Το τελευταίο αρκετό διάστημα γίνεται συνεχής αναφορά από τους αρμόδιους στον ελληνικό θόλο που σχεδιάζεται και θα είναι το άλφα και το ωμέγα της αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας της χώρας και ο οποίος θα ενσωματώνει νέες τεχνολογίες και ικανότητα να αντιμετωπίσει πλήθος διαφορετικών απειλών. Είναι δε άξιο αναφοράς οι τελευταίες δηλώσεις του ΥΠΕΘΑ κ. Ν.Δένδια στις οποίες ανέφερε ότι πρόκειται να ενημερώσει την αρμόδια επιτροπή της Βουλής για τον σχεδιασμό του ελληνικού θόλου.
Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει γνωστό το τι θα συμπεριλαμβάνει αυτός ο θόλος, ποιά συστήματα θα τον απαρτίζουν και τι δυνατότητες θα έχει. Πλην της πρόσφατης αναφοράς ότι το σύστημα «Κένταυρος» της ΕΑΒ θα είναι ένα από τα συστήματα αυτά. Η έννοια του θόλου όπως ξέρουμε είναι δανεική από το ισραηλινό σύστημα Iron Dome που κύρια αποστολή του είναι η προστασία των κατοικημένων περιοχών και εγκαταστάσεων στρατηγικής αξίας από τις πυραυλικές επιθέσεις της οργάνωσης Χεσμπολά. Όμως στην ελληνική περίπτωση δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο εάν ο δικός μας θόλος θα είναι συμπληρωματικός των συστημάτων της ελληνικής αεράμυνας με κύριο ρόλο την αντιμετώπιση απειλών όπως τα UAV, τα Loitering munitions αλλά και πυραύλων βαλλιστικής τροχιάς μέσα από ένα πλέγμα διαφορετικών συστημάτων ή αναφέρεται σε μια ολιστική προσέγγιση αναβάθμισης της ελληνικής αεράμυνας στο σύνολό της μιας και μεγάλο μέρος του δικτύου έγκαιρης προειδοποίησης αλλά και των αντιαεροπορικών συστημάτων χρειάζεται αντικατάσταση ή αναβάθμιση.
Η αεράμυνα της χώρας χωρίζεται σε δύο βασικά συστατικά. Το δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης που περιλαμβάνει όλους τους αισθητήρες αποκάλυψης και αναγνώρισης ιχνών και το δίκτυο αντιαεροπορικών συστημάτων που περιλαμβάνει τα όπλα αναχαίτισης των εχθρικών ιχνών που μπαίνουν στο χώρο ευθύνης τους. Η Ελλάδα θεωρείται ότι έχει ένα από τα πληρέστερα συστήματα αεράμυνας λόγω του μεγάλου πλήθους ραντάρ και αντιαεροπορικών συστημάτων όλων των κατηγοριών που δημιουργούν μια πολυστρωματική άμυνα. Όμως η τεχνολογία και οι απειλές συνεχώς εξελίσσονται. Έτσι λοιπόν και οι αρμόδιοι επιτελείς χρειάζεται να εξετάζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μιας και η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία, τις νέες απειλές και τις εξελίξεις και να προτείνουν στην ηγεσία τις κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις έτσι ώστε το δίκτυο αεράμυνας της χώρας να μπορεί να ανταπεξέλθει στις νέες προκλήσεις αλλά και στις αναδυόμενες απειλές.
Οι απειλές
Οι απειλές μέσα στις τελευταίες δεκαετίες έχουν αλλάξει τόσο στον ευρύτερο χώρο όσο και στη δική μας γειτονιά. Ενώ η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών και των υπολογιστών δε θα αργήσει να φέρει στο προσκήνιο αυτόνομα ρομποτικά μηχανήματα με πολύ εξελιγμένο ΑΙ. Ο καιρός που τα επανδρωμένα αεροσκάφη προσέβαλαν τους στόχους με όπλα βεληνεκούς μερικών δεκάδων χιλιομέτρων δεν είναι μακριά πίσω αλλά έχει εξελιχθεί με την αντικατάστασή τους από οπλισμένα UAV και περιφερόμενα πυρομαχικά, ενώ τα ίδια τα αεροσκάφη προσβάλουν στόχους με χειρουργική ακρίβεια από πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις.
Παράλληλα υπάρχει η αναβάθμιση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και η παραγωγή όπλων με δυνατότητες που δεν υπήρχαν σε προηγούμενες δεκαετίες, όπως οι βαλλιστικοί πύραυλοι μεσσαίου βεληνεκούς.
Επομένως στον νέο σχεδιασμό θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα νέα δεδομένα και να αποκτηθούν τα συστήματα εκείνα τα οποία θα μπορούν να αντιμετωπίσουν τις νέες απειλές με ένα λογικό λόγο κόστους-οφέλους. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, ένας στόχος αξίας μερικών εκατοντάδων ή δεκάδων χιλιάδων δολαρίων όπως είναι τα περιφερόμενα πυρομαχικά δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αντιαεροπορικους πυραύλους υψηλού κόστους ή ένα UAV δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς τύπου patriot ή Aster-30, εκτός και εάν είναι η έσχατη λύση και ο προστατευόμενος στόχος είναι πάρα πολύ υψηλής αξίας. Ειδάλως η σχέση απόδοης οφέλους θα είναι αρνητική από τη μία και το περιορισμένο απόθεμα αντιαεροπορικών πυραύλων θα σπαταλάται σε στόχους χαμηλής αξίας.
Το δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης
Όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν μέσα από τις σελίδες του Defencereview.gr το ελληνικό δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης αποτελείται από ραντάρ 2D και 3D στρατηγικά τοποθετημένα για να καλύπτουν συγκεκριμένες περιοχές δημιουργώντας ένα δίκτυο το οποίο με συστήματα ζεύξης (link) δημιουργεί μια ενοποιημένη εικόνα στα δύο κέντρα ΑΚΕ (Αεροπορικός Έλεγχος Μέσων Αεράμυνας, Κέντρο Σύνθεσης και Παραγωγής Αεροπορικής Εικόνας). Η πλειονότητα των 3D ραντάρ εγκαταστάθηκαν μεταξύ 1995-2000 αντικαθιστώντας παλαιότερης γενιάς ραντάρ. Αυτά είναι το Marconi S-743D Martello μπάντας L και μέγιστη ονομαστική εμβέλεια 450 χλμ, το Bae Systems AR-327 Commander μπάντας S και μέγιστη ονομαστική εμβέλεια 555 χλμ, το Hughes HR-3000 HADR μπάντας S και μέγιστη ονομαστική εμβέλεια 500 χλμ, το Westinghouse AN/TPS 70 μπάντας S και μέγιστη ονομαστική εμβέλεια 450 χλμ και το Selex RAT 31 DL μπάντας L και μέγιστη ονομαστική εμβέλεια 500 χλμ το οποίο είναι κατηγορίας AESA και είναι το πιο σύγχρονο εγκατεστημένο ραντάρ. Αντίστοιχα όλα τα 2D ραντάρ είναι του τύπου MPDR-90/E κατασκευασμένα τη δεκαετία του 70’ και με μέγιστη ονομαστική εμβέλεια τα 90χλμ. Σε περίοδο πολέμου το δίκτυο συνεπικουρείται με δεδομένα που προέρχονται μέσω ζεύξεων από όλα τα συστήματα ραντάρ που φέρουν αεροσκάφη, πλοία και αντιαεροπορικές μονάδες.
Τα υπάρχοντα 3D ραντάρ παρ’ ότι είναι σύγχρονα, το 2030 θα είναι 35 ετών τα HR-3000 και 30 ετών τα υπόλοιπα με εξαίρεση το RAT-31 DL το οποίο εγκαταστάθηκε στη θέση του το 2008. Μέσα σε τριάντα χρόνια η τεχνολογία των ραντάρ έχει κάνει άλματα και πια στην διεθνή αγορά προσφέρονται ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης Νιτριδίου του Γαλίου (GaΝ). Τα σύγχρονα αυτά ραντάρ έχουν πολύ καλύτερες επιδόσεις αποκάλυψης στόχων και μπορούν να διακρίνουν αεροσκάφη και βλήματα πλεύσης στελθ σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις σε σύγκριση με τα παραδοσιακά 3D ραντάρ. Ξεκινώντας από τα HR-3000 που εγκαταστάθηκαν το 1995 θα πρέπει να γίνει σταδιακή αντικατάσταση όλων των 3D ραντάρ του ελληνικού δικτύου. Πολύ σημαντικό επίσης για την επιβιωσιμότητα των ραντάρ αυτών είναι η δυνατότητα εύκολης και γρήγορης μετακίνησης, ειδικά εκείνων που βρίσκονται εγκατεστημένα στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, τα οποία εκ των πραγμάτων είναι στόχοι υψηλής αξίας και θα πληγούν μέσα στα πρώτα λεπτά μιας σύγκρουσης. Έτσι ώστε να απενεργοποιηθεί το ελληνικό δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης στα θέατρα των επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό πολύ σημαντικό ρόλο θα παίξουν τα ραντάρ μεγάλης εμβέλειας από κινητές πλατφόρμες όπως τα ιπτάμενα ραντάρ, οι φρεγάτες AAW FDI HN και τα μαχητικά αεροσκάφη με ραντάρ AESA, F-16V – Rafale F3R – F-35A. Παράλληλα όμως ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δωθεί στις ζεύξεις δεδομένων όπως το Link 16 ώστε να υπάρχει άμεση στοχοποίηση και διαμερισμό στόχων μεταξύ των ραντάρ, των αντιαεροπορικών συστoiχιών, των πλοίων του Π.Ν. και των μαχητικών αεροσκαφών της Π.Α.
Αντιαεροπορικά Συστήματα
Το πιο σύγχρονο αντιαεροπορικό σύστημα σήμερα στις Ε.Ε.Δ είναι το αμερικάνικο Patriot το οποίο όμως ήδη μετράει πάνω από είκοσι χρόνια υπηρεσίας με μοναδικές επεμβάσεις να έχουν γίνει μόνο στο λογισμικό, όπως επισης και το μικρής εμβέλειας γαλλικό Crotale NG. Όλα τα υπόλοιπα συστήματα που βρίσκονται σε ελληνική υπηρεσία με την Π.Α και τον Ε.Σ. είτε είναι παρωχημένης τεχνολογίας είτε είναι ρωσικής προέλευσης. Επομένως όπως έχουμε αναλύσει πολλάκοις η πλειονότητα των συστημάτων που απαρτίζουν την ελληνική αντιαεροπορική και αντιβαλλιστική άμυνα χρήζουν άμεσης αντικατάστασης ή αναβάθμισης. Στην εξίσωση σήμερα μπαίνουν εκτός από τα παραδοσιακά Α/Α συστήματα και συστήματα κατάλληλα για την αντιμετώπιση UAV και περιφερόμενων πυρομαχικών όπως το ελληνικό σύστημα Κένταυρος το οποίο έδειξε την αξία του σε πραγματικές συνθήκες στον Κόλπο του Άντεν και ελπίζουμε να υπάρξει παραγωγή του συστήματος και καθολική υιοθέτησή του από το σύνολο των ΕΕΔ.
Πέραν της επιλογής ενός συστήματος προς αντικατάσταση των παλαιότερων I-Hawk, Sa-8b, Tor M1, S-300 να έχουμε υπόψη μας ότι υπό προϋποθέσεις θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε και σε αντικατάσταση των συστοιχιών MIM-104A Patriot PAC2 από το ελληνικό οπλοστάσιο από ένα νεότερης τεχνολογίας όπως το γαλλο-ιταλικό SAMP/T. Και εξηγούμαστε. Τα πάντα είναι θέμα κόστους. Όταν η ηγεσία της Π.Α. θα πρέπει να προχωρήσει σε αναβάθμιση των συστημάτων αυτών στο επίπεδο MIM-104 PAC-3+ ώστε να ανταποκρίνοται στις νέες συνθήκες απειλών αλλά και στην υιοθέτηση των νέων πυραύλων του συστήματος όπως οι MIM-104F PAC-3 MSE και MIM-104F PAC-3 CRI ανεβάζοντας και τον αριθμό των διατηθέμενων πυραύλων του συστήματος. Το κόστος μπορεί να είναι τέτοιο που να είναι πιο συμφέρον η επιλογή ενός νέου συστήματος.
