Αφορμή για το συγκεκριμένο άρθρο στάθηκαν τα σχόλια σας για την επιλογή της Κύπρου να προμηθευτεί 24 αυτοκινούμενα τροχοφόρα πυροβόλα Nora-B52, των 155 χιλιοστών, από τη Σερβία με κόστος περίπου € 1 εκατομμύρια ανά πυροβόλο. Η είδηση αυτή προκάλεσε σχόλια σχετικά με τη διαφορά στο κόστος μεταξύ των τροχοφόρων και των ερπυστριοφόρων αυτοκινούμενων πυροβόλων. Με βάση αυτά τα σχόλια και το ενδιαφέρον σας για τα τροχοφόρα πυροβόλα, ερευνήσαμε το θέμα, ιδιαίτερα από τη σκοπιά της χρήσης τους από την ΑΣΔΕΝ (Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Εσωτερικών και Νήσων).

Το Πυροβολικό μάχης είναι το κύριο όπλο παροχής πυρών υποστηρίξεως. Η αποστολή του κατά τον αγώνα συνίσταται στην παροχή συνεχούς και έγκαιρης υποστηρίξεως με πυρά, στις δυνάμεις ελιγμού, για την άμεση καταστροφή ή εξουδετέρωση των στόχων εκείνων, οι οποίοι θέτουν σε κίνδυνο την εκπλήρωση της αποστολής τους. Για την εκπλήρωση της αποστολής του το Πυροβολικό μάχης:

1/ Υποστηρίζει τις δυνάμεις ελιγμού, με την παροχή σε αυτές πυρών που είναι συνεχή, έγκαιρα, εγγύς και εύστοχα.

2/ Παρέχει πυρά εναντίον εχθρικών θέσεων Πυροβολικού και πυραύλων, εντός των δυνατοτήτων βολής των όπλων του.

3/ Προσδίδει βάθος στο πεδίο της μάχης, εκμεταλλευόμενο τα σύγχρονα μέσα και μεθόδους συλλογής πληροφοριών στόχων και με την προσβολή με πυρά των εγκαταστάσεων Διοικητικής Μέριμνας, των εφεδρειών, των Σταθμών Διοικήσεως και του συστήματος επικοινωνιών του εχθρού, καθώς και άλλων στόχων που βρίσκονται εντός της ζώνης ενέργειας της υποστηριζόμενης δυνάμεως.

Οι βασικές τακτικές αποστολές που είναι δυνατόν να ανατεθούν στο Πυροβολικό είναι η άμεση υποστήριξη, η ενίσχυση, η γενική υποστήριξη και ενίσχυση και η γενική υποστήριξη.

Σήμερα ο ΕΣ (Ελληνικός Στρατός) διαθέτει αυτοκινούμενα ερπυστριοφόρα πυροβόλα και μια μικρή ποσότητα ρυμουλκούμενων. Σε γενικές γραμμές όλα τα PzH-2000 (24 πυροβόλα των 155 χιλιοστών) και το σύνολο σχεδόν των M-109 (418 πυροβόλα, διαφόρων εκδόσεων, των 155 χιλιοστών) υπηρετούν σε σχηματισμούς της ηπειρωτικής Ελλάδα και του Έβρου (1η Στρατιά και Δ Σώμα Στρατού).

Στην ΑΣΔΕΝ υπηρετούν αυτοκινούμενα M-110 των 203 χιλιοστών, μαζί με έναν μικρό αριθμό M-109, αλλά κυρίως M-110, και ρυμουλκούμενα M-101 των 105 χιλιοστών (ίσως σε υπηρεσία να βρίσκεται και αριθμός ρυμουλκούμενων M-114 των 155 χιλιοστών). Επίσης ενισχύονται και με Πολλαπλούς Εκτοξευτές Πυραύλων (ΠΕΠ) RM-70. Τα Μ-110, τα Μ-109 και τα RM-70 ενισχύουν τα μεγάλα νησιά, ενώ τα M-101 ενισχύουν τις ΔΑΝ (Δύναμη Άμυνας Νήσου) στα μικρότερα νησιά.

Σε κάθε περίπτωση η ΑΣΔΕΝ είναι αυτή που έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα, σε σχέση με τον Έβρο, διότι τόσο τα M-110 όσο και τα ρυμουλκούμενα M-114/101 είναι πυροβόλα που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός σύγχρονου πεδίου μάχης και ιδιαίτερα στην κύρια δράση του πυροβολικού που είναι η τακτική «βάλλω και μετακινούμαι».

Τόσο το M-110, που είναι μεν αυτοκινούμενο, αλλά χρονοβόρο στις διαδικασίες τάξης και μετακίνησης, όσο και τα ρυμουλκούμενα, που από τη φύση τους είναι δυσκίνητα και επίσης χρονοβόρα στις διαδικασίες τάξης και μετακίνησης, είναι εκτεθειμένα στο εχθρικό πυρ, από τη στιγμή της πρώτης βολής. Διότι πολύ απλά τα εχθρικό ραντάρ πυροβολικού θα εντοπίσει, σε δευτερόλεπτα, τη θέση τους και πριν προλάβουν να μετακινηθούν θα έχουν δεχθεί πυρά αντί-πυροβολικού.

Η υιοθέτηση της τεχνικής «Βάλλω και Μετακινούμαι» είναι εφικτή υπό προϋποθέσεις. Η επιβιωσιμότητα του Πυροβολικού είναι σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξη των επιχειρήσεων αλλά το Όπλο είναι δυνατόν να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής ισχύος μόνο με την εκπομπή άμεσα διαθέσιμων, εύστοχων και αποτελεσματικών πυρών προς υποστήριξη των Δυνάμεων Ελιγμού. Ακόμη και όταν επέλθει μεγάλη απομείωση, λόγω εχθρικής δραστηριότητας, θα είναι εφικτή η εκτέλεση της αποστολής. Άρα η επιβιωσιμότητα εξασφαλίζεται και με την τεχνική «Βάλλω και Μετακινούμαι».

Η αποστολή του Πυροβολικού Μάχης είναι η παροχή συνεχούς και έγκαιρης υποστηρίξεως με πυρά, στις δυνάμεις ελιγμού, για την άμεση καταστροφή ή εξουδετέρωση των στόχων εκείνων, οι οποίοι θέτουν σε κίνδυνο την εκπλήρωση της αποστολής τους. Κατά συνέπεια, το Πυροβολικό Μάχης για να εκπληρώσει την κύρια αποστολή του, πρέπει να είναι σε θέση να παρέχει στις Μονάδες Ελιγμού συνεχή, έγκαιρα και εύστοχα πυρά.

Και ενώ τα PzH-2000 και M-109 έχουν την προοπτική της ενίσχυσης του αριθμού τους και της αναβάθμισης τους, αντίστοιχα, τα πυροβόλα της ΑΣΔΕΝ έχουν ως μόνη προοπτική την αντικατάσταση τους με ένα πυροβόλο ικανό αλλά οικονομικό, διότι οι ανάγκες είναι πολλές και τα χρήματα λίγα. Υπό αυτή την έννοια τα τροχοφόρα πυροβόλα αποτελούν μια πολύ ενδιαφέρουσα εναλλακτική λύση για την ΑΣΔΕΝ. Θα πρέπει επίσης να πούμε ότι σήμερα τα τροχοφόρα και τα ερπυστριοφόρα πυροβόλα έχουν παρόμοιες επιδόσεις, τόσο σε επίπεδο μέγιστου βεληνεκούς όσο και σε επίπεδο ρυθμού βολής.

Τα ερπυστριοφόρα πυροβόλα είναι βαρύτερα, συνεπώς καταναλώνουν μεγαλύτερη ποσότητα καυσίμου. Από την άλλη πλευρά όμως ενσωματώνουν μεγαλύτερο βαθμό προστασίας του πληρώματος, λόγω της θωράκισης που έχουν. Και τα δύο συστήματα ενσωματώνουν πλέον αυτόματα συστήματα γέμισης, ενώ αμφότερα μπορούν να δεχθούν κάνες μήκους 52 διαμετρημάτων. Ωστόσο τα τροχοφόρα πυροβόλα έχουν μικρότερη αναχορηγία σε σχέση με τα ερπυστριοφόρα, που έχουν τυπική αναχορηγία 60 βλημάτων. Βέβαια το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των τροχοφόρων πυροβόλων είναι το κόστος του. Πριν παρουσιάσουμε, επιγραμματικά, τις διαθέσιμες επιλογές τροχοφόρων πυροβόλων, θα θέλαμε να επιμείνουμε λίγο στο ζήτημα του κόστους.

Σήμερα το κόστος του γερμανικού PzH-2000 και του αμερικανικού M-109A7 είναι: Για το PzH-2000 $ 6,875 εκατομμύρια, σύμφωνα με το πρόγραμμα της Ουγγαρίας (Δεκέμβριος 2018, 24 πυροβόλα έναντι $ 165 εκατομμυρίων). Ακριβώς το ίδιο ποσό και για τον ίδιο αριθμό πυροβόλων πλήρωσε και το Κατάρ, τον Απρίλιο του 2013. Το κόστος του M-109A7 είναι σήμερα $ 10,35 εκατομμύρια, αλλά για τα πυροβόλα της Αρχικής, Χαμηλού Ρυθμού, Παραγωγής (LRIP : Low-Rate Initial Production). Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση την BAE System, στη φάση πλήρους παραγωγής, το κόστος του M-109A7 θα περιοριστεί στα $ 6-7 εκατομμύρια.

Σε αντιδιαστολή το κόστος του γαλλικού τροχοφόρου πυροβόλου CAESAR είναι στα $ 3 εκατομμύρια, με βάση το πρόγραμμα της Δανίας (Μάιος του 2017, 15 πυροβόλα έναντι $ 45 εκατομμυρίων). Από την άλλη το κόστος του σουηδικού FH-77BW L52 Archer είναι λίγο μεγαλύτερο, στα $ 4,17 εκατομμύρια (Μάρτιος του 2010, 48 πυροβόλα, 24 για τη Σουηδία και 24 για τη Νορβηγία, έναντι $ 200 εκατομμυρίων, το 2013 η Νορβηγία ακύρωσε την προμήθεια). Συνεπώς προκύπτει ότι το κόστος των τροχοφόρων πυροβόλων είναι τουλάχιστον 39% μικρότερο (σύγκριση FH-77BW L52 Archer και PzH-2000) ή 56% μικρότερο (σύγκριση CAESAR και PzH-2000). Στην περίπτωση δε των τροχοφόρων πυροβόλων ανατολικής προέλευσης (της Σερβίας για παράδειγμα) η διαφορά κόστους είναι αρκετά μεγαλύτερη, ακόμα και 85% (σύγκριση Nora-B52 και PzH-2000).

Στη διεθνή αγορά υπάρχουν πολλές σχεδιάσεις τροχοφόρων πυροβόλων, ικανών, σύγχρονων και με εξαιρετικές επιδόσεις στους τομείς του μέγιστου βεληνεκούς και ρυθμού βολής (η παρουσίαση περιορίζεται μόνο στα πυροβόλα των 155 χιλιοστών). Η Γαλλία διαθέτει το CAESAR των 155/52 χιλιοστών με μέγιστο βεληνεκές 42-50 χιλιόμετρα, ανάλογα με το βλήμα, και μέγιστο ρυθμό βολής τα έξι (6) βλήματα το λεπτό. Στη νεότερη του έκδοση το πυροβόλο είναι τοποθετημένο επί οχήματος 8 x 8 (6 x 6 στην αρχική έκδοση) με αναχορηγία 30 βλημάτων, έναντι των 18 βλημάτων αναχορηγίας της αρχικής έκδοσης.

Η Γερμανία αναπτύσσει, στο πλαίσιο του προγράμματος AMGM (Artillery Mobile Gun System), το πυροβόλο RCH-155 (Remote Controlled Howitzer), το οποίο συνδυάζει το όχημα Boxer (8 x 8) και την κάνη L52 μήκους 52 διαμετρημάτων του PzH-2000. Έχει αναχορηγία 30 πυρομαχικών και μέγιστο βεληνεκές 30-40 χιλιόμετρα. Ο χρόνος τάξης είναι μόλις ένα (1) λεπτό, ενώ ο μέγιστος ρυθμός βολής ανέρχεται στα οκτώ (8) βλήματα το λεπτό. Το πρόγραμμα AMGM έλκει την καταγωγή του από το πυροβόλου DONAR (επίσης γερμανικό, της KMW). Στη νέα του έκδοση, η οποία παρουσιάστηκε στη διεθνή έκθεση «Singapore Airshow 2018», το DONAR ενσωματώνεται επί τροχοφόρου οχήματος 8 x 8 (τροποποιημένο φορτηγό). Οι επιδόσεις του είναι όμοιες με αυτές του AMGM.

Η νέα έκδοση του σουηδικού FH-77BW L52 Archer των 155/52 χιλιοστών, την οποία παρουσίασε η BAE Systems στη διεθνή έκθεση «DSEI 2019», είναι σπονδυλωτή, άρα μπορεί να ενσωματωθεί σε διάφορα φορτηγά-οχήματα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, για λόγους μείωσης του κόστους, μια χώρα μπορεί να επιλέξει μόνο τον πύργο του Archer και να τον εγκαταστήσει σε εν υπηρεσία φορτηγά-οχήματα, τα οποία βέβαια πληρούν τις τεχνικές προδιαγραφές. Το Archer στην «DSEI 2019» ήταν τοποθετημένο σε φορτηγό RMMV HX2 (8 x 8) της Rheinmetall (η αρχική έκδοση του Archer είναι επί οχήματος Volvo A30 6 x 6). Το Archer τάσσεται για βολή σε διάστημα 30 δευτερολέπτων. Ενσωματώνει αυτόματο σύστημα γέμισης με αναχορηγία 21 βλημάτων. Ο μέγιστος ρυθμός βολής είναι οκτώ (8) βλήματα το λεπτό σε αποστάσεις 40-60 χιλιομέτρων, ανάλογα του βλήματος.

Το Ισραήλ έχει αναπτύξει το ATMOS-2000 των 155/52 χιλιοστών, το οποίο είναι τοποθετημένο επί οχήματος 6 x 6. Το πυροβόλο έχει αναχορηγία 27 βλημάτων και επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 41 χιλιόμετρα με βλήματα αυξημένου βεληνεκούς. Ο μέγιστος ρυθμός βολής είναι της τάξεως των 4-9 βλημάτων το λεπτό με τυπικό ρυθμό τα πέντε (5) βλήματα το λεπτό και μέγιστο τα τρία (3) βλήματα τα 15 δευτερόλεπτα. Το AHS Kryl είναι έκδοση του ATMOS-2000, σχεδιασμένη από την Πολωνία, κατόπιν άδειας του Ισραήλ. Τα δύο (2) πυροβόλα μοιράζονται τις ίδιες επιδόσεις και ικανότητες.

Η Σλοβακία έχει αναπτύξει το πυροβόλο Zuzana-2 (υπηρετεί και στην Κύπρο, αλλά στην αρχική έκδοση Zuzana) και το EVA. To Zuzana-2 των 155/52 χιλιοστών είναι εξέλιξη του Zuzana των 155/45 χιλιοστών, το οποίο βασίζεται στο Dana των 152 χιλιοστών (στην αρχική και στη βελτιωμένη έκδοση Dana M2). Σε σχέση με την έκδοση Zuzana, το Zuzana-2 ενσωματώνει αυτόματο σύστημα γέμισης και είναι τοποθετημένο επί οχήματος Tatra (8 x 8). Επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 41 χιλιόμετρα, με βλήματα αυξημένου βεληνεκούς, και τυπικό ρυθμό βολής έξι (6) βλήματα το λεπτό ή 16 βλήματα το λεπτό για τρία (3) λεπτά. Η αναχορηγία του πυροβόλου είναι 40 βλήματα. Το EVA αναπτύχθηκε το 2015 και ενσωματώνει κάνη 155/52 χιλιοστών. Μπορεί να τοποθετηθεί σε όχημα 6 x 6 ή 8 x 8. Επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 41 χιλιόμετρα, μέγιστο ρυθμό βολής πέντε (5) βλήματα το λεπτό ή 13 βλήματα το λεπτό για τρία (3) λεπτά και έχει αναχορηγία 24 βλημάτων.

Η Σερβία έχει αναπτύξει το Nora B52 και την εξέλιξη του Aleksandar των 155/52 χιλιοστών. Το Nora B52 είναι τοποθετημένο επί οχήματος 8 x 8 και ενσωματώνει αυτόματο σύστημα γέμισης με αναχορηγία 36 βλημάτων, εκ των οποίων 12 βλήματα εντός του αυτόματου συστήματος γέμισης και 24 βλήματα σε αποθήκευση. Με συμβατικά βλήματα το μέγιστο βεληνεκές ανέρχεται στα 32 χιλιόμετρα, ενώ με βλήματα αυξημένου βεληνεκούς το μέγιστο βεληνεκές είναι 40 χιλιόμετρα (η μέγιστη εμβέλεια που έχει καταγραφεί είναι αυτή των 56 χιλιομέτρων με βλήματα HE ERFB/RA-BB VLAP). Ο μέγιστος ρυθμός βολής είναι 6-12 βλήματα το λεπτό, ανάλογα της έκδοσης. Βελτιωμένη έκδοση του Nora B52 είναι και το Aleksandar, το οποίο παρουσιάστηκε, για πρώτη φορά, τον Ιούνιο του 2017. Οι επιδόσεις του είναι ίδιες με αυτές του Nora B52.

H Ουκρανία έχει αναπτύξει το Bogdana των 155/52 χιλιοστών. Η ανάπτυξη του άρχισε το 2015 και ολοκληρώθηκε το 2018, οπότε και τέθηκε σε παραγωγή. Είναι τοποθετημένο επί οχήματος KrAZ-6322 (6 x 6) και έχει αναχορηγία 20 βλημάτων. Ο μέγιστος ρυθμός βολής κυμαίνεται μεταξύ 4-8 βλημάτων, με τυπικό ρυθμό βολής τα έξι (6) βλήματα το λεπτό. Επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 35-40 με συμβατικά βλήματα ή 45-60 χιλιόμετρα με βλήματα αυξημένου βεληνεκούς.

Η Νότιος Αφρική έχει αναπτύξει το G6-52 των 155/52 χιλιοστών, το οποίο είναι τοποθετημένο επί τροχοφόρο όχημα 6 x 6 αυξημένης θωράκισης-προστασίας. Το μέγιστο βεληνεκές κυμαίνετε από τα 30 έως τα 67,45 χιλιόμετρα, ανάλογα με τον τύπο του βλήματος (σύμφωνα με την Denel το πυροβόλο πέτυχε βολή στα 73 χιλιόμετρα με το βλήμα M-9703A1 V-LAP). Η αναχορηγία του πυροβόλου είναι 47 βλήματα, ενώ ο μέγιστος ρυθμός βολής είναι τα τέσσερα (4) βλήματα το λεπτό.

Η Ιαπωνία έχει αναπτύξει το Type-19 των 155/52 χιλιοστών. Η ανάπτυξη του άρχισε το 2011 και ολοκληρώθηκε το 2016. Είναι τοποθετημένο επί οχήματος 8 x 8. Ο μέγιστος ρυθμός βολής είναι έξι (6) βλήματα το λεπτό.

Τέλος, στις ΗΠΑ, ο Αμερικανικός Στρατός δοκιμάζει το πυροβόλο Brutus των 155/52 χιλιοστών, τοποθετημένο επί τροχοφόρου οχήματος της οικογένειας FMTV (Family of Medium Tactical Vehicles). Στόχος του προγράμματος Brurus είναι η ανάπτυξη ενός ευέλικτου πυροβόλου, στο ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ του ρυμουλκούμενου M-777 και του αυτοκινούμενου M-109A7.

Εναλλακτικά των τροχοφόρων πυροβόλων των 155 χιλιοστών η Ελλάδα θα μπορούσε να επιλέξει την πολύ φθηνότερη λύση του αμερικανικού προγράμματος 105MWS (Mobile Weapon System) ή HawkEye, το οποίο όμως συνδυάζει ένα πυροβόλο μικρότερου διαμετρήματος (του πυροβόλου M-119 των 105 χιλιοστών) και το όχημα HMMWV (High Mobility Multi-role Wheeled Vehicle). Το HawkEye αναπτύσσεται κατόπιν ενδιαφέροντος του Αμερικανικού Στρατού, ο οποίος θέλει να τα εντάξει σε σχηματισμούς επιπέδου Ταξιαρχίας και σε ρόλο άμεσης υποστήριξης Ταγμάτων και Λόχων.

Πρόκειται για ένα καινοτόμο σύστημα το οποίο αξιοποιεί, με τον καλύτερο οικονομικό και επιχειρησιακό τρόπο, ένα παλαιό ρυμουλκούμενο πυροβόλο μετατρέποντας το σε αυτοκινούμενο, ικανό να εκτελεί βολές και να φεύγει γρήγορα από τη θέση βολής προς μια άλλη, προκειμένου να αποφύγει τα εχθρικά πυρά αντί-πυροβολικού. Είναι ένα σύστημα, πολύ χαμηλού κόστους, το οποίο θα μπορούσε να εξεταστεί από την Ελλάδα για την ενίσχυση των ΔΑΝ, για παράδειγμα, και όχι μόνο.