Για τις νυχτερινές αποστολές προσβολής στόχων επιφανείας, η εκπαιδευτική διαδικασία των ιπταμένων των Mirage 2000EG ήταν ακόμη πιο απαιτητική σε σχέση με τις ημερήσιες. Κατά συνέπεια σε αυτήν εντάσσονταν ιπτάμενοι με ακόμη μεγαλύτερη πτητική πείρα. Η εκπαίδευσή τους στον Exocet πρακτικά ξεκινούσε με το πώς ο καθένας θα μάθει να χρησιμοποιεί το όπλο κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο στόχος δινόταν, όπως και τώρα, κατά την ενημέρωση πριν από την αποστολή. Μπορούσε όμως να δοθεί και στον αέρα.

Όταν ο ιπτάμενος πήγαινε στο αεροπλάνο, επέλεγε μέσω των πλήκτρων της μοναδικής (μονόχρωμη VMC-180 τεχνολογίας CRT που αργότερα αντικαταστάθηκε από έγχρωμη LCD, τύπου MLT-HDD-55L της MiLTech) οθόνης απεικόνισης στοιχείων (Head Down Display) που είχε μπροστά του στον πίνακα οργάνων, το πότε ο πύραυλος θα ανοίξει το δικό του ραντάρ. Πολύ κοντά στο στόχο και λίγο πριν την τερματική φάση της προσέγγισής του, ή σε μία μέση απόσταση, ή και από τη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση.

Επέλεγε επίσης, ανάλογα με την ενημέρωση που του είχε γίνει για το είδος και την επικινδυνότητα των στόχων, το εάν το όπλο θα πετάξει ακολουθώντας πορείες που είναι παραπλανητικές ως προς το ποιος είναι ο πραγματικός του στόχος (τεχνική OFFSET). Εάν για παράδειγμα -σύμφωνα με την ενημέρωση- επρόκειτο να πλήξει το ένα από τα τρία πλοία που θα έβρισκε σε μία περιοχή, το εύρος της οποίας καθορίζεται από την ταχύτητα τους, ο Exocet έχει τη δυνατότητα να πετάξει αρχικά προς το προπορευόμενο, κατόπιν προς το τελευταίο και τελικά να χτυπήσει το δεύτερο!

Τέλος, ο ιπτάμενος μπορούσε να επιλέξει μέσω της HDD πάλι και το εάν ο πύραυλος θα εκτελέσει ελιγμούς παραπλάνησης και αποφυγής των πυρών από την αντιαεροπορική άμυνα του πλοίου-στόχου στην τερματική φάση της προσέγγισής του σε αυτόν. Όλες αυτές οι παράμετροι φυσικά μπορούσαν να τροποποιηθούν στον αέρα καθ’ οδόν προς την περιοχή των στόχων ή του στόχου, πριν ο πύραυλος αφεθεί από το αεροπλάνο. Φτάνοντας στην περιοχή ενδιαφέροντος, πρώτη κίνηση από την πλευρά του ιπταμένου είναι ο εντοπισμός του στόχου και αμέσως μετά ο εγκλωβισμός του.

Το ραντάρ RDM του Mirage 2000EG λειτουργούσε σε διαμόρφωση air to sea. Παρά την ηλικία του, μπορούσε να απεικονίσει στόχους στην επιφάνεια της θάλασσας με πολύ μεγάλη ευκρίνεια και από αρκετά μεγάλες αποστάσεις. Επίσης, μπορεί, σε σύγκριση με το APG-68 του F-16C/D Block 30, να υστερούσε σε πληθώρα λειτουργικών διαμορφώσεων και σε δυνατότητες, είχε όμως ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα. Οι επιδόσεις του δεν υποβαθμίστηκαν με το πέρασμα του χρόνου.

Ότι μπορούσε να κάνει στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, μπορούσε να κάνει μέχρι πρόσφατα που ο τύπους αποσύρθηκε, χωρίς κανένα συμβιβασμό ή περιορισμό. Οι ίδιες -για παράδειγμα- αποστάσεις εντοπισμού ιπτάμενων ή πλωτών στόχων, επιτυγχάνονταν καθόλη της διάρκεια της υπηρεσιακής του αξιοποίησης. Οι ιπτάμενοι της 332 Μοίρας, αλλά και οι τεχνικοί της μαζί με τους συναδέλφους τους της ΜΣΒ ήταν κατηγορηματικοί σε αυτό.

Επομένως, το RDM-3 θεωρούνταν υπερεπαρκές για το ρόλο anti-ship, ενώ δεν ήταν και το μοναδικό εργαλείο στη διάθεση των ιπταμένων της 332 Μοίρας. Σημαντική συνδρομή για τους τελευταίους, σε τέτοιου είδους αποστολές, είτε αυτές διεξάγονταν κάτω από το φως του ήλιου, είτε υπό συνθήκες σκότους, αποτελούσε και το νέο σύστημα αδρανειακής ναυτιλίας, τεχνολογίας γυροσκοπίων λέιζερ, TOTEM 3000, το οποίο είναι συνδυασμένο και με σύστημα GPS και εγκαταστάθηκε σε όλα τα Mirage 2000EG/BG, ως κομμάτι του προγράμματος των αντισταθμιστικών ωφελημάτων του προγράμματος Mirage 2000-5Mk.2.

To TOTEM 3000 που εξοπλίζει και το -5Mk.2, εξασφάλιζε αφενός μεν ακριβέστερη ναυτιλία και αφετέρου πολλαπλάσια αποθηκευτική ικανότητα σημείων ενδιαφέροντος, ενώ περιόριζε και στο ένα τρίτο το χρόνο ευθυγράμμισης των 10 και πλέον λεπτών που απαιτούσε το παλαιότερο ULISS 52. Τέλος, σημαντικές πληροφορίες έφταναν στον ιπτάμενο και από το σύστημα αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέμου ICMS 2000Mk.I.

To μόνο που έλειπε από τον εξοπλισμό των Mirage 2000EG για τη διενέργεια αποστολών anti-ship, είναι οι διόπτρες νυχτερινής όρασης (NVG). Οι ιπτάμενοι των Super Etendard Modernises του Γαλλικού Ναυτικού επιχειρούσαν με Exocet τη νύχτα (το συγκεκριμένο αεροπλάνο έφερε ένα μόνο όπλο), πετώντας σε εξαιρετικά μικρό ύψος πάνω από τη θάλασσα, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο. Επειδή φορούσαν NVG…

Η ικανότητα προσβολής στόχων επιφανείας με το αερομεταφερόμενο ΑΜ-39 Exocet είναι παράγοντας αποτροπής, από τη στιγμή που εξασφαλίζει στην Πολεμική Αεροπορία αλλά και στο Πολεμικό Ναυτικό τη δυνατότητα να καταστρέψουν τις μεγάλες μονάδες επιφανείας του αντιπάλου, πριν καν αυτές εγκαταλείψουν τους ναυστάθμους τους και μάλιστα εκ του ασφαλούς, αφού το Mirage 2000EG μπορoύσε να εκτοξεύσει το όπλο έξω από την ακτίνα των πυραύλων επιφανείας-αέρος των τουρκικών πλοίων. Το ίδιο το όπλο έχει πολύ καλό σύστημα anti-jamming και μπορεί να πλήξει στόχους ακόμη και κοντά σε ακτές.

H παράταση της επιχειρησιακής χρήσης του αερομεταφερόμενου Exocet μέσω της αναβάθμισης του και της ενσωμάτωσής του στα Rafale F3R της Πολεμικής Αεροπορίας, εξασφαλίζει σημαντικά μεγαλύτερες δυνατότητες στον αντιπλοϊκό αγώνα από τον αέρα. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι όπως και στην περίπτωση του Mirage 2000, η Ελλάδα είναι ο πρώτος εξαγωγικός χρήστης του Rafale που έχει επιλέξει την αξιοποίηση του AM-39 από αυτό.

Tα σημεία της ανωτερότητας του Rafale

Το πρώτο και σημαντικότερο ίσως πράγμα που θα πρέπει να σημειωθεί σχετικά με την συνέχεια της αξιοποίησης του ΑΜ-39 Exocet επάνω στα Rafale F3R της Πολεμικής Αεροπορίας, είναι η δυνατότητα πληγμάτων σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις σε σχέση με το Mirage 2000EG και με μεγαλύτερο φορτίο πυραύλων αέρος – αέρος.

Σημαντική αναβάθμιση όμως είναι και η πραγματική δυνατότητα του συνδυασμού Rafale F3R και ΑΜ-39 να διεξάγει ναυτική κρούση με την ίδια αποτελεσματικότητα καθόλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου και με κάθε καιρό. Νυχτερινές προσβολές με Exocet μπορούσε να εκτελέσει και το Mirage 2000EG. Όχι όμως από μικρό ύψος. Αντίθετα, αμέσως μετά την απογείωσή του και με πολύ μεγαλύτερα περιθώρια αυτονομίας και ακτίνας μάχης, το Rafale F3R μπορεί να μείνει χαμηλά πάνω από στεριά και θάλασσα και να πλησιάσει ανεντόπιστο το στόχο του.

Αυτό γίνεται κατορθωτό με τη χρήση διοπτρών νυχτερινής όρασης (NVG) από το πλήρωμά του, αλλά και μέσω της λειτουργίας Automatic Terrain Following (ΑΤF) του ραντάρ του. Το μαχητικό δηλαδή μπορεί να διατηρείται αυτόνομα σε μικρό, σταθερό ύψος πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και φτάνοντας στην απόσταση εκτόξευσης του Exocet, να εκτελεί απότομη άνοδο (Pop Up) για την άφεσή του και κατόπιν να απομακρύνεται πετώντας και πάλι σε μικρό ύψος.

Εφόσον επιβάλλεται από τις συνθήκες, το ραντάρ RBE2AA να είναι κλειστό ή σε διαμόρφωση silent (mode), προκειμένου να αποφευχθεί ο ηλεκτρονικός εντοπισμός του μαχητικού, τότε η διαδικασία γίνεται αποκλειστικά και μόνο με τη χρήση των night vision goggles (NVG). Η Πολεμική Αεροπορία χρησιμοποιεί τις τύπου AVS-9 τόσο στα F-16C/D Block 52+ και Block 52M, όσο και στα Mirage 2000-5Mk.2. Εξ όσων γνωρίζουμε οι AVS-9 είναι συμβατές και με το Rafale.

Στη δεύτερη αυτή περίπτωση βέβαια, τα περιθώρια ασφάλειας είναι μικρότερα, ενώ αυξάνεται και ο φόρτος εργασίας του πληρώματος. Τρίτη σημαντική διαφορά στην οποία πρέπει να σταθούμε είναι το σύστημα σχεδίασης αποστολής του Rafale. Πρόκειται για το SLPRM (Système Local de Préparation et de Restitution de Missions) της SAGEM στην έκδοση 5, που δέχεται κατά περιόδους συνεχείς αναβαθμίσεις ώς πρός το λογισμικό του, καθώς βασίζεται ως επί τω πλείστον σε εμπορικό hardware.

Εκτός δε από σύστημα σχεδίασης αποστολής το SLPRM χρησιμοποιείται και για την λεπτομερή και ρεαλιστική απενημέρωση των πληρωμάτων. Κάθε ιπτάμενος συγκεκριμένα, πριν μεταβεί στο αεροπλάνο, μπορεί να εισάγει σε ειδικό memory stick όλα τα στοιχεία μίας αποστολής. Από το είδος του στόχου, την περιοχή που βρίσκεται, τις δυνατότητες αεράμυνας που έχει, μέχρι το σε ποια απόσταση από αυτόν θα γίνει η άφεση του ΑΜ-39 και το σε ποια απόσταση θα ανοίξει το ραντάρ του το όπλο για τον εγκλωβισμό του!

Όλα αυτά τα στοιχεία που μπορεί να περιλαμβάνουν ακόμη και τις ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες που επικρατούν, μέχρι και την κατάσταση της θάλασσας για να καθοριστεί το ύψος του ύψους πλεύσης του Exocet (sea skimming), εισάγονται στον υπολογιστή αποστολής του μαχητικού. Από αυτό τροφοδοτείται με τη σειρά του το σύστημα καθοδήγησης του όπλου. Συνολικά επομένως μιλάμε για μία εντελώς διαφορετική και πιο σύντομη διαδικασία, η οποία είναι και πιο αναλυτική σε ότι αφορά τις πληροφορίες που θα δεχθεί το όπλο.

Τέταρτη σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με τις αντιπλοϊκές δυνατότητες του παλιού Mirage 2000EG, είναι το ότι μέσω Link 16 το Rafale F3R μπορεί να λάβει στοιχεία στοχοποίησης στον αέρα, καθ’ οδόν προς το στόχο, ο οποίος μπορεί να αλλάξει και πολύ εύκολα και πολύ γρήγορα. Τα στοιχεία του νέου στόχου, ή τα ανανεωμένα στοιχεία του στόχου που έχει ήδη επιλεγεί από το έδαφος, διοχετεύονται σε ελάχιστο χρόνο στοσύστημα καθοδήγησης του πυραύλου ΑΜ-39 νέας γενιάς ψηφιοποιημένου.

Πέμπτη και τελευταία ουσιαστική διαφορά είναι βέβαια οι απείρως ανώτερες δυνατότητες του ραντάρ AESA τύπου RBE2AA του Rafale, έναντι του RDM-3 του Mirage 2000EG. Αποκάλυψη και εγκλωβισμός στόχων με πολύ μεγαλύτερη ευκρίνεια και ικανότητα διαχωρισμού και αναγνώρισης από πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις και με χαοτικά μεγαλύτερη αντοχή και αξιοπιστία σε περιβάλλον ηλεκτρονικών αντιμέτρων και παρεμβολών, είναι το σημαντικότερο πλεονέκτημα. Που παράλληλα είναι πλεονέκτημα και σε άλλους ρόλους.

Συμπληρωματικά μπορεί να τονιστεί και η δυνατότητα ATF που προαναφέρθηκε, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί και η λειτουργική διαμόρφωση SAR (Synthetic Aperture Radar) του συστήματος (ακριβώς ίδιων δυνατοτήτων με αυτή των μαχητικών του Γαλλικού Ναυτικού και της Αεροπορίας, όχι υποβαθμισμένη…) που παρέχει τη δυνατότητα απεικόνισης φωτογραφικής ποιότητας των στόχων από μεγάλες αποστάσεις.

Ο συνδυασμός RBE2AA και Link 16, παρέχει τη δυνατότητα σύνθεσης εικόνας επιφανείας (Surface Picture – SURPIC την ονομάζουν τα πληρώματα και το Ναυτικό), πολύ πιο ακριβούς και ξεκάθαρης, σε σχέση με αυτή που είχαν στη διάθεσή τους οι ιπτάμενοι των Mirage 2000EG. Άρα υπάρχουν εξασφαλισμένες προϋποθέσεις πολύ πιο ασφαλούς ταυτοποίησης και στοχοποίησης ενός πλοίου, αλλά και όλων όσων πλέουν κοντά του! Οι πιθανότητες λανθασμένης επιλογής και προσβολής στόχου, ανεξαρτήτως συνθηκών, πρακτικά μηδενίζονται.

Κλείνουμε με την διευκρίνιση ότι σε αντίθεση με ότι συνέβαινε στο Mirage 2000EG όπου όλη σχεδόν η εκπαιδευτική διαδικασία σε τακτικές και τεχνικές εξαπόλυσης του Exocet γινόταν στο πραγματικό αεροπλάνο και επομένως είχε σημαντικό κόστος, η αντίστοιχη εκπαίδευση στο Rafale F3R θα γίνεται στο μεγαλύτερο μέρος της στον προσομοιωτή του αεροσκάφους που αυτή την περίοδο στήνεται στην 114 Πτέρυγα Μάχης.

Τα πληρώματα θα βάζουν ελάχιστες ώρες στο πραγματικό αεροσκάφος, οι οποίες θα αναλώνονται κυρίως σε διαδικασίες συνεργασίας με άλλες Μοίρες της Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά και με μονάδες επιφανείας του Στόλου, στο πλαίσιο αεροναυτικών ασκήσεων που θα περιλαμβάνουν και σενάρια ναυτικής κρούσης, όπως αυτά που περιγράψαμε σε προγενέστερο αφιέρωμα (https://defencereview.gr/tasmo-hellenic-air-force-at-aegean-sea-and-east-mediterranea/).