Στις περισσότερες αμυντικές αναλύσεις και αναφορές του τελευταίου χρονικού διαστήματος αποδίδεται ιδιαίτερα έμφαση στο Πυροβολικό Μάχης με επίκεντρο τα μέσα εκπομπής πυρών, δηλαδή όλα τα σύγχρονα οπλικά συστήματα του Πυροβολικού Μάχης είτε αυτά αφορούν Πολλαπλούς Εκτοξευτές Πυραύλων (ΠΕΠ) είτε αφορούν πυροβόλα είτε είναι αυτοκινούμενα πυροβόλα είτε ρυμουλκούμενα.

Οι επιχειρήσεις στην Ουκρανία καταδεικνύουν για πολλοστή φορά τον ρόλο και τη σημασία του Πυροβολικού Μάχης σε όλες τις μορφές του αγώνα (αμυντικές ή επιθετικές επιχειρήσεις, προέλαση ή σύμπτυξη).

Για το Πυροβολικό Μάχης η μαχητική ισχύς, το αξιόμαχο δεν αφορά μόνον βεληνεκή, τύπους οπλικών συστημάτων ή τεχνικά χαρακτηριστικά πυρομαχικών αλλά σχετίζεται με τον πλέον σημαντικό παράγοντα που είναι η στοχοποίηση. Στην ελληνική πραγματικότητα η στοχοποίηση αποτελεί ένα σημείο που χρήζει ριζικής βελτίωσης για το Πυροβολικό Μάχης.

Το Όπλο του Πυροβολικού διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στις σύγχρονες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αποτελεί ισχυρό πολλαπλασιαστή ισχύος προσδίδοντας εκτός από τακτικό και στρατηγικό πλεονέκτημα όντας ικανό να προσβάλει σε βάθος τα κέντρα βάρους του αντιπάλου. Τόσο στο πεδίο επιχειρήσεων του Δ Σώματος Στρατού όσο και στην ΑΣΔΕΝ οι μονάδες πυροβολικού των σχηματισμών και κυρίως οι μονάδες με αποστολές τη γενική υποστήριξη είναι οι δυνάμεις που μπορούν να σταματήσουν κάθε επιθετική ενέργεια του αντιπάλου προτού καν ξεκινήσει.

Ενδεικτικά αναφέρουμε πως ιδιαίτερα στο πεδίο επιχειρήσεων της ΑΣΔΕΝ το Πυροβολικό είναι σε θέση να προσβάλει εχθρικές θέσεις με όγκο και ακρίβεια πυρών ακυρώνοντας κάθε σκέψη για αποβατική ενέργεια σε νήσο ή μικρονήσια. Το Πυροβολικό Μάχης και ειδικότερα το πυραυλικό πυροβολικό συγκεντρώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που το καθιστούν το πρωταρχικό όπλο στην Άμυνα των Νήσων καθότι δύναται: να προσβάλει τις εχθρικές δυνάμεις σε βάθος, να υλοποιήσει καίρια πλήγματα σε στρατηγικούς στόχους κάνοντας πράξη το δόγμα της αποτροπής, να υποστηρίξει από τα κύρια νησιά της ΑΣΔΕΝ τα μικρότερα γειτονικά, να βάλει εναντίον ναυτικών στόχων, να πραγματοποιήσει πλήγματα σε αεροπορικές και ναυτικές βάσεις και όλα αυτά έχοντας ως κεντρικό στοιχείο την επιβιωσιμότητα μέσων και υλικών.

Το Πυραυλικό Πυροβολικό με τα οπλικά συστήματα που διαθέτει είναι σε θέση να βάλει άμεσα με υψηλό ρυθμό βολής με ακρίβεια πυρών και άμεσα να αλλάξει θέση βολής. Στην ουσία τα μέσα του πυραυλικού πυροβολικού είναι τα κατεξοχήν οπλικά συστήματα που μπορούν στο έπακρο να δράσουν εκμεταλλευόμενα τη τακτική του «βάλλω και μετακινούμαι».

Για να μπορέσουν όμως όλα τα μέσα εκπομπής πυρών να εξαπολύσουν φονικό πυρ κατά του εχθρού χρειάζονται πληροφορίες, δηλαδή στοιχεία που παρέχονται από τη διαδικασία της στοχοποίησης. Η στοχοποίηση πρέπει να γίνεται σε βάθος και με ακρίβεια και είναι η διαδικασία που παρέχει την ακριβή θέση του σημείου ή των σημείων που θα προσβληθούν με πυρά, το είδος του στόχου ή των στόχων και τη χωροταξική διάταξη του. Όσο μεγαλύτερες είναι η αποστάσεις πυρών τόσο πιο δύσκολη και απαιτητική είναι η στοχοποίηση.

Στοχοποίηση επίσης είναι η διαδικασία επιλογής επίγειων στόχων στο πεδίο της μάχης και κατά επέκταση στο Θέατρο των επιχειρήσεων, και εν συνεχεία η επιλογή του κατάλληλου μέσου για την αποτελεσματική προσβολή τους, λαμβάνοντας υπόψη τους επιχειρησιακούς παράγοντες και τις δυνατότητες των αντιπάλων.

Το πρώτο ρητό που μάθαμε περνώντας στα διδακτήρια της Μοίρας Υποψηφίων Εφέδρων Αξιωματικών της Σχολής Πυροβολικού ήταν πως τα πυροβόλα αποτελούν τη γροθιά του Πυροβολικού, το Κέντρο Διευθύνσεως Πυρός (ΚΔΠ) τον εγκέφαλο και οι Παρατηρητές τα μάτια του Πυροβολικού.

Στη κατεύθυνση αυτή η ανάγκη για αναβάθμιση των δυνατοτήτων στοχοποίησης σε βάθος και με ακρίβεια είναι αναγκαία και απαραίτητη. Τα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη (ΜΕΑ) αποτελούν μονόδρομο σε συνδυασμό με άλλα χρήσιμα βοηθήματα όπως ηλεκτροπτικά μέσα (πχ κιάλια ημέρας νύχτας, καταδείκτες) για τους ΠΑΠ και ψηφιακές συλλογές μετάδοσης δεδομένων στοχοποίησης όπως το αναβαθμισμένο ΣΤΤΕΠ (Σύστημα Τεχνικού και Τακτικού Ελέγχου Πυρός) «ΔΙΑΣ».

Υφιστάμενη κατάσταση – Δεδομένα

Για τον Ελληνικό Στρατό (ΕΣ) η στοχοποίηση εδράζεται στα παρακάτω δεδομένα:

Πρώτον μέσω των Προκεχωρημένων Αξιωματικών Παρατηρητών (ΠΑΠ). Οι ΠΑΠ διατίθεται από τις Μοίρες Πυροβολικού στα τμήματα ελιγμού (πεζικό, τεθωρακισμένα).

Το μεγαλύτερο πρόβλημα έγκειται σε επίπεδο ΠΑΠ καθώς οι τρόποι που χρησιμοποιούνται ή τα μέσα (λέιζερ ΠΟΛΥΦΗΜΟΣ) είναι παρωχημένοι. Ιδανικός συνδυασμός θα ήταν η χρήση ενός μη επανδρωμένου αεροσκάφους και συνδυασμού οπτικών βοηθημάτων νέας τεχνολογίας με άμεση ενσωμάτωση και ολοκλήρωση στο ΣΤΤΕΠ ΔΙΑΣ με παροχή στοιχείων στο Κέντρο Διευθύνσεως Πυρός (ΚΔΠ) και ακολούθως στα πυροβόλα ή ΠΕΠ. Φυσικά, ένα κομβικό ζήτημα είναι οι επικοινωνίες μεταξύ ΠΑΠ – ΚΔΠ – Πυροβόλων ή ΠΕΠ.

Δεύτερον μέσω των ραντάρ αντιπυροβολικού. Τα ραντάρ αντιπυροβολικού αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του σύγχρονου δικτύου παροχής πυρών υποστηρίξεως. Ο ρόλος τους είναι ο έγκαιρος και ακριβής εντοπισμός της θέσεως των εχθρικών μέσων πυροβολικού και η διάθεση αυτών των πληροφοριών στις φίλιες δυνάμεις, οι οποίες προσβάλλουν το εχθρικό πυροβολικό και το εξουδετερώνουν.

Τρίτον μέσω των Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών που αξιοποιούνται από το Όπλο των Διαβιβάσεων και τις Μονάδες Διαβιβάσεων και είναι σε πλήρη συνεργασία με τις Διοικήσεις Πυροβολικού των Σχηματισμών του ΕΣ.

Ενδεικτικώς αναφέρονται οι σχετικές δυνατότητες που αξιοποιούνται από τα UAV “SPERWER”.  Υπενθυμίζεται ότι στοχοποίηση σε βάθος δύναται να λάβει χώρα από τα SPERWER του 1ου και 2ου Συγκροτήματος Επικοινωνιών, Ηλεκτρονικού Πολέμου, Πληροφορικής και Επιτηρήσεως (ΣΕΗΠΠΕΠ). Στο ΣΕΗΠΠΕΠ η Διοίκηση Πυροβολικού τόσο της ΑΣΔΕΝ όσο και του Δ Σώματος Στρατού αποστέλλει αξιωματικούς συνδέσμους επ’ ωφέλειά του Πυροβολικού.

Τέταρτον μέσω ηλεκτρονικού πολέμου και υποκλοπών σημάτων επικοινωνιών. Τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου μπορούν να εντοπίζουν στόχους είτε με ανάλυση ηλεκτρονικών εκπομπών ή με ραδιογωνιομέτρηση. Τόσο το 1^ο όσο και το 2^ο ΣΕΗΠΠΕΠ διαθέτουν Τάγματα Ηλεκτρονικού Πολέμου που μεταξύ άλλων μέσων εύρεσης της τοποθεσίας των εχθρικών επικοινωνιακών εκπομπών εντοπίζουν και προσδιορίζουν εχθρικούς στόχους καθώς και μέσω υποκλοπών σημάτων επικοινωνιών.

Πέμπτουν, δεδομένα στοχοποίησης μπορούν να ληφθούν από ελικόπτερα και αεροσκάφη που φέρουν ανάλογο εξοπλισμό αποστολής.

Έκτον από ομάδες και τμήματα Ειδικών Δυνάμεων που δρουν στα εχθρικά μετόπισθεν.

Έβδομον από δορυφορικά στοιχεία, λήψεις και φωτογραφίες.

Προτάσεις

Ανάγκη για UAV σε επίπεδο Μοίρας και ΠΑΠ.

Για λόγους οικονομίας χώρου και χρόνου θα επισημάνουμε τις απαραίτητες βελτιώσεις σε επίπεδο Πυροβολικού και όχι γενικά στη γενικότερη βελτίωση της στοχοποίησης που αυτή δεν είναι μόνον ευθύνη του Πυροβολικού αλλά είναι ευρύτερο σε επίπεδο ΓΕΕΘΑ και Ενόπλων Δυνάμεων. Θα μείνουμε εστιασμένοι στο πως μπορεί το Πυροβολικό και οι Μοίρες Πυροβολικού να αξιοποιούν καλύτερα μέσα στοχοποίησης.

Το πλέον βασικό και ουσιώδες είναι να αναβαθμιστούν οι ΠΑΠ σε διττό επίπεδο. Πρώτον με την απόκτηση μικρών, ευκίνητων, ελαφριών και εργονομικών ηλεκτρονικών συσκευών οι οποίες δίχως ιδιαίτερες τεχνικές διαδικασίες οι οποίες πολλές φορές είναι και χρονοβόρες θα εξάγουν στοιχεία. Το λέιζερ «ΠΟΛΥΦΗΜΟΣ» είναι ξεπερασμένο και ανήκει σε άλλες δεκαετίες καθότι είναι ογκώδες, βαρύ, δυσκίνητο και χρονοβόρο στη κατεύθυνση.

Πρόσφατα ο Αμερικανικός Στρατός απέκτησε βελτιωμένα Lightweight Laser Designator Rangefinder (LLDR) για χρήση από τους ΠΑΠ. Μια άλλη λύση είναι η αξιοποίηση οχημάτων που θα φέρουν έναν ιστό αποτελούμενο από αισθητήρες που θα προσδιορίζουν άμεσα και εύκολα στοιχεία.

Η δεύτερη και πλέον αναγκαία λύση είναι η απόκτηση UAV τακτικού επιπέδου για χρήση από τους ΠΑΠ ώστε να έχουν ακόμη καλύτερη εικόνα σε βάθος και με μεγάλη ακρίβεια. Τα συγκεκριμένα UAV οφείλουν να δίνουν εικόνα σε απόσταση έως και 20-30 χιλιόμετρα και να αξιοποιούνται από τους ΠΑΠ σε επίπεδο Μοίρας Πυροβολικού. Σημειώνεται πως κάθε Μοίρα Πυροβολικού διαθέτει τρεις Πυροβολαρχίες με τρεις Ομάδες ΠΑΠ. Οι ΠΑΠ διατίθενται στα Τμήματα Ελιγμού μιας Μηχανοκίνητης ή Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας.

Συγκεκριμένα προβλέπεται σε μια Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία η Μοίρα Πυροβολικού διαθέτει μια ομάδα ΠΑΠ σε κάθε Επιλαρχία Μέσων Αρμάτων (ΕΜΑ) και μια ομάδα ΠΑΠ στο Μηχανοκίνητο Τάγμα. Αντίστοιχα στις Μηχανοκίνητες Ταξιαρχίες. Δυο ομάδες ΠΑΠ στα Τάγματα Πεζικού και μια ομάδα ΠΑΠ στην ΕΜΑ.

Η προσθήκη UAV τακτικού επιπέδου για χρήση από τους ΠΑΠ θα βελτιώσει και τον όγκο πυρών καθώς και την ακρίβεια καθώς οι ΠΑΠ θα μπορούν να ζητούν απευθείας δραστική βολή και όχι κανονισμό.

Επιπροσθέτως εκτίμηση μας είναι πως σε επίπεδο Μοίρας Πυροβολικού εκτός των UAV που θα αξιοποιούσαν οι ΠΑΠ θα μπορούσε να υπάρχει ομάδα UAV υπό το 3^ο γραφείο με επικεφαλής τον Αξιωματικό Επιχειρήσεων της Μοίρας. Σε μια τέτοια προοπτική θα μπορούσε να αξιοποιείται ένα UAV με εμβέλεια τουλάχιστον τα 40 χιλιόμετρα και άμεση παροχή πληροφοριών στο Κέντρο Συντονισμού Πυρών (ΚΣΠΥ) της Ταξιαρχίας.

Τέλος σε επίπεδο Διοίκησης Πυροβολικού δηλαδή σε επίπεδο Μεραρχίας ή Σώματος θα μπορούσε η Διοίκηση Πυροβολικού να αξιοποιεί άλλο UAV σε αποστολές στοχοποίησης για μεγαλύτερο βάθος άνω των 70 χιλιομέτρων ώστε να παρέχονται στοιχεία για βολές σε μεγαλύτερες αποστάσεις επιπέδου Τακτικού και Επιχειρησιακού και από διαφορετικά οπλικά συστήματα που αξιοποιούνται σε επίπεδο Μεραρχίας ή Σώματος όπως είναι οι ΠΕΠ και τα MLRS. Σημειώνεται πως τα ATACMS είναι υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο του ΓΕΕΘΑ.

Επίσης η ύπαρξη UAV από το επίπεδο ΠΑΠ έως Διοίκησης Πυροβολικού θα επέτρεπε εκτός από ταχύτερες, ακριβέστερες και φονικότερες βολές και την εκτίμηση ζημιών μάχης.

Η περίπτωση των ραντάρ αντιπυροβολικού

Ένα ακόμη μείζον ζήτημα είναι τα ραντάρ αντιπυροβολικού που εντάσσονται στις Πυροβολαρχίες Παρατηρήσεως (ΠΠΑΡ). Δεδομένου του όγκου του εχθρικού πυροβολικού τα σύγχρονα ραντάρ αντιπυροβολικού αποτελούν μια επιτυχημένη μέθοδο για τη καταστροφή του.

Στο Δ Σώμα Στρατού υπάρχουν οι 187 και 188 Πυροβολαρχίες Παρατηρήσεως με αποστολή τον εντοπισμό του εχθρικού πυροβολικού. Το Πυροβολικό Μάχης του ΕΣ διαθέτει 10 AN/TPQ-36, 8 AN/TPQ-37 και 3 Arthur. Το Τουρκικό Πυροβολικό αντιστοίχως διαθέτει 4 AN/TPQ-36, 2 COBRA και 7 AN/TPQ-37.

Για τον ΕΣ και το Πυροβολικό Μάχης προέχει η αντικατάσταση σε άμεσο χρόνο των παρωχημένων TPQ-36. Το σύστημα TPQ-36 τέθηκε σε υπηρεσία στο Ελληνικό Πυροβολικό το 1988.

Τα νεότερα TPQ-37 της έκδοσης (V)3 Firefinder που αριθμούν περί τα 8 ραντάρ θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν.  Η έκδοση αυτή είναι σχετικά ξεπερασμένη, αφού πλέον έχουν αναπτυχθεί νεότερες εκδόσεις, όπως είναι η έκδοση AN/TPQ-36(V)6 Firefinder και η πλέον προηγμένη έκδοση AN/TPQ-37(V)8 Firefinder ή Firefinder Block I Material Change (FF Block I MC).

Πάντως, σε εξέλιξη βρίσκεται και το πρόγραμμα αναβάθμισης AN/TPQ-37 Firefinder Block II με στόχο την περαιτέρω βελτίωση του FF Block I MC στους εξής τομείς: μείωση του ολικού βάρους του συστήματος, περιορισμό του χρόνου ανάπτυξης και σύμπτυξής του, μείωση του χρόνου πρόσβασης στα διαθέσιμα δεδομένα, αύξηση των δυνατοτήτων αποθήκευσης δεδομένων και ψηφιακών χαρτών, εγκατάσταση νέου και ταχύτερου επεξεργαστή για ταχύτερα αποτελέσματα κατά την εκτέλεση διαφόρων διαδικασιών όπως αυτή του εντοπισμού απειλών, ενσωμάτωση της δυνατότητας χειρισμού της κεραίας από απόσταση 100 μέτρων αντί των 50, αύξηση της δυνατότητας ακριβούς εντοπισμού των εχθρικών μέσων πυροβολικού, προσθήκη δυνατότητας ταξινόμησης του τύπου και του διαμετρήματος της επερχόμενης απειλής, αύξηση της επιβιωσιμότητας του συστήματος στο πεδίο της μάχης, αύξηση του μέγιστου βεληνεκούς εντοπισμού, βελτίωση της διαδικασίας αυτόματου εντοπισμού και ενσωμάτωση βελτιωμένων ηλεκτρονικών αντιμέτρων.

Ιδανικές λύσεις θα ήταν η απόκτηση περισσότερων Arthur για την ισάριθμη αντικατάσταση των TPQ-36 καθώς και η αναβάθμιση των τριών συστημάτων Arthur (ανήκουν στο επίπεδο ARTHUR Mod.B) στο πλέον σύγχρονο επίπεδο Arthur Mod D ή C.

Στη διάρκεια του συνεδρίου «IQPC Future Artillery» η σουηδική Saab ανακοίνωσε ότι η ανάπτυξη της έκδοσης Mod.D του ραντάρ πυροβολικού ARTHUR (ARTtillery HUnting Radar) βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και εντός χρονοδιαγράμματος.

Η τρέχουσα έκδοση, ARTHUR Mod.C, έχει μέγιστη εμβέλεια εντοπισμού 60 χιλιόμετρα, καλύπτει τόξο 120°, ενώ μπορεί να εντοπίσει περισσότερους από 100 στόχους το λεπτό. Η έκδοση Mod.D θα ενσωματώνει σημαντικές βελτιώσεις, όπως η αύξηση της εμβέλειας εντοπισμού στα 100 χιλιόμετρα και η αύξηση του ποσοστού ακρίβειας εντοπισμού στο 99,85% στο μέγιστο βεληνεκές.

Τα σουηδικά ARTHUR κατά κοινή ομολογία των στελεχών του Πυροβολικού έχουν αποδόσει πραγματικά άριστα και κυρίως έχουν υψηλή μηχανική αξιοπιστία και εξαιρετικές επιδόσεις.

Aνακεφαλαιώνοντας, στο άμεσο μέλλον ο ΕΣ και ειδικότερα το Πυροβολικό Μάχης θα κληθεί να αντικαταστήσει τα ραντάρ αντί- πυροβολικού AN/TPQ-36(v)3 FireFinder και σε δεύτερο χρόνο των AN/TPQ-37 με νεότερα και ικανότερα συστήματα. Παράλληλα θα πρέπει να εξεταστεί ο εκσυγχρονισμός μέσης ζωής των υπέρ πολύτιμων Arthur καθώς και η πρόσκτηση επιπλέον Arthur των νεότερων εκδόσεων ώστε να ομογενοποιηθεί η δύναμη των ελληνικών ραντάρ αντίπυροβολικού.

Άλλη εναλλακτική θα αποτελούσαν τα νέα αμερικανικά ραντάρ αντιπυροβολικού AN/TPQ-53. Η αμερικανική Lockheed Martin ανακοίνωσε ότι παρέδωσε στον Αμερικανικό Στρατό το πρώτο, νέο ραντάρ εντοπισμού πυρών AN/TPQ-53 QRCR (Quick Reaction Capability Radar) τεχνολογίας νιτριδίου του γαλλίου (GaN). Τα νέα ραντάρ θα αντικαταστήσουν τα ραντάρ της σειράς Firefinder (ΑΝ/ΤΟ-36/37). Η τεχνολογία GaN ενσωματώθηκε στα ραντάρ, τα οποία υπηρετούν στον Αμερικανικό Στρατό από το 2009, το 2018 στο πλαίσιο σχετικού προγράμματος αναβάθμισης.

Αντί επιλόγου

Σκοπός του παρόντος κειμένου ήταν να καταδειχθεί η ανάγκη για σύγχρονα μέσα στοχοποίησης και να τονιστεί πως δεν αρκεί να έχουμε μόνον τους αριθμούς ή τα οπλικά συστήματα για το Πυροβολικό Μάχης εάν δεν εξασφαλίσουμε παράλληλα και τις ανάλογες σύγχρονες δυνατότητες για στοχοποίηση.