Ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα ρεπορτάζ πραγματοποίησε η συντακτική ομάδα του DefenceReview.gr επισκεπτόμενη τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Thales, στο Gemenos της Νότιας Γαλλίας. Επίκεντρο της παρουσίας μας, η ενημέρωση μας για όλες τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στα νέας γενιάς ανθυποβρυχιακά συστήματα του Πολεμικού Ναυτικού επί των φρεγατών FDI HN καθώς και των υπερσύγχρονων ηλεκτρονικών που αναπτύσσει και παράγει η γαλλική Thales. Για ένα διήμερο το συντακτικό επιτελείο του DefenceReview.gr  και ο γράφων, Διευθυντής Σύνταξης της ιστοσελίδας ξεναγήθηκαν στις υψηλής τεχνολογίες βιομηχανικές υποδομές της Thales στο Gemenos της Προβηγκίας. Ήταν άλλωστε ένα αποκλειστικό ρεπορτάζ δεδομένου πως το DefenceReview.gr ήταν η μοναδική ελληνική ιστοσελίδα του Ειδικού Τύπου που πέρασε το κατώφλι της γαλλικής Thales για μια εκτενή ενημέρωση.

Μείζον θέμα κατά τη διάρκεια της παρουσίας μας, ήταν η ενημέρωση από τη Thales για τα νέα συστήματα ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων, τα οποία δίχως καμία υπερβολή, αντιπροσωπεύουν την αιχμή της τεχνολογίας διεθνώς. Διάολου τυχαίο άλλωστε η ψήφος εμπιστοσύνης από το Αμερικανικό Ναυτικό στη γαλλική Thales δεδομένης της επιλογής γαλλικών σόναρ για τη νέα γενιάς αμερικανική φρεγάτα Constellation στα πλαίσια του προγράμματος FFG(X). Ούτε φυσικά είναι τυχαίες οι διαρκείς βραβεύσεις του Γαλλικού Ναυτικού από το Αμερικανικό Ναυτικό για το ρεκόρ εντοπισμών που πετυχαίνουν οι γαλλικές ναυτικές μονάδες στα πλαίσια νατοϊκών ασκήσεων και γυμνασίων ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων. Οι οικοδεσπότες μας, στο Gemenos της Προβηγκίας ξεκίνησαν την ενημέρωση σημειώνοντας πως τα συστήματα της Thales δοκιμάζονται και αξιολογούνται συνεχώς σε κάθε είδους θαλάσσιο πεδίο επιχειρήσεων. Από την ανοικτή θάλασσα του Ατλαντικού και τη Βόρεια Θάλασσα εγγύς των ακτών της Νορβηγίας ως το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Είναι γεγονός πως ο ανθυποβρυχιακός πόλεμος είναι ένα ιδιαίτερα απαιτητικό κομμάτι ναυτικών επιχειρήσεων αφού πολλές παράμετροι διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο ως προς τους επιτυχείς εντοπισμούς υποβρυχίων. Από την εποχή και τη θερμοκρασία των νερών ως το γεωγραφικό περιβάλλον ενός αρχιπελαγικού θαλασσίου χώρου όπως του Αιγαίου ή αυτό ενός ωκεανού με μεγάλη βάθη. Το σίγουρο είναι πως το Πολεμικό Ναυτικό δίχως καμία δόση υπερβολής προμηθεύεται τα πλέον εξελιγμένα σόναρ είτε αυτά αφορούν σόναρ τρόπιδας (Hull Mounted Sonar) είτε αυτά αναφέρονται στα σόναρ μεταβλητού βάθους (VDS, Variable Depth Sonar).

Σοκαρισμένοι μείναμε όταν μας ενημερωθήκαμε για τις αποστάσεις εντοπισμού που πετυχαίνουν τα γαλλικά σόναρ που κυριολεκτικά είναι της τάξης των δεκάδων ναυτικών μιλίων μη αφήνοντας κανένα περιθώριο στο υποβρύχιο να αντιδράσει. Στη «παρέα» μας βρέθηκε και Γάλλος απόστρατος κυβερνήτης υποβρυχίου ο οποίος κυριολεκτικά μας είπε πως απέναντι στα CAPTAS και στα KINGKLIP Mk2 έχει ελάχιστες πιθανότητες επιβίωσης. Και τούτο διότι τόσο τα CAPTAS όσο και τα KINGKLIP Mk2 δημιουργούν ένα στρώμα σάρωσης του βυθού σε απόσταση δεκάδων ναυτικών μιλίων με το υποβρύχιο να μην αδυνατεί να βάλει πρώτο κατά των στόχων επιφανείας από τέτοιες αποστάσεις. Όπως μας εξήγησε στο Γαλλικό Ναυτικό οι κυβερνήτες υποβρυχίων θεωρούν οι αποστάσεις εντοπισμών που πετυχαίνουν τα γαλλικά σόναρ δεν αφήνουν τα πληρώματα των υποβρυχίων να εκπαιδευτούν επαρκώς σε συνθήκες μάχης αφού όπως μας είπε «τα πλοία με αυτά τα σόναρ είναι μια άδικη μάχη». Αυτά δεν αποτελούν ευσεβή πόθο αλλά επιβεβαιώνονται από τα αποτελέσματα στα πλαίσια νατοϊκών ασκήσεων όπου οι γαλλικές FREMM κυριολεκτικά σαρώνουν στους εντοπισμούς υποβρυχίων.

Σημείο άξιο αναφοράς ήταν και το νέας γενιάς σύστημα συνεργατικών εμπλοκών με την ονομασία Bluescan. Πρόκειται για σύστημα διοίκησης και ελέγχου με επίκεντρο τις ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις αφού επιτρέπει στις μονάδες επιφανείς και στα εναέρια μέσα να ανταλλάσσουν δεδομένα και πληροφορίες σε μεγάλες αποστάσεις και με απόλυτη ακρίβεια. Όλα τα δεδομένα που συλλέγονται από τους αισθητήρες και τα σόναρ μεταδίδονται μέσω του τακτικού συστήματος Bluescan και ως εκ τούτων ο εν πλω τακτικός διοικητής μιας ομάδας μάχης πλοίων αλλά και συνολικά το ναυτικό επιτελείο έχει πλήρη εικόνα της τακτικής κατάστασης αναφορικά με τις υποβρύχιες απειλές που υπάρχουν. Επί της ουσίας είναι μια τεχνολογία αιχμής που ελάχιστα ναυτικά τη διαθέτουν ενώ το Γαλλικό Ναυτικό υπήρξε πρωτοπόρο. Τα συστήματα της Thales είναι αυτά που κατέταξαν για δεύτερη συνεχή χρονιά τις γαλλικές Fremm ως τις απόλυτες ανθυποβρυχιακές φρεγάτες του ΝΑΤΟ. Αυτή τη στιγμή ο συνδυασμός των σόναρ σκάφους BlueHunter/BlueMaster ή αλλιώς Kingklip Mk2/UMS 4110 με τις συρόμενες διατάξεις σόναρ CAPTAS 2/CAPTAS 4 είναι η νούμερο ένα επιλογή στις νέες σχεδιάσεις πλοίων ενώ ήδη έχουν εξοπλίσει αρκετές κλάσεις πλοίων.

Στο Gemenos της Προβηγκίας, στις ακτές της Μεσογείου, η Thales διαθέτει ένα υπερσύγχρονο κέντρο δοκιμών και αξιολόγησης των συστημάτων της. Είχαμε τη μοναδική ευκαιρία να ξεναγηθούμε στους χώρους ανάπτυξης και δοκιμών των γαλλικών σόναρ ενώ το πλέον ενδιαφέρον σκέλος ήταν οι πισίνες όπου δοκιμάζονται τα σόναρ. Στις εγκαταστάσεις της Thales εκπαιδεύονται ήδη και οι πρώτοι Έλληνες αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού με τους οποίους συνομιλήσαμε και φυσικά το χαμόγελο τους δεν κρύβεται για τη προμήθεια των φρεγατών FDI HN. Αξίζει επίσης για πολλοστή φορά να τονίσουμε πως το επιχείρημα που θέλει το ελικόπτερο να αποτελεί το βασικό ανθυποβρυχιακό μέσο των φρεγατών είναι έωλο. Τους λόγους τους έχουμε εξηγήσει κατ’ επανάληψιν δεδομένου πως το ελικόπτερο δεν μπορεί να επιχειρεί πάντα λόγω δυσμενών συνθηκών είτε λόγω τεχνικής βλάβης είτε φυσικά λόγω αυξημένης αντιαεροπορικής απειλής σε ένα πεδίο αεροναυτικών επιχειρήσεων.

Παρουσίαση των γαλλικών σόναρ – Ανταπόκριση του Αναστάσιου Παπανδρέου από το Gemenos

Σόναρ Γάστρας

Σύμφωνα με τη Thales το Kingklip Mk2 βρίκεται σε υπηρεσία με τις κορβέτες Gowind, τις φρεγάτες FDI, τις φρεγάτες La Fayette και τις φρεγάτες ΑΗ-140Ρ. Το Kingklip Mk2 είναι μια εξέλιξη του πολύ επιτυχημένου Kingklip χρησιμοποιώντας στοιχεία από το σόναρ UMS 4110 που εξοπλίζει τις φρεγάτες Fremm, Type 23 και Type 26. Σύμφωνα με την Thales και τα δύο σόναρ αποτελούν την αιχμή της τεχνολογίας στο πλοίο επιφανείας παρέχουν τη δυνατότητα να ανιχνεύει, να εντοπίζει και να ταξινομεί υποβρύχια ακόμη και σε κατάσταση θαλασσοταραχής και ρηχά νερά όπου επικρατούν δύσκολες συνθήκες αντήχησης. Επιτρέπουν στο πλοίο να εκτελεί αποτελεσματικά τις αποστολές επιτήρησης, συνοδείας ή παρενόχλησης κατά των σύγχρονων υποβρυχίων απειλών και συμπληρώνουν ιδανικά τα σόναρ μεταβλητού βάθους (VDS) της οικογένειας CAPTAS για να παρέχουν πλήρη κάλυψη πάνω και κάτω από το θερμικό στρώμα.

Τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι:

• Πανοραμική και κατευθυντική ενεργή μετάδοση.

• Πανοραμική μόνιμη ειδοποίηση τορπίλης.

• Ανίχνευση και παρακολούθηση μεγάλης εμβέλειας σε οποιαδήποτε περιβαλλοντική συνθήκη με ενεργή και παθητική προσαρμοστική διαμόρφωση δέσμης 3ης γενιάς.

• Περιορισμένη επίδραση αντήχησης χάρη στο μεγάλο εύρος ζώνης.

• Πολυστατική διαλειτουργικότητα με VDS της οικογένειας CAPTAS, ποντιζόμενο σόναρ FLASH και ηχοσημαντήρες SonoFlash.

• Φιλικό προς τον χρήστη HMI, όπως και η οικογένεια CAPTAS, με τρισδιάστατη ανάλυση και υπόστρωμα γραφήματος για καλύτερη κατανόηση της κατάστασης.

• Ενσωματωμένη δυνατότητα εκπαίδευσης επί του σκάφους.

• Λειτουργία πρόβλεψης απόδοσης για βελτιστοποίηση της χρήσης σόναρ.

• Ολοκληρωμένη ενσωματωμένη δυνατότητα δοκιμής.

• Θηλαστικά ασφαλή: ρυθμιζόμενο επίπεδο πηγής.

Το UMS 4110 έχει διαστάσεις 2,2 μέτρα ύψος, 2 μέτρα διάμετρο και βάρος 10 τόνους. Τυπική εμβέλεια αποκάλυψης είναι τα 35 χιλιόμετρα σε ενεργή διαμόρφωση λειτουργεί στις συχνότητες 4,6 έως 6,1 kHz σε ζώνη μεγάλου εύρους FM. Διαθέτει τρεις διαφορετικούς τύπου παλμού, FM, συνεχούς κύματος CW και COMBO. Το μήκος των παλμών είναι μέχρι 4 δευτερόλεπτα. Στην παθητική διαμόρφωση, το σόναρ λειτουργεί στις συχνότητες 1 έως 6,1 kHz. Αντίστοιχα το Kingklip Mk2 έχει διαστάσεις 1,1 μέτρα ύψος, 1,2 μέτρα διάμετρο και βάρος 2,7 τόνους.  Τυπική εμβέλεια αποκάλυψης είναι τα 25 χιλιόμετρα σε ενεργή διαμόρφωση λειτουργεί στις συχνότητες 4,8 έως 7,2 kHz σε ζώνη μεγάλου εύρους FM. Διαθέτει τρεις διαφορετικούς τύπου παλμού, FM, συνεχούς κύματος CW και COMBO. Το μήκος των παλμών είναι μέχρι 4 δευτερόλεπτα. Στην παθητική διαμόρφωση, το σόναρ λειτουργεί στις συχνότητες 1 έως 8 kHz. Όπως καταλαβαίνουμε είναι ένα compact σύστημα με παραπλήσιες ικανότητες με το πολύ μεγαλύτερο και βαρύτερο UMS 4110.  Επίσης και τα δύο παραπάνω σόναρ γάστρας έχουν τη δυνατότητα ακύρωσης του θορύβου του πλοίου φορέα και περιορισμού του φαινομένου της αντήχησης.

Σύρομενες διατάξεις σόναρ

Η οικογένεια CAPTAS 2/4 (Combined Active Passive Towed Array Sonar) είναι μια οικογένεια ρυμουλκούμενων σόναρ μεταβλητού βάθους που μπορεί να τοποθετηθεί σε πλοία εκτοπίσματος από 1500 τόνους (CAPTAS 2) και από 3000 τόνους και άνω για το CAPTAS 4. Το CAPTAS 4 προσφέρεται σε τρεις διαμορφώσεις. Την αρχική CAPTAS 4 που είναι για φρεγάτες και αντιτορπιλικά ASW μεγάλου εκτοπίσματος και αναπτύχθηκε για τις φρεγάτες Fremm και τις δύο συμπαγείς εκδόσεις με μικρότερο βάρος και χωροταξικό αποτύπωμα επάνω στο πλοίο. Οι βασικές επιδόσεις για όλες τις εκδόσεις του CAPTAS 4 είναι ίδιες. Το CAPTAS 4 προσφέρει ταυτόχρονη ενεργητική και παθητική επιτήρηση 360° εξαιρετικά μεγάλης εμβέλειας και μόνιμη επιτήρηση για τορπίλες. Πολυστατική διαλειτουργικότητα με VDS της οικογένειας CAPTAS, Thales Hull-Mounted Sonars (HMS), ποντιζόμενα σόναρ FLASH και SonoFlash sonobuoy, παρέχοντας μαζί την καλύτερη σουίτα σόναρ Anti-Submarine Warfare για μεγάλες φρεγάτες.

Οι δύο νέες συμπαγείς εκδόσεις του είναι:

1. Συμπαγής – ανεξάρτητη έκδοση ρυμούλκησης (CI, Compact Independent):

• Προσφέρει απλή και ασφαλή ανάπτυξη και ανάκτηση, βελτιστοποίηση του βάθους για δέκτη και πομπό και αύξηση της λειτουργικής ευελιξίας (πολυστατικές λειτουργίες μόνο παθητικές ή μόνο ενεργές) ή και τα δύο.

• Συμπαγής – εξαρτώμενη έκδοση ρυμούλκησης (CD, Compact Dependent):

• Παρέχει ακόμα πιο ελαφριά και πιο συμπαγή λύση για συγκεκριμένες ανάγκες πλατφόρμας.

• Έχει μονή γραμμή ρυμούλκησης για ευκολία στη λειτουργική χρήση με άλλο ρυμουλκούμενο σύστημα.

Τα κύρια χαρακτητιστικά τους είναι:

• Πανοραμική και κατευθυντική ενεργή μετάδοση.

• Πανοραμική μόνιμη ειδοποίηση τορπίλης.

• Ανίχνευση και παρακολούθηση μεγάλης εμβέλειας σε οποιαδήποτε περιβαλλοντική συνθήκη με ενεργή και παθητική προσαρμοστική διαμόρφωση δέσμης 3ης γενιάς.

• Περιορισμένη επίδραση αντήχησης χάρη στο μεγάλο εύρος ζώνης.

• Πολυστατική διαλειτουργικότητα με VDS της οικογένειας CAPTAS, ποντιζόμενο σόναρ FLASH και ηχοσημαντήρα SonoFlash.

• Φιλικό προς τον χρήστη HMI, όπως και η οικογένεια CAPTAS, με τρισδιάστατη ανάλυση και υπόστρωμα γραφήματος για καλύτερη κατανόηση της κατάστασης.

• Ενσωματωμένη δυνατότητα εκπαίδευσης επί του σκάφους.

• Λειτουργία πρόβλεψης απόδοσης για βελτιστοποίηση της χρήσης σόναρ.

• Ολοκληρωμένη ενσωματωμένη δυνατότητα δοκιμής.

• Θηλαστικά ασφαλή: ρυθμιζόμενο επίπεδο πηγής.

Το CAPTAS 4 έχει βάρος 34 τόνους και αποτύπωμα 84μ², το CAPTAS 4 CI έχει βάρος 25 τόνους και αποτύπωμα 45μ² και το CAPTAS 4 CD έχει βάρος 20 τόνους και αποτύπωμα 43μ². Τυπική εμβέλεια αποκάλυψης είναι τα 150 χιλιόμετρα σε ενεργή διαμόρφωση λειτουργεί στις συχνότητες κάτω των 2 kHz σε ζώνη μεγάλου εύρους FM. Διαθέτει τρεις διαφορετικούς τύπου παλμού, FM, συνεχούς κύματος CW και COMBO. Το μήκος των παλμών είναι μέχρι 16 δευτερόλεπτα. Στην παθητική διαμόρφωση, το σόναρ λειτουργεί στις συχνότητες που υπερβαίνουν τα 4 kHz. Μπορεί να λειτουργεί μέχρι κατάστασης θάλασσας 6 και σε βάθος μέχρι 235 μέτρα. Μία από τις κύριες διαφορές μεταξύ του CAPTAS 4 και CAPTAS 2 είναι ο αριθμός των στοιχείων μετάδοσης σε σχήμα δακτυλίου ή όπως αναφέρονται Free Flooded Rings Transmit Arrays, όπου το CAPTAS 4 διαθέτει τέσσερις και αντίστοιχα το CAPTAS 2 διαθέτει δύο.

Το CAPTAS 2 έχει βάρος 16 τόνους και αποτύπωμα 39μ². Τυπική εμβέλεια αποκάλυψης είναι τα 60 χιλιόμετρα σε ενεργή διαμόρφωση λειτουργεί στις συχνότητες κάτω των 2 kHz σε ζώνη μεγάλου εύρους FM. Διαθέτει τρεις διαφορετικούς τύπου παλμού, FM, συνεχούς κύματος CW και COMBO. Το μήκος των παλμών είναι μέχρι 16 δευτερόλεπτα. Στην παθητική διαμόρφωση, το σόναρ λειτουργεί στις συχνότητες που υπερβαίνουν τα 4 kHz. Μπορεί να λειτουργεί μέχρι κατάστασης θάλασσας 6 και σε βάθος μέχρι 230 μέτρα

Τα κύρια χαρακτητιστικά τους είναι:

• Εύκολη εγκατάσταση χάρη στον αρθρωτό σχεδιασμό.

• Ενσωματωμένη δυνατότητα εκπαίδευσης επί του σκάφους.

• Λειτουργία πρόβλεψης απόδοσης για βελτιστοποίηση της χρήσης σόναρ.

• Φιλικό προς τον χρήστη HMI, όπως και η οικογένεια HMS, με τρισδιάστατη ανάλυση και υπόστρωμα γραφήματος για καλύτερη κατανόηση της κατάστασης.

• Λειτουργία βάθους προστασίας.

• Θηλαστικά ασφαλή: ρυθμιζόμενο επίπεδο πηγής.