Όπως δημοσίευσε το κροατικό πρακτορείο ειδήσεων HINA, η κυβέρνηση της Κροατίας απέστειλε αίτημα για προτάσεις (RFP) σε επτά (7) χώρες, στο πλαίσιο του προγράμματος προμήθειας νέου μαχητικού. Μια από αυτές της χώρες είναι και η Ελλάδα για τα F-16 Block.30. Στην ουσία πρόκειται για επανάληψη προγενέστερου διαγωνισμού ίδιου αντικειμένου, που κρίθηκε άγονος (η επανάληψη του διαγωνισμού αποφασίστηκε στις αρχές Ιουλίου του 2019).
Η καταληκτική ημερομηνία κατάθεσης προτάσεων είναι η 31η Μαΐου, ενώ, εκτός της Ελλάδας, δέκτες του σχετικού αιτήματος είναι οι ΗΠΑ (για F-16 Block.70/72 νέας κατασκευής), η Σουηδία (για JAS-39 Gripen νέας κατασκευής), η Γαλλία (για μεταχειρισμένα Rafale), η Ιταλία (για μεταχειρισμένα EuroFighter), η Νορβηγία (για μεταχειρισμένα F-16) και το Ισραήλ (για μεταχειρισμένα F-16).
Ο τελικός κατάλογος των παραπάνω χωρών οριστικοποιήθηκε στη διάρκεια δύο συνεδριάσεων, στις 9 και 16 Δεκεμβρίου του 2019, ενώ η αξιολόγηση των όποιων προτάσεων κατατεθούν θα πραγματοποιηθεί στις αρχές Αυγούστου του 2020. Υπενθυμίζουμε ότι το κροατικό πρόγραμμα αφορά στην προμήθεια 12 μαχητικών αεροσκαφών, νέων ή μεταχειρισμένων, με προοπτική αναβάθμισης τους, για την αντικατάσταση των 12 εν υπηρεσία MiG-21bis/UMD.
Τα ελληνικά F-16 Block.30 ήταν υποψήφια και στον πρώτο διαγωνισμό, αλλά είχαν απορριφθεί. Το Νοέμβριο του 2017 έγινε γνωστό ότι στην τελική φάση αξιολόγησης και επιλογής, του πρώτου διαγωνισμού, προκρίθηκαν τα ισραηλινά (μεταχειρισμένα) F-16C/D Block.40 (αναβαθμισμένα στο πλαίσιο του προγράμματος Barak-2020), έναντι των ελληνικών F-16 Block.30, και τα σουηδικά JAS-39E/F Gripen, έναντι των αμερικανικών F-16 Block.70/72.
Στην τελική φάση αξιολόγησης και επιλογής προκρίθηκαν μία (1) πρόταση από κάθε κατηγορία. Τα καινούργια F-16 Block.70/72 κρίθηκαν ακριβά για τα οικονομικά δεδομένα της Κροατία, αλλά, ως πακέτο αναβάθμισης, η έκδοση Block.70/72 (Viper) κρίθηκε συμφέρουσα. Από την άλλη κατηγορία, των μεταχειρισμένων αεροσκαφών, προκρίθηκαν τα ισραηλινά Block.40, έναντι των ελληνικών Block.30, διότι τα Block.40 είναι ήδη αναβαθμισμένα ή μπορούν να αναβαθμιστούν στο επίπεδο Viper με μικρότερο κόστος, σε σχέση με τα Block.30.
Το Μάρτιο του 2018 η Κροατία ανακοίνωσε ότι αποδέχθηκε την προσφορά του Ισραήλ για τα Block.40. Όπως ανακοινώθηκε τότε το κόστος της προμήθεια των 12 ισραηλινών F-16 ήταν της τάξεως των $ 420 εκατομμυρίων με καταβολή $ 42 εκατομμυρίων κατ’ έτος και αποπληρωμή σε 10 χρόνια (η ελληνική πρόταση για τη πώληση 12 αεροσκαφών F-16 Block.30 στη Κροατία ήταν της τάξης των € 170 εκατομμυρίων).
Ωστόσο, στα τέλη του 2018 προέκυψε θέμα, σχετικά με την αδυναμία του Ισραήλ να λάβει, από τις ΗΠΑ, πιστοποιητικό τελικού χρήστη για τα αεροσκάφη. Τότε, ο ισραηλινός τηλεοπτικός σταθμός «Channel 10» είχε μεταδώσει, ότι η Ουάσιγκτον είναι αυτή που ακυρώνει στην ουσία το πρόγραμμα προκειμένου να προωθήσει την πώληση καινούργιων F-16 Viper. Τελικά, στις 14 Ιανουαρίου του 2019 η Κροατία ανακοίνωσε ότι ακυρώνει την επιλογή της, υπέρ των ισραηλινών F-16, και ότι θα προκηρύξει νέο διαγωνισμό.
Όπως αναφέρουν τα κροατικά δημοσιογραφικά μέσα, σχεδόν τα πάντα θα κριθούν στο κόστος, τόσο της προμήθειας και αναβάθμισης των αεροσκαφών, όσο και των απαιτήσεων συντήρησης, δημιουργίας υποδομών και κόστους ανά ώρα πτήσης. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι το κόστος των όπλων των νέων μαχητικών. Σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό τα πρώτα αεροσκάφη θα πρέπει να ενταχθούν σε υπηρεσία στα τέλη του 2020, κάτι που είναι μάλλον αδύνατο.
Όπως προαναφέραμε, στο νέο διαγωνισμό, εκτός των νέων F-16 και JAS-39 Gripen, θα κατατεθούν προτάσεις και για μεταχειρισμένα αεροσκάφη. Το ερώτημα είναι ποιες πιθανότητες έχει η επιλογή των ελληνικών F-16 Block.30; Κατά την άποψη μας οι πιθανότητες δεν είναι πολλές, αν αναλογιστούμε τους λόγους της απόρριψης τους στον πρώτο διαγωνισμό, ότι δηλαδή τα ισραηλινά Block.40 είναι ήδη αναβαθμισμένα ή μπορούν να αναβαθμιστούν στο επίπεδο Viper με μικρότερο κόστος σε σχέση με τα ελληνικά Block.30.
Από την άλλη, στους Γάλλους μάλλον δεν περισσεύουν Rafale, χωρίς να αποκλειστεί εντελώς η περίπτωση, αφού μιλάμε για μικρό αριθμό, μόλις 12 αεροσκαφών. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το Νοέμβριο του 2018 η Γαλλία αποφάσισε την αναβάθμιση των 144 Rafale που διαθέτει στο επίπεδο F3-R, άρα είναι αμφίβολο αν θα προσφέρει μεταχειρισμένα Rafale στην Κροατία. Η Ιταλία ψάχνει πελάτες για τα 28 EuroFighter Tranche-1 (μάλιστα τον Οκτώβριο του 2018 τα πρότεινε στη Βουλγαρία), αλλά μέχρι τώρα δεν έχει βρει ανταπόκριση, κυρίως λόγω των τεχνικών προβλημάτων που έχουν παρουσιάσει, του μεγάλου κόστους χρήσης που έχουν και των επιχειρησιακών περιορισμών που έχουν.
Τα νορβηγικά F-16A/B παρελήφθησαν την περίοδο 1980-1984 και είναι της έκδοσης Block.10, δηλαδή παλαιότερα των ελληνικών Block.30. Τα αεροσκάφη αποσύρονται και διατίθενται προς πώληση, στο πλαίσιο του προγράμματος αντικατάστασης τους με 52 F-35A Lightning II. Τα νορβηγικά αεροσκάφη είναι αναβαθμισμένα, στο πλαίσιο προγράμματος αναβάθμισης μέσης ζωής, το οποίο υλοποιήθηκε τη δεκαετία του 1990.
