Τα θέματα της ελληνικής αεράμυνας, του Συστήματος Αεροπορικού Ελέγχου (ΣΑΕ) και κατ’ επέκταση της έγκαιρης προειδοποίησης μας έχουν απασχολήσει αρκετές φορές μέσα από τη παρούσα ιστοσελίδα. Είναι γεγονός πως το ΣΑΕ επιβάλλεται να εκσυγχρονιστεί με τομές σε τρεις κύριους άξονες: τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών ιπτάμενων ραντάρ (ΑΣΕΠΕ), το επίγειο δίκτυο μονάδων ραντάρ και τη πλήρη διασύνδεση και διαλειτουργικότητα μεταξύ όλων των παραπάνω και των λοιπών εμπλεκόμενων όπως είναι τα πλοία του ΠΝ, τα αεροσκάφη της ΠΑ και φυσικά τις μονάδες αεράμυνας του Στρατού Ξηράς. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλαπλές απειλές σε επίπεδο Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ) που δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Αυτές περιλαμβάνουν:

Τη μαζική παραγωγή και επιχειρησιακή αξιοποίηση Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών όπως τα ΑΝΚΑ και BAYRAKTAR. Η χρήση των παραπάνω έχει δημιουργήσει αυξημένες ικανότητες συλλογής πληροφοριών και στοχοποίησης επ’ ωφελεία των Τουρκικών ΕΔ.

Την ύπαρξη βλημάτων υπό στρατηγικού χαρακτήρα όπως είναι τα SOM τα οποία είναι ικανά να προσβάλουν στόχους υψηλής αξίας σε μεγάλο βάθος.

Αεροσκάφη χαμηλής παρατηρησιμότητας όπως το F-35 εάν αυτό αποκτηθεί στο εγγύς μέλλον.

Φονικά Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα όπως το Harpy ή εγχώριας ανάπτυξης.

Αυξημένες δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου άρα παρεμβολών στα ελληνικά ραντάρ (χερσαία, πλοίων και αεροσκαφών).

Οι λύσεις που τα τελευταία χρόνια κερδίζουν διαρκώς έδαφος εκτός των σύγχρονων επίγειων ραντάρ κατηγορίας AESA είναι οι παθητικοί αισθητήρες εντοπισμού και παροχής δεδομένων στοχοποίησης μέσω ζεύξης δεδομένων. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα τους είναι πως είναι παθητικοί άρα δεν δύναται να στοχοποιηθούν από βλήματα αντί ραντάρ όπως τα AGM-88B Harm ή τα Harpy. Δεν στοχοποιούνται γιατί δεν εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και γι’ αυτό χαρακτηρίζονται ως παθητικά. Εντοπίζουν τους στόχους με βάση την υπέρυθρη υπογραφή (θερμικές εκπομπές του στόχου, όπως ενός αεροσκάφους) τους δηλαδή την υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπεται από αυτόν. Παράλληλα με την ύπαρξη αρτηρίας δεδομένων δύναται να στέλνουν την εικόνα σε άλλα μέσα ή εάν απαιτείται βάση της τακτικής κατάστασης να παρέχουν δεδομένα στοχοποίησης σε άλλα μέσα (πλοία, αεροσκάφη, συστοιχίες βλημάτων).

Στα πλαίσια της διεθνούς έκθεσης αμυντικών συστημάτων και τεχνολογιών IDEX 2025 είχαμε τη δυνατότητα να έρθουμε κοντά σε νέες τεχνολογίες αιχμής που κάλλιστα έχουν εφαρμογή στον εθνικό αμυντικό σχεδιασμό και συγκεκριμένα στο ΣΑΕ. Επισκεφτήκαμε το περίπτερο της Ισραηλινής RAFAEL η οποία στα πλαίσια της παρουσίασης νέων προϊόντων μας επέδειξε το το παθητικό ηλεκτροπτικό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης Sky Spotter , το οποίο παρουσιάζει υψηλό ποσοστό πιθανότητας εντοπισμού με παράλληλη, σχεδόν μηδενική, πιθανότητα λανθασμένων ενδείξεων και συναγερμών επερχόμενης απειλής. Από πλευράς RAFAEL το παθητικό ηλεκτροπτικό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης Sky Spotter προτείνεται ως ένα αναπόσπαστο τμήμα του ισραηλινού θόλου για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.

Το Sky Spotter χρησιμοποιείται σε μια σειρά αποστολών, είτε ως ζωτικής σημασίας συνιστώσα του σταθερού εθνικού δικτύου έγκαιρης προειδοποίησης, είτε ως μεμονωμένο σύστημα, στο πλαίσιο της λειτουργίας του AS&W (Automatic Sense and Warn: Αυτόματη Αίσθηση και Προειδοποίηση), για την προστασία φίλιων δυνάμεων. Το Sky Spotter χρησιμοποιεί πολλαπλούς αισθητήρες, ημέρας και νύχτας, η χρήση των οποίων δημιουργεί μια παθητική «ομπρέλα» έρευνας και εντοπισμού, άρα έγκαιρης προειδοποίησης σε αποστάσεις της τάξης των μερικών δεκάδων χιλιομέτρων (η απόσταση δεν δύναται να προσδιοριστεί ακριβώς απόρροια συνθηκών που έχουν να κάνουν με την ορατότητα, τις νεφώσεις κτλ). Λόγω του διαβαθμισμένου του συστήματος οι Ισραηλινοί δεν μας έδωσαν παραπάνω πληροφορίες για συγκεκριμένες αποστάσεις εντοπισμού στόχων. Όλα τα συλλεγόμενα δεδομένα και πληροφορίες φιλτράρονται και επεξεργάζονται μέσω αυτοματοποιημένων αλγορίθμων, διαδικασιών επεξεργασίας εικόνας και εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης. Έτσι είναι εφικτός ο εντοπισμός και η ιχνήλαση πολλαπλών απειλών ταυτόχρονα. Τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν τα παραδοσιακά σταθερά ραντάρ σχεδόν «ευάλωτα» στον έγκαιρο εντοπισμό της απειλής, κάτι που σημαίνει ότι τίθεται σε κίνδυνο τόσο η ακεραιότητα της αεροπορικής κυριαρχίας όσο και οι στρατιωτικές και πολιτικές κρίσιμες υποδομές μιας χώρας.

Για παράδειγμα, πολλαπλές απειλές με χαμηλό ίχνος ραντάρ, μπορούν, με την τακτική του κορεσμού, να «περάσουν» το φίλιο δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης, να βρεθούν στην «πλάτη» του και να θέσουν τις φίλιες αεροπορικές δυνάμεις σε καθεστώς αιφνιδιασμού ή να εξουδετερώσουν το φίλιο δίκτυο αντιαεροπορικής άμυνας με επιχειρήσεις SEAD (Suppression of Enemy Air Defence : Καταστολή Εχθρικής Αεράμυνας). Κάθε αντικείμενο, εντός του πεδίο όρασης του αισθητήρα FLIR WFOV (Forward Looking Infra-Red Wide Field of View) του Sky Spotter (48ο x 45ο ή 18ο x 90ο), που διαταράσσει τη διαδικασίας συνεχόμενης σάρωσης του συστήματος (Constant Scenery), εντοπίζεται και στη συνέχεια ενεργοποιούνται οι αλγόριθμοι επεξεργασίας εικόνας, οι οποίοι τελικά καθορίζουν τη φύση και τη συμπεριφορά του εντοπισμένου αντικειμένου. Εφόσον το αντικείμενο ανταποκρίνεται σε μια σειρά δεδομένων κριτηρίων τότε χαρακτηρίζεται «ύποπτο» και σχετικές ειδοποιήσεις αποστέλλονται στο σύστημα ελέγχου του συστήματος και από εκεί σε οποιοδήποτε κλιμάκιο διοίκησης. Ο αισθητήρας έχει ανάλυση 1.280 x 1.024 pixels.

Εκτός του αισθητήρα FLIR WFOV, το Sky Spotter είναι εφοδιασμένο και με πολυφασματικό αισθητήρα NFOV (Narrow Field of View), ο οποίος λειτουργεί ως ισχυρότατο τηλεσκόπιο με ικανότητα εστίασης (zoom) σε επιλεγμένους στόχους με στόχο την πιστοποίηση της ταυτότητας του στόχου και την ιχνήλαση του. Η ακρίβεια του αισθητήρα είναι 1 mRad (Milliradian), ενώ η ανάλυση του είναι 640 x 480 pixels Το σημαντικότερο πλεονέκτημα του Sky Spotter είναι ότι λειτουργεί παθητικά, δηλαδή δεν εκπέμπει ακτινοβολία, άρα δεν μπορεί να εντοπιστεί η θέση του. Ένα εξίσου σημαντικό πλεονέκτημα είναι ότι παρουσιάζει εξαιρετικές επιδόσεις κατά στόχων, οι οποίοι «δυσκολεύουν» τα παραδοσιακά ραντάρ, όπως είναι οι στόχοι με χαμηλό ίχνος ραντάρ. Πλεονέκτημα είναι επίσης ότι μπορεί να λειτουργεί υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, ημέρα και νύχτα και μπορεί να εντοπίζει πολλαπλούς στόχους.

Σε καμία περίπτωση το Sky Spotter δεν υποκαθιστά τα «παραδοσιακά» ραντάρ πλην όμως τα συμπληρώνει και κυρίως δύναται να καλύψει επιπλέον «νεκρούς» τομείς στους οποίους τα ραντάρ λόγω του ανάγλυφου δεν μπορούν να έχουν πλήρη κάλυψη. Δεν αποτελεί πανάκεια πλην όμως σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί μια κρίσιμη προσθήκη η οποία συνδυαστικά με άλλα συστήματα νέας γενιάς και διασύνδεση μπορεί να προσφέρει καταλυτικά αποτελέσματα. Ενδεικτικά επιπλέον επιλογές αποτελούν και τα παθητικά ραντάρ αεράμυνας όπως το Vera-NG (New Generation). Το Vera-NG είναι σύστημα παθητικής παρακολούθησης στόχων χαμηλού ηλεκτρομαγνητικού ίχνους, συμπεριλαμβανομένων και UAV.

Μπορεί να εντοπίζει στόχους σε απόσταση έως και 400 χιλιόμετρα και δυνατότητα ανίχνευσης 500 στόχων ταυτόχρονα (η βάση δεδομένων του συστήματος μπορεί να αποθηκεύσει έως και 10.000 στόχους). Έχει το εξαιρετικό γνώρισμα πως είναι πλήρως ευέλικτο ενώ οι συχνότητες στις οποίες λειτουργεί είναι μεταξύ 50 MHz-18 GHz. Κάθε σύστημα αποτελείται από τέσσερις σταθμούς εκ των οποίων τρεις παθητικούς αισθητήρες και μια κεντρική μονάδα ελέγχου και συγκέντρωσης των πληροφοριών. Το Vera-NG λειτουργεί πλήρως παθητικά. Εκτός του εντοπισμού, το Vera-NG εκτελεί και λειτουργίες ηλεκτρονικής συλλογής πληροφοριών (ELINT).