Γεννημένος από μια κοινή προσπάθεια Ινδίας–Ρωσίας, ο BrahMos είναι μια οικογένεια υπερηχητικών πυραύλων cruise που έχει γίνει η ραχοκοκαλιά της ικανότητας συμβατικού πλήγματος της Ινδίας στη θάλασσα, στην ξηρά, κάτω από την επιφάνεια και από τον αέρα. Αυτό που ξεκίνησε ως έργο προσαρμογής ενός ρωσικού πυραύλου κατά πλοίων σε ένα σύγχρονο υπερηχητικό όπλο cruise έχει εξελιχθεί σε πρόγραμμα με πολλές εκδόσεις, φιλοδοξίες εξαγωγών και προσπάθειες να αγγίξει ακόμη και υπερυπερηχητικές ταχύτητες.

Η BrahMos Aerospace Private Limited ιδρύθηκε το 1998 ως κοινοπραξία μεταξύ του Οργανισμού Έρευνας και Ανάπτυξης Άμυνας της Ινδίας (DRDO) και της ρωσικής NPO Mashinostroyenia. Το όνομα συνδυάζει τα ποτάμια Μπραχμαπούτρα και Μόσχα (Μόσκβα) για να συμβολίσει τη διμερή συνεργασία. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός εξαιρετικά ικανού υπερηχητικού πυραύλου cruise, βασισμένου στον ρωσικό P-800 Oniks/Yakhont, αλλά προσαρμοσμένου στις ινδικές ανάγκες και με ενσωματωμένα εγχώρια υποσυστήματα με την πάροδο του χρόνου. Η ανάπτυξη και οι πρώτες δοκιμές ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές του 2000, με τις επιχειρησιακές εντάξεις να ακολουθούν σταδιακά την επόμενη εικοσαετία.

Ο BrahMos είναι ένας πύραυλος cruise με πρόωση δύο σταδίων ramjet. Ένας ενισχυτής στερεού καυσίμου (booster) παρέχει την αρχική επιτάχυνση, και στη συνέχεια αναλαμβάνει ένας ramjet υγρού καυσίμου για να διατηρήσει την υψηλή υπερηχητική ταχύτητα (συνήθως Mach 2,5–3). Η μεγάλη ταχύτητα πλεύσης μειώνει τον χρόνο αντίδρασης του αντιπάλου και δυσκολεύει την αναχαίτιση από συστήματα αντιαεροπορικής και αντιβληματικής άμυνας. Ο BrahMos είναι ένα όπλο «fire-and-forget», με προηγμένο αδρανειακό σύστημα πλοήγησης, υποβοηθούμενο από δορυφορική πλοήγηση και ενεργό ραντάρ στην τερματική φάση για επίτευξη υψηλής ακρίβειας εναντίον στόχων στη θάλασσα και στη ξηρά.

Βασικά επιχειρησιακά χαρακτηριστικά

Τα τρία στοιχεία που εξηγούν την επιχειρησιακή ευελιξία του BrahMos είναι:

1. Μεγάλη ταχύτητα — Mach 2,5–3 στην κρουαζιέρα, πολύ υψηλότερη από τους υποηχητικούς πυραύλους cruise.
2. Πολλαπλές πλατφόρμες εκτόξευσης — εκδόσεις για χερσαία οχήματα, πλοία, υποβρύχια και αεροσκάφη.
3. Πτήση χαμηλού ύψους και ελιγμοί — δυνατότητα προσέγγισης σε πολύ χαμηλά ύψη (sea-skimming) με τερματικούς ελιγμούς για αποφυγή αναχαίτισης.

Ο αρχικός πύραυλος BrahMos έχει μήκος 8,4 μέτρα, διάμετρο 0,6 μέτρα και βάρος τρεις τόνους. Η αεροεκτοξευόμενη έκδοση BrahMos Α έχει τις ίδιες διαστάσεις αλλά το το βάρος του πυραύλου πέφτει στους 2,5 τόνους. Η κεφαλή του πυραύλου είναι βάρους 200-300 κιλά ενώ δύνατι να φέρει και πυρηνική κεφαλή. Ο BrahMos-NG (New Generation) ή BrahMos-MA είναι μια πιο κοντή έκδοση που βασίζεται στο υπάρχον σύστημα BrahMos. Ένα μοντέλο της νέας παραλλαγής αποκαλύφθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2013, στους εορτασμούς της 15ης επετείου της BrahMos Corporation. Θα διατηρεί βεληνεκές 290 χλμ. και ταχύτητα Mach 3,5, αλλά θα ζυγίζει περίπου 1,5 τόνο, με μήκος 6 μέτρα και διάμετρο 50 cm, καθιστώντας τον 50% ελαφρύτερο και τρία μέτρα μικρότερο από τον προκάτοχό του. Η πρώτη δοκιμαστική πτήση αναμενόταν να πραγματοποιηθεί στα τέλη του 2024, μέχρι το τέλος του 2025. Το BrahMos-NG θα έχει μικρότερη διατομή ραντάρ (RCS) σε σύγκριση με τον προκάτοχό του, καθιστώντας πιο δύσκολο για τα συστήματα αεράμυνας να ανιχνεύσουν και να εμπλακούν στον στόχο. Το BrahMos-NG θα έχει παραλλαγές που εκτοξεύονται από αέρος και υποβρύχιο με τορπιλοσωλήνα/VLS. Ο πύραυλος έχει χαρακτηριστεί ως BrahMos-M, BrahMos-NG και BrahMos-MA με την πάροδο των ετών. Επιπλέον, ο BrahMos-NG θα διαθέτει ραντάρ AESA αντί για αυτό με μηχανική σάρωση του BrahMos. Η δημόσια δηλωμένη εμβέλεια των εξαγωγικών εκδόσεων είναι έως 290–300 χλμ., λόγω καθεστώτος ελέγχου τεχνολογίας και πολιτικής εξαγωγών. Για εγχώριες εκδόσεις έχουν αναφερθεί μεγαλύτερες εμβέλειες της τάξης των 800-900 χιλιομέτρων.

Εκδόσεις και ανάπτυξη

• Χερσαία έκδοση: Αυτοκινούμενοι εκτοξευτές (TEL) για τον στρατό και την παράκτια άμυνα που φέρουν τρεις πυραύλους έτοιμους για εκτόξευση.
• Ναυτική έκδοση: Κάθετοι ή κεκλιμένοι εκτοξευτές σε πλοία του Ινδικού Ναυτικού.
• Υποβρύχια εκτοξευόμενη έκδοση: Κάθετοι εκτοξευτές από καταδυμένο υποβρύχιο.
• Αεροεκτοξευόμενη έκδοση (BrahMos–A): Ελαφρύτερη έκδοση για αεροσκάφη όπως το Su-30MKI.
• BrahMos–ER και BrahMos–NG: Εκδόσεις με αυξημένη εμβέλεια και μειωμένο μέγεθος/βάρος για περισσότερες πλατφόρμες.

Ο BrahMos προορίζεται για πλήγματα υψηλής ακρίβειας σε πλοία, παράκτιες εγκαταστάσεις, αεροδρόμια και κέντρα διοίκησης. Η καθοδήγηση περιλαμβάνει INS, δορυφορική πλοήγηση και ενεργό/παθητικό αισθητήρα στην τελική φάση, επιτυγχάνοντας μικρό CEP.

Αυξημένη εμβέλεια και μελλοντικές δυνατότητες

1. Εκτεταμένη εμβέλεια / NG: Εκδόσεις για την Ινδία με εμβέλεια έως 800+ χλμ. και μικρότερες διαστάσεις για περισσότερες πλατφόρμες.
2. BrahMos–II (υπερϋπερηχητικός): Σχέδια για πύραυλο cruise με scramjet και ταχύτητες Mach 5+, με μεγάλες τεχνικές προκλήσεις και χρονοκαθυστερήσεις.

• Πρόωση: Από ramjet σε scramjet απαιτεί πολύπλοκη μετάβαση και καύση σε υψηλές ταχύτητες.
• Θερμική αντοχή: Ταχύτητες Mach 5+ δημιουργούν ακραία θέρμανση.
• Καθοδήγηση: Τα αισθητήρια πρέπει να λειτουργούν παρά το θερμικό και πλάσμα περιβάλλον.
• Συνεργασία Ινδίας–Ρωσίας: Εξαρτάται από την πολιτική βούληση και τους περιορισμούς εξαγωγών.

Ο BrahMos αποτελεί επιτυχημένο παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας στην ανάπτυξη προηγμένων πυραύλων. Το μέλλον πιθανότατα θα φέρει βελτιώσεις στην υπάρχουσα οικογένεια και σταδιακή πρόοδο προς τις υπερυπερηχητικές δυνατότητες. Ο BrahMos ενισχύει την ικανότητα αποτροπής της Ινδίας και την A2/AD στρατηγική στον Ινδικό Ωκεανό. Η ταχύτητα, η ακρίβεια και η ευελιξία πλατφορμών τον καθιστούν σημαντικό εργαλείο θαλάσσιας άρνησης περιοχής. Οι υπερυπερηχητικές εκδόσεις, εάν υλοποιηθούν, θα μειώσουν περαιτέρω τον χρόνο αντίδρασης των αντιπάλων.