Με αφορμή της χθεσινής μας ανάρτηση, σχετικά με την πρόταση αναβάθμισης των συστημάτων Ηλεκτρονικού Πολέμου των ελληνικών F-16, από την εταιρία Terma, θεωρήσαμε σκόπιμο να καταγράψουν την υφιστάμενη κατάσταση, τις προτάσεις αναβάθμισης και τις επιλογές αντικατάστασης τους με νεότερο σύστημα Η ιστορία των ASPIS (Advanced Self-Protection Integrated Suite), ξεκινά με την υπογραφή της σχετικής σύμβασης στις 16 Ιουνίου του 1993. Τον Μάρτιο του 1995, η Lockheed Martin ξεκίνησε τις εργασίες ενσωμάτωσης του συστήματος στο πρώτο F-16C Block.50 της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ). Οι πτητικές δοκιμές αποδοχής του συστήματος ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 1997 για να διακοπούν λιγότερο από δύο (2) μήνες αργότερα, τον Απρίλιο, λόγω προβλημάτων στο λογισμικό του συστήματος RWR (Radar Warning Receiver) τύπου AN/ALR-66(VH)1. Οι πτητικές δοκιμές επαναλήφθηκαν τον Φεβρουάριο του 1998 για να ολοκληρωθούν με επιτυχία το Μάιο του ίδιου χρόνου. Η πρώτη σύμβαση, για την προμήθεια του ASPIS, κάλυψε το στόλο των F-16C/D Block.30 και Block.50, από πλευράς εξοπλισμού με RWR και εκτοξευτών αναλωσίμων AN/ALE-47. Όχι όμως και από την πλευρά των παρεμβολέων οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε ορισμένα μόνο αεροσκάφη. Το πρωτότυπο F-16C Block.50 παρέμεινε στις ΗΠΑ και δεν παραδόθηκε στην ΠΑ, καθώς χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια για την πιστοποίηση των συστημάτων που θα έφεραν τα F-16C/D Block.52+ του προγράμματος «Peace Xenia III».

Η επόμενη σημαντική εξέλιξη στην ιστορία του ASPIS ήρθε τον Απρίλιο του 2003, με την υπογραφή της σύμβασης προμήθειας 60 ολοκληρωμένων συστημάτων ASPIS II (παρεμβολέας AN/ALQ-187H, RWR τύπου AN/ALR-93(V) και εκτοξευτές αναλωσίμων ΑΝ/ALE-47), για τα F-16C/D Block.52+, 29 παρεμβολέων AN/ALQ-187H, με ενσωματωμένη ψηφιακή μονάδα καταγραφής και αποθήκευσης συχνοτήτων DRFM (Digital Radio Frequency Memory), και την αναβάθμιση των αναλογικών παρεμβολέων του ίδιου τύπου που ήδη είχαν εγκατασταθεί στα F-16C/D Βlock.30 και Block.50. Στη συγκεκριμένη σύμβαση προβλεπόταν η συμμετοχή πέντε (5) ελληνικών εταιριών στο πρόγραμμα (Intracom, EAB, Sonak, MilTech Hellas και ISI), οι οποίες ανέλαβαν υποκατασκευαστικό έργο. Προέβλεπε επίσης την έναρξη των εργασιών εγκατάστασης στα αεροσκάφη τον 31^ο μήνα, από την ενεργοποίηση της σύμβασης, και ολοκλήρωση της διαδικασίας κατά τον 45^ο μήνα. Η σύμβαση ενεργοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2003, συνεπώς η έναρξη των εργασιών έπρεπε να γίνει τον Απρίλιο του 2006 και η ολοκλήρωσή τους τον Σεπτέμβριο του 2008, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε καθώς σημειώθηκαν σοβαρές χρονικές καθυστερήσεις στο πρόγραμμα. Σε κάθε περίπτωση, το σύνολο των 30 F-16C/D Advanced Block.52+ παραδόθηκαν στην ΠΑ με το σύστημα ASPIS II πλήρως εγκατεστημένο και λειτουργικό (σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου τα ASPIS II ολοκλήρωσαν την εγκατάσταση τους στα 60 F-16C/D Block.52+ περί το 2014).

Η τελευταία ενημέρωση που έχουμε σχετικά με το μέλλον των συστημάτων Ηλεκτρονικού Πολέμου των ελληνικών F-16 Viper, είναι ότι η ΠΑ τηρεί στάση αναμονής, έχοντας θέσει ως βασικό προαπαιτούμενο το νέο σύστημα Ηλεκτρονικού Πολέμου να είναι πλήρως δοκιμασμένο και πιστοποιημένο στα F-16 Viper και να έχει πλήρη ικανότητα στον προγραμματισμό των απειλών εντός της βιβλιοθήκης απειλών του νέου συστήματος. Ο προβληματισμός της ΠΑ εδράζεται στην βασική πρόκληση της συνεργασίας μεταξύ του ψηφιακού ραντάρ των F-16 Viper με το αναλογικής τεχνολογίας σύστημα ASPIS II. Μια επιλογή είναι η αναβάθμιση των ASPIS II, για παράδειγμα σύμφωνα με την πρόταση της Terma ή και της Raytheon, η οποία πρότεινε την αναβάθμιση και υποστήριξη των ASPIS II στις 27 Ιουνίου του 2023. Εναλλακτικά, υπάρχει και η επιλογή υιοθέτησης νέου συστήματος. Μέχρι στιγμής έχουν προταθεί στην ΠΑ τρία (3) νέα, ολοκληρωμένα συστήματα Ηλεκτρονικού Πολέμου για τα F-16 Viper. Πρόκειται για το AN/ALQ-254(V)1 Viper Shield, της αμερικανικής L3Harris, το AN/ALQ-257 IVEWS (Integrated Viper Electronic Warfare Suite), της επίσης αμερικανικής Northrop Grumman, και το Storm EW της βρετανικής BAE Systems. Να σημειωθεί ότι η επιλογή υιοθέτησης νέου συστήματος Ηλεκτρονικού Πολέμου ενέχει υψηλότερο κόστος, αλλά και τα τρία (3) προτεινόμενα συστήματα υπόσχονται κορυφαίες επιδόσεις, υψηλό βαθμό προστασίας των αεροσκαφών και συμβατότητα με τα υποσυστήματα του, ιδιαίτερα με το ραντάρ.

Μια εκτίμηση κόστους μας δίνει το παράδειγμα της Ταιβάν. Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 2024 η Ταιβάν ανακοίνωσε ότι ενέκρινε κονδύλι ύψους $ 1,33 δισεκατομμυρίων για την προμήθεια 66 συστημάτων AN/ALQ-254(V)1 Viper Shield, τα οποία θα εγκατασταθούν σε ισάριθμα F-16 Viper νέας κατασκευής. Τα δεδομένα της Ταιβάν, δίνουν κόστος ανά αεροσκάφος περί τα $ 20 εκατομμύρια, που σημαίνει ότι η αναβάθμιση των 82 ελληνικών F-16 Viper με νέο σύστημα Ηλεκτρονικού Πολέμου θα κοστίσει περί τα € 1,64 δισεκατομμύρια, περίπου όσο και το κόστος αναβάθμισης των αεροσκαφών σε Viper. To AN/ALQ- 254(V)1 Viper Shield παρέχει προστασία από ηλεκτρονικές παρεμβολές, ενώ διαθέτει ικανότητα παραγωγής ηλεκτρονικών αντιμέτρων. Στο επίκεντρο του συστήματος βρίσκεται το σύστημα παρεμβολών DRFM. Στη βασικής του έκδοση το σύστημα είναι τοποθετημένο στην άτρακτο του αεροσκάφους και όχι σε κάποιο σταθμό ανάρτησης. Το σύστημα σχεδιάστηκε εξ αρχής για τα F-16 Viper, έχοντας κατά νου την εσωτερική και εξωτερική εργονομία και σχεδίαση του αεροσκάφους, ενώ λειτουργεί αρμόνικα και είναι απολύτως συμβατό με το ραντάρ AN/APG-83 SABR (Scalable Agile Beam Radar) τεχνολογίας AESA (Active Electronically Scanned Array). Το AN/ALQ-257 IVEWS είναι και αυτό ειδικά σχεδιασμένο για τα F-16 Viper. Παρέχει προειδοποίηση ραντάρ σ’ ολόκληρο το τόξο των 360^ο, αναγνώριση της απειλής και χρήση αντιμέτρων. Επίσης, είναι απολύτως συμβατό και συνεργάζεται αρμονικά με το ραντάρ AN/APG-83 SABR.

Τέλος, το Storm EW, σύμφωνα πάντα με την BAE Systems, έχει σχεδιαστεί προκειμένου να παρέχει πλήρη κυριαρχία στο πεδίο μάχης. Το Storm EW συνδυάζει αμυντικές και επιθετικές τακτικές έτσι ώστε να παρέχει ολοκληρωμένες δυνατότητες προστασίας του φίλιου αεροσκάφους και προσβολής του εχθρικού. Στη βασική του δομή το σύστημα έχει μια ενιαία αρχιτεκτονική με δυνατότητα του χρήστη να το διαμορφώσει σύμφωνα με τις ανάγκες του. Εκτός του ηλεκτρονικού πολέμου το Storm EW παρέχει και επίγνωση της τακτικής κατάστασης σε όλο το τόξο των 360^ο. Να σημειώσουμε ότι εκτός του Storm EW η BAE Systems έχει προτείνει στην ΠΑ και το σύστημα DIGAR (Digital GPS Anti-Jamming Receiver), για ασφαλείς εναέριους δέκτες GPS για τα F-16. Το DIGAR παρέχει προστασία από παρεμβολές στο σήμα GPS. Έτσι, παραμένει απρόσκοπτη η χρήση πυρομαχικών που βασίζονται στο GPS. Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα του Ηλεκτρονικού Πολέμου, αλλά και της προστασίας των F-16 Viper είναι κορυφαίας σημασίας για την ΠΑ και θα πρέπει να δρομολογηθεί ανεξάρτητα του κόστους. Είναι απολύτως απαραίτητο και αναγκαίο. Τέλος, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι τον Φεβρουάριο του 2024, υψηλόβαθμο στέλεχος της Northrop Grumman επιβεβαίωσε την επιλογή του συστήματος AN/ALQ-257 IVEWS για το πρόγραμμα των τουρκικών F-16 Viper, δηλαδή της αγοράς 40 αεροσκαφών νέας κατασκευής και της προμήθειας 79 συλλογών αναβάθμισης υφισταμένων αεροσκαφών στην έκδοση Viper.