Διπλό στόχο έχει η πίεση που ασκεί η Τουρκία στα δύο νησιά, Αγαθονήσι και Φαρμακονήσι, καθώς όχι μόνο αμφισβητείται η ελληνική κυριαρχία επί δύο κατοικημένων μάλιστα νησιών, αλλά επιχειρείται ο εξαναγκασμός της Ελλάδας σε διαπραγματεύσεις για ΜΟΕ και αυτό που από το 2009 επιδιώκει η Άγκυρα, έναν «κώδικα συμπεριφοράς» στις πτήσεις στο Αιγαίο, ώστε να πετούν ελεύθερα τα τουρκικά μαχητικά χωρίς τον κίνδυνο των αναχαιτίσεων από τα ελληνικά.
Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ για τον ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ
Στα δύο νησιά η Τουρκία δεν μπορεί να εγείρει οποιαδήποτε διεκδίκηση, αφού κείνται πέραν των 3 ναυτικών μιλίων από τις τουρκικές ακτές, καθώς η Συνθήκη της Λωζάννης αποδίδει στην Τουρκία μόνο όσα νησιά βρίσκονται εντός των 3 ν.μ. και όσα ρητώς της αποδίδονται.
Τα δύο ελληνικά νησιά είχαν βρεθεί και πάλι στο στόχαστρο της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας με διαρκείς υπερπτήσεις το 2009, προκαλώντας εντονότατες ελληνικές αντιδράσεις. Η Αθήνα μάλιστα έθετε ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε συνέχιση των προσπαθειών των Αμερικανών για εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων τη διακοπή αυτών των υπερπτήσεων.
Οι Αμερικανοί, οι οποίοι είχαν ξεκάθαρη θέση για την ελληνική κυριαρχία στα δύο νησιά, προσπάθησαν αρκετές φορές να θέσουν το ζήτημα στην τουρκική κυβέρνηση, εισπράττοντας όμως τις περισσότερες φορές αρνητική απάντηση, ενώ από τα απόρρητα τηλεγραφήματα (που δημοσιοποίησε το WikiLeaks) διαφαίνεται ότι οι υπερπτήσεις στα δύο νησιά δεν γίνονται τυχαία, αλλά είναι ελεγχόμενες και κατευθυνόμενες κινήσεις.
Η Τουρκία χρησιμοποίησε την «πίεση» στα δύο ελληνικά νησιά προκειμένου να επιτύχει τον εγκλωβισμό της Ελλάδας σε συνομιλίες είτε για νέα ΜΟΕ είτε για «κώδικα συμπεριφοράς» στο Αιγαίο, επιδίωξη που παραπέμπει στην πρόσφατη συμφωνία για συζήτηση νέων ΜΟΕ και μέσων μείωσης της έντασης, που ετοιμάζονται να συζητήσουν οι κ. Αποστολάκης και Ακάρ.
Οι οδηγίες της Κλίντον
Ήδη από τον Ιούνιο 2009 (όπως είχε αποκαλύψει τον Οκτώβριο το Liberal.gr) με τηλεγράφημά της η τότε Αμερικανίδα ΥΠΕΞ Χ. Κλίντον, δίνοντας οδηγίες στις πρεσβείες στην Αθήνα και την Άγκυρα, αποτυπώνει την ξεκάθαρη θέση της Ουάσινγκτον για την κυριότητα του Αγαθονησίου και του Φαρμακονησίου.
Η κυρία Κλίντον μάλιστα «απειλεί» την Τουρκία ότι εάν συνεχίσει τις υπερπτήσεις στα δύο ελληνικά νησιά θα δημοσιοποιήσει την αμερικανική θέση: «… Όπως έχουμε ήδη θέσει, σας καλούμε να σταματήσετε τις υπερπτήσεις των ελληνικών νησιών Αγαθονήσι και Φαρμακονήσι.
-Καθώς τα δύο νησιά είναι κατοικημένα, αυτές οι υπερπτήσεις εισάγουν ένα νέο επικίνδυνο στοιχείο στις διαφορές του Αιγαίου μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας.
-Αυτό θα ισχύει κάτω υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, αλλά ειδικά στην περίπτωση του Αγαθονησίου και Φαρμακονησίου, οι ΗΠΑ ως συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης των Παρισίων του 1947 αποδέχονται ότι τα νησιά αυτά αποτελούν κυρίαρχη επικράτεια της Ελλάδας.
-Καθώς σε πολλά θέματα του Αιγαίου η Τουρκία εγείρει θέματα με τα οποία είτε συμφωνούμε, είτε εύκολα κατανοούμε, δεν έχουμε καμιά “συμπάθεια” προς τις θέσεις σας για αυτά τα νησιά…
-Εάν προκληθεί μια τραγωδία ή εάν αυτό το θέμα τραβήξει το μεγάλο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, θα είναι δύσκολο για εμάς να αποφύγουμε να δηλώσουμε αυτή τη θέση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Κλίντον».
Την ξεκάθαρη αυτή θέση ποτέ δεν φρόντισε να αξιοποιήσει η Αθήνα…
Στις 13 Ιανουαρίου 2010, ο Αμερικανός πρεσβευτής Τζ. Τζέφρι ενημερώνει την Ουάσινγκτον με Εμπιστευτικό Τηλεγράφημα (10ANKARA57_a) για το περιεχόμενο της συνάντησης που είχε ο πολιτικοστρατιωτικός σύμβουλος Αντονι Γκόντφρεϊ με τον αναπληρωτή γενικό διευθυντή του τουρκικού ΥΠΕΞ, αρμόδιο για τις Θαλάσσιες Υποθέσεις, Cagatay Ergiyes. Το τηλεγράφημα έχει θέμα: «Η Τουρκία έτοιμη για ενεργοποίηση των συνομιλιών για το Αιγαίο, η μπάλα στο γήπεδο της Αθήνας».
Ο Ergiyes δηλώνει στον Αμερικανό ότι το τουρκικό ΥΠΕΞ γνωρίζει ότι οι υπερπτήσεις των ελληνικών νησιών είναι αντιπαραγωγικές για τις προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων με την Ελλάδα και πως έχει πιέσει τον τουρκικό στρατό να μειώσει αυτούς τους ελιγμούς… Θέτει όμως συγκεκριμένους όρους:
«-Ενεργοποίηση των διερευνητικών συνομιλιών για το Αιγαίο.
-Πλήρη εφαρμογή των ΜΟΕ και προώθηση πρόσθετων Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
-Υιοθέτηση «κώδικα συμπεριφοράς» (code of conduct) για τις στρατιωτικές πτήσεις στο Αιγαίο (χωρίς να προκαθορίζονται οι πολιτικές νομικές θέσεις του κάθε μέρους)».
Η ατζέντα αυτή είναι ακριβώς η ίδια που τίθεται από την τουρκική πλευρά και σήμερα, και μάλιστα οι συζητήσεις για τα ζητήματα αυτά προβλήθηκαν σχεδόν ως… επιτυχία της ελληνικής διπλωματίας μετά τις συναντήσεις Τσίπρα – Ερντογάν, Αποστολάκη – Ακάρ και Κατρούγκαλου – Τσαβούσογλου.
Ο Νταβούτογλου
Ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Άγκυρα Τζέιμς Τζέφρι σε απόρρητο τηλεγράφημά του στις 24 Ιουνίου 2009 (09ANKARA890_a), με αποδέκτες το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το υπουργείο Άμυνας, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και την πρεσβεία στην Αθήνα, ενημερώνει για το περιεχόμενο της συνάντησης που είχε για τα «θέματα του Αιγαίου» με τον υπουργό Εξωτερικών Νταβούτογλου.
Ο Αμερικανός πρεσβευτής αναφέρει: «… Επεσήμανα την ανάγκη να σταματήσουν οι υπερπτήσεις σε Αγαθονήσι και Φαρμακονήσι». Ο Νταβούτογλου απάντησε αρχικά ότι η κυριαρχία αυτών των βράχων είναι υπό αμφισβήτηση, «όπως τα Καρντάκ» και οι Έλληνες επιλέγουν συγκεκριμένα θέματα για να κινητοποιήσουν τις ΗΠΑ, αντί να αντιμετωπίσουν το σύνολο του πακέτου του Αιγαίου με συνολικό τρόπο. Ο πρέσβης είπε ότι ασχέτως της ελληνικής τακτικής, αμφισβητεί τα τουρκικά επιχειρήματα περί κυριαρχίας: τα νησιά είναι κατοικημένα και το να τίθενται ζητήματα σχετικά με την κυριαρχία με υπερπτήσεις ή χαμηλές πτήσεις μαχητικών δεν είναι ο κατάλληλος τρόπος.
Ο Νταβούτογλου αντέτεινε ότι οι Έλληνες κάνουν περισσότερες υπερπτήσεις από ό,τι οι Τούρκοι και ο πρεσβευτής απάντησε ότι οι Έλληνες όμως δεν συνδέουν τις υπερπτήσεις με αμφισβητήσεις κυριαρχίας…».
Τον Νοέμβριο του 2009 ο Αμερικανός πρεσβευτής Τζ. Τζέφρι ενημερώνει την Ουάσινγκτον για τη συνάντηση που είχε με τον ισχυρό άνδρα του τουρκικού ΥΠΕΞ, υφυπουργό Εξωτερικών Φ. Σινιρίογλου (τηλεγράφημα 09ANKARA 1626_a / 13 Νοεμβρίου 2009).
Ο πρεσβευτής αναφέρει «ότι είχε την ευκαιρία να θέσει το θέμα των υπερπτήσεων και των πιο προβληματικών εξ αυτών, στο Φαρμακονήσι και το Αγαθονήσι. Αυτού του είδους οι ενέργειες είναι αδύνατο να εξηγηθούν στην Ουάσινγκτον, ακόμη κι αν η Τουρκία ήθελε να εγείρει θέμα κυριαρχίας γι’ αυτά τα νησιά, η ιδιοκτησία των οποίων είναι ξεκάθαρη από τις Συνθήκες, δεν είναι ο τρόπος να γίνει με χαμηλές υπερπτήσεις». Ο Σινιρίογλου απάντησε ότι «το κατάλαβα το σημείο αυτό» και δήλωσε ότι συμφωνεί. Είπε δε ότι «υπήρχε μορατόριουμ αλλά τελείωσε την 1η Νοεμβρίου και έχει διαμηνύσει στον στρατό να περιορίσει τη συχνότητα και να μην πετάνε κατ’ ευθείαν πάνω από αυτά τα νησιά…».
Ουσιαστικά, δηλαδή, ο κ. Σινιρίογλου παραδέχεται ότι ο στρατός κινείται βάσει των οδηγιών και κατευθύνσεων του ΥΠΕΞ.
Σε ακόμη δύο αμερικανικά τηλεγραφήματα αποκαλύπτεται η εμμονή της τουρκικής πλευράς να συνδέσει τις υπερπτήσεις με την προώθηση και επιβολή του «κώδικα συμπεριφοράς» των πτήσεων στο Αιγαίο.
Πίεση για λύση-πακέτο
Στις 19 Ιουνίου 2009 (09Ankara 855_a) απόρρητο τηλεγράφημα του πρεσβευτή στην Άγκυρα Τζ. Τζέφρι μεταφέρει τη συζήτηση που είχε για το θέμα με τον υφυπουργό Εξωτερικών Απακάν. Ο Τούρκος υφυπουργός δηλώνει ότι η «Τουρκία επιδιώκει τη διαπραγμάτευση των θεμάτων του Αιγαίου υπό μορφή πακέτου» και επανέλαβε την πρόσκληση της Τουρκίας προς την Ελλάδα για τη «διαπραγμάτευση κώδικα συμπεριφοράς (code of conduct) για τις εναέριες στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο, ώστε να αποφευχθεί η επανάληψη θανατηφόρων συνεπειών από τις αναχαιτίσεις των τουρκικών μαχητικών από τα ελληνικά μαχητικά».
Στις 7 Μαΐου 2009 (09 ANKARA666_a) ο Τζ. Τζέφρι μεταφέρει τα αποτελέσματα των επαφών που είχε για τα «θέματα Αιγαίου» με τον υπαρχηγό ΓΕΕΘΑ στρατηγό Χασάν Ιγκσίζ στον υφυπουργό Εξωτερικών Ερτουγρούλ Απακάν και τον επικεφαλής της διεύθυνσης αεροναυτιλίας του ΥΠΕΞ Μπασάτ Οζτούρκ. Η τουρκική πλευρά επιμένει ότι την ευθύνη για την ένταση την έχει η Ελλάδα επειδή… αναχαιτίζει τα τουρκικά μαχητικά και επιμένει στον «κώδικα συμπεριφοράς».
Ο κ. Οζτούρκ μεταφέρει την απάντηση που είχε δώσει ο ΥΠΕΞ Μπαμπατσάν στην Ντ. Μπακογιάννη, η οποία είχε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του για να θέσει το θέμα των υπερπτήσεων.
«Την ώρα που οι Έλληνες διαμαρτύρονται για τις υπερπτήσεις, οι Τούρκοι παραπονιούνται για τις αναχαιτίσεις. Πρακτικά, κάθε φορά που ένα τουρκικό μαχητικό πετάει στο Αιγαίο αναχαιτίζεται από ελληνικά μαχητικά. Όταν τα τουρκικά αναχαιτίζονται, γίνονται μανούβρες μάχης και σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει ευθύνη για το εάν πετάει πάνω από την ελληνική επικράτεια».
Ο Οζτούρκ παραδέχτηκε ότι οι χαμηλές πτήσεις είναι άλλο θέμα, και θα το κοιτάξει… Είπε επίσης ότι ο Μπαμπατσάν επανέλαβε την έκκληση της Τουρκίας για να συμφωνηθεί ο «κώδικας συμπεριφοράς» για τη ρύθμιση των στρατιωτικών πτήσεων. Και πρόσθεσε ότι «οι αναχαιτίσεις είναι πολύ πιο επικίνδυνες από τις υπερπτήσεις, καθώς συχνά εξελίσσονται σε αερομαχίες που μπορεί να οδηγήσουν σε τραγικές συνέπειες».
