard-2A4 στο επίπεδο Leopard-2A7 καθώς και των 170 Leopard-2HEL στο ίδιο επίπεδο, με συνολικό κόστος € 2-2,5 δισεκατομμύρια. Εναλλακτικά, τα Leopard-2HEL μπορούν να συνεχίσουν να υπηρετούν ως έχουν εφόσον λάβουν ένα (1) σχετικά περιορισμένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού που να υποκαθιστά τα μηχανικά, ηλεκτρονικά και ηλεκτρολογικά μέρη και τεχνικά απάρτια που οριακά υποστήριζονται πλέον λόγω παλαιότητας. παράλληλα με επιπλέον βελτιώσεις όπως τα σκοπευτικά, στο ΣΕΠ, στην επίγνωση της τακτικής κατάστασης και τις επικοινωνίες.
Η γερμανική πρόταση των εταιρειών KMW και Rheinmetall αφορούσε τον ολικό εκσυγχρονισμό των 183 αρμάτων μάχης Leopard-2A4 στο πλέον σύγχρονο επίπεδο Leopard-2A7 καθώς και 190 Leopard-1A5 με σύγχρονα σκοπευτικά καθώς και μια σειρά άλλων εργασιών. Σύμφωνα με πληροφορίες της ιστοσελίδας μας το τελικό κόστος, σύμφωνα με τα όσα αρχικά είχε ζητήσει το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ) από τη γερμανική πλευρά, ανέρχεται στα € 1,18 δισεκατομμύρια. Στο προαναφερθέν χρηματικό ποσό δεν περιλαμβάνεται η εγκατάσταση συστήματος αυτοπροστασίας όπως το Trophy. Σε περίπτωση που ο Στρατός προχωρήσει στην εγκατάσταση του Trophy το κονδύλι ανέρχεται στα € 1,8 δισεκατομμύρια για το σύνολο των αρμάτων μάχης Leopard-2A4. Συνεπώς, ένα (1) πρόγραμμα για τον εκσυγχρονισμό τόσο των Leopard-2HEL όσο και των Leopard-2A4 στο επίπεδο Leopard-2A7 θα ανέρχονταν στα € 2-2,5 δισεκατομμύρια (άγνωστο, αλλά μεγαλύτερο θα ήταν το κόστος αν επιλέγαμε την αναβάθμιση στην έκδοση Leopard-2A8, που παρουσιάστηκε πρόσφατα). Εάν επιλέγονταν η λύση της μη-προσθήκης συστήματος αυτοπροστασίας, όπως το Trophy, το κόστος θα ήταν περί τα € 2 δισεκατομμύρια, ίσως και λιγότερα.
Νεότερες, αποκλειστικές πληροφορίες της ιστοσελίδας μας, αναφέρονται πως από πλευράς ΓΕΣ/ΔΙΤ προωθείται περικοπή επιλογών εκσυγχρονισμού στα πλαίσια του προγράμματος εκσυγχρονισμού των Leopard-2A4. Ειδικότερα οι τελευταίες εξελίξεις είναι αξιοσημείωτες καθότι οι επιτελείς της Διεύθυνσης Ιππικού Τεθωρακισμένων (ΔΙΤ), για λόγους περικοπής κόστους, έχουν αφαιρέσει κρίσιμες παραμέτρους του εκσυγχρονισμού όπως η εγκατάσταση του νέου πυροβόλου L-55 των 120 χιλιοστών, καθώς και του πακέτου θωράκισης και πλέον επικεντρώνονται στα απολύτως απαραίτητα προκειμένου τα Leopard-2A4 να είναι πλήρως λειτουργικά και αξιόμαχα. Κατά τα λοιπά οι σταθερές επιλογές εκσυγχρονισμού περιλαμβάνουν βελτιωμένα σκοπευτικά ημέρας, νύχτας, σύγχρονα περισκόπια νυχτερινής οδήγησης, νέα ηλεκτρονικά, εγκατάσταση νέου συστήματος διοίκησης-ελέγχου, εκσυγχρονισμό του ΣΕΠ κ.ά. Η εμπειρία των Τούρκων στη Συρία και ιδιαίτερα η απώλεια των Leopard-2A4, αλλά και των M-60T, οδήγησε την Άγκυρα στην υιοθέτηση προγράμματος αναβάθμισης τους με κύριο μέλημα την εγκατάσταση του ενεργητικού συστήματος αυτοπροστασίας Pulat. Είχε προηγηθεί κρούση στη Γερμανία για την αναβάθμιση των τουρκικών Leopard-2A4 στο επίπεδο Leopard-2NG (αντίστοιχο του πακέτου αναβάθμισης Revolution της Rheinmetall), σε συνεργασία με την Aselsan.
Εκσυγχρονισμός Leopard-2A4: Οι επιλογές και τα τεχνικά δεδομένα
Η έκδοση Leopard-2A7V («Verbessert», δηλαδή «βελτιωμένο») ήταν η τελευταία και ικανότερη έκδοση της οικογένειας των γερμανικών αρμάτων μάχης Leopard-2 και αυτή που έχει προταθεί στην Ελλάδα (σήμερα έχει παρουσιαστεί και η ικανότερη έκδοση Leopard-2A8). Παράλληλα, αναπτύσσεται η νέα έκδοση Leopard-2Χ, ενώ, σε συνεργασία με τη Γαλλία, έχει δρομολογηθεί και η ανάπτυξη ενός νέου άρματος μάχης (πρόγραμμα MGCS), το οποίο αναμένεται να αντικαταστήσει, μετά το 2035, τόσο τα Leopard-2 όσο και τα Leclerc. Παρά την εξέλιξη του γαλλογερμανικού προγράμματος ανάπτυξης νέου άρματος μάχης MGCS (Main Ground Combat System) η Γερμανία θα συνεχίσει να επενδύει στην εξέλιξη του Leopard-2 και συγκεκριμένα θα προχωρήσει στην ανάπτυξη της έκδοσης Leopard-2X. Η συγκεκριμένη έκδοση θα αποτελεί βελτίωση της έκδοσης Leopard-2A8 και θα αποτελέσει τη «γέφυρα» μεταξύ του Leopard-2A8 και του MGCS. Επίσης θα αποτελεί και δυνητική εναλλακτική λύση σε περίπτωση που δεν τελεσφορήσει τελικά το πρόγραμμα MGCS. Κύριο χαρακτηριστικό της έκδοσης Leopard-2X θα είναι η υιοθέτηση κύριου πυροβόλου των 130 χιλιοστών. Επίσης θα ενσωματώνει νέες τεχνολογίες, όπως αυτές προκύπτουν από τα επιχειρησιακά διδάγματα των τελευταίων πολέμων (καλύτερη θωράκιση, μεγαλύτερη και ταχύτερη επίγνωση της κατάσταση, αύξηση ισχύος πυρός).
Η έκδοση Leopard-2A8 ενσωματώνει κορυφαίο επίπεδο προστασίας, με ενισχυμένη θωράκιση και ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας EuroTrophy. Η θωράκιση του άρματος βασίζεται σε κράμα χάλυβα και βολφραμίου, ενισχυμένο με κεραμικό και άλλο συνθετικό υλικό. Επίσης, μπορεί να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο με την προσθήκη παθητικής θωράκισης. Βελτιωμένο είναι και το επίπεδο προστασίας του δαπέδου, αλλά και της οροφής του πύργου. Το Leopard-2A8 διατηρεί το κύριο πυροβόλο L-55 των 120 χιλιοστών, με ικανότητα βολής όλων των σύγχρονων πυρομαχικών αρμάτων μάχης των 120 χιλιοστών. Επίσης, το Leopard-2A8 ενσωματώνει νέο κινητήρα, βελτιωμένα συστήματα επίγνωσης της κατάστασης και επικοινωνιών και βελτιωμένο ΣΕΠ. Τέλος, οι συνθήκες διαβίωσης του πληρώματος έχουν βελτιωθεί με την προσθήκη και δεύτερου κλιματιστικού, ένα στο όχημα και ένα στον πύργο.
Το Leopard-2A7V παρουσιάστηκε για πρώτη φορά δημόσια τον Ιούνιο του 2016. Αποτελεί εξέλιξη της έκδοσης Leopard-2A7, τα πρώτα άρματα μάχης της οποίας παραδόθηκαν στο Γερμανικό Στρατό το Δεκέμβριο του 2014. Με τη σειρά της, η έκδοση Leopard-2A7 αποτελεί διαμόρφωση της έκδοσης Leopard-2A7+, η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά δημόσια το 2010, στη διεθνή έκθεση «Eurosatory 2010», και αφορά σε ένα άρμα μάχης ικανό για επιχειρήσεις εντός και εκτός αστικών περιοχών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη από το 2014, δηλαδή όταν παραδόθηκε το πρώτο Leopard-2A7 στο Γερμανικό Στρατό, υπήρχαν σχέδια για την περεταίρω αναβάθμισης του Leopard-2A7, δηλαδή στο επίπεδο Leopard-2A7V.
Τα σχέδια του Γερμανικού Στρατού, για την υιοθέτηση ενός βελτιωμένου Leopard-2A7, έγιναν πράξη τον Μάιο του 2017 όταν υπέγραψε σύμβαση με την KMW για την αναβάθμιση 104 εν υπηρεσία Leopard-2 στο επίπεδο Leopard-2A7V, την προμήθεια πυρομαχικών, υλικών και υπηρεσιών υποστήριξης, υποδομές και εκπαίδευση, έναντι € 760 εκατομμυρίων. Τα 104 Leopard-2 είναι 20 Leopard-2A7, 68 Leopard-2A4 και 16 ολλανδικά Leopard-2A6NL. Τον Μάρτιο του 2019 το πρόγραμμα επεκτάθηκε με την απόφαση αναβάθμισης κι άλλων 101 Leopard-2A6, στο επίπεδο Leopard-2A7V, έως το 2026.
Σε σχέση με τις εκδόσεις Leopard-2A6, Leopard-2A7+ και Leopard-2A7, η έκδοση Leopard-2A7V ενσωματώνει μια σειρά σημαντικών βελτιώσεων. Να σημειωθεί ότι οι αλλαγές που αναφέρονται παρακάτω αφορούν σε βελτιώσεις που ενσωματώνει το Leopard-2A7V σε σχέση με το Leopard-2A6, από το οποίο προέρχονται τα ελληνικά Leopard-2HEL. Ορισμένες, αλλά όχι όλες, από αυτές τις βελτιώσεις ενσωματώνει και η έκδοση Leopard-2A7, σε σχέση πάντα με την έκδοση Leopard-2A6. Αρχικά, στο εμπρός τόξο του άρματος η θωράκιση έχει αυξηθεί σημαντικά, έτσι ώστε να επιβιώνει από πλήγματα πυρομαχικών κινητικής ενέργειας. Η ενίσχυση του επιπέδου προστασίας έγινε με την εγκατάσταση επιπλέον παθητικής θωράκισης, με την αντικατάσταση των εσωτερικών μονάδων προστασίας από ισχυρότερες και με την εγκατάσταση πρόσθετης θωράκισης στην οροφή του οχήματος. Κατόπιν επιλογής του πελάτη το Leopard-2A7V μπορεί να εφοδιαστεί και με ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας (η Γερμανία έχει επιλέξει το ισραηλινό Trophy).
Επίσης, έχουν ενσωματωθεί πλευρικά του οχήματος σημεία τοποθέτηση πλαϊνών προστατευτικών ποδιών, ενώ κατά μήκος των πλευρών του πύργου μάχης έχει ενσωματωθεί υποδομή για επιπρόσθετη θωράκιση, αν το επιθυμεί ο πελάτης. Τέλος, το Leopard-2A7V έχει εφοδιαστεί με υποδομή για την εγκατάσταση θωράκισης πλέγματος (ολόπλευρα) και με το σύστημα απόκρυψης (καμουφλάζ) Barracuda MCS (Mobile Camouflage System) της Saab, το οποίο ενσωματώνει το σύστημα μείωσης της θερμότητας CoolCam. Η ισχύ πυρός του Leopard-2A7V έχει αυξηθεί σημαντικά με την υιοθέτηση του πυροβόλου L-55A1, το οποίο έχει την ικανότητα αντοχής σε υψηλότερες πιέσεις και επιτυγχάνει καλύτερες επιδόσεις σε επίπεδο διάτρησης θωράκισης και βεληνεκούς (σε ποσοστό 20%). Σύμφωνα με τη Rheinmetall το L-55A1 επιτρέπει την αποτελεσματική εμπλοκή στόχων σε αποστάσεις 5.000+ μέτρων. Κατόπιν επιλογής του πελάτη στην οροφή του πύργου μπορεί να εγκατασταθεί και ο τηλεχειριζόμενος πύργος FLW-200 με πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών.
Το L-55A1 μπορεί να εκτοξεύσει τα νέα πυρομαχικά DM-11 και RH-31. Το DM-11 (Mk.324 σε αμερικανική υπηρεσία), είναι πυρομαχικό μέγιστου βεληνεκούς άνω των 5 χιλιομέτρων, ενώ έχει τις ιδιότητες του προγραμματισμού του χρόνου και του σημείου πυροδότησης και της πυροδότησης στον αέρα (AirBurst). Η ικανότητα AirBurst καθιστά το DM-11 αποτελεσματικό κατά μια σειρά κρίσιμων στόχων όπως είναι τα ελαφρά οχήματα, οι φορείς όπλων, οι θέσεις φορητών αντιαρματικών όπλων και οι οχυρώσεων. Το RH-31 είναι μια οικονομικότερη έκδοση του DM-11 με δυνατότητα πυροδότησης μόνο κατά την επαφή με τον στόχο, δηλαδή δεν έχει την ικανότητα προγραμματισμού ή AirBurst. Επίσης, το Leopard-2A7V ενσωματώνει δύο (2) εξαπλούς εκτοξευτές καπνογόνων των 76 χιλιοστών (αντί των δύο οκταπλών που έχουν οι προγενέστερες εκδόσεις).
Για τη βελτίωση της κινητικότητας του άρματος έχει εγκατασταθεί το νέο σύστημα μετάδοσης της κίνησης P-25000HD, το οποίο επιτρέπει τη γρηγορότερη επιτάχυνση του άρματος, όταν αυτό είναι ακίνητο. Οι βελτιώσεις που ενσωματώνει το Leopard-2A7V αύξησαν το βάρος μάχης από τους 64,5 στους 66,5 τόνους. Για να μην διαταραχθούν οι επιδόσεις και αυξηθεί η καταπόνηση του άρματος έχουν υιοθετηθεί νέες ερπύστριες, νέοι και ισχυρότεροι ράβδοι στρέψης και έχουν εγκατασταθεί υδραυλικοί απορροφητές κραδασμών και στους 14 τροχούς του άρματος (επτά σε κάθε πλευρά). Επίσης, τα Leopard-2A7V ενσωματώνουν νέα εφεδρική μονάδα παροχής ισχύος (μέγιστης ισχύος 20 kW) και νέο σύστημα ενδοεπικοινωνίας SOTAS-IP, το οποίο περιλαμβάνει και εξωτερικό τηλέφωνο.
Ο οδηγός του άρματος έχει στη διάθεση του το νέο πολυφασματικό σύστημα όρασης SPECTUS II (Spectral Technology for Unlimited Sight II). To SPECTUS II ενσωματώνει κάμερες χαμηλού φωτισμού και συστήματα θερμικής απεικόνισης πέριξ του άρματος και επιτρέπει στον οδηγό να οδηγεί το άρμα σε συνθήκες ελάχιστης ορατότητας και χωρίς την ανάγκη βοήθειας από άλλο μέλος του πληρώματος. Επίσης, το άρμα ενσωματώνει το νέο σύστημα διαχείρισης μάχης και πληροφοριών IFIS (Integriertes Führungs-und Informationssystem). Σε επίπεδο σκοπευτικών, το κύριο σκοπευτικό του πυροβολητή έχει ενισχυθεί με το θερμικό σύστημα απεικόνισης Attica (3ης γενιάς) και με αποστασιόμετρο λέιζερ νέας γενιάς, ασφαλές για τους οφθαλμούς. Ο αρχηγός έχει στη διάθεση του το νέο πανοραμικό σκοπευτικό PERI R17A3, νέα οθόνη πολλαπλών ενδείξεων των 8,4 ιντσών, ενώ ο ηλεκτρικός μηχανισμός ελέγχου του συστήματος ανίχνευσης έχει αντικατασταθεί από ψηφιακό. Το σύστημα πλοήγησης του άρματος έχει αναβαθμιστεί με την προσθήκη του συστήματος ERGR (Explosion Resistant GPS Receiver) υψηλής ακρίβειας και μεγάλης ανθεκτικότητας σε παρεμβολές.
Το Leopard-2A7V ενσωματώνει νέο σύστημα πυρόσβεσης και νέο σύστημα κλιματισμού των 10 kW. Το νέο σύστημα κλιματισμού ρυθμίζει τη θερμοκρασία σε όλα τα τμήματα του άρματος, δηλαδή στον πύργο, στο χώρο αποθήκευσης των πυρομαχικών και στο χώρο των ηλεκτρονικών. Στο σύστημα κλιματισμού είναι πλέον ενσωματωμένο και το σύστημα προστασίας από ραδιολογικές, βιολογικές και χημικές ουσίες. Έτσι απελευθερώθηκε ο χώρος που καταλάμβανε και εκεί εγκαταστάθηκε δεύτερο κλιματιστικό σύστημα των 6 kW, το οποίο ρυθμίζει τη θερμοκρασία στο χώρο του οδηγού. Ο χώρος αποθήκευσης των πυρομαχικών, του εξοπλισμού που σχετίζεται με το άρμα και των ατομικών ειδών του πληρώματος έχει τροποποιηθεί για καλύτερη εργονομία και μεγαλύτερη διευκόλυνση του πληρώματος.
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία καταδεικνύουν περίτρανα την αναγκαιότητα τήρησης μεγάλων και ισχυρών τεθωρακισμένων σχηματισμών. Τεθωρακισμένων Σχηματισμών ικανών τόσο από πλευράς ποσότητας όσο και ποιότητας. Η φονικότητα και η καταστρεπτικότητα των σημερινών οπλικών συστημάτων, σε συνδυασμό με την προοπτική εμπλοκής σε συμβατικές επιχειρήσεις υψηλής έντασης και έκτασης και μεγάλης χρονικής διάρκειας, διαλύουν τα μυθεύματα που καλλιεργήθηκαν συστηματικά από την δεκαετία του 1990 κι έπειτα, περί μικρότερων και ελαφρύτερων στρατών με αυξημένη ευελιξία και ισχύ πυρός, που υποτίθεται πως θα κυριαρχούσαν στα πεδία μάχης του αύριο.
Εναλλακτικά υπάρχει και το πακέτο αναβάθμισης MBT Advanced Technology Demonstrator της Rheinmetall, το οποίο όμως αναβαθμίζει τα Leopard-2A4 σε επίπεδο κοντά στο επίπεδο των Leopard-2A7+. Το 2007, η Rheinmetall ανάπτυξε την έκδοση Revolution, η οποία είναι μια πρόταση εκτεταμένης αναβάθμισης του Leopard-2A4. To 2012 η Rheinmetall παρουσίασε το πακέτο αναβάθμισης Evolution-2, το οποίο αφορά στις νεότερες εκδόσεις Leopard-2A5/A6, ενώ το 2014 η τότε γερμανική εταιρεία IBD παρουσίασε το πακέτο αναβάθμισης ESPACE (Enhanced Survivability Package Advanced Combat Environment), το οποίο αποτελεί εξέλιξη της έκδοσης Evolution και προσφέρει ολόπλευρη προστασία στο άρμα μάχης. Τέλος, το 2016 η Rheinmetall παρουσίασε το πακέτο αναβάθμισης MBT Advanced Technology Demonstrator, το οποίο αποτελεί εξέλιξη της έκδοσης Revolution και αναβαθμίζει τα Leopard-2A4 σε επίπεδο κοντά στο επίπεδο των Leopard-2A7+.
Στην έκδοση Evolution το κύριο συστατικό του προγράμματος αναβάθμισης είναι η υιοθέτηση της σπονδυλωτής θωράκισης AMAP (Advanced Modular Armor Protection) της IBD. Η θωράκιση AMAP έχει αναπτυχθεί σε πολλές διαφορετικές διαμορφώσεις ανάλογα με τις απαιτήσεις και τις ανάγκες του πελάτη (AMAP-ADS, AMAP-B, AMAP-IED, AMAP-M, AMAP-SC, AMAP-R, AMAP-L). Πρόκειται για συνθετική θωράκιση αποτελούμενη από ένα κράμα αλουμινίου-τιτανίου, χάλυβα και κεραμικών υλικών. Στο πακέτο Evolution η θωράκιση καλύπτει το εμπρός μισό τόξο και την οροφή, δηλαδή τα ποιο ευάλωτα σημεία του άρματος. Επικουρικά μπορεί να τοποθετηθεί και προστασία δαπέδου για μεγαλύτερη αντιναρκική προστασίας, καθώς και το καπνογόνο σύστημα ROSY (Rapid Obscuring System) της Rheinmetall για αυξημένη παθητική προστασία. Μέχρι σήμερα το πακέτο Evolution έχει επιλεγεί από την Ινδονησία και τη Σιγκαπούρη.
Η Σιγκαπούρη αγόρασε 126 Leopard-2A4 (το 2006), εκ των οποίων 30 χρησιμοποιούνται ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών, ενώ τα 96 έχουν αναβαθμιστεί με τη συλλογή αναβάθμισης Evolution (Leopard-2SG). Η Ινδονησία απέκτησε 103 Leopard-2A4, εκ των οποίων 63 έχουν αναβαθμίσει στο επίπεδο Leopard-2IR με την ενσωμάτωση θωράκιση AMAP-B και ορισμένες άλλες βελτιώσεις (εγκατάσταση κλιματιστικού συστήματος, αντικατάσταση του υδραυλικού συστήματος περιστροφής του πύργου με ηλεκτρικό και βελτίωση του συστήματος ελέγχου πυρός). Το ινδονησιακό πρόγραμμα ξεκίνησε το 2014 και ολοκληρώθηκε το 2017. Το κόστος των προγραμμάτων διαφέρει ανάλογα με την επιλογή. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές της Σιγκαπούρης και της Ινδονησίας το πακέτο Evolution κόστιζε περί τα € 700.000 ανά άρμα μάχης. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του γράφοντας, τα πακέτα Revolution και ESPACE κόστιζαν σχεδόν € 2 εκατομμύρια ανά άρμα μάχης, ενώ το πακέτο Revolution 2 κοστίζει περί το € 2,5 εκατομμύρια ανά άρμα μάχης. Τέλος, το πακέτο MBT Advanced Technology Demonstrator κοστίζει περί τα € 4,5-5 εκατομμύρια ανά άρμα μάχης. Φυσικά αυτές οι τιμές ήταν οικονομικά δεδομένα του 2017 – 2018 και είναι δεδομένο πως σήμερα τα κόστη έχουν αυξηθεί κατά πολύ. Επίσης, είναι αβέβαιο εάν το πακέτο Revolution προσφέρεται σήμερα.
Μια άλλη επιλογή εκσυγχρονισμού από τη γερμανική Rheinmetall: Panther Upgrade 2024
Στη διάρκεια της διεθνούς έκθεσης «MSPO 2024» η γερμανική Rheinmetall παρουσίασε μια πολύ ενδιαφέρουσα λύση αναβάθμισης των αρμάτων μάχης Leopard-2A4. Πρόκειται για την αναβάθμιση Panther Upgrade, η οποία ενσωματώνει τον πύργο μάχης των Panther Kf-51, με πυροβόλο των 130 χιλιοστών, στο όχημα των Leopard-2A4. Σύμφωνα με την Rheinmetall το πυροβόλο του Panther Kf-51 είναι 50% πιο αποτελεσματικό, σε σχέση με τα εν υπηρεσία πυροβόλα των 120 χιλιοστών, σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Μπορεί να εκτοξεύσει νέα πυρομαχικά κινητικής ενέργειας, υψηλής εκρηκτικότητας και πυρομαχικά με δυνατότητα πυροδότησης στον αέρα (Air Burst). Στο Panther Kf-51 συνοδεύεται από πλήρως αυτόματο σύστημα γέμισης/διαχείρισης πυρομαχικών των 20 πυρομαχικών (επιπλέον 10 πυρομαχικά βρίσκονται εκτός του συστήματος γέμισης). Σύμφωνα με τη Rheinmetall το αυτόματο σύστημα γέμισης/διαχείρισης πυρομαχικών επιτυγχάνει ελάχιστο χρόνο γέμισης τέσσερα (4) δευτερόλεπτα και τροφοδοσίας δύο (2) δευτερόλεπτα, ενώ ο βέλτιστος χρόνος μεταξύ δύο (2) βολών είναι τα τρία (3) δευτερόλεπτα.
Το συζυγές πολυβόλο, που συνοδεύει το κύριο πυροβόλο, είναι διαμετρήματος 12,7 χιλιοστών, με 1.250 φυσίγγια έτοιμα προς βολή, ενώ ο τηλεχειριζόμενος πύργος Natter φέρει πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών, με 2.500 φυσίγγια έτοιμα προς βολής. Ο πύργος Natter είναι τοποθετημένος στο πίσω μέρος του πύργου. Εκτός του πολυβόλου των 7,62 χιλιοστών ο Natter μπορεί να φέρει (εναλλακτικά) πολυβόλο των 12,7 χιλιοστών ή αυτόματο εκτοξευτή βομβίδων των 40 χιλιοστών. Ο Natter φέρει ανεξάρτητο σκοπευτικό, το οποίο μπορεί να ελεγχθεί απ’ όλα τα μέλη του πληρώματος. Ως επιπλέον επιλογή ο πύργος μπορεί να εξοπλιστεί και με σύστημα λέιζερ HEL, ισχύος 4-10 kW, το οποίο λειτουργεί μέσω του σκοπευτικού του αρχηγού. Το HEL ενδείκνυται για χρήση κατά UAV και περιφερόμενων πυρομαχικών.
Ο πύργος του Panther Kf-51 ενσωματώνει και τέσσερα περιφερόμενα πυρομαχικά Hero-120 της ισραηλινής UVision. Σύμφωνα με την ισραηλινή εταιρία το Hero-120 μπορεί να πλήξει διάφορους στόχους, όπως τεθωρακισμένα οχήματα, άρματα μάχης, συγκεντρωμένο πεζικό ή στοιχεία υποστήριξης (πολυβόλα, αντιαρματικά, όλμους κ.ά.) ή να λειτουργήσει ως σύστημα αναγνώρισης (έχει την ικανότητα περισυλλογής μέσω αλεξίπτωτου). Ζυγίζει 18 κιλά (πυρομαχικό και κάνιστρο) κιλά και ενσωματώνει πολεμική κεφαλή βάρους 4,5 κιλών. Η μέγιστη εμβέλεια του είναι 60+ χιλιόμετρα ή 60 λεπτά μέγιστος χρόνος πτήσης. Το Hero-120 ενσωματώνει ηλεκτροκινητήρα. Με τα Hero-120 το άρμα μάχης, που ενσωματώνει τον πύργο του Panther Kf-51, αποκτά ικανότητα προσβολής στόχων πέραν του οπτικού του πεδίου και σε αποστάσεις που μέχρι σήμερα είναι αδιανόητες για άρμα μάχης και μόνο το Πυροβολικό έχει.
Σε κάθε περίπτωση, ο εκσυγχρονισμός των αρμάτων Leopard-2 οφείλει να προχωρήσει έστω και στα βασικά συστήματα όπως τα σκοπευτικά. Αναφερόμαστε στα νέα ηλεκτρονικά συστήματα, τα οποία είναι πλήρως ψηφιακά, βελτιώνουν σημαντικά τις διαδικασίες αναγνώρισης και στόχευσης των αρμάτων μάχης. Το πρώτο νέο ηλεκτρονικό σύστημα είναι το ATTICA GL Digital της Hensoldt, ένα θερμικό σκοπευτικό, το οποίο προορίζεται για τα Leopard-2A8 και επιτρέπει τη δυναμική αναγνώριση στόχων. Το σύστημα παράγει εικόνα υψηλής ποιότητας και ευκρίνειας, τόσο στις μέσες όσο και στις μεγάλες υπέρυθρες συχνότητες, και μετατρέπει το θερμικό ίχνος σε εικόνα. Τέλος, το PERI RTWL Digital είναι νέας γενιάς σταθεροποιημένο περισκόπιο το οποίο βελτιώνει την ικανότητα του οχήματος να εντοπίζει στόχους με ακρίβεια. Επίσης, έχει την ικανότητα να επεξεργάζεται εικόνα. Από πλευράς της Rheinmetall ως πιο οικονομικές επιλογές εκσυγχρονισμού, προτείνεται η εγκατάσταση νέων βαλλιστικών πινάκων στον βλητικό υπολογιστή του άρματος μάχης Leopard-2HEL. Το Δεκέμβριο του 2022 είχε παρουσιάσει προτάσεις σχετικές με την αναβάθμιση των συστημάτων διοίκησης και ελέγχου «Ηνίοχος» των αρμάτων, ενώ τον Μάρτιο του 2023 παρουσίασε προτάσεις για ψηφιακές Τεθωρακισμένες και Μηχανοκίνητες Ταξιαρχίες καθώς και το τελευταίας γενιάς θερμικό περισκόπιο SAPHIR X για την αναβάθμιση των Leopard-2A4 και Leopard-2HEL.
Φυσικά άξια αναφοράς είναι και η πρόταση αναβάθμισης της θωράκισης της ελληνικής EODH. Στη διάρκεια της διεθνούς έκθεσης «Eurosatory 2024» η ελληνική EODH και η γαλλογερμανική κοινοπραξία KNDS ανακοίνωσαν την επέκταση της συνεργασίας τους μέχρι το 2035 και την υπογραφή νέου συμβολαίου για την ενσωμάτωση του συστήματος αυτοπροστασίας ASPIS NG σε άρματα μάχης Leopard-2, όπως το Leopard-2A8, που είναι η τελευταία και ικανότερη έκδοση των Leopard-2, και το Leopard-2A-RC 30, το οποίο παρουσιάστηκε πρόσφατα ως ενδιάμεση λύση μέχρι την έλευση του MGCS (Main Ground Combat System). Η σπονδυλωτή λύση του ASPIS NG σημαίνει ότι μπορεί να ενσωματωθεί και σε παλαιότερες εκδόσεις του άρματος, όπως η έκδοση Leopard-2A4, η οποία βρίσκεται σε υπηρεσία και από την Ελλάδα.
Για πολλοστή φορά θα τονίσουμε πως παρά τα όσα διακινούνται ο εκσυγχρονισμός του αρματικού δυναμικού με τις ενδεδειγμένες επιλογές που προσδίδουν τη τεχνολογική υπεροχή και το ποιοτικό προβάδισμα δεν αποτελεί μια εξοπλιστική πολυτέλεια αλλά εθνική ανάγκη για τη διατήρηση του αξιόμαχου του ΕΣ. Είναι προφανές πως τα σύγχρονα οπλικά συστήματα τεχνολογίας αιχμής δεν επαρκούν αριθμητικά για την κάλυψη των αναγκών και πρέπει να συμπληρωθούν από ικανούς αριθμούς παλιότερων συστημάτων επιμελώς εκσυγχρονισμένων. Απαιτείται τόσο ποσότητα όσο και ποιότητα. Οι επιλογές υλοποίησης προγραμμάτων εκσυγχρονισμού τόσο των Leopard-2 όσο και των Leopard-1 συνιστούν τις πλέον επιτακτικές λύσεις για τη διατήρηση του αρματικού δυναμικού πλήρως αξιόμαχου και κυρίως με λειτουργικά συστήματα. Το κόστος προμήθειας νέων αρμάτων είναι απλά απαγορευτικό. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου η χώρα θα προχωρήσει στην προμήθεια 105 αρμάτων μάχης Leopard-2A8 με δυνητικό κόστος € 2,9 δισεκατομμύρια (άρματα μάχης, πυρομαχικά, υλικά και υπηρεσίες υποστήριξης). Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα τα 105 Leopard-2A8 θα παραδοθούν το διάστημα 2027-2030. Το Leopard-2A8 ενσωματώνει κορυφαίο επίπεδο προστασίας, με ενισχυμένη θωράκιση και ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας EuroTrophy (βασισμένο στο ισραηλινό Trophy).
Τεχνολογικές εξελίξεις με το βλέμμα στα Leopard-2A8
Στη διάρκεια της διεθνούς έκθεσης «IDET 2023» η γερμανική KMW παρουσίασε το άρμα μάχης Leopard-2 στην τελευταία και ικανότερη έκδοση A8. Η έκδοση Leopard-2A8 προέρχεται από τα ουγγρικά Leopard-2A7HU. Σύμφωνα με την KMW το Leopard-2A8 ενσωματώνει κορυφαίο επίπεδο προστασίας, με ενισχυμένη θωράκιση και ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας EuroTrophy (βασισμένο στο ισραηλινό Trophy). Η θωράκιση του άρματος βασίζεται σε κράμα χάλυβα και βολφραμίου, ενισχυμένο με κεραμικό και άλλο συνθετικό υλικό. Επίσης, μπορεί να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο με την προσθήκη παθητικής θωράκισης. Βελτιωμένο είναι και το επίπεδο προστασίας του δαπέδου, αλλά και της οροφής του πύργου. Το Leopard-2A8 διατηρεί το κύριο πυροβόλο L-55 των 120 χιλιοστών, με ικανότητα βολής όλων των σύγχρονων πυρομαχικών αρμάτων μάχης των 120 χιλιοστών. Επίσης, το Leopard-2A8 ενσωματώνει νέο κινητήρα, βελτιωμένα συστήματα επίγνωσης της κατάστασης και επικοινωνιών και βελτιωμένο ΣΕΠ. Τέλος, οι συνθήκες διαβίωσης του πληρώματος έχουν βελτιωθεί με την προσθήκη και δεύτερου κλιματιστικού, ένα (1) στο όχημα και ένα (1) στον πύργο.
