Ο Ταγίπ Ερντογάν σε μια λαμπρή τελετή στην Κωνσταντινούπολη εγκαινίασε τη Δευτέρα, μαζί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, το θαλάσσιο τμήμα του αγωγού TurkStream-Τεράστιο έργο που αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα-Γιατί όμως;
Tη Δευτέρα ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν εγκαινίασε με κάθε επισημότητα μαζί με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν το θαλάσσιο τμήμα του πολυαναμενόμενου αγωγού φυσικού αερίου TurkStream. O αγωγός αυτός, που ενώνει ενεργειακά τη Ρωσία με την Τουρκία θεωρείται επιστέγασμα της «διαρκώς εξελισσόμενης, πολύπλευρης διμερούς συνεργασίας», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τ. Ερντογάν.
Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο ο TurkStream θα είναι έτοιμος να τεθεί σε λειτουργία το 2019, αφότου ολοκληρωθούν οι απαιτούμενοι έλεγχοι. Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ρωσίας ανέφερε ότι ο νέος αγωγός θα καταστήσει την Τουρκία «σημαντικό ευρωπαϊκό ενεργειακό κόμβο», ενώ όπως υπογράμμισε η σύνδεση με τη Μόσχα θα «επηρεάσει αναμφίβολα τη γεωπολιτική θέση της Τουρκικής Δημοκρατίας». Ένα ενδιαφέρον στοιχείο πάντως είναι ότι η ενεργειακή συνεργασία Τουρκίας – Ρωσίας για τον TurkStream έρχεται τρία χρόνια μετά την κατάρριψη ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους από τουρκικό μαχητικό στα σύνορα με τη Συρία, ένα γεγονός που τότε προκάλεσε βαθιά ρήξη ανάμεσα στις δύο χώρες.
Τι είναι ο TurkStream και γιατί χρειάζεται;
Ο TurkStream είναι ένας αγωγός φυσικού αερίου μήκους 910 χλμ. που διέρχεται κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα και ενώνει ενεργειακά τη Ρωσία με την Τουρκία. Συνολικά οι δύο «δίδυμοι αγωγοί» που συναποτελούν τον TurkStream έχουν μέγιστη χωρητικότητα 31,5 δις κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ανά έτος. Το πρώτο τμήμα του αγωγού θα διοχετεύει ρωσικό φυσικό αέριο στην Τουρκία, ενώ το δεύτερο στη νότια Ευρώπη. Όταν αρχίσει επίσημα να λειτουργεί προς το τέλος του 2019, o ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom θα εφοδιάζει με φυσικό αέριο την Τουρκία, η οποία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη χώρα «πελάτη» της Ρωσίας μετά τη Γερμανία.
Η Τουρκία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εισαγωγή φυσικού αερίου από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν, δεδομένου ότι η εγχώρια παραγωγή καλύπτει μόλις το 2% των αναγκών. Προς το παρόν ο αγωγός BlueStream είναι αυτός που μεταφέρει τη μεγαλύτερη ποσότητα φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Τουρκία, ενώ το υπόλοιπο φτάνει στην Τουρκία μέσω ενός άλλου αγωγού, ο οποίος διέρχεται από την Ουκρανία και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Το εισαγόμενο φυσικό αέριο καλύπτει σχεδόν το ένα τρίτο των συνολικών ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας. Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα στην ευρύτερη περιοχή που έχει μια τόσο αυξημένη ζήτηση σε φυσικό αέριο από το ξέσπασμα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης στην περίοδο 2008/2009. Πέρυσι μόνο η κατανάλωση φυσικού αερίου άγγιξε το ιστορικό ρεκόρ των 53,5 δισεκατομμυρίων κ. μ., καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 20% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Πολλοί αναλυτές προβλέπουν μάλιστα ότι η ζήτηση φυσικού αερίου από τη Ρωσία θα αυξηθεί στην Τουρκία τα επόμενα χρόνια.
Ένας αμφιλεγόμενος αγωγός
Και οι χώρες της ΕΕ εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο μέχρι πρόσφατα έφτασε σε αυτές μέσω Ουκρανίας. Στις αρχές της νέας χιλιετίας η Ρωσία διέκοψε την παροχή φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας τους χειμερινούς μήνες λόγω χρεών της δεύτερης. Οι διμερείς σχέσεις Ρωσίας – Ουκρανίας εισήλθαν επίσης σε βαθιά κρίση από το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία και τη στήριξη από τη Μόσχα των Ουκρανών αυτονομιστών στην Ανατολική Ουκρανία. Ο TurkStream μαζί με τον ΝοrdStream και έναν ακόμη αγωγό που περνά κάτω από τη Βαλτική επιτρέπει έτσι στη Ρωσία να διοχετεύει φυσικό αέριο στην Ευρώπη, χωρίς να εμπλέκεται η Ουκρανία. Η κυβέρνηση του Κιέβου ωστόσο εκτιμά ότι η χώρα θα χάσει δισεκατομμύρια από αυτές τις εξελίξεις.
Στο μεταξύ η Ρωσία σχεδιάζει την κατασκευή ενός δεύτερου αγωγού, του NordStream2, ενώ πολλές χώρες κατηγορούν τη Ρωσία ότι χρησιμοποιεί τους αγωγούς για άσκηση πολιτικής επιρροής. Τέλος, η Ρωσία σχεδιάζει να επεκτείνει μελλοντικά τον TurkStream μέσω Βουλγαρίας και Σερβίας στην Ελλάδα και την Ιταλία. Οι εργασίες για την κατασκευή του δεύτερου υπέργειου τμήματος του αγωγού αναμένεται να ξεκινήσουν το 2019.
