Το μοντέλο της συνομοσπονδίας φαίνεται να συζητείται παρασκηνιακά, σε μια προσπάθεια να βρεθεί μια φόρμουλα συνεννόησης στο Κυπριακό. Σύμφωνα με πληροφορίες, για το σενάριο αυτό έχουν ενημερωθεί ξένες κυβερνήσεις, όπως της Βρετανίας και της Γερμανίας, ενώ εικόνα έχουν και στις Βρυξέλλες. Φαίνεται, επίσης, να γνωρίζουν σχετικά με τις ιδέες που διακινούνται στο παρασκήνιο και οι Αμερικανοί.
Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ για το HELLAS JOURNAL
Όπως συναφώς πληροφορούμαστε, η ιδέα για χαλαρή ομοσπονδία που παρουσίασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αφορούσε περισσότερο μια τακτική κίνηση ενόψει και της άφιξης στη Λευκωσία της απεσταλμένης του ΟΗΕ Τζέιν Χολ Λουτ, που χρονικά τοποθετείται την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου. Είναι προφανές πως το θέμα των αρμοδιοτήτων θα καθορίσει και τη μορφή του πολιτεύματος. Στον βαθμό που θα μειωθούν οι αρμοδιότητες, και μειωθούν τα κεντρικά όργανα, θα φανεί κατά πόσο θα είναι χαλαρή ομοσπονδία ή συνομοσπονδία.
Σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις, το σενάριο για συνομοσπονδία έχει συζητηθεί, έστω όχι εις βάθος, μεταξύ των δύο πλευρών, Τουρκίας και Κύπρου. Η Τουρκία, όπως διαφάνηκε από τις συζητήσεις, ευνοεί τη συνομοσπονδία «και, εάν στην πράξη δεν λειτουργήσει, να οδηγηθούμε σε δύο ανεξάρτητα κράτη».
Η Άγκυρα θεωρεί πως με τη συνομοσπονδία θα μπορεί να έχει έλεγχο του νησιού, στην ξηρά και στη θάλασσα. Γι’ αυτό και γίνεται αναφορά σε ενιαία ΑΟΖ και διαμοιρασμό του φυσικού πλούτου.
Περαιτέρω, μέσα από αυτό το μοντέλο, οι Τούρκοι εκτιμούν πως θα είναι και το τουρκοκυπριακό κρατίδιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι αυτό θα διασφαλιστεί με τη διεθνή προσωπικότητα που θα έχει η συνομοσπονδία, ενώ την ίδια στιγμή τα δύο κρατίδιά της θα έχουν χωριστή κυριαρχία, αλλά και δυνατότητα ξεχωριστής διεθνούς εκπροσώπησης σε διάφορους τομείς της εξωτερικής πολιτικής. Τα δύο κρατίδια θα τελούν κάτω από μια ομπρέλα και θα έχουν κοινή διεθνή εκπροσώπηση για εκείνους τους τομείς που δεν θα καλύπτει η χωριστή διεθνής εκπροσώπηση των κρατιδίων.
Η τουρκική εκδοχή για τη συνομοσπονδιακή λύση είναι μία χαλαρή δομή πάνω από τα δύο κρατίδια, που θα αφορά τη διεθνή τους δράση και τη διαχείριση των φυσικών πόρων (κυρίως υδρογονάνθρακες). Στα θέματα της άμυνας, ενώ τυπικά θα θεωρούνται αρμοδιότητα της κεντρικής κυβέρνησης, στην πραγματικότητα θα είναι χωριστή, αφού δεν αναμένεται να εγκαταλείψει την εμμονή της η Τουρκία για δημιουργία στρατιωτικής βάσης με μόνιμη παρουσία στρατευμάτων, καθώς και τη διατήρηση των εγγυήσεων.
Η Λευκωσία σε αυτή τη φάση φαίνεται διατεθειμένη να ανιχνεύσει τις τουρκικές προθέσεις διευρύνοντας την ατζέντα. Έχει ήδη ανακοινωθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας πως θα γίνουν συγκριτικές μελέτες για όλα τα σενάρια που αφορούν τη μορφή της λύσης. Είναι σαφές πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κινείται έχοντας υπόψη δύο ζητήματα.
Πρώτο, έδαφος έναντι Ευρωπαϊκής Ένωσης (το όφελος των Τ/κ).
Δεύτερο, λιγότερες αρμοδιότητες του κράτους, χαλαρή σχέση έναντι λειτουργικότητας. Σε αυτό εντάσσεται και το θέμα της ΑΟΖ, η οποία δεν θα χωριστεί. Γι’ αυτό και η Τουρκία δεν προκρίνει στην πρώτη φάση λύση δύο κρατών, αλλά συνομοσπονδία. Πώς, όμως, μπορεί να γίνεται αποδεκτό (και είναι στις συγκλίσεις) να υπάρχει π.χ. μία ΑΟΖ αλλά δύο FIR;
Το σενάριο των δύο κρατών έχει δυσκολίες και με τους τρίτους, που δεν τους ενοχλεί οποιαδήποτε άλλη μορφή. Για παράδειγμα, οι Βρετανοί απορρίπτουν αυτό το σενάριο, καθώς θα επηρεαστούν τα συμβατικά δικαιώματα και συμφέροντά τους στην Κύπρο. Δεν θα είναι δεδομένη η παρουσία τους (Βάσεις). Οι Γάλλοι δεν ευνοούν δύο κράτη γιατί, μεταξύ άλλων, δεν επιθυμούν την Τουρκία από την πίσω πόρτα στην Ε.Ε. Περαιτέρω, ούτε η Γαλλία, ούτε και οι ΗΠΑ, Ρωσία φαίνεται να ευνοούν η Τουρκία να έχει αποφασιστικό στρατηγικό έλεγχο στην περιοχή μέσω Κύπρου. Όσον αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βαρύνουσα άποψη θα έχουν τα κράτη-μέλη και όχι η Κομισιόν, αξιωματούχοι της οποίας μπορούν να δηλώνουν ό,τι θέλουν σε σχέση με τη μορφή της λύσης.
Δύο καταστροφικές επιλογές
Είναι προφανές πως τα δύο σενάρια, αυτό της συνομοσπονδίας και των δύο κρατών, είναι καταστροφικά για την Κύπρο, καθώς αμφότερα θα νομιμοποιήσουν την τουρκική παρουσία, ενώ σε περίπτωση που δεν λειτουργήσουν θα είναι η χώρα μετέωρη. Περαιτέρω, ανεξαρτήτως τι λένε σήμερα, δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι το μόρφωμα αυτό θα γίνει δεκτό στην Ε.Ε.
ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΙ ΤΙΣ ΕΠΑΦΕΣ ΜΕ ΛΕΥΚΩΣΙΑ Η ΑΓΚΥΡΑ ΛΟΓΩ Ε.Ε.
Η Άγκυρα ευνοεί την πραγματοποίηση παράλληλων επαφών με τη Λευκωσία καθώς συντηρεί μια κινητικότητα, έστω κι εάν αυτή είναι εκτός της διαδικασίας των Ηνωμένων Εθνών.
Όπως αναφέρουν ξένοι διπλωμάτες, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αναθέσει στον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου να προωθήσει αυτό το μοντέλο επαφών, εμπλέκοντας και τον Κουντρέτ Οζερσάι στα κατεχόμενα. Το άνοιγμα αυτού του καναλιού επικοινωνίας γίνεται και για έναν επιπρόσθετο λόγο:
Η Άγκυρα θέλει να παρουσιάσει στην Ε.Ε., με την οποία συζητά αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης, ότι κάνει προσπάθειες στο Κυπριακό. Το ζητούμενο είναι κατά πόσο αυτές οι προσπάθειες, αυτές οι συζητήσεις, θα φέρουν αποτέλεσμα.
ΣΤΗΝ ΑΤΖΕΝΤΑ ΔΥΟ ΑΚΟΜΗ ΟΔΟΦΡΑΓΜΑΤΑ
Η διάνοιξη των δύο οδοφραγμάτων, αυτού της Δερύνειας και εκείνου σε Απλίκι – Λεύκα, στις 12 Νοεμβρίου, δεν προδικάζει μελλοντικές αποφάσεις, αν και αυτή είναι η επιδίωξη της Λευκωσίας, για λειτουργία και δύο διόδων ένθεν κακείθεν της κατοχικής γραμμής.
Όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, η κυπριακή κυβέρνηση αναμένεται να προωθήσει τη διάνοιξη ακόμη δύο οδοφραγμάτων, ένα στο Πυρόι, το οποίο θα συνδέσει τη Λευκωσία με την Αθηένου και τη Λάρνακα, μέσω του παλαιού δρόμου. Αυτό θα εξυπηρετήσει κι άλλες περιοχές, όπως και τους Τουρκοκύπριους που μεταβαίνουν στη Λουρουτζίνα και όχι μόνο. Η τουρκική πλευρά αντιδρά κυρίως γιατί ο δρόμος περνά από στρατιωτική ζώνη του κατοχικού στρατού. Παράλληλα με το Πυρόι η Κυβέρνηση θέλει να υπάρξουν διευκολύνσεις στην περιοχή των Πύργου – Κοκκίνων. Στην περιοχή αυτή μπορεί να υπάρξουν διευθετήσεις για διευκόλυνση των πολιτών για κάποιες ώρες.
Πληροφορίες αναφέρουν πως παράλληλα με τα πιο πάνω υπάρχουν και πρωτοβουλίες πέραν της Κυβέρνησης για διάνοιξη δύο ακόμη διόδων εντός της πόλης της Λευκωσίας. Μία στην Πύλη Αμμοχώστου και δεύτερη στην Πύλη Πάφου. Σημειώνεται συναφώς ότι σε σχέση με τη Λευκωσία, λειτουργούν ήδη τρία οδοφράγματα, ένα στον Άγιο Δομέτιο, δεύτερο στο Λήδρα Πάλας και το τρίτο στην οδό Λήδρας.
Είναι πάντως καιρός, μετά από δεκαπέντε χρόνια από το άνοιγμα της πρώτης διόδου, να γίνει μια αξιολόγηση. Πρωτίστως, κατά πόσο εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται εάν ήταν «ρήγματα» στον τείχος του διαχωρισμού και βοήθησε τον στόχο, που είναι η επίτευξη συμφωνίας στο Κυπριακό. Ή εάν εξυπηρετεί τη λογική της ομαλοποίησης με την κατοχή.
