Κινήσεις αναβάθμισης και εδραίωσης του ρόλου τους κάνουν συντονισμένα και σχεδιασμένα Αθήνα και Λευκωσία, σε μια περίοδο κατά την οποία βρίσκεται στην περιοχή μας σε εξέλιξη γεωπολιτική ανακατανομή ισχύος.
Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ για το HELLAS JOURNAL
Τα ταξίδια-αστραπή των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδος και της Κύπρου, Νίκου Κοτζιά και Νίκου Χριστοδουλίδη, σε Ισραήλ και Αίγυπτο, την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή αντίστοιχα, έχουν επιβεβαιώσει τις δυνατότητες που υπάρχουν και τα περιθώρια αναβάθμισης του ρόλου Αθηνών και Λευκωσίας.
Πέραν από τα ταξίδια αυτά στη μεγάλη πλέον εικόνα μπορούν να τοποθετηθούν και οι επισκέψεις στην Κύπρο του Γάλλου ΥΠΕΞ (πήγε και Αθήνα) και του Ολλανδού ομολόγου του, καθώς και η μετάβαση Χριστοδουλίδη στο Βερολίνο.
Η κινητικότητα αυτή συνδέεται και με την προώθηση των ενεργειακών σχεδιασμών και τα βήματα υλοποίησής τους. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι τον Νοέμβριο θα «τρυπήσει» το γεωτρύπανο της ExxonMobil στο τεμάχιο 10, ενώ αργότερα θα τεθούν σε εφαρμογή και προγράμματα των άλλων εταιρειών. Συνδέεται, όμως, και με συνεργασίες που αναπτύσσονται στην περιοχή και πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται.
Το θέμα της ασφάλειας αποτελεί κυρίαρχο ζήτημα στις συζητήσεις που διεξάγονται. Αθήνα και Λευκωσία το θέτουν ενόψει και των όσων εξαγγέλλει το καθεστώς Ερντογάν. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου έχει υποδείξει πως από τη στιγμή που η Τουρκία αμφισβητεί την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας αμφισβητεί και αυτήν του Ισραήλ, το οποίο έχει συνάψει συμφωνίες με την Κύπρο. Το Ισραήλ, όπως έχει διαμηνύσει προς τη Λευκωσία, παρακολουθεί από κοντά όλες τις κινήσεις και ενέργειες στην περιοχή. Σημειώνεται ότι ο κ. Νετανιάχου, στις δηλώσεις του πριν την κοινή συνάντηση που είχε με Κοτζιά και Χριστοδουλίδη, ανέφερε επίσης πως «σημαντικό θεωρούμε ότι όλες οι χώρες πρέπει να σέβονται τα χωρικά ύδατα, τα διεθνώς αναγνωρισμένα χωρικά ύδατα και αυτό είναι κάτι σημαντικό για όλους μας». Μήνυμα που στάλθηκε συστημένο και απευθείας προς την Άγκυρα.
Τι έχουν γίνει και ποια τα επόμενα βήματα στο πεδίο των συνεργασιών; Διεύρυνση συνεργασιών.
Διατηρώντας ως βασικό πυλώνα τις τριμερείς, σε αυτές θα συμμετάσχουν ad hoc κι άλλες χώρες, για χωριστά ζητήματα. Όπως, για παράδειγμα, στον σχηματισμό Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ για τα ενεργειακά θα προστεθεί και η Ιταλία. Για θέματα τρομοκρατίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη, το τρίτο δεκαήμερο Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, τετραμερής συνάντηση Ελλάδος, Κύπρου, Αιγύπτου και Γαλλίας. Παρόμοιοι και μεγαλύτεροι σχηματισμοί είναι στα σκαριά.
Η Λευκωσία έχει προτείνει-και τυγχάνει θετικής υποδοχής-τη δημιουργία ενός μηχανισμού παρακολούθησης και εφαρμογής αποφάσεων που θα αφορούν τα όσα υιοθετούνται στο επίπεδο των τριμερών συνεργασιών. Η γραμματεία του μηχανισμού να εδρεύει στη Λευκωσία, στο υπουργείο Εξωτερικών, και σε αυτόν να εμπλέκονται, με τοποθέτηση λειτουργών, όλες οι χώρες που μετέχουν στις τριμερείς.
Αναμένεται να υπογραφεί τέλος του χρόνου συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed. Θα υπογραφεί από Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και Ιταλία, στην παρουσία και την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρόκειται για ένα δύσκολο και περίπλοκο έργο, το οποίο εκτός των άλλων θα έχει ψηλό κόστος. Υπενθυμίζεται συναφώς πως κατά την τριμερή σύνοδο κορυφής Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ, που πραγματοποιήθηκε αρχές Μαΐου στη Λευκωσία, ξεκαθάρισαν προθέσεις:
Οι εμπλεκόμενοι διατηρούν την προοπτική αυτή στην ατζέντα. Το Ισραήλ, πάντως, επιμένει σε αυτή την επιλογή, καθώς είναι η μοναδική αυτή τη στιγμή η οποία θα το ενώσει με την Ευρώπη. Ο δρόμος προς την κατασκευή, ωστόσο, παραμένει μακρύς και σε κάποιο βαθμό αμφίβολος.
Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου, κατά τις συζητήσεις που είχαν διεξαχθεί στη διάρκεια της τριμερούς, ήταν έντονος και επίμονος για την επιλογή του EastMed. Ήθελε να προχωρήσει αναδεικνύοντας την όδευση αυτή λίγο-πολύ ως μονόδρομο.
Είναι σαφές πως ισχυροί παίκτες της διεθνούς σκακιέρας θεωρούν πως η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να εξελιχθεί σε ενεργειακή δύναμη. Επενδύουν σε αυτό και ευελπιστούν πως μπορούν να διαμορφώσουν τις κατάλληλες συνθήκες για να καταστεί εφικτός αυτός σχεδιασμός. Σε αυτό τον σχεδιασμό, όμως, βλέπουν πως η Τουρκία, με την επιθετικότητά της κατά της Κύπρου, προκαλεί προβλήματα και επηρεάζονται τα συμφέροντά τους. Γι’ αυτό και δεν επιθυμούν την πρόκληση οποιωνδήποτε προβλημάτων και ακραίων ενεργειών.
Υπάρχουν, πάντως, πολλά ακόμη να γίνουν στο πεδίο των συνεργασιών, κυρίως στα πρακτικά ζητήματα. Αθήνα και Λευκωσία, με βάση το πλάνο των δύο ΥΠΕΞ, θα κινηθούν την περίοδο αυτή προς διάφορες κατευθύνσεις, θέλοντας να διασφαλίσουν πρωτίστως την απρόσκοπτη πορεία των ενεργειακών σχεδιασμών.
Κυπριακό: Μια στο καρφί και μια στο πέταλο
Το τρίτο δεκαήμερο Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, αναμένονται κινήσεις στο Κυπριακό. Από την έκθεση που θα υποβάλλει η εκπρόσωπος του Γ.Γ., Τζέιν Χολ Λουτ, που ολοκλήρωσε τις επαφές της με τους εμπλεκόμενους, αλλά και από τη διάθεση του κ. Γκουτέρες θα εξαρτηθούν τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό.
Πώς, δηλαδή, θα κινηθεί ο Γενικός Γραμματέας, κατά πόσο θα συγκαλέσει συνομιλίες ή θα παραπέμπει τους εμπλεκόμενους σε μια περίοδο προετοιμασίας. Είναι, πάντως, ξεκάθαρο πως εάν και εφόσον ξεκινήσουν συζητήσεις, είτε αμέσως είτε αργότερα, η βάση είναι το γνωστό πλαίσιο Γκουτέρες. Ένα πλαίσιο το οποίο, πέραν από τα κενά και τις ασάφειές του, περιέχει και ρυθμίσεις άκρως δυσλειτουργικές. Στόχος του Γενικού Γραμματέα του Διεθνούς Οργανισμού είναι η επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας επί του πλαισίου του.
Είναι προφανές πως ενώ η Λευκωσία προβαίνει σε στρατηγικής σημασίας ανοίγματα στην περιοχή, την ίδια ώρα στο Κυπριακό παρουσιάζεται εγκλωβισμένη σε αδιέξοδες πορείες. Σε διαδικασίες που δεν οδηγούν πουθενά, ενώ η βάση και το περιεχόμενο των συζητήσεων διαμορφώνουν ένα πλαίσιο μη λειτουργικό, το οποίο δεν θα αντέξει στον χρόνο. Αυτό δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ως αντιφατικό και αδιέξοδο. Κοντολογίς, δεν συμβαδίζουν τα γεωστρατηγικά ανοίγματα με το περιεχόμενο των συζητήσεων στο Κυπριακό.
Συντονίζουν τα επόμενα βήματα Αθήνα και Λευκωσία
Οι αυριανές συνομιλίες, στο Μέγαρο Μαξίμου, του Πρωθυπουργού της Ελλάδος και του Προέδρου Αναστασιάδη θα εστιαστούν πέραν από το Κυπριακό, στα ενεργειακά, τις τριμερείς συνεργασίες και τα ελλαδοτουρκικά/ευρωτουρκικά. Οι δύο κυβερνήσεις έχουν ενώπιόν τους πολλές εξελίξεις και ένα ιδιαίτερα δύσκολο φθινόπωρο να διανύσουν και διατηρούν ανοικτά κανάλια επικοινωνίας διαμορφώνοντας από κοινού δράσεις. Κατά τη συνάντηση, την περασμένη Τετάρτη, των δύο υπουργών Εξωτερικών έχει γίνει εξαντλητική συζήτηση των βασικών θεμάτων και έχουν τεθεί προτεραιότητες.
