Όπως μαθαίνουμε τις τελευταίες μέρες, η Αθήνα εξετάζει ενδελεχώς το ζήτημα της απειλής των Τουρκικών UAV/UCAV μέσα από δύο πρίσματα: το επιχειρησιακό αλλά και το διπλωματικό. Στην πρώτη περίπτωση όπως μαθαίνουμε από πρόσφατο δημοσίευμα της Καθημερινής, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας αναζητεί και σχεδιάζει αντίμετρα προκειμένου να αντιμετωπίσει επιχειρησιακά την παρουσία τουρκικών UAV στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Στη δεύτερη περίπτωση (διπλωματία), η ελληνική διπλωματία φαίνεται να αναζητά τρόπους προκειμένου να εμποδίσει τη χρήση των UAV ως εξαγώγιμο είδος από την Άγκυρα προκειμένου να διαμορφώσει συμφωνίες με διπλωματικούς και πολιτικούς παράγοντες που επηρεάζουν τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Διπλωματία του Bayraktar

Μελετώντας ενδελεχώς το »Γεωπολιτικίζουσα» και όχι »Γεωπολιτική» Θεωρία του Νταβούτογλου στο βιβλίο του »Το Στρατηγικό Βάθος της Τουρκίας» αντιλαμβανόμεθα την εξέχουσα σημασία των Τουρκικών UAV αλλά και γενικότερα των Τουρκικών Ρομποτικών Συστημάτων στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας τουλάχιστον από το 1980 και ύστερα.

Παρατηρώντας την διπλωματική, την οικονομική, την πολιτική αλλά και γενικότερα την συνολική αντίληψη του Βαθέως τουρκικού κράτους περί της θέσης της Τουρκίας στον Ρίμλαντ, καταλαβαίνουμε πως η δημιουργία ενός βιομηχανικού συμπλέγματος που εστιάζει στις φθηνές, αποδοτικές και σχετικά χαμηλής τεχνολογίας ρομποτικές πλατφόρμες αποτελεί εμμέσως πλην σαφώς μονόδρομο για την δημιουργία ενός εθνικού οργάνου εξαγωγής »Στεγνής Διπλωματίας» (κατά Friedman).

Μέσω της εξαγωγής των Bayraktar αλλά και σε συνδυασμό με το Θεωρητικό Δόγμα που ακολουθεί το συνονθύλευμα της Γαλάζιας Πατρίδας, η Τουρκία έχει καταφέρει να αντλήσει ορισμένα γεωπολιτικά οφέλη και να αλλάξει μερικώς τα σύνορα στα πεδία συγκρούσεων της Συρίας, της Λιβύης, του Ιράκ και του Αρτσάχ. Όπως έχουμε ξανά-αναφέρει η Πολιτική είναι μία επιστήμη σαν όλες τις άλλες, με νόμους, κανόνες και μοντέλα δράσης. Νευραλγικός Νόμος των γεγονότων που αλλάζουν την μορφή του Διεθνούς Συστήματος αποτελεί η Σκληρή Ισχύς, υπό το πρίσμα της οποίας θα εξετάσουμε τους ορθολογικότερους τρόπους αντιμετώπισης όχι μόνο των Τουρκικών UAV, αλλά γενικότερα των Τουρκικών Ρομποτικών Συστημάτων.

Κυβερνοεπιχειρήσεις

Στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, ως συνέπεια των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων στις επικοινωνίες αλλά και στην ανάπτυξη του διαδικτύου, άρχισαν να διαμορφώνονται οι συνθήκες εμφάνισης νέων μορφών πολέμου, εισάγοντας την ανθρωπότητα σε μία νέα γενιά επιχειρήσεων. Η σημαντικότερη κατηγορία απ’ αυτές τις μορφές ταυτοποιήθηκε με τον όρο «κυβερνοεπιθέσεις» (cyberattack) ή με τον γενικότερο όρο του «κυβερνοπόλεμου» (cyber warfare). Ο κυβερνοχώρος πλέον αποτελεί και επισήμως το Πέμπτο Πεδίο των Στρατιωτικών Επιχειρήσεων σε όλον τον πλανήτη, με τις ΗΠΑ, την Ρωσία, την Κίνα και το Ισραήλ να δαπανούν δυσθεώρατα ποσά με σκοπό την δημιουργία αμυντικών και επιθετικών λογισμικών/συστημάτων κυβερνοπολέμου.

Στο σύγχρονο πεδίο μάχης καίρια στοιχεία επικράτησης έναντι του αντιπάλου θεωρούνται πλέον τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνιών (τηλεπικοινωνίες), που αποτελούν αναγκαία συστατικά στοιχεία για έγκαιρη μεταφορά δεδομένων μάχης στις μονάδες και τα συστήματα που συμμετέχουν επί της στρατιωτικής διαδικασίας. Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του ο Νίκος Παπαναστάσης (Αντισυνταγματάρχης ε.α.) αποδέκτες αυτού του όγκου πληροφοριών είναι μια πληθώρα επιμέρους εμπλεκομένων στη συγκεκριμένη στρατιωτική επιχείρηση.

Χωρίς τις διακινούμενες πληροφορίες, οι δυνατότητες του εκάστοτε στρατεύματος εντός ενός δικτυοκεντρικού πλέγματος μάχης περιορίζονται δραματικά με αποτέλεσμα τα οπλικά συστήματα να μην επικοινωνούν ούτε μεταξύ τους ούτε και με τα κέντρα διοίκησης και ελέγχου.

Δημιουργώντας »Ψευδές Πεδίο Ναύλωσης»

Όπως έχει γίνει αντιληπτό, ο γράφον συνηθίζει να αναλύει συστήματα όπου προκύπτουν από οπλοποίηση τεχνολογιών αιχμής και προσφέρουν σχετικά αποτελεσματικές λύσεις σε περιβάλλον πολέμου. Μελετώντας την Ισραηλινή αντίστοιχη βιβλιογραφία βλέπουμε συνεχώς τον όρο ‘Ψευδές Πεδίο Ναύλωσης». Μέσω αυτής της διαδικασίας ουσιαστικά μέλη της Διοίκησης Κυβερνοπολέμου ή Ηλεκτρονικού Πολέμου μίας χώρας στέλνουν επιτηδευμένα λανθασμένα δεδομένα τοποθεσίας/προσγείωσης σε εχθρικά ρομποτικά συστήματα με σκοπό να τα βγάλουν εκτός των γεωγραφικών συντεταγμένων της αποστολής που εκτελούν.

Επιχειρησιακό Παράδειγμα

Στις 5 Δεκεμβρίου 2011, ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Lockheed Martin RQ-170 Sentinel (UAV) εκλάπη εν πτήση από τις ιρανικές δυνάμεις κοντά στην πόλη Kashmar στο βορειοανατολικό Ιράν. Η ιρανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το UAV »εκλάπη» από τη μονάδα κυβερνοπολέμου που ανέλαβε την διοίκηση του αμερικανικού αεροσκάφους και το προσγείωσε με ασφάλεια, αφού οι αρχικές αναφορές από δυτικές πηγές ειδήσεων διέψευσαν την θεωρία της υποκλοπής του εν πτήση. Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών αρχικά αρνήθηκε τους ισχυρισμούς, αλλά αργότερα ο Πρόεδρος Ομπάμα αναγνώρισε ότι το αεροσκάφος που ήταν αμερικανικό drone. Το Ιράν υπέβαλε καταγγελία στον ΟΗΕ για την παραβίαση του εναέριου χώρου η οποία συνιστά σύμφωνα το Διεθνές Δίκαιο ενέργεια πολέμου έναντι κράτους. Εν συνεχεία της προαναφερθείσας διπλωματικής κρίσης, το Ιράν κατέληξε να παράγει μη επανδρωμένα αεροσκάφη βασισμένα στο κατασχεθέν RQ-170.

Όπως δήλωσαν αξιωματούχοι του Πενταγώνου «Είτε επρόκειτο για ένα σύστημα επίθεσης στον κυβερνοχώρο/ηλεκτρονικό πόλεμο είτε η κλοπή οφείλεται σε σφάλμα στο σύστημα διοίκησης και ελέγχου.» Μία ανάλυση του Christian Science Monitor ότι το drone υπεκλάπη παρεμποδίζοντας σήματα ελέγχου τόσο από δορυφόρους όσο και από την ξηρά στο αμερικανικό UAV, ακολουθούμενη από επίθεση »πλαστογράφησης GPS» που τροφοδότησε το UAV με ψευδή δεδομένα GPS με σκοπό να προσγειωθεί στο Ιράν. Ο Stephen Trimble από την Flight Global αναφέρει πως η καθοδήγηση του UAV θα μπορούσε να είχε γίνει από το σύστημα 1L222 Avtobaza που αγοράστηκε από τη Ρωσία.

Για να γίνει αντιληπτή η εξοπλιστική βαρύτητα του γεγονότος, αναφέρουμε πως ο ισραηλινός στρατός κατέρριψε ένα drone Sa’egheh κατά τη διάρκεια θερμού επεισοδίου Ισραήλ-Συρίας τον Φεβρουάριο του 2018 όπου τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο σχεδιασμός του ιρανικού UAV βασίστηκε πράγματι σε μεγάλο βαθμό στο RQ-170. Ο Ταξίαρχος της IAF Tomer Bar είπε ότι το drone ήταν αρκετά προηγμένο τόσο σε συστήματα λογισμικού όσο και στα υλικά κάνοντας λόγο για εμφάνιση νέων δυνατοτήτων στο ιρανικό οπλοστάσιο. Όπως γίνεται άμεσα αντιληπτό η όλη διαδικασία οφείλεται στην ανάπτυξη ικανοτήτων εκτέλεσης επιχειρήσεων στον κυβερνοχώρο.

Πως η Κίνα και Ρωσία μέσω κυβερνοεπιχειρήσεων και αντίστροφης-μηχανικής αναλύουν το οπλοστάσιο των ΗΠΑ

Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενη ανάλυση, η Κίνα μέσω κυβερνοεπιχειρήσεων απέκτησε πρόσβαση στα σχέδια κατασκευής αμερικανικών οπλικών συστημάτων με σκοπό να αντιγράφει ένα μεγάλο μέρος του λογισμικού και των υλικών κατασκευής τους.

Η Κίνα και η Ρωσία έχουν αποκτήσει εδώ και καιρό πρόσβαση σε διαβαθμισμένες πληροφορίες κατασκευής σχετικά με τα F-35 μέσω κυβερνοεπιχειρήσεων (ενδεικτικά αναφέρεται το Σκάνδαλο Lexar, Byzantine Hades και SolarWind) έναντι τόσο του Αμερικανικού ΗΠΑΜ όσο και του Αυστραλιανού. Κινέζοι χάκερ επίσης είχαν πρόσβαση σε δεδομένα για το βομβαρδιστικό stealth B-2, το μαχητικό F-22, όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας με βάση το διάστημα, συστήματα πλοήγησης και παρακολούθησης πυραύλων, καθώς και σχέδια πυρηνικών υποβρυχίων.

Καινοτομίες από το Ισραήλ

Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενη ανάλυση το Ισραήλ έχει δημιουργήσει καινοτόμους τρόπους αντιμετώπισης εχθρικών ρομποτικών συστημάτων μέσω οπλοποίησης του 3D printing και της τεχνητής νοημοσύνης. Στην Elbit Systems UK ε΄ίχε ανατεθεί σύμβαση ύψους περίπου 73 εκατομμυρίων λιρών από την Babcock International Group, για την παροχή συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου στο Βασιλικό Ναυτικό, ως μέρος του Προγράμματος Ναυτικού Ηλεκτρονικού Πολέμου του Υπουργείου Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Στο πλαίσιο του προγράμματος, η Elbit Systems UK θα κατασκευάσει και θα παραδώσει σουίτες EW που αποτελούνται από πλήρως ψηφιακά συστήματα Radar Electronic Support Measures (RESM) και Συστήματα Διοίκησης και Ελέγχου EW (EWC2). Αυτές οι τεχνολογίες τελευταίας γενιάς θα ενισχύσουν την επίγνωση της κατάστασης μάχης και την αντιπυραυλική άμυνα των ναυτικών πλατφορμών »πρώτης γραμμής» ενώ παράλληλα θα βελτιώσουν την ικανότητά τους να εκμεταλλεύονται το ηλεκτρομαγνητικό περιβάλλον και να αντιμετωπίζουν »ρομποτικά σκάφη επιφανείας». Η μακροπρόθεσμη συμφωνία μεταξύ Elbit και SWISSto12 απαιτεί την ανάπτυξη και την παραγωγή τρισδιάστατων εκτυπωμένων κεραιών ραδιοσυχνοτήτων και υποσυστημάτων για τα προγράμματα Naval EW. 

Όπως φαίνεται από την φωτογραφία της εταιρείας, η λογική δράσης του συστήματος είναι πολύ απλή στην βάση της αλλά πολύ σύνθετη στην παραγωγή/εγκατάσταση και οπλοποίηση των τεχνολογιών. Ουσιαστικά στην επιλεγόμενη μονάδα επιφανείας θα τοποθετηθούν »από άκρη σε άκρη» σουίτες κεραιών ηλεκτρονικού πολέμου οι οποίες θα δημιουργούν έναν ενιαίο »Αμυντικό Θόλο» γύρω από την πλατφόρμα. Ο αριθμός των κεραιών δύναται να είναι διψήφιος.

Μέσω αυτού του Θόλου, εκ των Κέντρων Διοίκησης και Ελέγχου του πλοίου, θα είναι εφικτή η ενεργητική/παθητική αποστολή ηλεκτρομαγνητικών συχνοτήτων σε ένα αρκετά μεγάλο φάσμα αλλά και η δημιουργία απομακρυσμένων »πεδίων εκπομπής συμπυκνωμένων ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων/συχνοτήτων» με σκοπό το εχθρικό βλήμα να εκλαμβάνει τις περιοχές αυτές ως απειλή και να κατευθύνεται προς αυτές.  Περισσότερες λεπτομέρειες δεν έχουν δοθεί στην δημοσιότητα. Η προαναφερθείσα τεχνολογία έχει απορριφθεί αρκετές φορές από σενάριο μαζικής κατασκευής για λόγους ασύμμετρου οικονομικού κόστους, αλλά λόγω του 3D Printing το κόστος έπεσε κατακόρυφα (όπως και στα βλήματα PrSM).

Συμπεράσματα

Οι παραπάνω λύσεις δεν οδηγούν μόνο στην αντιμετώπιση κατευθυνόμενων πυραύλων, αλλά και στην »Ηλεκτρονική Αδρανοποίηση» (κατά Louis Del. Monte) των συστημάτων και αισθητήρων που χρησιμοποιούν ρομποτικά σκάφη σαν το τουρκικό ULAQ το οποίο αν υλοποιηθεί και λειτουργήσει επιχειρησιακά θα επιφέρει σημειακά τακτικά πλεονεκτήματα στο τουρκικό ναυτικό. Γενικότερα στην ανάπτυξη οπλικών συστημάτων για την αντιμετώπιση ρομποτικών πλατφορμ΄ων, η διεθνής τάση δεν είναι η δημιουργία βλημάτων για την καταστροφή τους, αλλά η αδρανοποίησή τους μέσω των λεγόμενων »soft kill weapons» συμπεριλαμβανομένου και του κυβερνοχώρου. Αξίζει να σημειώσουμε πως για την αντιμετώπιση Ιρανικών ταχύπλοων που επιχειρούν σε λειτουργία σμήνους εντός ενός μωσαϊκού μάχης, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ έχουν σημειώσει τεράστια πρόοδο στο πεδίο δημιουργίας βομβών ηλεκτρομαγνητικού παλμού (EMP και HMP).

Eν κατακλείδι μπορούμε να συμπεράνουμε πως δεδομένων των διεθνών εξελίξεων στην επιστήμη του πολέμου δεν είναι καταναγκαστικό από το ΥΠΑΜ να κινηθεί στην αγορά αντιαεροπορικών συστημάτων (χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν απαιτούνται Α/Α συστήματα) για την αντιμετώπιση των Τουρκικών UAV. Ο κυβερνοχώρος αποτελεί ένα περιβάλλον μάχης όπου δεν υπάρχουν γεωγραφικά σύνορα και οποιαδήποτε ρομποτική πλατφόρμα, κέντρο C2/C4ISR ή δίκτυο πλατφορμών αποτελεί εμμέσως πλην σαφώς έναν κινούμενο στόχο. Περισσεύει να αναφέρουμε πως εντός της χώρας μας διαμένουν αρκετοί ειδικοί επί των επιχειρήσεων στον κυβερνοχώρο οι οποίοι μπορούν να αξιοποιηθούν κατάλληλα από το ελληνικό κράτος με σκοπό να δομηθούν ομάδες αποκλειστικής αντιμετώπισης τουρκικών ρομποτικών πλατφορμών μάχης.