Η Διοίκηση Ταχέων Σκαφών είναι μια από τις πλέον ιστορικές διοικήσεις του Αρχηγείου Στόλου. Σήμερα τα στελέχη του, από τον Α/ΓΕΝ έως τον ναυτικό δόκιμο καθοδηγούνται από την ναυτική παράδοση της πατρίδας μας που εκτείνεται στα βάθη των αιώνων. Η Διοίκηση Ταχέων Σκαφών είναι μια από τις κύριες διοικήσεις του Α.Σ. Παρά την οικονομική κρίση τα στελέχη της καταβάλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες για την διατήρηση μέγιστης επιχειρησιακής ετοιμότητας και έχουν καταφέρει όπως διαπιστώσαμε και ιδίοις όμμασι να διατηρούν σε άψογη κατάσταση όλα τα σκάφη τους που είναι έτοιμα ανά πάσα ώρα και στιγμή να αναπτυχθούν στο Αιγαίο.

Η Διοίκηση Ταχέων Σκαφών με τα πλοία της και το προσωπικό της αποτελεί μια από τις βασικότερες διοικήσεις του Πολεμικού μας Ναυτικού. Η συνεχής παρουσία των πλοίων της στις ελληνικές θάλασσες, στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και οπουδήποτε απαιτηθεί, αποτελεί εγγύηση διαφύλαξης της εθνικής μας κυριαρχίας και προβολή της Ελληνικής σημαίας. Η έδρα βρίσκεται στην Αμφιάλη Σαλαμίνας. Της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών προΐσταται Μάχιμος Αξιωματικός βαθμού Πλοιάρχου. Σήμερα, της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών προΐσταται ο Πλοίαρχος Καρλατήρας Σταύρος. Ο νέος διοικητής έχει διαταλέσει τρεις φορές κυβερνήτης σε πλοία της ΔΤΣ εκ των οποίων στα ΠΠ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΙΙ, Τ/Α ΚΥΚΛΩΝ, ΤΠΚ ΛΑΣΚΟΣ, διοικητής 3ης μοίρας πυραλαυκάτων και Επιστολέας της ΔΤΣ. 

Παρουσία του Αρχηγού Στόλου Αντιναυάρχου Ιωάννη Γ. Παυλόπουλου (στο κέντρο), η τελετή παράδοσης-παραλαβής Διοικητού Διοίκησης Ταχέων Σκαφών. Καθήκοντα Διοικητή παρέλαβε από τον Πλοίαρχο Θεόδωρο Μικρόπουλο (στα αριστερά) ο Πλοίαρχος Σταύρος Καρλατήρας (στα δεξιά). Και οι τρεις τους άριστοι αξιωματικοί.

Η αποστολή της Διοικήσεως Ταχέων Σκαφών είναι να ενεργεί μέσα στο πλαίσιο των εντολών και κατευθύνσεων του Αρχηγείου Στόλου, για την οργάνωση, διοίκηση, επιχειρησιακή εκπαίδευση, παρακολούθηση της συντηρήσεως και γενικά την ετοιμότητα και προετοιμασία για πόλεμο των πλοίων, με σκοπό τη συμβολή στην εκπλήρωση της αποστολής ή των έργων που ανατέθηκαν στον Αρχηγό Στόλου. Συγκεκριμένα, τα πλοία της ΔΤΣ στο πλαίσιο της αποστολής τους συμμετέχουν σε εθνικές και διασυμμαχικές/διακρατικές ασκήσεις καθώς και επιχειρήσεις ως ακολούθως:

• Επιχειρήσεις «Unifil», «Active Endeavour», «Επιτηρήσεως – προστασίας νήσων Ανατολικού Αιγαίου», επιχειρήσεως «ΞΙΦΙΑΣ».
• Συνδρομή του Π.Ν. σε καταστάσεις ανάγκης (έρευνα-διάσωση, μεταφορά ασθενών, κ.λ.π.) κoινωνικών αποστολών (μεταφορά κλιμακίων ιατρών σε νήσους), καθώς και συμμετοχής σε εθιμοτυπικές εκδηλώσεις.
• Επιχειρήσεις ελέγχου εμπορικών πλοίων (Νηοψία, Δίωξη λαθρεμπορίου, Έλεγχο ναυσιπλοΐας κτλ.).
• Συνδρομή σε επιχειρήσεις αποτροπής εισόδου λαθρομεταναστών στη χώρα.

Για επιχειρησιακούς λόγους αλλά και για λόγους διοικητικής ευελιξίας, εκπαιδεύσεως και υποστήριξης, η Διοίκηση Ταχέων Σκαφών περιλαμβάνει:

Δύο Μοίρες Τ.Σ. (ΜΤΠΚ 1,2) στις οποίες ανήκουν από 7 και 8 ΤΠΚ διοικούμενες από αντίστοιχους Διοικητές Μοιρών (ΔΜΤΠΚ 1,2) οι οποίοι είναι Μάχιμοι Αξιωματικοί βαθμού Αντιπλοιάρχου ή Πλωτάρχη.
Σχολή Ταχέων Σκαφών.
Βάση Ταχέων Σκαφών.

1η ΜΟΙΡΑ ΤΠΚ

ΤΠΚ ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΤΠΚ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΔΗΣ

ΤΠΚ ΛΑΣΚΟΣ

ΤΠΚ ΤΡΟΥΠΑΚΗΣ

ΤΠΚ ΝΤΕΓΙΑΝΝΗΣ

ΤΠΚ ΣΙΜΙΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΤΠΚ ΣΤΑΡΑΚΗΣ

2η ΜΟΙΡΑ ΤΠΚ

ΤΠΚ ΡΟΥΣΣΕΝ

ΤΠΚ ΔΑΝΙΟΛΟΣ

ΤΠΚ ΡΙΤΣΟΣ

ΤΠΚ ΜΠΛΕΣΣΑΣ

ΤΠΚ ΜΥΚΟΝΙΟΣ

ΤΠΚ ΞΕΝΟΣ

ΤΠΚ ΚΑΒΑΛΟΥΔΗΣ

ΤΠΚ ΜΑΡΙΔΑΚΗΣ

Η εκπαίδευση του προσωπικού των πλοίων χωρίζεται σε εκπαίδευση εν όρμω και σε εκπαίδευση εν πλω κατά τη διάρκεια συμμετοχής του πλοίου σε ασκήσεις, αποστολές και οποιαδήποτε άλλη εν πλω δραστηριότητα. Τόσο στην εν όρμω, όσο και στην εν πλω εκπαίδευση, με τη βοήθεια του τακτικού συστήματος Tacticos, το προσωπικό του πλοίου προετοιμάζεται σε σενάρια και αντικείμενα που προσομοιάζουν, κατά το δυνατόν ρεαλιστικές συνθήκες που πρόκειται να αντιμετωπίσει το πλοίο. Επίσης κατά την εν όρμω εκπαίδευση, εκτελούνται από τους εκπαιδευτικούς φορείς του Π.Ν., διάφορα σχολεία, σεμινάρια και παρουσιάσεις τα οποία παρακολουθεί το προσωπικό του πλοίου, προκειμένου να επιμορφωθεί σε τεχνικά και επιχειρησιακά αντικείμενα.

Η Διοίκηση Ταχέων Σκαφών είναι ο Δαυίδ με την δύναμη του Γολιάθ. Διαθέτει μονάδες κρούσης μικρού μεγέθους αλλά με θανάσιμες δυνατότητες αφού δύναται να εκτελέσουν όλο το φάσμα του ναυτικού πολέμου με εξαίρεση τις ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις. Η πρόσφατη καθέλκυση του έκτου ΤΠΚ κλάσης ΡΟΥΣΣΕΝ τύπου SUPER VITA ενίσχυσε καθοριστικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες της Διοίκησης που πλέον βρίσκεται στο απόγειο της ισχύος της. Διαθέτει εξη υπερσύγχρονες πυραυλακάτους με δυνατότητες φρεγάτας που αποτελούν πραγματικούς πολλαπλασιαστές ισχύος ενω αναμένει το επόμενο έτος την καθέλκυση της έβδομης και τελευταίας ΤΠΚ κλάσης ΡΟΥΣΣΕΝ. Πρόκειται για πλοία με εξαιρετικές δυνατότητες που ενσωματώνουν τεχνολογίες αιχμής.

Οι εξελίξεις στη Διοίκηση Ταχέων Σκαφών συνοψίζονται ως εξής:

Από τις 7 ΤΠΚ κλάσης ΡΟΥΣΣΕΝ τύπου SUPER VITA έχουν παραληφθεί οι 5, η έκτη είναι σε φάση δοκιμών και εν αναμονή της παραλαβής ενώ η έβδομη εκτιμάται πως θα ενταχθεί του χρόνου. Σε κάθε περίπτωση η είσοδος των “ΡΟΥΣΣΕΝ” έχει απογειώσει τις δυνατότητες της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών αφού πρόκειται για ΤΠΚ με επιδόσεις φρεγάτας με εξαίρεση τον ανθυποβρυχιακό πόλεμο. Ήδη οι υφιστάμενες 5 ΤΠΚ κλάσης “ΡΟΥΣΣΕΝ” έχουν αποδώσει άριστα έχοντας αποδειχθεί μια εξαιρετική σχεδίαση και ναυπήγηση για το Π.Ν. Τα 5 ΤΠΚ κλάσης “ΡΟΥΣΣΕΝ” μεταφέρουν μεικτό αριθμό βλημάτων Exocet MM40 block 2 και 3. Τα πλοία μεταφέρουν διπλάσιο αριθμό βλημάτων επιφανείας σε σχέση με τις COMBATTANTE ενώ δύναται να προσβάλουν στόχους σε διπλάσιες αποστάσεις με ασφάλεια για τις ΤΠΚ. Παράλληλα, διαθέτουν μια εξαιρετική αντιαεροπορική άμυνα από απειλές αέρος απόρροια του εκτοξευτή RAM και των 21 βλημάτων RIM 116 που δύναται να προσβάλουν πολλαπλούς στόχους σε αποστάσεις εώς και 9 χλμ (5,6 ναυτικών μιλίων). 

Άξιο αναφορά είναι και το σύστημα ΤΑCTICOS το οποίο φέρουν μέσω του οποίου διασυνδέονται και με τις Εκσυγχρονισμένες Φρεγάτες «S». Το TACTICOS αποτελεί την πλέον σύγχρονη εξέλιξη των τακτικών συστημάτων. Χειρίζεται πληροφορίες από τους διάφορους σένσορες του πλοίου για να αναπαράγει μια ρεαλιστική εικόνα της τακτικής καταστάσεως. Χρησιμοποιεί κονσόλες πολλαπλών λειτουργιών (MFC – Multi functional consoles) στοιχείο που δίνει τη δυνατότητα στον χειριστή να αναθέσει οποιαδήποτε λειτουργία / ενέργεια σε οποιαδήποτε κονσόλα. Οι επιχειρησιακές λειτουργίες του συστήματος TACTICOS είναι:
Σύστημα έλεγχου και διαχείρισης
Επιτήρηση και σύνθεση τακτικής εικόνας
Υποστήριξη / έλεγχος διοικήσεως
Α/Α πόλεμο
Πόλεμο επιφανείας
Υποστήριξη ναυτικού βομβαρδισμού
Υποστήριξη ναυσιπλοΐας
Κατεύθυνση αεροπορικών μέσων

Δεύτερον, σε όλες τις ΤΠΚ πυραυλάκατοι τύπου La Combattante III και πυραυλάκατοι τύπου La Combattante IIIb εκτός της ΤΠΚ «Τρουπάκης» έχουν εγκατασταθεί βλήματα Harpoon. Ο «Τρουπάκης» αναμένεται να λάβει βλήματα Harpoon εντός του 2019. 

Το πρόγραμμα βαφής – παραλλαγής που εφαρμόστηκε στην ΤΠΚ «Σταράκης» δεν θα προχωρήσει για τα υπόλοιπα σκάφη της ΔΤΣ. 

Οι παλαιές S148 έχουν γίνει πλέον πλοία ενταγμένα στη Διοίκηση Πλοίων Επιτηρήσεως ως κανονιοφόροι. 

Το επιχειρησιακό περιβάλλον

Το άλφα και το ωμέγα για τον Ναυτικό πόλεμο είναι η έγκαιρη διασπορά των μονάδων κρούσης του Π.Ν ώστε αφενός να λάβουν θέσεις απόκρυψης καλύπτοντας συγκεκριμένους θαλάσσιους τομείς και αφετέρου να στοχοποίησουν εγκαίρως τις εχθρικές μονάδες δίχως οι τελευταίες να καταφέρουν τις εντοπίσουν. Αυτή είναι και η ουσία με απλά λόγια του τακτικού πλεονεκτήματος. Έγκαιρη διασπορά, θέσεις απόκρυψης, στοχοποίηση του εχθρού. Η ονομασία των ασκήσεων του Π.Ν δεν είναι τυχαία: ΑΣΤΡΑΠΗ, ΟΡΜΗ, ΛΑΙΛΑΨ, ΚΑΤΑΙΓΙΣ. Όλα τα προηγούμενα ονόματα έχουν ένα κύριο χαρακτηριστικό: τη ταχύτητα. Όλα τα παραπάνω είναι η Διοίκηση Ταχέων Σκαφών: υψηλές ταχύτητες, αιφνιδιασμός, τεράστιος όγκος πυρός. Αυτό που προέχει σαφές: Να στοχοποιηθούν οι εχθρικές μονάδες κρούσης εγκαίρως και να αποκλειστούν τα σημεία που δύναται να περάσουν για να εξέλθουν στο Αιγαίο. Είναι τα λεγόμενα choke points, τα ναυτικά περάσματα. Τα σημεία στραγγαλισμού.

Η επιχειρησιακή δράση των ΤΠΚ στο Αιγαίο συνοψίζεται στην φράση «επιθετικό πνεύμα, ανορθόδοξες τακτικές μάχης». Αυτό είναι και το μότο των στελεχών της ΔΤΣ του ΑΣ. Τα ΤΠΚ ως επί το πλείστον λειτουργούν αυτόνομα και ανεξάρτητα από την στιγμή που θα αγκιστρωθούν πίσω από μια βραχώδη ακτή και θα περιμένουν το θήραμα τους. Σπανίως, τα ΤΠΚ θα βρεθούν σε σχηματισμούς μάχης μαζί με άλλες μονάδες επιφανείας. «Αυτό δεν ισχύει για τα ΤΠΚ κλάσης ΡΟΥΣΕΝ» μας τονίζουν οι αξιωματικοί της ΔΤΣ που λόγω του ότι διαθέτουν ένα Οπλικό σύστημα με τεράστιες δυνατότητες ικανές να υποστηρίξουν επιχειρήσεις σχηματισμών μάχης σε συνεργασία με άλλα πλοία του Α.Σ. Η κύρια τακτική όμως που ακολουθούν τα ΤΠΚ είναι η γρήγορη ανάπτυξη τους στους χώρους απόκρυψης όπου βρίσκονται στα πλέον ανορθόδοξα μέρη (κάτι το οποίο απαιτεί μεγάλη ναυτοσύνη) πίσω από βραχονησίδες, μέσα σε κολπίσκους σε όλο το Αιγαίο και ακολούθως εκεί κρύβονται. Το Αιγαίο έχει 6000 νησίδες και βραχονησίδες. Πάρα πολλά σημεία απόκρυψης σε εξαιρετικά απόκρυμνα σημεία δύσκολα να εντοπιστούν και να προσβληθούν.

Τορπίλες και πυροβόλα αποτελούν θανάσιμους κινδύνους για τα εχθρικά πλοία. Οι μικρές αποστάσεις συχνά κοντά στα παράλια της Ιωνίας ευνοούν τη χρήση των δύο παραπάνω. Οι τορπίλες διαχρονικά έχουν αποδειχθεί πολύ φονικότερες των πυραύλων αφού μια τορπίλη βυθίζει ένα πλοίο μεγέθους κορβέτας ή φρεγάτας. Αξια αναφοράς είναι και τα πυροβόλα που φέρουν τα ΤΠΚ καθώς τόσο για εγγύς άμυνα όσο και για επιθέσεις κατά στόχων είναι ιδαίτερα αποδοτικά συστήματα ειδικά στις λεγόμενες «κλειστές» θάλασσες και ειδικότερα στα στενά περάσματα των νήσων του Αιγαίου. Να σημειωθεί πως στην κρίση των Ιμίων το 1996 είχαν συγκεντρωθεί τα πλοία ΠΝ και TDK σε ελάχιστη ακτίνα.

Χρησιμοποιούνται μέχρι και δίχτυα IR που καλύπτουν το σκάφος από τους αισθητήρες των εναέριων μέσων ενώ πιθανή είναι και η διασπορά στελεχών των ΤΠΚ σε χερσαία μέρη πέριξ του σημείου ανάπτυξης με σκοπό τον οπτικό εντοπισμό των στόχων, την εναέρια παρατήρηση απέναντι σε UAV και τέλος εάν χρειαστεί την κατάρριψη τους αφού τα ΤΠΚ φέρουν φορητούς ΑΑ εκτοξευτές FIM- 92 STINGER. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζονται πιθανές εναέριες απειλές με κύριο εκφραστή τους τα Ελικόπτερα ναυτικής συνεργασίας που θα έχουν ως σκοπό την απαγκίστρωση των ΤΠΚ και έπειτα την καταστροφή τους. Είναι λοιπόν, τα κυνηγόσκυλα του Αιγαίου αφού περιμένουν να περάσει το θήραμα τους και έπειτα το εξολοθρεύουν. Τα ΤΠΚ από τις συγκεκριμένες θέσεις που οι κυβερνήτες γνωρίζουν σαν την παλάμη του χεριού τους από τον καιρό της ειρήνης σταματούν την εκπομπή ραντάρ ή επικοινωνιών και αρκούνται στην παρακολούθηση του ασύρματου δικτύου μέσω της ζεύξης δεδομένων LINK 11 για να λάβουν δεδομένα από τρίτες πηγές και ακολούθως να εξαπολύσουν τα φονικά τους βλήματα.

Για τα ΤΠΚ ο ΑΝΣΚ είναι να πληγεί ο στόχος τους χωρίς αυτά να τα εντοπίσει ο εχθρός. Με άλλα λόγια, λειτουργούν όπως ένας ελεύθερος σκοπευτής, είναι δηλαδή καλά κρυμμένα και χτυπούν τον εχθρό τους από τόπο και χρόνο που δεν το περιμένει, ακολούθως πιθανόν να αλλάξουν θέση σε περίπτωση που έχουν εντοπιστεί ή υπάρχουν υποψίες εντοπισμού. Σημαντική είναι και η συνεργασία των ΤΠΚ με τα ΠΠ αλλά και τα ναυτικά παρατηρητήρια των νήσων. Αξίζει να σημειωθεί πως οι νεκροί τομείς στο Αιγαίο είναι ελάχιστοι και αυτοί σε σημεία όχι ενδιαφέροντος. Έτσι λοιπόν, τα ΤΠΚ συνεργάζονται στενά με τα ναυτικά παρατηρητήρια των νήσων και ενημερώνονται για τις κινήσεις του εχθρού. Ακολούθως λαμβάνουν θέσεις μάχης και περιμένουν το θήραμα τους. Κύρια απειλή για τα ΤΠΚ δεν είναι οι μονάδες επιφανείας αλλά τα εναέρια και τα χερσαία μέσα, ήτοι ελικόπτερα, UAV και ναυτικά παρατηρητήρια.

Οι Τούρκοι γνωρίζουν πολύ καλά την απειλή των ΤΠΚ που πραγματικά μπορεί να είναι ο όλεθρος για τον στόλο τους γι’ αυτό και αναπτύσσουν το πρόγραμμα «ΜΑΚΡΥΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ» που βασίζεται σε επάκτια ραντάρ, υπέρυθρες κάμερες, συστήματα υποκλοπών και λοιπά δορυφορικά μέσα. Η πεμπτουσία των ναυτικών επιχειρήσεων είναι η τακτική κατάσταση, να γνωρίζεις δηλαδή που είναι ποιος. Κύρια απειλή των ναυτικών παρατηρητηρίων είναι οι ασύμμετρες απειλές εκ των ειδικών δυνάμεων που πιθανόν να αναπτυχθούν προ της κρίσης ή των επιχειρήσεων με σκοπό να παρεμποδίσουν την έγκαιρη ελληνική προειδοποίηση. Τα μειονεκτήματα των ΤΠΚ είναι οι καιρικές συνθήκες, οι παρατεταμένη παρουσία στη θάλασσα και η ανθεκτικότητα τους σε πλήγματα. Εξαίρεση για τα παραπάνω αποτελούν οι SUPER VITA αφού ναι μεν έχουν και αυτές περιορισμούς όπως οι προαναφερθέντες αλλά είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση συγκριτικά με τις Combattante.

Οι προκλήσεις για τη ΔΤΣ στο εγγύς μέλλον είναι όμοιες με αυτές για το υπόλοιπο Π.Ν. Αντικατάσταση των γερασμένων μονάδων. Επιβάλλεται να συνεχιστεί το πρόγραμμα των ΤΠΚ κλάσης ΡΟΥΣΣΕΝ τύπου SUPER VITA ώστε να ναυπηγούν επιπλέον τρία σκάφη με στόχο το Π.Ν να διαθέτει συνολικά 10 σύγχρονα σκάφη και έπειτα να περάσει σε μια νέα γενιά σκαφών διατηρώντας το ποιοτικό προβάδισμα και τη πρωτοπορία. Σήμερα οι εννέα ΤΠΚ Combattante έχουν ηλικίες 30 έως και 40 ετών και πρέπει άμεσα να αντικατασταθούν μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια. Ο στόχος για τις νέες πυραυλακάτους πρέπει να είναι η ολική μείωση του ηλεκτρομαγνητικού ίχνους με παράλληλη ενίσχυση του οπλισμού και της Α/Α προστασίας των σκαφών καθώς και των ικανοτήτων δικτυοκεντρικών επιχειρήσεων. 

Μια ακόμα ιδέα που είναι άξια διερεύνησης είναι η κατασκευή πολλών μικρών ΤΠΚ ικανών να εκμεταλλεύονται το περιβάλλον του Αιγαίου και να επιχειρούν ως swarm attacks ενώ εξίσου σημαντική είναι η διασπορά από τον καιρό της ειρήνης ΤΠΚ στο Ανατολικό Αιγαίο σε προκεχωρημένες βάσεις του Π.Ν για άμεση αντίδραση σε τυχόν αιφνιδιαστικές κινήσεις της Τουρκίας.