Μπορεί το 1982 οι Αργεντινοί να μην πέτυχαν τον απώτερο στόχο τους, δηλαδή την κατάληψη και την κατοχή των Νησιών Φώκλαντ, ωστόσο μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι κέρδισαν τις εντυπώσεις: Στον Πόλεμο των Φώκλαντ, χαραγμένη θα μείνει στο μυαλό αρκετών η εικόνα των πληγμάτων που υπέστησαν τα βρετανικά πλοία από τα γαλλικά βλήματα κατά πλοίων AM-39 Block.2 Exocet, καθώς και από βόμβες ελεύθερης πτώσης.
Πιθανόν να είναι και η μοναδική εικόνα που συγκράτησε ο μέσος παρατηρητής εκείνου του πολέμου, μιας και το πλήγμα που μπορεί να υποστεί ένα πλοίο από ένα αντιπλοϊκό βλήμα είναι αναμφισβήτητα θεαματικό, αλλά και φονικό. Σήμερα δε, οι εντυπώσεις, ως τμήμα των ψυχολογικών επιχειρήσεων και λαμβάνοντας υπόψη τη δύναμη των μέσων μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, αποκτούν ίσως μεγαλύτερη σπουδαιότητα.
Ένα άλλο τυπικό παράδειγμα είναι το πλήγμα που υπέστη, το 2006 στον Πόλεμο του Λιβάνου, η ισραηλινή κορβέτα INS «Hanit». Το συμβάν αν και δεν επηρέασε το αποτέλεσμα του πολέμου, ωστόσο έδωσε επικοινωνιακούς «πόντους» στη Χαμάς.
Τα δύο παραπάνω περιστατικά δείχνουν τη σημασία που έχουν τα βλήματα κατά πλοίων και οι αντιπλοϊκές επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις αυτές, κυρίως οι επιθετικές TASMO (Tactical Air Support for Maritime Operations) ή TAΫΝΕ (Τακτική Αεροπορική Υποστήριξη Ναυτικών Επιχειρήσεων) στα ελληνικά, αποτελούν ίσως την πιο άμεση λύση για την καταστροφή εχθρικών πλοίων. Ευτυχώς, την αξία των βλημάτων κατά πλοίων κατανόησε και η ελληνική στρατιωτική ηγεσία, αμέσως μετά την Κρίση των Ιμίων, με αποτέλεσμα την άμεση προμήθεια βλημάτων AM-39 Block.2 Exocet, αναμφισβήτητα μια από τις σημαντικότερες προσθήκες στο ελληνικό οπλοστάσιο.
Το αποτέλεσμα των αντιπλοϊκών επιχειρήσεων θα εξαρτηθεί από την ποιότητα και την ποσότητα των διαθέσιμων πληροφοριών. Ας μη ξεχνάμε ότι εκτός των πιθανών πολλαπλών αξόνων επιθέσεως από εχθρικά αεροσκάφη (επιθέσεις κορεσμού), τα πλοία επιφανείας καλούνται να αποκαλύψουν και να εξουδετερώσουν υποβρύχιες και άλλες απειλές ταυτόχρονα (συστοιχίες παράκτιας άμυνας, για παράδειγμα). Οι επιθέσεις κορεσμού αναμένεται να αποτελέσουν τον κανόνα παρά την εξαίρεση στο θέατρο επιχειρήσεων του Αιγαίου.
Στις επιθέσεις κορεσμού οι φίλιες ναυτικές δυνάμεις καλούνται να συνεργαστούν με τις αντίστοιχες αεροπορικές για την επιτυχή προσβολή και εξουδετέρωση εχθρικών ναυτικών δυνάμεων. Η ανάθεση των στόχων σε συγκεκριμένα αεροσκάφη εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά των στόχων, οι οποίοι ταξινομούνται σε μικρής, μεσαίας και μεγάλης απειλής.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα πλοία, των οποίων η αεράμυνα χαρακτηρίζεται ασθενής έως ανύπαρκτη. Για παράδειγμα, εμπορικά πλοία (με ή χωρίς φορητά αντιαεροπορικά συστήματα), ταχέα περιπολικά σκάφη με αντιαεροπορικές δυνατότητες μικρού βεληνεκούς, ασυνόδευτα πλοία και γενικά πλοία ευάλωτα σε αεροπορικές προσβολές. Η εξουδετέρωση αυτών των απειλών δεν απαιτεί εξελιγμένα βλήματα κατά πλοίων.
Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν πλοία, τα οποία διαθέτουν αξιόλογη αντιαεροπορική άμυνα σημείου. Για παράδειγμα, πλοία με αντιαεροπορικά βλήματα παλαιάς τεχνολογίας RIM-7M αποτελούν μεν απειλή, αλλά, λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων των συγκεκριμένων βλημάτων, δεν αποτελούν θανάσιμη απειλή, εκτός και εάν ο ναυτικός σχηματισμός, με RIM-7M, τοποθετηθεί με τέτοιο τρόπο για περιμετρική και επικαλυπτόμενη παροχή αεράμυνας, οπότε αποτελεί απειλή. Η εξουδετέρωση τέτοιων απειλών μπορεί να αναθέσει σε εξειδικευμένες μονάδες, όπως-στην περίπτωσή μας-στα Mirage-2000 και τους AM-39 Block.2 Exocet.
Στην τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει πλοία με αποτελεσματική αεράμυνα σε βάθος (διαδοχικά στρώματα αεράμυνας, αεροσκάφη σε ρόλο συνοδείας, βλήματα επιφανείας-αέρος μεγάλου, μεσαίου και μικρού βεληνεκούς κ.ά.). Η εξουδετέρωση αυτών απαιτεί συντονισμένες επιθέσεις κορεσμού από πολλαπλούς άξονες διείσδυσης και επίθεση και με βλήματα κατά πλοίων μεγάλου βεληνεκούς.
Τα πλοία, ως στόχοι, παρουσιάζουν ορισμένες ιδιαιτερότητες. Καταρχάς, ο εντοπισμός τους και η κατάδειξη τους εξαρτάται άμεσα από την κατάσταση της θάλασσας και από την ταχύτητα τους. Στην πραγματικότητα, η θέση των πλοίων αλλάζει συνεχώς: Αλλού βρίσκονται όταν απογειωθεί το φίλιο αεροσκάφος και αλλού κατά την εκτόξευση του βλήματος. Επομένως, γίνεται κατανοητό ότι η ποιότητα των πληροφοριών είναι υψίστης σημασίας.
Το μέσο προβολής ενός πλοίου, δηλαδή εάν το προσβάλει αεροσκάφος ή άλλο πλοίο εξαρτάται από το μέγεθος της απειλής και τη σπουδαιότητα της αποστολής. Εάν, για παράδειγμα, στόχος είναι πλοία μεγάλης σημασίας για τον εχθρό (για παράδειγμα, φρεγάτες ΜΕΚΟ-200 ή κορβέτες MILGEM), τότε η εξουδετέρωση τους ίσως απαιτήσει αποστολές τύπου COMAO (Combined Air Operations). Στις περισσότερες των περιπτώσεων επιδιώκεται πλήγμα κάτω από την ίσαλο γραμμή, το οποίο είναι συνήθως καταστροφικό, χωρίς να αποκλείεται και η προσβολή των αισθητήρων της υπερκατασκευής για τη μερική εξουδετέρωση του πλοίου.
Σε κάθε περίπτωση χρειάζονται ακριβείς και έγκυρες πληροφορίες σχετικά με τη διάταξη, τη θέση, τον τύπο, το πλήθος, την ταχύτητα του εχθρικού ναυτικού σχηματισμού, την παρουσία ή όχι εχθρικών αεροπορικών δυνάμεων στην περιοχή, τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν, την κατάσταση της θάλασσας κ.ά. Όλες αυτές οι πληροφορίες επηρεάζουν τη φύση της αποστολής. Για παράδειγμα, ορισμένες πληροφορίες, που αφορούν στον στόχο, θα αξιολογηθούν και θα επηρεάσουν τον τρόπο εξαπόλυσης του AM-39 Block.2 Exocet. Το έργο των Διοικητών επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο όταν φίλιες και εχθρικές ναυτικές δυνάμεις βρίσκονται σε απόσταση 70-80 χιλιομέτρων και στην περιοχή επιχειρούν φίλια κι εχθρικά μαχητικά.
Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα εκτέλεσης συντονισμένων αεροναυτικών επιχειρήσεων με την παρουσία αεροσκαφών Mirage-2000 σε ρόλο ναυτικής κρούσης, με βλήματα AM-39 Block.2 Exocet και αεροσκαφών F-16 σε ρόλο SEAD, με βλήματα AGM-88B HARM, με σκοπό τον ποιοτικό και ποσοτικό κορεσμό του εχθρού.
Έτσι, εάν ο εχθρός εκπέμπει ηλεκτρομαγνητικά, με σκοπό την αποκάλυψη της επερχόμενης εναέριας απειλής, τότε θα προσβληθεί από F-16 και βλήματα HARM. Αντίθετα, εάν εφαρμόσει τακτικές EMCON (Emission Control), για την αποφυγή βλημάτων αντί-ραντάρ, όπως είναι οι HARM, θα προσβληθεί από Mirage-2000 και βλήματα AM-39 Block.2 Exocet. Όπως κι αν έχει, τα συστήματα εγγύς αντιαεροπορικής άμυνας CIWS δεν θα είναι σε θέση να αναχαιτίσουν το πλήθος των ταυτόχρονα επερχόμενων βλημάτων.
Όπως προαναφέραμε, τον Ιανουάριο του 1997 η ΠΑ προχώρησε στην υπογραφή σύμβασης για την απόκτηση 39 βλημάτων AM-39 Block.2 Exocet της ευρωπαϊκής κοινοπραξίας MBDA. Η συγκεκριμένη αγορά θεωρήθηκε απόρροια των μαθημάτων που έλαβε η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων από την κρίση στα Ίμια, ένα χρόνο νωρίτερα. Η πιστοποίηση του βλήματος έγινε στο κέντρο δοκιμών της Dassault Aviation στη Γαλλία.
Το βλήμα αναπτύχθηκε, στην αρχική του μορφή, το 1974 και εισήχθη σε υπηρεσία στο Γαλλικό Ναυτικό το 1979. Δοκιμάστηκε επιτυχώς στον Πόλεμο των Φώκλαντ, ενώ στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, δύο (2) βλήματα του τύπου, ενός ιρακινού Mirage F-1EQ, κατόρθωσαν να πλήξουν, στις 14 Μαΐου του 1987, μία αμερικανική φρεγάτα κλάσης Oliver Hazard Perry (USS «Stark»), στην οποία προκάλεσαν σοβαρές ζημιές. Διάφορα προβλήματα, κυρίως στον πυροκροτητή, οδήγησαν την κατασκευάστρια εταιρία στην ανάπτυξη της βελτιωμένης έκδοσης AM-39 Block.2 Exocet, η οποία φέρει και ορισμένα από τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά του MM-40.
Στην έκδοση AM-39 Block.2 Exocet το βλήμα έχει μέγιστο βεληνεκές 54 χιλιόμετρα περίπου και αναπτύσσει μέγιστη ταχύτητα 0,9 Μach. Οι διαστάσεις του είναι μήκος x διάμετρος x άνοιγμα πτερύγων x βάρος (4,7 μ x 0,35 μ x 1,1 μ x 1.480 λίβρες) και αποτελείται από τέσσερα τμήματα: Το τμήμα των ηλεκτρονικών συστημάτων στο εμπρόσθιο μέρος, το τμήμα της πολεμικής κεφαλής, το κυρίως τμήμα, όπου βρίσκονται τέσσερα σταθερά πτερύγια και το τμήμα της πρόωσης, όπου βρίσκονται και τέσσερα μικρότερα πτερύγια κατεύθυνσης, καθώς και η μπαταρία του βλήματος.
Στο τμήμα των ηλεκτρονικών φέρεται ο ερευνητής, δηλαδή το ψηφιακό μονοπαλμικό ενεργό ραντάρ Super ADAC, το οποίο εκπέμπει στην μπάντα συχνοτήτων X, είναι ανθεκτικό σε αντίμετρα και ικανό να ξεχωρίζει σκάφη από όγκους ξηράς. Επιπλέον, στον ίδιο τομέα, εκτός του ερευνητή, υπάρχει και το σύστημα μέτρησης ύψους του πυραύλου, καθώς και δύο γυροσκόπια, υπεύθυνα για την αδρανειακή πλοήγηση του προς τον στόχο. Η πολεμική κεφαλή ζυγίζει κάτι παραπάνω από 340 λίβρες (περίπου 170 κιλά) και αποτελείται από ένα χαλύβδινο κοίλο κορμό, όπου εμπεριέχεται η εκρηκτική ύλη. Επίσης, διαθέτει τόσο πυροσωλήνα προσέγγισης, όσο και κρούσης. Το βλήμα μπορεί να επιφέρει σοβαρό πλήγμα ή να καταστρέψει σκάφος επιφανείας εκτοπίσματος από 3.000 έως και 7.000-8.000 τόνους, αλλά και παραπάνω. Μετά την πρόσκρουση, η πολεμική κεφαλή εκρήγνυται μετά από κάποια χιλιοστά του δευτερολέπτου, έτσι ώστε το βλήμα να μπορέσει να εισέλθει εντός του πλοίου περίπου 3-5 μέτρα και να προκαλέσει μεγαλύτερη καταστροφή.
Μόλις το Mirage-2000EGM/-2000BGM εισέλθει στο φάκελο εμπλοκής του πυραύλου και εφόσον ικανοποιεί ορισμένες προϋποθέσεις, αναφορικά με τη θέση του αεροσκάφους, πραγματοποιείται η εκτόξευση του βλήματος. Μετά την εντολή πυροδότησης, το βλήμα εκτελεί ελεύθερη πτώση για πέντε μέτρα περίπου (διάρκεια 1 δευτερολέπτου) και στη συνέχεια τίθεται σε λειτουργία ο προωθητικός κινητήρας. Μετά από ελάχιστα δευτερόλεπτα ακολουθεί ο κινητήρας σταθερής ώσης. Περίπου τέσσερα (4) δευτερόλεπτα μετά την ενεργοποίηση του κινητήρα σταθερής ώσης οπλίζει η πολεμική κεφαλή και το βλήμα ολισθαίνει σε χαμηλό ύψος (Sea Skimming).
Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα του πυραύλου είναι η δυνατότητα που παρέχει στον χειριστή να επιλέξει ορισμένα στοιχεία της πτήσης από ένα εύρος επιλογών. Έτσι, μπορεί να επιλέξει εάν η κεφαλή θα αρχίσει την αναζήτηση νωρίς ή αργά. Στην πρώτη περίπτωση αυξάνονται οι πιθανότητες έγκαιρης στοχοποίησης του στόχου, αλλά αυξάνονται και οι πιθανότητες έγκαιρου εντοπισμού του βλήματος από το πλοίο-στόχο. Στη δεύτερη, αυξάνονται οι πιθανότητες αιφνιδιασμού, ιδιαίτερα όταν έχει προγραμματιστεί ταυτόχρονη άφιξη των βλημάτων από διαφορετικές κατευθύνσεις. Ακόμα, ο χειριστής μπορεί να επιλέξει κριτήρια θέσης για τον εντοπισμό του πλοίου, να επιλέξει γωνιακή απόκλιση του βλήματος ως προς τον στόχο, να επιλέξει το μέγεθος του στόχου και την ταχύτητά του, την εκτέλεση ή όχι τερματικών ελιγμών, την εκτέλεση ελιγμού Pull-Up ή βύθισης προς τον στόχο κ.α.
Όλα τα παραπάνω και σε συνδυασμό με την αντοχή του βλήματος σε περιβάλλον ηλεκτρομαγνητικών παρεμβολών, καθιστούν το βλήμα AM-39 Block.2 Exocet ένα στρατηγικό ατού στα χέρια της ΠΑ.
