Η χθεσινή επικοινωνιακή επίδειξη για την αύξηση των διαθεσιμοτήτων των μεταγωγικών της Πολεμικής Αεροπορίας ήταν αδιαμφισβήτητα ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Παρουσία του Υπουργού Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) Νίκου Δένδια καθώς και του Αρχηγού ΓΕΑ Αντιπτέραρχου (Ι) Δημοσθένη Γρηγοριάδη, η Πολεμική Αεροπορία επέστρεψε στη κανονικότητα, έχοντας διαθέσιμα 10 μεταγωγικά αεροσκάφη (5 C-27J Spartan & 5 C-130) έτοιμα προς άμεση απογείωση. Ειδικά, οι διαθεσιμότητες των C-27J Spartan αγγίζουν το 70% – 80% δεδομένης της υπογραφής σύμβασης τεχνικής υποστήριξης ενώ σε επίπεδο Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας προωθείται το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των ιταλικών μεταγωγικών και παράλληλα η επέκταση της σύμβασης τεχνικής υποστήριξης. Διότι πτητικά μέσα άνευ σύμβασης τεχνικής υποστήριξης δεν επιχειρούν.

Τι συμβαίνει όμως με τα πολύτιμα ΑΣΕΠΕ EMB-145 Erieye; Οι πληροφορίες αναφέρουν πως το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας έχει προβεί σε όλες τις απαραίτητες επισημάνσεις προς το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας και τη πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας προκειμένου άμεσα να συναφθεί ολοκληρωμένη σύμβασης τεχνικής υποστήριξης. Εκτιμάται ότι αυτό θα γίνει εντός του 2026 με κόστος 83 εκατομμύρια και τετραετή διάρκεια προκειμένου η Πολεμική Αεροπορία να έχει στον αέρα το μεγαλύτερο μέρος των αεροσκαφών και να επιτηρεί 24 ώρες το FIR Αθηνών.

Να σημειωθεί ότι η «εικόνα» που δίνουν τα ΑΣΕΠΕ ή αλλιώς τα Αερομεταφερόμενα Συστήματα Έγκαιρης Προειδοποίησης και Ελέγχου EMB-145 Erieye αποτελεί τη καρδιά της ελληνικής αποτροπής. Μέσω των ΑΣΕΠΕ EMB-145 Erieye το Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας και το ΓΕΕΘΑ/ ΕΘΚΕΠΙΧ γνωρίζουν τις κινήσεις των τουρκικών εναέριων και ναυτικών μονάδων από κοινού με άλλα συστήματα (χερσαία και ναυτικά παρατηρητήρια, μονάδες ραντάρ του ΣΑΕ) και ένα σύνολο από άλλες πληροφορίες. Είναι γνωστό το επιχειρησιακό αποτέλεσμα που παρήγαγαν τα ΑΣΕΠΕ EMB-145 Erieye στην ελληνοτουρκική κρίση του 2020. Και περνάμε στα σημερινή δεδομένα του προγράμματος εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών ΑΣΕΠΕ Erieye EMB-145H AEW&C.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του DefenceReview.gr, το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας έχει στην φαρέτρα του διάφορες επιλογές αναφορικά με το μέλλον των Erieye EMB-145H ως προς το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού τους. Από ένα «απλό» και οικονομικό πρόγραμμα της τάξης των 400 – 450 εκατομμυρίων ευρώ έως το «βαρύ» και φυσικά ακριβό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού τους, που στην ουσία τα καθιστά GlobalEye έναντι 800 – 900 εκατομμυρίων ευρώ. Οι παραπάνω τιμές αφορούν το σύνολο των αεροσκαφών της 380 Μοίρας «ΟΥΡΑΝΟΣ» ΑΣΕΠΕ του Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας. Για τον εκσυγχρονισμό των ΑΣΕΠΕ όπως προαναφέρθηκε υπάρχουν διάφορες επιλογές αναλόγως των απαιτήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας και συνολικά των Ενόπλων Δυνάμεων. Και τούτο διότι όπως προαναφέρθηκε πρόκειται για ένα σύστημα με διακλαδικό ρόλο.
Η πρώτη φάση του προγράμματος εκσυγχρονισμού αναμένεται να περιλαμβάνει την αντικατάσταση όλων των αναγκαίων συστημάτων που πλέον δεν υποστηρίζονται λόγω παλαιότητας ενώ κεντρικό σημείο του προγράμματος θα είναι η εγκατάσταση IFF mod 5. Η δεύτερη φάση είναι και η πλέον σημαντική αφού τα «ιπτάμενα μάτια» της ΠΑ όπως χαρακτηρίζονται από το αεροπορικό επιτελείο θα εκσυγχρονιστούν ριζικά. Συγκεκριμένα, βελτιώνονται κατά 50% οι επιδόσεις του ραντάρ του Erieye EMB-145H AEW&C τόσο ως προς την εμβέλεια αποκάλυψης στόχων όσο και ως προς την ικανότητα τους να εντοπίζουν στόχους εξαιρετικά μικρού ηλεκτρομαγνητικού ίχνους (Radar cross section, RCS) όπως πυραύλους cruise και UAV. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση στην οποία τα εκσυγχρονισμένα ΑΣΕΠΕ θα μπορούν να πραγματοποιούν εντοπισμούς ακόμη και ελικοπτέρων που βρίσκονται σε φάση αιώρησης. Ιδιαίτερη μνεία αποδίδεται στην έρευνα και αποκάλυψη βαλλιστικών απειλών αφού το νέο ραντάρ θα μπορεί να εντοπίζει με αυξημένη ακρίβεια τέτοιες απειλές.
Επιπροσθέτως, το ραντάρ των εκσυγχρονισμένων Erieye θα μπορεί να εντοπίζει με ακόμη καλύτερη ακρίβεια ναυτικούς στόχους. Στα αεροσκάφη αναμένεται να εγκατασταθεί νέα ολοκληρωμένη σουίτα ηλεκτρονικού πολέμου και αυτοπροστασίας ενώ καταλυτικής σημασίας θα είναι η εγκατάσταση νέου ESM καθώς και εξοπλισμού ELINT. Επίσης, στα ΑΣΕΠΕ προτείνεται και η εγκατάσταση νέου ηλεκτροπτικού αισθητήρας προκειμένου να γίνεται η αποκάλυψη στόχων μέσω εικόνας. Επίσης, αναβαθμίζεται όλη η σουίτα ηλεκτρονικού πολέμου και αυτοπροστασίας των αεροσκαφών ενω εγκαθίστανται νέα μέσα επικοινωνιών. Κομβικός αναμένεται να είναι ο ρόλος της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ) στην οποία θα λάβει χώρα ένας μεγάλος κύκλος εργασιών υποστήριξης των ΑΣΕΠΕ αλλά και εκσυγχρονισμού. Αντικειμενικός σκοπός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας είναι η επέκταση του ορίου ζωής των ΑΣΕΠΕ της ΠΑ για τουλάχιστον άλλα 20 έτη.
Τα παρακάτω γραφήματα είναι εξαιρετικά κατατοπιστικά και αξίζει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή αναφορικά με το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των ΑΣΕΠΕ και τις νέες δυνατότητες. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως στη προτεινόμενη λύση από τη SAAB το κόστος ανέρχεται στα 700 – 750 εκατομμύρια ευρώ για το παραπάνω πακέτο ως μια λύση με καλή σχέση κόστους – οφέλους συνάρτηση των απειλών που υφίστανται. Προφανώς, όμως για λόγους συμπίεσης του κόστους μπορούν να υπάρξουν περικοπές συστημάτων. Όπως γράψαμε και παραπάνω το κόστος μπορεί να κυμανθεί από 400 – 450 εκατομμύρια ευρώ έως και 800 – 900 εκατομμυρία ευρώ εκεί όπου τα ΑΣΕΠΕ αναβαθμίζονται σημαντικά και γίνονται «μικρά» GlobalEye.
Αναφορικά με το κόστος των τελευταία, τον Νοέμβριο του 2015 τα ΗΑΕ υπέγραψαν συμβόλαιο ύψους $ 1,27 δισεκατομμυρίων για την προμήθεια τριών GlobalEye, ενώ αργότερα υπέγραψαν νέα σύμβαση, ύψους $ 1 δισεκατομμυρίου, για την προμήθεια δύο ακόμα GlobalEye. Το πρώτο αεροσκάφος παραδόθηκε τον Απρίλιο του 2020. Στη περίπτωση των GlobalEye εκτός των παραδοσιακών δυνατοτήτων, το αεροσκάφος εκτός του ραντάρ Erieye ER εξοπλίζεται και με ραντάρ ναυτικής επιτήρησης (δεύτερο ξεχωριστό ραντάρ στη «κοιλιά» του αεροσκάφους). Μπορούν όμως τα ελληνικά ΑΣΕΠΕ να εκσυγχρονιστούν στο επίπεδο GlobalEye; Η απάντηση είναι σύνθετη και είναι συνάρτηση πλειάδας τεχνικών δυσκολιών που δείχνουν πως ο εκσυγχρονισμός σε επίπεδο GlobalEye είναι μια αδύνατη επιλογή από τεχνικής άποψης. Και αυτό γιατί υπάρχει πρόβλημα με την έλλειψη ηλεκτρικής ισχύος (ηλεκτρικό φορτίο) ώστε να καλυφτούν οι ανάγκες των αισθητήρων/ ραντάρ του GlobalEye. Αυτό όμως δεν συνεπάγεται πως ο εκσυγχρονισμός των ελληνικών ΑΣΕΠΕ είναι μια ασύμφορη ή κακή επιλογή. Κάθε άλλο.




Τα ελληνικά ΑΣΕΠΕ ένα σύντομο ιστορικό (αναδημοσιεύεται από το παρακάτω άρθρο που βρίσκεται στο τέλος του παρόντος άρθρου)
Επειδή η αεροπορική ισχύς της Ελλάδας δεν βασίζεται μόνο στα μαχητικά αεροπλάνα, αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε μία σειρά αφιερωμάτων στα ελληνικά ΑΣΕΠΕ. Ξεκινώντας από το ιστορικό της επιλογής τους πριν από 25 περίπου χρόνια, της ανάπτυξής τους μέχρι το 2005 και της ένταξής τους σε ελληνική υπηρεσία. Σε δεύτερο χρόνο θα αναφερθούμε λεπτομερώς και στο σημερινό GlobalEye. Ενός συστήματος που προέρχεται άμεσα από το ελληνικό πρόγραμμα ΑΣΕΠΕ της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα.
Η απόκτηση εξειδικευμένων αεροσκαφών έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου ήταν κάτι που -από επιχειρησιακής πλευράς- η Πολεμική Αεροπορία επιδίωκε τουλάχιστον από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80. Μετά από περίπου μία δεκαετία μελετών, σχεδίων και αξιολογήσεων, η σύμβαση για την προμήθεια τεσσάρων τέτοιων αεροπλάνων υπογράφηκε τον Ιούνιο του 1999. Χρειάστηκε να μεσολαβήσει σχεδόν άλλη μία δεκαετία για να φτάσει η Πολεμική Αεροπορία στο στάδιο της αποδοχής και της παραλαβής μίας τέτοιας πλατφόρμας. Που εντάχθηκε στη δύναμη της 380 Μοίρας ΑΣΕΠΕ, στην 112 Πτέρυγα Μάχης στην Ελευσίνα και πολύ σύντομα απέδειξε την τεράστια επιχειρησιακή της αξία όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά κυρίως στις επιχειρήσεις στη Λιβύη το 2011.
Το ΕΜΒ-145 Hellas EriEye είναι ένα σύστημα AWACS μεγάλου βεληνεκούς εξοπλισμένο με ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης Erieye (τεχνολογίας σταθερής διάταξης – AESA) της σουηδικής Ericsson (στην έκδοση FSR 890) επάνω σε αεροσκάφος- πλατφόρμα ΕΜΒ-145, το οποίο επιτυγχάνεται μέγιστο βεληνεκές, για την τον εντοπισμό στόχων, σε αποστάσεις έως 450 km πάνω από την ξηρά ή θάλασσα ή 350 km εάν ο στόχος έχει της διαστάσεις μαχητικού αεροσκάφους (οι επιδόσεις αυτές είναι σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρία).
Το ERJ-145 (EMBRAER Regional Jet) είναι ένα αεροσκάφος πολιτικής αεροπορίας, το οποίο έχει τροποποιηθεί κατάλληλα προκειμένου να πιστοποιηθεί και για στρατιωτική χρήση. Ειδικότερα, η άτρακτος έχει ενισχυθεί, έχουν τοποθετηθεί νέα συστήματα επικοινωνιών και πλοήγησης, έχει εγκατασταθεί μια μονάδα παροχής ενέργειας (Auxiliary Power Unit = APU), οι εσωτερικές δεξαμενές καυσίμου έχουν διευρυνθεί έτσι ώστε να χωρούν μεγαλύτερη ποσότητα καυσίμου και η εργονομία του εσωτερικού έχει τροποποιηθεί και αυτή. Το σύστημα υπηρετείται από δέκα άτομα (κυβερνήτης, συγκυβερνήτης, πέντε χειριστές και τρία άτομα ως εφεδρικό πλήρωμα).
Το 1997 η EMBRAER απέσπασε συμβόλαιο για την ανάπτυξη του ολοκληρωμένου συστήματος EMB-145 EriEye κωδικοποιημένο ως R-99A. Παράλληλα αναπτύχθηκε και η έκδοση EMB-145 RS/AGS (Remote Sensing/Air-to-Ground Surveillance) κωδικοποιημένη ως R-99B. Η Βραζιλία, την περίοδο Ιούλιος 2002-Δεκέμβριος 2003, έχει παραλάβει πέντε συστήματα EMB-145 EriEye και τρία συστήματα EMB-145 RS. Δεύτερος πελάτης του συστήματος ήταν η ΠΑ. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι μέχρι την έλευση των τεσσάρων EMB-145 Hellas EriEye η ΠΑ είχε στην διάθεση της δύο Saab-340, τα οποία παραχωρήθηκαν από την Σουηδία ως ενδιάμεση λύση και για εκπαιδευτικούς λόγους.
Το cockpit του αεροσκάφους είναι εφοδιασμένο με πέντε οθόνες πολλαπλών λειτουργιών, με σύστημα ένδειξης καλής λειτουργίας των κινητήρων και με ένα σύστημα προειδοποίησης του πληρώματος για πιθανές βλάβες ή αστοχίες των συστημάτων του αεροσκάφους. Στα συστήματα πλοήγησης περιλαμβάνεται το TCAS II (Traffic Alerting and Collision Avoidance), ένα σύστημα προειδοποίησης προσέγγισης εδάφους και ένας ψηφιακός ηλεκτρονικός υπολογιστής διαχείρισης δεδομένων πτήσεων. Ο κυβερνήτης του αεροσκάφους έχει στην διάθεση του σύστημα HUD (Head-Up Display), το οποίο τον βοηθά κατά την φάση της προσέγγισης του αεροδιαδρόμου προσγείωσης. Το αεροσκάφος είναι εφοδιασμένο με δύο κινητήρες τύπου AE-3007H της Rolls-Royce συνολικής ισχύος 2 x 8.600 λιβρών.
Εκτός της κεραίας του ραντάρ το EMB-145 Hellas EriEye ενσωματώνει ένα δευτερεύον ραντάρ επιτήρησης SSR (Secondary Surveillance Radar) σύστημα IFF (Identification Friend or Foe = IFF), ηλεκτρονικά μέτρα υποστηρίξεως (Electronic Support Measures = ESM), διασυνδέσεις επικοινωνίας και δεδομένων (data link), συστήματα διοίκησης και ελέγχου (Command and Control = C2), πέντε κονσόλες χειρισμού (εάν αυτό αποφασιστεί μπορεί να εφοδιαστεί και με έκτη κονσόλα), ασυρμάτους συχνοτήτων VHF/UHF, σύστημα ενδοεπικοινωνίας καθώς και σύστημα κρυπτογραφικής ζεύξης για ασφαλή μετάδοση δεδομένων.
Η σταθερή κεραία ηλεκτρονικής σάρωσης σε συνεργασία με την χρήση πρακτικών προσαρμογής αυτόματου ελέγχου προσφέρει εξαιρετική ακρίβεια ανάλυσης, βελτιωμένη απόδοση αποκάλυψης στόχων, παρακολούθηση πολλαπλών στόχων ταυτόχρονα και εξαιρετική αντοχή στα ηλεκτρονικά αντίμετρα. Επίσης, το σύστημα είναι πλήρως διαλειτουργικό και δύναται να ενσωματωθεί στα συστήματα του ΝΑΤΟ (North Atlantic Treaty Organisation). Το ραντάρ EriEye λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων S και μπορεί να εκτελέσει ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών, η αξιοπιστία των οποίων επιτυγχάνετε με την συνεχή εναλλαγή πολλαπλών κυματομορφών, με την συνεχή επανάληψη παλμών μέσης συχνότητας (για τον εντοπισμό εναέριων στόχων που πετούνε πάνω από ξηρά ή θάλασσα) και με τη συνεχή επανάληψη παλμών χαμηλής συχνότητας (για τον εντοπισμό θαλάσσιων στόχων).
Το σύστημα EMB-145 Hellas EriEye καλύπτει 150ο σε κάθε τομέα προς κάθε κατεύθυνση (συνολικά 300ο). Όλες οι πληροφορίες οι οποίες συλλέγονται από το σύστημα EMB-145 Hellas EriEye αξιοποιούνται άμεσα εν πτήση ενώ υπάρχει αμφίδρομη σχέση μεταφοράς εικόνας μεταξύ του εναέριου συστήματος και των επίγειων σταθμών ραντάρ.
Οι βασικές λειτουργίες του συστήματος EMB-145 Hellas EriEye είναι η εναέρια επιτήρηση, η παρακολούθηση και ανίχνευση εναέριων στόχων, η επιτήρηση και παρακολούθηση εναέριων στόχων κατά προτεραιότητα και η επιτήρηση θαλάσσιων στόχων. Η διαδικασία παρακολούθηση και ανίχνευση εναέριων στόχων μπορεί να εκτελεστεί έως τη μέγιστη εμβέλεια. Επικουρικά, το ραντάρ μπορεί να εκτελέσει εναέρια επιτήρηση σε περιοχές δευτερεύοντος ενδιαφέροντος. Η κάλυψη IFF πραγματοποιείτε στο πλήρες φάσμα των 360ο, ενώ γίνεται και αναγνώριση των παρακολουθούμενων στόχων, μεταξύ εννέα κατηγοριών για τους εναέριους στόχους και επτά κατηγοριών για τους θαλάσσιους.
Το σύστημα C2, εκτός από την απεικόνιση της εναέριας και της θαλάσσιας κατάστασης βάσει των πληροφοριών του ραντάρ στις καθορισμένες περιοχές, παρέχει όλα τα απαραίτητα εργαλεία σχεδίασης αποστολής και αναγνώρισης, ζεύξεις δεδομένων και ελέγχου επικοινωνιών. Με μεθόδους όπως ο προσδιορισμός ζωνών συναγερμού, η επιβεβαίωση σημείων αναχαίτισης και ο προσδιορισμός του ποια φίλια αεροπορικά μέσα θα χρησιμοποιηθούν, ο χειριστής μπορεί να προσαρμόσει διάφορους τύπους σχεδίων αναχαίτισης. Οι υπόλοιπες λειτουργίες του συστήματος C2 περιλαμβάνουν βασικό έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας με τη χρήση αποθηκευμένων σχεδίων πτήσης και πληροφοριών αεροπορικών βάσεων. Το σύστημα C2 παρακολουθεί, επεξεργάζεται και αξιολογεί αυτόματα τις πληροφορίες, εμφανίζοντας σήμα συναγερμού για τους χειριστές εάν οι επιχειρησιακές δυνατότητες έχουν επηρεαστεί από οποιαδήποτε βλάβη. Επίσης καταγράφει όλα τα δεδομένα σχεδίασης, προετοιμασίας και τακτικής για ανάλυση και αξιολόγηση μετά την αποστολή. Εκτός του εναέριου ραντάρ, το δίκτυο EriEye πλαισιώνεται και από το επίγειο τμήμα διασύνδεσης, το οποίο ονομάζεται EDIS (EriEye Ground Interface Segment).
Το σύστημα EMB-145 Hellas EriEye είναι ένας πραγματικός πολλαπλασιαστής ισχύος για την ΠΑ καθώς εξουδετερώνει ολοκληρωτικά την περίπτωση του αιφνιδιασμού των φίλιων αεροπορικών δυνάμεων αφετέρου πολλαπλασιάζει την δυνατότητα αποτελεσματικής κατεύθυνσης και διαχείρισης των φίλιων αεροπορικών δυνάμεων προς τις υπάρχουσες ή τις επερχόμενες απειλές.











