Την Τετάρτη 6 Νοεμβρίου ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ.Νίκος Δένδιας παρεβρέθηκε στη Ναυτιλιακή Λέσχη Πειραιά προσκεκλημένος σε γεύμα εργασίας. Κατά την ομιλία του πραγματοποίησε μία εφ όλης της ύλης αναφορά στα σχέδια του υπουργείου όσον αφορά το πρόγραμμα 2030 και την προσπάθεια ενίσχυσης της αποτρεπτικής ισχύος των ενόπλων δυνάμεων της χώρας μας.
Στην αναφορά του στον πολεμικό ναυτικό ανέφερε τα εξής:
– Οι απειλές που αντιμετωπίζουμε σήμερα, δεν είναι με κανέναν τρόπο όμοιες με τις απειλές που αντιμετωπίζαμε τον προηγούμενο αιώνα. Γι’ αυτό χρειάζεται απόφαση, γενναιότητα, καθαρή ματιά και λήψη πολιτικού κόστους. Θα ξεκινήσω κατ’ αρχήν, από τα Εξοπλιστικά. Ξεκινάω πρώτα από το Ναυτικό, γιατί το Ναυτικό για εσάς φαντάζομαι είναι κάτι πολύ πιο οικείο και πολύ πιο κοντά στην καρδιά σας. Το δικό μας Πολεμικό Ναυτικό στα δέκα χρόνια της κρίσης, στην πραγματικότητα είχε σχεδόν μηδενικούς πόρους για να συντηρηθεί και να εξελιχθεί. Άρα χάσαμε δέκα ολόκληρα χρόνια. Δέκα ολόκληρα χρόνια μετεξέλιξης!
– Είμαστε λοιπόν υποχρεωμένοι να υλοποιήσουμε γρήγορα, όσο πιο γρήγορα μπορούμε, ένα βασικό εξοπλιστικό πρόγραμμα, το οποίο θα μπορέσει να καλύψει κατά το δυνατόν τα κενά των δέκα ετών της αποεπένδυσης. Κι επίσης, στο ίδιο χρονικό διάστημα να δημιουργήσουμε όρους ενός “jump start” που θα μπορέσει να φέρει το Πολεμικό Ναυτικό, αλλά και τις Ένοπλες Δυνάμεις συνολικά, στο τεχνολογικό επίπεδο που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις δυνητικές απειλές.
– Όσον αφορά στο Πολεμικό Ναυτικό, ξέρετε τα προγράμματα από τις μεγάλες πλατφόρμες. Είναι οι τέσσερις, τρεις συν μία (τη μία Belh@rra, τη διαπραγματευόμαστε τώρα), πλοία τελείως άλλης κλάσης από αυτά που ήδη έχουμε στο Πολεμικό Ναυτικό. Οι Αξιωματικοί του Ναυτικού ξέρουν καλά για τι μιλάω. Οι τρεις επόμενες Belh@rra, όχι η πρώτη, έχουμε ζητήσει να φέρουν δυνατότητες στρατηγικών όπλων. Τι εννοώ στρατηγικά όπλα; Εννοώ πυραύλους τύπου Κρουζ που θα μπορούν να επιφέρουν στρατηγικό πλήγμα. Θα εξηγήσω γιατί αυτό θεωρώ ότι είναι μία σημαντική ποιοτική αλλαγή. Το ίδιο θα ζητηθεί κι από την επόμενη γενιά των υποβρυχίων, για τα οποία έχει αρχίσει η συζήτηση, αλλά μη σας ωραιοποιώ την κατάσταση. Θα πραγματοποιηθεί σε βάση δωδεκαετίας. Αυτός είναι ο χρόνος παράδοσης ενός υποβρυχίου σήμερα. Εκτός από αυτά, κάνουμε πολύ μεγάλες προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων σκαφών του Στόλου, είτε των ΜΕΚΟ, είτε όσων άλλων σκαφών κρατήσουμε σε λειτουργία. Αλλά θέλω επίσης και σε αυτό να σας είμαι σαφής.
– Έννοια έχει ένα Ναυτικό όταν είναι σύγχρονο και μπορεί να λειτουργήσει. Όχι όταν μετράμε πλώρες στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας. Το να διατηρεί με κόστος το Ναυτικό -με κόστος σε πληρώματα, σε ανθρώπινους πόρους, σε επισκευές, οι οποίες δεν καταλήγουν σε αξιόμαχο αποτέλεσμα- πλοία τα οποία δεν μπορούν να προσφέρουν κι απλώς καταγράφονται ως θεωρητικά στοιχεία ενός μη υπαρκτού εν τη πράξει στόλου, δεν βγάζει κανένα νόημα. Μπορούμε εξοικονομώντας πόρους, να επενδύσουμε σε νέα συστήματα και σε νέες πλατφόρμες και να κάνουμε τη δουλειά μας.
Παράλληλα έχει γίνει γνωστό ότι το επόμενο διάστημα θα περάσει από τη Βουλή το πρόγραμμα Ατζέντα 2030 όπου μέσα στα προγράμματα για το ναυτικό συμπεριλαμβάνονται:
- Η παραλαβή των τεσσάρων γαλλικών φρεγατών FDI HN
- H απόκτηση τεσσάρων νέων υποβρυχίων
- Ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών ΜΕΚΟ 200 ΗΝ
- Ο εκσυγχρονισμός μέσης ζωής των ΤΠΚ Super Vita
- Ο εκσυγχρονισμός μέσης ζωής των τεσσέρων υποβρυχίων Τ-214ΗΝ
- Η συμμετοχή στο πρόγραμμα ναυπήγησης των φρεγατών Constellation
- Η συμμετοχή στο πρόγραμμα σχεδίασης και ναυπήγησης της ευρωκορβέτας
Προσπαθώντας να αναλύσουμε τα παραπάνω δεδομένα ο κύριος υπουργός ανέφερε κάτι το οποίο έχουμε πολλές φορές αναφέρει και αναπτύξει εκτενώς μέσα από τις αναλύσεις μας, δηλαδή ότι μεγάλο μέρος του στόλου είναι μεγάλης ηλικίας με μικρή επιχειρησιακή αξία σε ένα σύγχρονο περιβάλλον με μεγάλο κόστος συντήρησης. Μονάδες οι οποίες στα πλάνα του ναυτικού ήταν προς αντικατάσταση μέσα στην προηγούμενη δεκαετία βρίσκονται ακόμη στις επάλξεις λόγω της οικονομικής δυσπραγίας της προηγούμενης δεκαετίας. Όπως πολύ σωστά το έθεσε ο κύριος υπουργός «Το δικό μας Πολεμικό Ναυτικό στα δέκα χρόνια της κρίσης, στην πραγματικότητα είχε σχεδόν μηδενικούς πόρους για να συντηρηθεί και να εξελιχθεί. Άρα χάσαμε δέκα ολόκληρα χρόνια. Δέκα ολόκληρα χρόνια μετεξέλιξης!» Ενώ τώρα καλούμαστε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να αναστρέψουμε αυτή την κατάσταση εν μέσω δημοσιονομικής σταθερότητας. Στον αντίποδα βέβαια έχουμε και τις οροφές που έχει θέσει το πολεμικό ναυτικό ώστε να είναι σε θέση να εκτελεί τα καθήκοντά του στο διευρυμένο πια πεδίο του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου παράλληλα με την υποχρεώση συμμετοχής στις υπερπόντιες επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. όπως είναι η επιχείρηση ΑΣΠΙΔΕΣ. Εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι τα προσεχή χρόνια πολλά πλοία θα βγουν εκτός υπηρεσίας λόγω μικρής επιχειρησιακής αξίας, δυσκολίας συντήρησης και δυσκολίας εύρεσης πληρωμάτων, κάτι το οποίο δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Συν τοις άλλοις οι εξαγγελίες του υπουργού για νέες μονάδες αναφέρονται όλες για μετά το 2030. Παράλληλα αριθμός μονάδων θα βρίσκεται σε πρόγραμματα αναβάθμισης. Επομένως φαίνεται ξεκάθαρα ότι τα επόμενα χρόνια και μέχρι να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση θα υπάρξει μείωση των οροφών του στόλου.
Μήπως υπήρχαν όμως τα προηγούμενα χρόνια ευκαιρίες οι οποίες για τον Α ή Β λόγο πέρασαν ανεκμετάλλευτες. Ευκαιρίες οι οποίες θα είχαν βοηθήσει έτσι ώστε η κατάσταση του στόλου σήμερα αλλά και στο κοντινό μέλλον να ήταν τελείως διαφορετική. Η πρώτη περίπτωση ήταν οι αυστραλιανές φρεγάτες Adelaide κλάσης O.H.Perry. To RAN απέκτησε έξι συνολικά φρεγάτες του τύπου μεταξύ των ετών 1980-1993 από τις οποίες οι τρεις τελευταίες της κλάσης προτάθηκαν στο Π.Ν. έναντι χαμηλού αντιτίμου πριν περίπου μια δεκαετία. Οι φρεγάτες αυτές ήταν πλήρως αναβαθμισμένες σε υψηλότερο επίπεδο από τις αντίστοιχες τουρκικές και θεωρούνταν φρεγάτες αντιαεροπορικού πολέμου περιοχής εφόσον είχαν και ικανότητα βολής των νέων SM-2 από τον παλαιό εκτοξευτή Mk-13 με χωρητικότητα 40 πυραύλων SM-2 και Harpoon, ενώ παράλληλα είχε εγκατασταθεί και ένας κάθετος εκτοξετυτής Mk41 στην πλώρη με χωρητικότητα 32 ESSM. Όμως η όλη συζήτηση την εποχή εκείνη ήταν εάν οι ΗΠΑ θα μας αποδέσμευαν τους SM-2 και όχι ότι ήταν πλοία ίδιας ηλικίας με τις ελληνικές ΜΕΚΟ αλλά με πολύ ανώτερες δυνατότητες από ότι έχουμε ακόμη και σήμερα στο στόλο φρεγατών μας. Και βέβαια όταν η συζήτηση είναι τοποθετημένη σε λάθος βάση οι ευκαιρίες χάνονται και σήμερα οι δύο νεότερες εξ αυτών υπηρετούν με το ναυτικό της Χιλής.
Μετά ήρθε το πρόγραμμα ολιστικής αναβάθμισης του στόλου των φρεγατών ύψους 5,5 δις ευρώ το οποίο περιλάμβανε τη ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών γενικών καθηκόντων, την αναβάθμιση των τεσσάρων ΜΕΚΟ 200 και την εισαγωγή σε υπηρεσία δύο έως τεσσάρων μεταχειρισμένων φρεγατών. Δηλαδή μεταχειρισμένων φρεγάτων κατασκευασμένες τη δεκαετία του 90’, ήτοι ίδιας ηλικίας με τις Adelaide που χάσαμε. Το πρόγραμμα όλοι ξέρουμε και ευελπιστούμε να αποδώσει τουλάχιστον τέσσερις FDI HN κόστους 4 δις ευρώ και δυστυχώς τέσσερις ΜΕΚΟ μερικώς αναβαθμισμένες. Και κάπου εδώ τελειώνουν τα χρήματα για το Π.Ν. Τι θα μπορούσε να γίνει;
Το βασικό πρόβλημα εδώ είναι η αντικατάσταση των γερασμένων Kortenear σε πρώτη φάση και παράλληλα η αύξηση της οροφής. Ο μόνος τρόπος για μία προς μία αντικατάσταση θα ήταν με την αγορά οκτώ κορβετών είτε Sigma 105 είτε Gowind 2800 είτε FCX-30. Να υπενθυμήσουμε ότι η Αίγυπτος με τοπική κατασκευή απέκτησε τέσσερις κορβέτες Gowind 2500 για 400 εκατομύρια ανά πλοίο και με το κλειδί στο χέρι. Επίσης οι συγκεκριμένες κορβέτες είναι οι απόλυτες Α/Υ κορβέτες με πλήρη Α/Υ σουίτα και ηλεκτροπρόωση. Επομένως με περίπου 3-3,5 δίς ευρώ θα είχαμε αντικαταστήσει πλήρως τις Kortenear από πλοία με ανώτερο οπλισμό και εξοπλισμό των ΜΕΚΟ. Εδώ να προσθέσουμε ότι οι Gowind 2800 δεν θεωρούνται μικρά πλοία σε εκτόπισμα και υπολοίπονται μόνο 400 περίπου τόνους από τις φρεγάτες ΜΕΚΟ. Επίσης να προσθέσουμε ότι τη δεκαετία του 90’ τα πλοία που κατηγοριοποιούνταν κορβέτες είχαν εκτόπισμα 1500-1800 τόνους και είχαν 1500-2000 τόνους διαφορά με τις φρεγάτες της εποχής. Αντίστοιχα σήμερα οι φρεγάτες είναι 4500-5000 τόνους. Επομένως, η μόνη επιχειρησιακή διαφορά μεταξύ των δύο κλάσεων είναι η μικρότερη ταχύτητα των πρώτων λόγω προωστήριου σκεύους και εμβέλειας λόγω λιγότερου μεταφερόμενου καυσίμου. Αν δε, επιλέγονταν οι ιταλικές FCX-30 τότε δεν θα αναφερόμασταν καν στη μικρή διαφορά του εκτοπίσματος.
Με αυτόν τον τρόπο θα περίσσευαν άλλα δύο δις που θα μπορούσαν να διατεθούν στην πλήρη αναβάθμιση των ΜΕΚΟ αλλά και των S-VITA και ίσως κατασκευή μερικών S-VITA ακόμη. Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση ότι τα συμβόλαια θα έκλειναν στην ώρα τους πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία και την άνοδο του κόστους των υλικών. Ως αποτέλεσμα το Π.Ν. θα είχε κλείσει προσωρινά με το κεφάλαιο των κύριων μονάδων κρούσης πριν από το 2020 και θα μπορούσε να στρέψει την προσοχή του στην ανανέωση του υποβρύχιου στόλου καθώς και του στόλου των ΤΠΚ. Και εφόσον δεν έγινε τίποτε απ’ όλ’ αυτά και καταλήξαμε στην αγορά των FDI HN, δηλαδή φρεγατών. Το οποίο να σημειώσουμε ότι από τα πρώτα συμπεράσματα που βγαίνουν κατά τη διάρκεια των δοκιμών της πρώτης φρεγάτας της κλάσης, πρόκειται να είναι ότι καλύτερο έχει μπει μέχρι σήμερα σε υπηρεσία με το Π.Ν. και φαίνεται εδώ η πολύ καλή δουλειά που έγινε στην επιλογή της νέας φρεγάτας του Π.Ν. Η επιλογή αυτή θα έπρεπε να πλαισιωθεί και από απόκτηση μεταχειρισμένων πλοίων αλλιώς θα φτάναμε εκεί που φτάσαμε σήμερα, δηλαδή να συζητάμε για τις 60χρονες kortenear που θα βρίσκονται ακόμη σε υπηρεσία το 2030 και 2035. Όμως οι βρετανικές Type 23, οι απόλυτες Α/Υ φρεγάτες του RN τη δεκαετία του 90’, οι οποίες πλήρως αναβαθμισμένες βγαίνουν εκτός υπηρεσίας νωρίτερα από το αναμενόμενο δεν φαίνεται να είναι στο στόχαστρο. Τα μεταχειρισμένα πλοία δεν είναι πολλά για να διαλέξει κανείς εκτός εάν θέλουμε να στραφούμε στις υποεξοπλισμένες και ενεργοβόρες LCS του USNavy ή να μείνουμε με όσες kortenear παραμείνουν σε υπηρεσία το 2030 και εντεύθεν. Την προηγούμενη εβδομάδα υπήρξε δημοσίευμα ότι οι επιτελείς κοιτάνε και την περίπτωση των νορβηγικών φρεγατών Fridtjof Nansen. Ίδωμεν. Αναλυτικό άρθρο για τις συγκεκριμένες φρεγάτες μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.
Όσον αφορά τις υπόλοιπες μονάδες, για το στόλο των υποβρυχίων η αναβάθμιση των Τ-214 πρέπει να ξεκινήσει άμεσα πριν απομείνουμε με πέντε υποβρύχια εκ των οποίων το ένα σε μακρά ακινησία λόγω αναβάθμισης ενώ για το στόλο των ΤΠΚ θα χρειαστεί να ναυπηγηθούν παράλληλα άλλα τουλάχιστον τρία πλοία για να μπορούμε να λέμε ότι έχουμε μια δύναμη τουλάχιστον 14 ΤΠΚ από τις οποίες οι τέσσερις θα είναι οι 50+ ετών αναβαθμισμένες Combattante IIIa. Τέλος λόγω έλλειψης μονάδων θα ήταν συνετό η προμήθεια συστημάτων ξηράς (anti-ship missiles, loitering munitions, MLRS, NLOS) που θα είναι διάσπαρτα σε νησιά στο Αιγαίο δημιουργώντας ένα αδιαπέραστο δίκτυο άρνησης πρόσβασης στο Αιγαίο.
Συνοψίζοντας θέλουμε να πούμε ότι η συγεκριμένη ομιλία που μπορείτε να βρείτε στο σύνολό της ΕΔΩ, δείχνει ότι η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία δείχνει να βαδίζει στο σωστό δρόμο εξυγίανσης και αναβάθμισης των ΕΕΔ. Όμως λόγω του δεκαετούς αυτοαφοπλισμού αυτό δεν μπορεί να γίνει στα πλαίσια του στενής δημοσιονομικής σταθερότητας και ελέγχου. Επίσης να αναφέρουμε ότι η συμμετοχή της χώρας μας στα προγράμματα των EPC και Constellation τα οποία αναμένεται να αποδώσουν τις νέες μονάδες στο Π.Ν. δεν είναι ακόμη πλήρως αποσαφηνισμένη ενώ παράλληλα τα ίδια τα προγράμματα πρέπει να περάσουν τα δικά τους ορόσιμα. Οπότε το Π.Ν. θα πρέπει να έχει στα συρτάρια του και ένα plan B σε περίπτωση που τα παραπάνω προγράμματα δε αποδώσουν τα αναμενόμενα στη σωστή χρονική στιγμή.
