Η νέα αμυντική διάταξη που αναμένεται να σε λειτουργία τα επόμενα χρόνια είναι το δόγμα της Ασπίδας του Αχιλλέα όπως την αποκαλεί ο ΥΠΕΘΑ κ. Νίκος Δένδιας. Στην ουσία είναι μια επικαιροποιημένη αμυντική λειτουργία των ενόπλων δυνάμεων έτσι ώστε η χώρα να είναι σε θέση να αμυνθεί απέναντι στους νέους τύπους απειλών που έχουν γίνει γνωστές αλλά και να εκσυγχρονήσει υπάρχουσες δομές και συστήματα. Μέσα από την ιστοσελίδα του Defencereview.gr έχουν γραφτεί πλήθος άρθρων για τις ανάγκες που υπάρχουν σε νέα συστήματα τα οποία θα καλύψουν κενά ή θα αντικαταστήσουν παλαιότερα στο φάσμα, συλλογής πληροφορίων, έγκαιρης προειδοποίησης, αντιαεροπορικής και αντιβαλλιστικής άμυνας και κρούσης βαθιά μέσα στο έδαφος του αντιπάλου.
Ήδη διάφορα κομμάτια του παζλ μπαίνουν στη θέση τους ώστε να δημιουργήσουν μια ολοκληρωμένη δικτυοκεντρική αμυντική διάταξη με δυνατότητα εξαπόλυσης συντριπτικού πλήγματος στον αντίπαλο. Όπως είναι γνωστό οι ανάγκες αναβάθμισης του στρατεύματος είναι πολλές και συσσωρευμένες λόγω της δεκαετούς αδράνειας. Ανάγκες που προκύπτουν από τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων δυνατοτήτων αλλά και την αντιμετώπιση νέων απειλών που έχουν αναδυθεί τα τελευταία χρόνια. Για τον λόγο αυτό, χρειάζεται μια ισορροπημένη ανάπτυξη καλύπτοντας ιεραρχικά τις ανάγκες αναβάθμισης, ανάλογα με τα ταμειακά διαθέσιμα του υπουργείου ώστε το νέο οικοδόμημα να αναπτύσσεται σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες αποτροπής. Για την «Ασπίδα του Αχιλλέα», ο κ. Δένδιας τόνισε ότι «έχει πάρα πολλά επίπεδα», όπως η Ασπίδα του Αχιλλέα είχε πέντε επίπεδα, και συγκεκριμένα όπως είπε «αντιαεροπορικό, αντιπυραυλικό, αντι-drone, αντι-πλοϊκό και Anti- submarine, κάτω από τη θάλασσα».
Όσον αφορά τα δύο πρώτα επίπεδα ο κύριος υπουργός αναφέρεται στον περίφημο «Θόλο» ο οποίος θα έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει και να προστατέψει απέναντι στις αντίστοιχες απειλές από τον αέρα. Η Ελλάδα ανέκαθεν διέθεται μία από τις πιο ολοκληρωμένες και πολυστρωματικές αεράμυνες σε νατοϊκό επίπεδο καλύπτοντας όλο το φάσμα. Από τα V-Shorads μέχρι τα συστήματα μέσης-μεγάλης εμβέλειας. Διαθέτοντας δεκάδες εκτοξευτές με ικανότητα αντιαεροπορικής κυρίως κάλυψης χώρου ή κινούμενων σχηματισμών. Όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν ήταν επιτακτική ανάγκη η αντικατάσταση μέρους των συστημάτων αυτών ώστε να μπορέσει να εκσυγχρονιστεί το αντιαεροπορικό δίκτυο. Όπως έχει γίνει γνωστό η ελληνική πλευρά βρίσκεται σε προχωρημένες συνομιλίες για την απόκτηση αντιαεροπορικών/αντιβαλλιστικών συστημάτων ισραηλινής προέλευσης σε ένα πρόγραμμα αρχικού κόστους περίπου 2,8 δισεκατομυρίων ευρώ. Οι συνομιλίες είναι δε, σε τόσο προχωρημένο επίπεδο που ενδέχεται το πρόγραμμα να οριστικοποιηθεί μέσα στο πρώτο μισό του 2026. Τα συστήματα που πρόκειται να αποκτηθούν σε πρώτη φάση είναι ο BARAK MX και τα SPYDER AiO, ενώ σε δεύτερο χρόνο θα αποκτηθούν πυροβολαρχίες του David’s Sling για αντιβαλλιστική προστασία. Σκοπός είναι να αντικαταστήσουν τις πυροβολαρχίες μέσης εμβέλειας I-Hawk PIII και τα αυτοκινούμενα συστήματα Osa AKM και Tor M1 καθώς και τους S-300. Τόσο τα I-Hawk PIII και τα Osa AKM είναι παλαιά συστήματα με μεγάλες απαιτήσεις επάνδρωσης ενώ για τα TOR M1 και S-300 είναι άγνωστο για πόσο ακόμη θα μπορούν να υποστηρίζονται από τον ελληνικό στρατό λόγω του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.
Barak MX
O Barak είναι ένας πύραυλος εδάφους-αέρος μεγάλου βεληνεκούς (SAM), που αναπτύχθηκε από κοινού από την εταιρεία IAI και τον Ινδικό Οργανισμό Αμυντικής Έρευνας και Ανάπτυξης (DRDO). Ο πύραυλος έχει σχεδιαστεί για να καταστρέφει εναέριες απειλές, συμπεριλαμβανομένων αεροσκαφών, ελικοπτέρων, πυραύλων κατά πλοίων και UAV καθώς και βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων κρουζ. Υπάρχουν τόσο θαλάσσιες όσο και χερσαίες παραλλαγές του συστήματος.
Ο πύραυλος Barak 8 έχει μήκος περίπου 4,5 μέτρα, διάμετρο 0,225 μέτρα στο σώμα του πύραυλου και 0,54 μέτρα στο ενισχυτικό στάδιο, άνοιγμα φτερών 0,94 μέτρα και βάρος 275 κιλά συμπεριλαμβανομένης μιας κεφαλής 60 κιλών που εκρήγνυται σε κοντινή απόσταση. Ο πύραυλος έχει μέγιστη ταχύτητα 3 Mach με μέγιστη επιχειρησιακή εμβέλεια 70 χλμ και μπορεί να κάνει ελιγμούς 50g.
Η IAI έχει επίσης αναπτύξει νέα βλήματ στην οικογένεια Barak, συμπεριλαμβανομένων των εκδόσεων SRAD με εμβέλεια 15 χλμ, τον MRAD, με κινητήρα πυραύλων μονού παλμού για εμβέλεια 35 χλμ, τον LRAD με κινητήρα πυραύλων διπλού παλμού για εμβέλεια 70 χλμ, τον ER με κινητήρα πυραύλων διπλού παλμού και πρόσθετος ενισχυτής για εμβέλεια 150 χλμ και βελτιωμένες δυνατότητες TBM και το Barak MX που διευρύνει το Barak σε ένα πολυεπίπεδο σύστημα αεράμυνας που χρησιμοποιεί ενοποιημένους έξυπνους εκτοξευτές που φέρουν βλήματα αναχαίτισης μικρής, μεσαίας και εκτεταμένης εμβέλειας.
Η μονάδα εκτοξευτή του πυραυλικού συστήματος αεράμυνας BARAK ΜΧ είναι τοποθετημένη σε σασί στρατιωτικού φορτηγού αυξημένης ευκινησίας. Οι πύραυλοι Barak εκτοξεύονται κάθετα από το TEL (Transporter Erector Launcher) και παρέχουν κάλυψη 360 μοιρών. Η μονάδα εκτόξευσης αποτελείται από οκτώ πύραλους έτοιμους για βολή. Και οι οκτώ πύραυλοι μπορούν να εκτοξευθούν σε λιγότερο από 20 δευτερόλεπτα. Επίσης, ο κάθε εκτοξευτής έχει τη δυνατότητα να φέρει οποιονδήποτε συνδυασμό πυραύλων BARAK επεκτείνοντας τη διαθεσιμότητα και τον πλουραλισμό λύσεων για τον διοικητή της μονάδας.
Μια πυροβολαρχία Barak αποτελείται από ένα σύστημα διοίκησης και ελέγχου, ραντάρ παρακολούθησης, πυραύλων και κινητών εκτοξευτών. Όταν συνδυάζεται με ένα σύγχρονο σύστημα αεράμυνας και ραντάρ παρακολούθησης πολλαπλών λειτουργιών και καθοδήγησης, το Barak ΜΧ επιτρέπει τη δυνατότητα ταυτόχρονης εμπλοκής πολλαπλών στόχων κατά τη διάρκεια επιθέσεων κορεσμού.
SPYDER AiO
Το SPYDER AiO (All in One) είναι ένα πλήρως ευέλικτο και αυτόνομο μέσο αεράμυνας το οποίο αναπτύχθηκε για να καλύψει τις κρίσιμες επιχειρησιακές ανάγκες του σύγχρονου πεδίου μάχης, ικανό για γρήγορη ανάπτυξη μέσα σε λίγα λεπτά, σε δύσκολα εδάφη και με σύντομους χρόνους αντίδρασης. Το AiO παρέχει αξιόπιστη αεράμυνα με ελαχιστοποιημένο αποτύπωμα υλικοτεχνικής υποστήριξης.
Τα κύρια εξαρτήματα του συστήματος είναι:
- Ένα 8×8 υψηλής κινητικότητας τροχοφόρο φορτηγό όχημα που περιλαμβάνει όλα τα σύστηματα.
- Σύστημα Command & Control
- Δύο σταθμοί εργασίας καμπίνας (CWS)
- Οχταπλός εκτοξευτής με πυραύλους I-Derby SR, I-Derby ER, & PYTHON-5 SR
- Αισθητήρες επιτήρησης & ελέγχου πυρός σε ιστό εκτεινόμενο καθ’ ύψος
- Ραντάρ 3D AESA σταθερών στοιχειοκεραιών
- Ηλεκτροπτικό σύστημα TopLite
- Σύστημα τροφοδοσίας
Οι δυνατότητες του συστήματος είναι προσβολή εναέριας απειλής σρ εμβέλειας στα 1-40χλμ και υψόμετρο 20μ – 12χλμ. Μπορεί να εμπλέξει ταυτόχρονα τέσσερις στόχους και χρειάζεται τρία λεπτά να μεταβεί από λειτουργία κίνησης σε λειτουργία εκτόξευσης πυραύλου.
Έχει δυνατότητα λειτουργίας αυτόνομα ή διασυνδεδεμένο σε υψηλότερο κλιμάκιο (C2), τα ραντάρ SPYDER AiO εντοπίζουν απειλές εν κινήσει και μεταβαίνουν γρήγορα στη λειτουργία πυροδότησης. Όταν εντοπιστεί μια απειλή ή δοθεί εντολή, το όχημα σταματά, οι γρύλοι σταθεροποίησης εκτείνονται, το ραντάρ εκτείνεται σε πλήρες ύψος και ο εκτοξευτής φτάνει σε σχεδόν κάθετη θέση, έτοιμος για βολή, πυροδότηση – όλα ελέγχονται από το σταθμό εργασίας καμπίνας χωρίς να απαιτείται από το πλήρωμα να εγκαταλείψει την καμπίνα του οχήματος. Το βάρος του φορέα μαζί με το σύστημα αγκίζει τους 30 τόνους.
Πέραν αυτών, θα αποκτηθεί και αριθμός νέων πολυλειτουργικών ραντάρ EL/M-2084 MMR της IAI/ELTA. Ακόμη δεν είναι γνωστό εάν ο αριθμός θα καλύπτει μόνο τις αποκτηθήσες μονάδες ή υπάρχει μέριμνα για επιπλέον συστημάτων ραντάρ έτσι ώστε να αντικατασταθούν παλαιού τύπου ραντάρ 2D/3D τα οποία βρίσκονται ακόμη σε χρήση.
Το EL/M-2084 ανήκει σε μια ομάδα ραντάρ 4D AESA με πομποδέκτες Νιτριδίου του Γάλιου πολλαπλών λειτουργιών στις μπάντες S/C. Οι κύριες αποστολές του ραντάρ είναι, Επιτήρηση Αέρος, Αντιαεροπορική Άμυνα – Ραντάρ ελέγχου πυρός, Έγκαιρης προειδοποίησης και Ραντάρ αντιπυροβολικού και C-RAM. Το MMR ανιχνεύει υψηλά και χαμηλά ιπτάμενους στόχους, παρακολουθεί, ταξινομεί και δημιουργεί μια εικόνα κατάστασης αέρα σε πραγματικό χρόνο όλων των εναέριων στόχων όπως πλατφόρμες χαμηλής διατομής ραντάρ, UAV, τακτικά εναέρια όπλα, πυρομαχικά περιπλάνησης, τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους, βλήματα πλεύσης και βλήματα πυροβολικού καμπύλης τροχιάς. Το ραντάρ διατείθεται σε δύο διαμορφώσεις περιστρεφόμενο και στατικό. Το πρώτο έχει κάλυψη 360 μοιρών, μέγιστη εμβέλεια 475χλμ και κάλυψη καθ’ ύψος -7 έως 70 μοίρες και έρευνα σε ύψος τα 30 χλμ. Το δεύτερο κάλυψη (+/-) 65 μοίρες στο οριζόντιο και κάλυψη καθ’ ύψος -7 έως 90 μοίρες μέγιστη εμβέλεια 650χλμ και σε ύψος τα 30 χλμ. Η δυνατότητα αντιπυροβολικού του συγκεκριμένου ραντάρ σε αυτές παραμεθόριες περιοχές θα βοηθήσει στην εύκολη στοχοποίηση των μονάδων πυροβολικού του αντιπάλου. Επίσης πολύ σημαντική είναι η δυνατότητα αποκάλυψης περιφερόμενων πυρομαχικών που θα δώσει την ευκαιρία στην τοπική αεράμυνα να καταρριφθούν πριν χτυπήσουν το στόχο τους που μπορεί να είναι ακόμη και το ίδιο το ραντάρ.
Όπως αναφέραμε και παραπάνω σε δεύτερο χρόνο πρόκειται να αποκτηθεί και το David’s Sling που θα προσθέσει αντιβαλλιστική άμυνα απέναντυ σε τακτικούς βαλλιστικούς πύραυλους όπως ο υπό ανάπτυξη Tayfun. Μια τέτοια εξέλιξη είναι λογική μιας και κρίσιμες υποδομές θα χρειαστεί να προστατευθούν και από αυτού του είδους τις απειλές οι οποίες δεν υπήρχαν τα προηγούμενα χρόνια.
Davis’s Sling
Η μονάδα εκτοξευτή του πυραυλικού συστήματος αεράμυνας David’s Sling αποτελείται από έναν εκτοξευτή Transporter Erector Launcher (TEL) τοποθετημένο σε ένα ρυμουλκούμενο δύο αξόνων. Το TEL είναι εξοπλισμένο με πολλαπλά κάνιστρα πυραύλων και συνήθως φέρουν 6 έως 12 πυραύλους αναχαίτισης Stunner. Κάθε βλήμα αποθηκεύεται και εκτοξεύεται κατακόρυφα από το ατομικό του κάνιστρο, μειώνοντας τον χρόνο προετοιμασίας που απαιτείται για την εκτόξευση και βελτιώνοντας τον χρόνο απόκρισης του συστήματος. Κάθε πυροβολαρχία μπορεί να υποστηρίξει έναν αριθμό εκτοξευτών. Σίγουρα μέχρι τέσσερις που είναι και το φινλανδικό σύστημα, επομένως σίγουρα μέχρι 48 βλήματα Stunner έτοιμα για εκτόξευση.
Ο εκτοξευτής και το βλήμα Stunner έχουν αναπτυχθεί με τη βοήθεια της αμερικανικής Raytheon. Η οποία προσφέρει το βλήμε με το όνομα Sky Ceptor, ως εναλλακτική σε πυροβολαρχίες PAC 3 μέσω της αναβάθμισης PAAC-4 (Patriot Advanced Affordable Capability-4). Το Stunner είναι ένα βλήμα τεχνολογίας hit to kill. H εμβέλεια αναχαίτησης αν και αναφέρεται 300 χιλιόμετρα μάλλον αναφέρεται στο βεληνεκές των βαλλιστικών πυραύλων, οπότε θα θεωρίσουμε η πραγματική μέγιστη εμβέλεια είναι απόρρητη. Το ιδιαίτερο χαρακτηρικτικό του βλήματος είναι η μύτη όπου στεγάζονται οι αισθητήρες πρόσκτησης του στόχου και η οποία δεν έχει τη συνήθη κωνική σχεδίαση αλλά είναι ασσυμετρική και προσομειάζει τη ράχη θαλάσσιου θηλαστικού (dolphin-shaped nose). Η μύτη φιλοξενεί τους δύο αισθητήρες για την τερματική καθοδήγηση, έναν συνδυαστικό αισθητήρα ηλεκτρο-οπτικής απεικόνισης και υπερύθρων (EO/IR), καθώς και έναν ανιχνευτή ραντάρ AESA για μέγιστη απόδοση παντός καιρού. Κατά τη φάση της ενδιάμεσης πορείας, ο πύραυλος λαμβάνει ενημερώσεις καθοδήγησης από το επίγειο ραντάρ του συστήματος μέσω μιας ενσωματωμένης σύνδεσης δεδομένων (Data Link). Το βλήμα έχει μήκος 4,6 μέτρα, εκπέτασμα 1,1 μέτρα και διάμετρο 35 εκατοστά. Το βάρος του είναι 400 κιλά και επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα 7,5 μαχ. Διαθέτει κινητήρα δύο σταδίων για την επιτάχυνση του βλήματος και τη διατήρηση της ταχύτητας κατά τη ενδιάμεση φάση της πτήσης προς τον στόχο ενώ το τρίτο στάδιο ενεργοποιείται για την αύξηση της ταχύτητας και της κινητικής ενέργειας του βλήματος κατά την τελική φάση της αναχαίτησης.
Το Golden Almond Battle Management Center χρησιμεύει ως το κέντρο διοίκησης και ελέγχου του συστήματος David’s Sling και αναπτύχθηκε από την Elbit Systems. Αυτό το κινητό κέντρο Διοίκησης και Ελέγχου επεξεργάζεται τα δεδομένα αισθητήρων, διαχειρίζεται τις λειτουργίες του συστήματος και συντονίζεται με άλλα μέσα αεράμυνας, όπως τα συστήματα Iron Dome και Arrow. Τέλος, το σύστημα David’s Sling βασίζεται σε ασφαλείς συνδέσεις επικοινωνίας και δεδομένων για να εξασφαλίσει απρόσκοπτο συντονισμό μεταξύ των στοιχείων του, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος ραντάρ, των πυραύλων αναχαίτισης και του κέντρου διοίκησης και ελέγχου. Αυτοί οι σύνδεσμοι δεδομένων επιτρέπουν στο σύστημα να λαμβάνει ενημερώσεις σε πραγματικό χρόνο και να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε εξελισσόμενες απειλές.
Σύστημα Anti–Drone
Στο σύγχρονο θέατρο επιχειρήσεων το η κατώτερη βαθμίδα αντιαεροπορικής κάλυψης είναι τα συστήματα anti-drone. Οι επιχειρήσεις στην Ουκρανία κατά κύριο λόγο έχουν δείξει πως ένα σύστημα μερικών χιλιάδων δολαρίων μπορεί να επιφέρει κύρια πλήγματα σε συστήματα και εγκαταστάσει πολλαπλάσιου κόστους. Είναι λοιπόν επιτακτικό να υπάρχουν συστήματα τα οποία να μπορούν να αντιμετωπίσουν απειλές όπως τα μικρά drone και περιφερώμενα πυρομαχικά που τα μεγαλύτερα πυραυλικά συστήματα είτε δεν είναι σε θέση να το κάνουν είτε το κόστος είναι πολύ μεγάλο. Τέτοια συστήματα πρέπει να υπάρχουν για να παρέχουν καλύψη τόσο επί του πεδίου όσο και σε καίριες εγκαταστάσεις όπως είναι στρατιωτικές και πολιτικές υποδομές στρατηγικού χαρακτήρα. Στον τομέα αυτόν όπως φαίνεται η ελληνική αμυντική βιομηχανία θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο με το νέο anti-drone σύστημα Κένταυρος/Ύπερίων της ΕΑΒ το οποίο θα τοποθετηθεί σε κύριες ναυτικές μονάδες (Κένταυρος) και ως εποχούμενο για την ξηρά (Υπερίων). Το σύστημα αυτό έχει αποδείξει επί του πεδίου ότι μπορεί να αναγνωρίσει, στοχοποιήσει και να καταρρίψει τέτοιου είδους στόχων. Άλλες λύσεις είναι η χρήση αυτοκινούμενων αντιαεροπορικών πυροβόλων. Τα παλαιά γερμανικής κατασκευής Gepard έχουν πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό τους τα τελευταία χρόνια στα πεδία των μαχών. Σήμερα η Rheinmetall προσφέρει το νεότερο αλλά πολύ ακριβό Skyranger. Μια επιλογή χαμηλού κόστους θα ήταν η εξέλιξη του τεθωρακισμένου που επιδείχθηκε πρόσφατα σε άσκηση του Ε.Σ. με πυροβόλο Μ61Α1 Vulcan από τα αποθέματα που υπάρχουν και διασύνδεσή του με σύστημα στοχοποίησης για χρήση και ως anti-drone.
Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την ελληνική αντιαεροπορική και αντιβαλλιστική ομπρέλα συμπληρώνουν και τα αεροσκάφη της Π.Α. με δυνατότητα κατάριψης αεροσκαφών και βαλλιστικών πυραύλων όπως απέδειξε η συμβολή αμερικανικών και βρετανικών αεροσκαφών στην άμυνα του Ισραήλ κατά τις βαλλιστικές επιθέσης των Ιρανών. Όπως επίσης και του Π.Ν. με τις νέες φρεγάτες FDI HN και τους αντιαεροπορικούς/αντιβαλλιστικούς πύραυλους μεγάλου βεληνεκούς ASTER 30. Όλα τα συστήματα μαζί δικτυομένα σε ένα κοινό περιβάλλον είναι αυτά που θα αντιμετωπίσουν την οποιαδήποτε απειλή.
