Το προηγούμενο άρθρο μας αναφορικά με το Σύστημα Αεροπορικού Ελέγχου και ειδικότερα δίνοντας έμφαση στο επίγειο δίκτυο ραντάρ της Π.Α προκάλεσε πολλές θετικές αντιδράσεις και πλειάδα επισημάνσεων. Έχοντας ως γνώμονα τις δικές σας παρατηρήσεις και με βάση τα όσα νεότερα στοιχεία συγκεντρώσαμε προχωρούμε σε ένα δεύτερο άρθρο με επιπρόσθετες διορθώσεις. Όπως αντιλαμβάνεστε το θέμα του ΣΑΕ είναι αρκετά περίπλοκο ενώ οι όποιες αλλαγές πραγματοποιούνται σπανίως βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Επίσης, προχωρούμε σε μια ανασκόπηση των δυνατοτήτων ραντάρ τόσο του υφιστάμενου υλικού όσο και των ραντάρ του αντιαεροπορικού πυροβολικού.
Κατόπιν νεότερης έρευνας και μελέτης από τη πλευρά μας με τη δική σας συμμετοχή και συμβολή που φανερώνει το γενικότερο επίπεδο της όλης προσπάθειας σας παραθέτουμε τα ακόλουθα στοιχεία.
Η πλέον πρόσφατη αλλαγή στη δομή του ΣΑΕ ήταν η κατάργηση των τριών Κέντρων Ελέγχου Περιοχής (Χορτιάτης «TOPSI», Πάρνηθα «MAMBO» ) και η αντικατάσταση τους από δύο Αεροπορικά Κέντρα Ελέγχου σε Πάρνηθα και Κουτσόχερο Λάρισας με την συνεπακόλουθη υπαγωγή σε αυτά των ΜΣΕΠ και των ΣΑ. Το πρώην 1ο ΚΕΠ του Χορτιάτη μετονομάστηκε σε 10η ΜΣΕΠ ενώ το ραντάρ MPR που υπηρετούσε αντικαταστάθηκε.
Υπό αυτές τις επιχειρησιακές συνθήκες η κατάσταση διαμορφώνεται ως εξής:
Το 1ο ΑΚΕ βρίσκεται στις υπερσύγχρονες υπόγειες εγκαταστάσεις του πρώην νατοϊκού στρατηγείου CAOC 7 στο Κουτσόχερο Λάρισας μαζί με το Εθνικό Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων, τη καρδιά και τον εγκέφαλο της Π.Α. Το 1ο ΑΚΕ δεν έχει άμεσα δικό του σύστημα ραντάρ και παίρνει εικόνα μέσω ζεύξεων δεδομένων από τις ΜΣΕΠ και τους ΣΑ που έχει εντός της επιχειρησιακής του δικαιοδοσίας.
Το 2ο ΑΚΕ βρίσκεται στη Πάρνηθα. Αξιοποιεί ραντάρ S-743D το οποίο επιτυγχάνει μέγιστη εμβέλεια εντοπισμού για τυπικούς στόχους 256 ναυτικά μίλια ή 470 χιλιόμετρα. Λειτουργεί στη L Band.
Την αμέσως επόμενη γραμμή αεράμυνας συγκροτούν οι ΜΣΕΠ οι οποίες βρίσκονται:
1η ΜΣΕΠ στο Διδυμότειχο με ραντάρ AR-32,7 λειτουργίας στη S Band κατασκευής BAE Systems. Πρόκειται για σύγχρονο ραντάρ 3D που επιτυγχάνει μέγιστη εμβέλεια αποκάλυψης στόχων 270 ναυτικά μίλια ή 450 χιλιόμετρα.
2η ΜΣΕΠ στο όρος Ίσμαρος στη Ροδόπη με ραντάρ HR-3000. Πρόκειται για ραντάρ στην S Band, κατασκευής της εταιρείας HUGHES με μέγιστη εμβέλεια τα 500 χιλιόμετρα.
3η ΜΣΕΠ στο όρος Βίτσι καλύπτοντας τον Βόρειο τομέα με ραντάρ Marconi S-743D.
4η ΜΣΕΠ στη νήσο Λευκάδα με αποστολή την αεροπορική κάλυψη του Ιονίου Πελάγους με ραντάρ τύπου RAT-31DL. To 3d radar είναι κατασκευής της Ιταλικής εταιρείας Selex νυν Leonardo και λειτουργεί στην L Band επιτυγχάνοντας μέγιστη εμβέλεια 470 χιλιόμετρα.
5η ΜΣΕΠ στο Νοτιοδυτικό άκρο της Κρήτης και αποστολή την αεροπορική εικόνα νότια της Πελοπονήσου και Δυτικά της Κρήτης με ραντάρ Marconi S-743D.
6η ΜΣΕΠ στη Μύκονο και κάλυψη του τομέα των Δωδεκανήσων με ραντάρ AR-327.
7η ΜΣΕΠ στην νευραλγική Σκύρο με ραντάρ AR-327.
8η ΜΣΕΠ στη Λήμνο με ραντάρ AR-327.
9η ΜΣΕΠ στο Πήλιο. Εφοδιάζεται με ραντάρ τύπου HR-3000
10η ΜΣΕΠ στο όρος Χορτιάτη στη θέση του πρώην 2ου ΚΕΠ. Από την 2α Αυγούστου 2017, το 1ο ΚΕΠ μετονομάστηκε σε 10η Μοίρα Σταθμού Ελέγχου και Προειδοποίησης (10η ΜΣΕΠ). Υπηρετεί ραντάρ Marconi S-743D στη θέση του παλαιότερου MPR.
11η ΜΣΕΠ στο όρος Ζήρος στο ανατολικό τμήμα της νήσου Κρήτης και αποστολή την παροχή αεροπορικής εικόνας στον ευπαθή τομέα της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Από την 11η Ιανουαρίου 2018, το 3ο ΚΕΠ μετονομάστηκε σε 11η Μοίρα Σταθμού Ελέγχου και Προειδοποίησης (11η ΜΣΕΠ). Αξιοποιεί ραντάρ HR-3000.
Παράλληλα ως προκεχωρημένους σταθμούς ραντάρ η Π.Α έχει συγκροτήσει το δίκτυο των Σταθμών Αναφοράς εκ των οποίων:
1ος ΣΑ στη περιοχή Λουτρών Αλεξανδρούπολης. Έχει λάβει χώρα αναστολή λειτουργίας στα πλαίσια της πρόσφατης αναδιοργάνωσης του ΣΑΕ και μεταφορά του ραντάρ στη 1η ΜΣΕΠ στο βόρειο Έβρο και συγκεκριμένα στο Διδυμότειχο. Αξιοποιεί ραντάρ MPDR-90E.
2ος ΣΑ στη Λήμνο με ραντάρ MPDR-90E (έχει καταργηθεί)
3ος ΣΑ στη νήσο Λέσβο με ραντάρ MPDR-90E
4ος ΣΑ στη νήσο Σάμο με ραντάρ MPDR-90E
5ος ΣΑ στη νήσο Κω με ραντάρ MPDR-90E
6ος ΣΑ στη νήσο Ρόδο με δύο ραντάρ με ραντάρ MPDR-90E και με ραντάρ AR-327. Πρόκειται για ιδιαίτερα σημαντικό ΣΑ δεδομένης της τακτικής κατάστασης που επικρατεί στο Σύμπλεγμα της Μεγίστης
7ος ΣΑ στη Καλαμάτα με ραντάρ AN/TPS-43E (έχει καταργηθεί)
8ος ΣΑ έχει καταργηθεί στη νήσο Θάσο με ραντάρ AN/TPS-43E
9ος ΣΑ στη Κάρπαθο με ραντάρ MPDR-90E
10ος ΣΑ στη Ζίρο δήμου Σητείας, στην ανατολική Κρήτη με ραντάρ MPDR-90E
11ος ΣΑ στη Κύπρο με ραντάρ MPDR-90E.
Συνολικώς υπάρχουν 12 ραντάρ 2D τύπου MPDR-90E και 3 επίσης 2D τύπου AN/TPS-43E. Ακριβώς εδώ έγκειται και η μεγαλύτερη αναγκαιότητα για την αντικατάσταση σε πρώτο χρόνο αυτών των σταθμών ραντάρ. Τα MPDR-90E είναι ραντάρ που αναπτύχθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970 της Siemens με μέγιστη εμβέλεια τα 90 χιλιόμετρα. Από την άλλη μεριά τα AN/TPS-43E είναι Αμερικανικά ραντάρ της εταιρείας Westinghouse Defense and Electronic Division που αργότερα συγχωνεύτηκε με τη Northrop-Grumman. Η ανάπτυξη του ραντάρ ολοκληρώθηκε το 1963 και εισήλθε σε υπηρεσία με την Αμερικανική Αεροπορία το 1968. Μάλιστα, κατά τον πόλεμο των Φώκλαντς η Αεροπορία της Αργεντινής αξιοποίησε επιχειρησιακά τέτοια ραντάρ ανιχνεύοντας βρετανικά μαχητικά τα οποία εκτελούσαν αποστολές SEAD εφοδιασμένα με πυραύλους AGM-45 Shrike. Σε άλλη περίπτωση η Αεροπορία της Αργεντινής χρησιμοποίησε αυτά τα ραντάρ ως κέντρο ελέγχου των επιθέσεων των μαχητικών της κατά του βρετανικού στόλου. Επιτυγχάνει μέγιστη εμβέλεια 450 χιλιόμετρα.
Ραντάρ Α/Α Πυροβολικού
Ο Τακτικός Έλεγχος των Α/Α όπλων στο πλαίσιο του Ενοποιημένου Συστήματος Αεράμυνας, ασκείται από τα παρακάτω επίπεδα Τακτικού Ελέγχου:
ΕΚΑΕ (Εθνικό Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων).
ΑΚΕ (Αεροπορικό Κέντρο Ελέγχου) / ΚΕΒ (Κέντρο Ελέγχου Βλημάτων).
ΜΚΕΑ/ΑΠ (Μικτό Κέντρο Ελέγχου Α/Α Πυροβολικού).
ΚΕΑ/ΑΠ (Κέντρο Ελέγχου Α/Α Πυροβολικού) Υπαγόμενα σε ΜΚΕΑ/ΑΠ.
Κέντρα Συντονισμού Μονάδων Βλημάτων τα οποία περιλαμβάνουν:
1/ ΚΣΠ (Κέντρο Συντονισμού Πληροφοριών – ICC)
2/ ΚΔΕ (Κέντρο Διοίκησης και Ελέγχου)
3/ SFDC (Senior Fire Distribution Center)
Κέντρα Συντονισμού SHORAD, MANPAD, Α/Α Όπλων
1/ ΚΕΜ (Κέντρο Επιχειρήσεων Μοίρας).
2/ ΚΔΠ (Κέντρο Διοίκησης Πυρός).
3/ PCP ASRAD.
4/ Σταθμός Διοικήσεως Αεράμυνας Μονάδος (ΣΔΑΜ)
Μικτό Κέντρο Ελέγχου Α/A Πυροβολικού (ΜΚΕΑ/ΑΠ)
Είναι το κέντρο ελέγχου των SHORAD και των A/A Όπλων και των τριών Κλάδων των ΕΔ, μέσω του οποίου το ΑΚΕ ασκεί τον Τακτικό Έλεγχο, στις ζωτικές περιοχές ευθύνης του. Η συντονισμένη και οργανωμένη δράση των Α/A Μέσων που υπάγονται επιχειρησιακά και σε άλλους Κλάδους των ΕΔ, στις ζωτικές περιοχές, είναι ευθύνη του ΜΚΕΑ/ΑΠ.
Κέντρο Έλεγχου Α/Α ΠΒ (ΚΕΑ/ΑΠ)
Το ΚΕΑ/ΑΠ, αναπτύσσεται πλησίον του Κέντρο Συντονισμού Πυρών Υποστήριξης (ΚΣΠΥ) του Σχηματισμού και είναι το όργανο με το οποίο ενασκείται ο τακτικός έλεγχος των Α/Α όπλων των ΜΑ/ΑΠ, καθώς και μέσω του οποίου διαβιβάζονται οι πληροφορίες εγκαίρου προειδοποιήσεως και τα σήματα συναγερμού αεροπορικής επιδρομής, προς όλες τις Μονάδες ευθύνης του.
Οι πληροφορίες σε αυτά τα τακτικά κέντρα συγκεντρώνονται από δύο κύρια ραντάρ του Α/Α Π.Β ή εναλλακτικά από το υπόλοιπο ΣΑΕ μέσω ζεύξεων δεδομένων:
Το ραντάρ έρευνας P-19 είναι 2D ραντάρ κατηγορίας UHF και αποτελείται από δύο οχήματα εκ των οποίων ένα είναι το όχημα κεραιών και ένα φέρει τον κλωβό του ραντάρ. Αποτελείται από πενταμελές πλήρωμα ενώ η συχνότητα εκπομπής του ραντάρ είναι η C Band μεταξύ 500MHZ και 1GHZ με μέγιστη ισχύς εκπομπής 300 ΚW. Εκτελεί έρευνα σε 360 μοίρες με 6 ή 12 στροφές ανά λεπτό και επιτυγχάνει μέγιστη εμβέλεια 250 χιλιόμετρα. Αναπτύχθηκε με στόχο να εντοπίζει αεροσκάφη σε χαμηλά ύψη και να συνεργάζεται με το σοβιετικό αντιαεροπορικό σύστημα S-125 Neva/Pechora
Το ραντάρ έρευνας Kasta E-1 συγκροτείται και αυτό από δύο οχήματα με το πρώτο να φέρει το όχημα κεραιών και το δεύτερο τον κλωβό ραντάρ. Λειτουργεί στη C Band μεταξύ 800 και 860 MHZ με ρυθμό περιστροφής των 6 ή 12 στροφών ανα λεπτό και ισχύς εκπομπής 200 KW. Έχει μέγιστη εμβέλεια τα 150 χιλιόμετρα.
Εδώ οφείλουμε μια κρίσιμη επισήμανση: οι στόχοι χαμηλής ραδιοτομής (RCS) όπως το F-35 είναι ορατοί στις χαμηλές περιοχές συχνοτήτων συνεπώς αμφότερα τα δύο παραπάνω ραντάρ εξακολουθούν παρά τη παλαιότητα τους να παραμένουν αξιόμαχα και ειδικά το ραντάρ έρευνας P-19 που υπηρετούν στη Περιοχή Ευθύνης της ΑΣΔΕΝ.
Να τονίσουμε εδώ πως για το θέμα του ραντάρ P-19 έχουν υπάρξει σε διεθνές επίπεδο προτάσεις αναβάθμισης. Δεδομένης της αξίας των ραντάρ VHF και UHF στον ελληνικό αμυντικό σχεδιασμό θα πρέπει εξετάσουμε τέτοιες λύσεις δεδομένου πως το σύστημα υπηρετεί ήδη στο ελληνικό οπλοστάσιο.
Σε κάθε περίπτωση η επιβιωσιμότητα των ραντάρ συνδέεται με την τακτική ευελιξία τους, δηλαδή την κινητικότητα. Είναι η ικανότητα που θα πρέπει να έχουν οι δυνάμεις Αεράμυνας, η οποία θα τους επιτρέψει συνεχή και εύκολη μετακίνηση από θέση σε θέση ενώ παράλληλα θα διατηρήσουν την ικανότητα εκπλήρωσης της πρωτεύουσας αποστολής τους.
Αυτή η ικανότητα εξασφαλίζει, πέραν της έγκαιρης λήψης της διάταξης μάχης, την προστασία μεγάλου αριθμού στόχων, αφού είναι δυνατόν να αντιμετωπίζονται οι εκάστοτε παρουσιαζόμενες απειλές σε χρόνο και τόπο που απαιτείται, μεγιστοποιώντας έτσι την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των δυνάμεων Αεράμυνας.
Επίσης, αυτή η ικανότητα εξασφαλίζει στις δυνάμεις Αεράμυνας τη δυσκολία εντοπισμού τους από τον εχθρό και επομένως την αδυναμία εξουδετέρωσής τους από αυτόν. Όπως είναι φανερό, η οικονομία δυνάμεων είναι ένα έμμεσο αποτέλεσμα που προκύπτει, το οποίο σε εθνικά πλαίσια καθίσταται ζωτικά κρίσιμο, δεδομένου ότι οι δυνάμεις Αεράμυνας είναι λίγες για την προστασία του συνόλου των ζωτικών στόχων.
Η ικανότητα κινητικότητας προϋποθέτει την ύπαρξη ενός σχεδίου που να προβλέπει διάφορες προεπιλεγμένες θέσεις ανάπτυξης (κύριες και εναλλακτικές), καθώς την ύπαρξη κινητών επίγειων οπλικών συστημάτων ή μεταφερομένων από πλοία ή αεροσκάφη, που να δύνανται να αναπτυχθούν στις ανωτέρω προβλεπόμενες θέσεις, αλλά και εκτός αυτών όπου είναι δυνατό και απαιτηθεί σύμφωνα με την εξέλιξη της κατάστασης.
Επίσης, η ικανότητα αυτή προϋποθέτει μέσα υποστήριξης με ανάλογες δυνατότητες, επικοινωνίες, κατάλληλες και απλές διαδικασίες, εκπαίδευση και εξάσκηση του προσωπικού σε ανάλογες συνθήκες και οπωσδήποτε ένα κατάλληλο σύστημα Διοίκησης και Ελέγχου.
Να ευχαριστήσω δημοσίως τους αγαπητούς αναγνωστές για τις τελευταίες επισημάνσεις τους. Το θέμα είναι πολύ εξειδικευμένο με ελάχιστες διαθέσιμες πληροφορίες και ως εκ τούτων η συμβολή σας υπήρξε κρίσιμη.
