Το SPYDER AiO (All In One) προτείνεται από τους Ισραηλινούς της Rafael για να αντικαταστήσει τα ρωσικής σχεδίασης και προέλευσης αυτοκινούμενα αντιαεροπορικά συστήματα μικρού βεληνεκούς, που κατά βάση καλύπτουν της μηχανοκίνητες μονάδες του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ) και κύριες νήσους του ανατολικού Αιγαίου. Η απαίτηση αντικατάστασης των τελευταίων εδράζεται στο γεγονός ότι τα μεν παλαιότερα Osa-AKM είναι παρωχημένης τεχνολογίας και μικρής επιχειρησιακής αξίας, ενώ τα δε Tor-M1 θα αντιμετωπίσουν ζητήματα λειτουργικότητας στο κοντινό μέλλον λόγω της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία και της διατάραξης των ελληνορωσικών σχέσεων. Στο πλαίσιο αυτό η έκδοση SPYDER AiO είναι η πιο ολοκληρωμένη και κοντινή έκδοση δυτικού αυτοκινούμενου αντιαεροπορικού συστήματος μικρού βεληνεκούς με τα αντίστοιχα ρωσικά που πρέπει να αντικατασταθούν.
Το αντιαεροπορικό σύστημα SPYDER AiO (Surface-to-air Python and Derby All-in-One) είναι το νεότερο μέλος της οικογένειας συστημάτων SPYDER, τα οποία έχει σχεδιάσει και αναπτύξει η ισραηλινή Rafael, για προστασία σε αποστάσεις από τα 20 έως τα 80 χιλιόμετρα. Πριν επικεντρώσουμε στο SPYDER AiO αξίζει να αναφερθούμε περιληπτικά στην οικογένεια των συστημάτων SPYDER. Πρόκειται για αυτοκινούμενα συστήματα, παράμετρος πολύ σημαντική για την ασφάλεια και την επιβίωση τους στο σύγχρονο πεδίο μάχης και μπορούν να αντιμετωπίσουν πληθώρα απειλών, όπως μαχητικά αεροσκάφη, επιθετικά και μεταφορικά ελικόπτερα, UAV, πυραύλους τεχνολογίας Cruise και άλλα όπλα μακρού πλήγματος.
Το SPYDER είναι ένα ώριμο τεχνολογικά σύστημα, έχει επιλεγεί από αρκετές χώρες και έχει χρησιμοποιηθεί επιχειρησιακά σε πολεμικές συγκρούσεις. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για την προστασία στατικών, υψηλής αξίας, υποδομών ή να συνοδεύσει και να προστατεύσει δυνάμεις ελιγμούς (μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες). Το SPYDER ενσωματώνει υψηλό βαθμό αυτοματισμών με αποτέλεσμα το πλήρωμα να έχει μικρό φόρτο εργασίας και το σύστημα να αντιδρά και να εκτελεί βολή σε μικρό χρόνο. Όπως αναφέρει το όνομα του, το SPYDER μπορεί να χρησιμοποιήσει δύο (2) διαφορετικούς πυραύλους, τους Python και τους I-Derby, δηλαδή μπορεί να συνδυάσει πυραύλους με διαφορετικούς ερευνητές (υπέρυθρο και ραδιοσυχνοτήτων). To SPYDER προσφέρεται σε τέσσερις (4) εκδόσεις: SR (Short Range), MR (Medium Range), LR (Long Range) και ER (Extended Range).
Οι εκδόσεις SPYDER-SR και SPYDER-ER μπορούν να ενσωματώσουν πυραύλους Python-5, με ερευνητές υπέρυθρων και CCD, I-Derby, με ερευνητή ενεργού ραντάρ, και I-Derby ER, με κινητήρα δύο (2) σταδίων για αυξημένο βεληνεκές. Οι εκδόσεις SPYDER-MR και SPYDER-LR χρησιμοποιούν τους ίδιους πυραύλους, αλλά στην έκδοση αυξημένου βεληνεκούς. Να σημειωθεί ότι οι πύραυλοι αυτοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε ρόλο αέρος-αέρος, χωρίς να χρειάζονται τροποποίηση. Οι εκτοξευτές των SPYDER-SR και SPYDER-ER μπορούν να κινηθούν σε όλο το τόξο των 360ο και εκτελούν βολές με κλίση, ενώ οι εκτοξευτές των SPYDER-MR και SPYDER-LR δεν περιστρέφονται και εκτελούν βολές σε σχεδόν κάθετη θέση.
Τα συστήματα έχουν την ικανότητα εγκλωβισμού στόχου πριν (LOBL : Lock-On Before Launch) και μετά την εκτόξευση (LOAL : Lock-On After Launch). Το SPYDER μπορεί να εκτελέσει βολές ημέρα και νύχτα και κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, ενώ μπορεί να μεταφερθεί από αεροσκάφος επιπέδου C-130 Hercules. Επίσης, ενσωματώνει και προηγμένο σύστημα ηλεκτρονικών αντί-αντιμέτρων (ECCM : Electronic Counter-Counter Measures). Τέλος, ενσωματώνει ηλεκτροπτικό αισθητήρα και σύστημα ζεύξης δεδομένων. Μια τυπική πυροβολαρχία SPYDER αποτελείται από ένα (1) κέντρο διοίκησης και ελέγχου (αυτοκινούμενο, επί τροχοφόρου οχήματος), ένα (1) ραντάρ, επίσης επί τροχοφόρου οχήματος (στις εκδόσεις SPYDER-SR και SPYDER-ER το ραντάρ είναι ενσωματωμένο στο όχημα διοίκησης και ελέγχου), 3-6 εκτοξευτές, έκαστος με ενσωματωμένο ηλεκτροπτικό σύστημα Toplite και αριθμό οχημάτων υποστήριξης.
Το SPYDER AiO αναπτύχθηκε ως απάντηση στην επιχειρησιακή ανάγκη για ένα ευέλικτο και αυτόνομο και αυτοκινούμενο σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας, ικανό να κινείται σε δύσκολα εδάφη και να έχει μικρό χρόνο αντίδρασης, όπως απαιτεί η κίνηση δυνάμεων ελιγμού. Στη διαμόρφωση AiO το SPYDER ενσωματώνει το ελάχιστο δυνατό υλικοτεχνικό αποτύπωμα, καθώς ένα μόνο όχημα (8 x 8) ενσωματώνει όλο τον απαιτούμενο εξοπλισμό. Όπως και οι άλλες εκδόσεις του SPYDER έτσι και το AiO μπορεί να αντιμετωπίσει απειλές, όπως μαχητικά αεροσκάφη, επιθετικά και μεταφορικά ελικόπτερα, UAV, πυραύλους τεχνολογίας Cruise και άλλα όπλα μακρού πλήγματος. Εξίσου σημαντικό είναι ότι το SPYDER AiO χρησιμοποιεί τα ίδια συστήματα HMI (Human-Machine Interface), τους πυραύλους και τα ηλεκτρονικά συστήματα με τις άλλες εκδόσεις των SPYDER. Ωστόσο, το SPYDER AiO, εκτός του εξοπλισμού καμπίνας, μπορεί να χωρέσει σε κοινό εμπορευματοκιβώτιο, κάτι που καθιστά την μεταφορά του πολύ εύκολή, από αέρα, θάλασσα και ξηρά. Το SPYDER AiO χαρακτηρίζεται από τους ταχύτατους χρόνος απόκρισης, ενώ μπορεί να λειτουργεί σε κατάσταση «Έρευνας κατά την Κίνηση» («Search-on-the-Move») και «Βολής σε Στάση» («Fire-on-Halt»). Να σημειωθεί ότι το ραντάρ του συστήματος, όταν είναι τοποθετημένο πάνω από την καμπίνα του οχήματος, μπορεί να λειτουργεί ενώ το όχημα κινείται. Μόλις εντοπιστεί απειλή ή δοθεί σχετική διαταγή, το όχημα σταματά, σταθεροποιείται, το ραντάρ αναπτύσσεται στο ανώτατο δυνατό ύψος και ο εκτοξευτής αναπτύσσεται σε σχεδόν κάθετη θέση.
Η διαδικασία αυτή απαιτεί μέγιστο χρόνο τριών (3) λεπτών, ενώ μετά τη βολή το όχημα απομακρύνεται από τη θέση του σε χρόνο μικρότερο των τριών (3) λεπτών. Ο έλεγχος και η λειτουργία του SPYDER AiO πραγματοποιείται από δύο (2) σταθμούς εργασίας εντός της καμπίνας. Το ραντάρ του συστήματος καλύπτει όλο το τόξο των 360ο και επιπλέον παρέχει και λειτουργίες ελέγχου πυρός. Εκτός του ραντάρ το σύστημα ενσωματώνει αισθητήρα επιτήρησης ημέρας και νύχτας, καθώς και ηλεκτροπτικό σύστημα πρόσκτησης στόχου. Κάθε όχημα ενσωματώνει οκτώ (8) πυραύλους I-Derby SR, μέγιστου βεληνεκούς 20 χιλιομέτρων και μέγιστου ύψους εμπλοκής εννέα (9) χιλιομέτρων, I-Derby ER, μέγιστου βεληνεκούς 40 χιλιομέτρων και μέγιστου ύψους εμπλοκής 12 χιλιομέτρων, ή Python-5 SR, μέγιστου βεληνεκούς 15 χιλιομέτρων και μέγιστου ύψους εμπλοκής έξι (6) χιλιομέτρων, ή συνδυασμό αυτών. Το SPYDER AiO μπορεί να εμπλέξει έως και τέσσερις (4) στόχους ταυτόχρονα, ενώ το βάρος μάχης του είναι μικρότερο των 30 τόνων. Όπως είπαμε, το SPYDER έχει επιλεγεί από αρκετές χώρες και έχει χρησιμοποιηθεί επιχειρησιακά σε πολεμικές συγκρούσεις.
Συγκεκριμένα, έχει επιλεγεί από το Αζερμπαϊτζάν, την Τσεχία, την Αιθιοπία, την Ινδία, το Περού, τις Φιλιππίνες, την Σιγκαπούρη, το Βιετνάμ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και το Μαρόκο, ενώ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν και τη Γεωργία ως χρήστη του συστήματος και μάλιστα οι πληροφορίες αυτές αναφέρουν ότι το χρησιμοποίησε στον πόλεμο του 2008 με τη Ρωσία. Τέλος, η Ινδία έχει ανακοινώσει τη χρήση του SPYDER, τον Φεβρουάριο του 2019, στη διάρκεια της κρίσης με το Πακιστάν.
Αξίζει να σημειωθεί πως το SPYDER AiO μπορεί να συνδυαστεί και με επιπλέον ραντάρ σε επίπεδο Μοίρας Αντιαεροπορικού Πυροβολικού. Το ELM-2084 MMR είναι αυτοκινούμενο ραντάρ, τεχνολογίας AESA, με δυνατότητα επιτήρησης και έρευνας αέρος, δυνατότητα εντοπισμού πυρών πυροβολικού και ελέγχου πυρών αντιαεροπορικών και αντιπυραυλικών συστημάτων. Το μέγιστο βεληνεκές, για αποστολές επιτήρησης και έρευνας αέρος είναι 470 χιλιόμετρα, ενώ σε αποστολές εντοπισμού πυρών πυροβολικών το μέγιστο βεληνεκές είναι της τάξεως των 100 χιλιομέτρων. Ομοίως, στην πρώτη περίπτωση μπορεί να εντοπίσει 1.100 στόχους, ενώ στη δεύτερη 200 στόχους το λεπτό.
