Το F-15X είναι η τελευταία και πλέον προηγμένη έκδοση του γνωστού μαχητικού αεροσκάφους F-15 Eagle, σχεδίασης και ανάπτυξης της αμερικανικής Boeing. Το F-15 πέταξε πρώτη φορά τον Ιούλιο του 1972 και άρχισε να εντάσσεται στο δυναμολόγιο της Αμερικανική Αεροπορία τον Ιανουάριο του 1976. Από τότε έχει αναβαθμιστεί και εξελιχθεί σημαντικά: Από τις εκδόσεις F-15A/B Eagle (μονοθέσιο και διθέσιο αντίστοιχα, η παραγωγή τερματίστηκε το 1979) πέρασε στις εκδόσεις F-15C/D Eagle (μονοθέσιο και διθέσιο αντίστοιχα, η παραγωγή τερματίστηκε το 1985), μετά στην έκδοση F-15E Strike Eagle (διθέσιο, η παραγωγή τερματίστηκε το 2011) και πλέον στην έκδοση F-15X. Εκτός της Αμερικανικής Αεροπορίας, F-15 διατηρούν σε υπηρεσία ή πρόκειται να εντάξουν σύντομα σε υπηρεσία το Ισραήλ, η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα, η Σαουδική Αραβία, η Σιγκαπούρη και το Κατάρ.
Το F-15X είναι ο τελευταίος κρίκος μιας αλυσίδας εξέλιξης του F-15E Strike Eagle και έλκει την καταγωγή του από τις εκδόσεις F-15SE (Silent Eagle), F-15-2040C (πρόταση αναβάθμισης των F-15C) και F-15 Advanced Eagle, που έχει επιλεγεί από την Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Ισραήλ. Το F-15X είναι ουσιαστικά η έκδοση του F-15 Advanced Eagle που πρότεινε η Boeing και επέλεξε τελικά η Αμερικανική Αεροπορία για την αντικατάσταση των F-15C/D. Οι εκδόσεις F-15SE και F-15-2040C δεν πέρασαν ποτέ σε φάση παραγωγής, αλλά η τεχνολογία τους αποτέλεσε τη βάση ανάπτυξης του F-15 Advanced Eagle και του F-15X. Το F-15SE πέταξε πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2010. Το αεροσκάφος είναι κατασκευασμένο από υλικά τα οποία παράγουν μειωμένο ίχνος ραντάρ (Stealth), ενώ και τα ουραία κάθετα σταθερά είναι κατασκευασμένα με εξωτερική κλίση 15ο επίσης για λόγους μείωσης του ίχνους ραντάρ του αεροσκάφους.
Επίσης, το F-15SE ενσωματώνει σύμμορφους σταθμούς ανάρτησης οπλισμού (CWB : Conformal Weapons Bay), ενώ έχουν προστεθεί δύο (2) επιπλέον θέσεις ανάρτησης οπλισμού, μία (1) σε κάθε πτέρυγα. Ο βασικός αισθητήρας του αεροσκάφους είναι το ραντάρ τεχνολογίας AESA (Active Electronically Scanned Array) AN/APG-82(V)1 της Raytheon, το οποίο συνδυάζει τoν επεξεργαστή του AN/APG-79, των F/A-18E/F Super Hornet, και την κεραία των AN/APG-63(V)3 των F-15E Strike Eagle. Επίσης, ενσωματώνει το ψηφιακό σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου DEWS (Digital Electronic Warfare System) της BAE Systems, το ολοκληρωμένο σύστημα αυτοπροστασίας EPAWSS (Eagle Passive/Active Warning Survivability System), ψηφιακό σύστημα ελέγχου πτήσης, σύστημα ζεύξης δεδομένων Link-16 και υπέρυθρο σύστημα έρευνας και ιχνήλασης IRST (Infrared Search and Track). Υπενθυμίζουμε ότι το F-15E Strike Eagle, στην έκδοση F-15H Strike Eagle, είχε προταθεί και στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του ΕΜΠΑΕ 1996-2000 (Ενιαίο Μεσοπρόθεσμα Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Εκσυγχρονισμού), αλλά τελικά προκρίθηκαν οι επιλογές των F-16 και Mirage-2000.
Η έκδοση F-15-2040C είναι μια πρόταση αναβάθμισης των F-15C βασισμένη σε τεχνολογίες του F-15SE και με έμφαση στην επαύξηση των δυνατοτήτων εναέριας υπεροχής. Το F-15-2040C ενσωματώνει ορισμένες εξωτερικές βελτιώσεις μείωσης του ίχνους ραντάρ, σύστημα IRST και διπλάσια ικανότητα μεταφοράς οπλισμού στις πτέρυγες σε σχέση με τα F-15C/D (από τα 8 στα 16 βλήματα αέρος-αέρος), μέσω της υιοθέτησης του προσθαφαιρούμενου συστήματος AMBER (Advanced Missile and Bomb Ejection Rack) διπλής ανάρτησης όπλων σε κάθε δομικό σταθμό ανάρτησης. Επίσης ενσωματώνει συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και αυτοπροστασίας, σύμμορφες δεξαμενές καυσίμου, βελτιωμένο ραντάρ AN/APG-63(V)3 τεχνολογίας AESA, ενώ έχει πιστοποιηθεί με το ατρακτίδιο Talon HATE διασύνδεσης και επικοινωνίας, σε πραγματικό χρόνο, με τα F-22 Raptor.
Εξέλιξη της έκδοσης F-15SE είναι η F-15 Advanced Eagle, η οποία ενσωματώνει το σύνολο σχεδόν των χαρακτηριστικών του F-15SE (κινητήρες και ηλεκτρονικά, εκτός των υλικών μείωσης του ίχνους ραντάρ του αεροσκάφους), αλλά με την επιλογή της υιοθέτησης του AN/APG-63(V)3, αντί του AN/APG-82(V)1. Επίσης ενσωματώνει και βελτιωμένο σύστημα προβολής δεδομένων επί κάσκας (JHMCS ΙΙ : Joint Helmet-Mounted Cueing Systems ΙΙ). Σε ενδεικτικούς συνδυασμούς φόρτου μάχης το F-15 Advanced Eagle μπορεί να μεταφέρει: (α) Έως 22 βλήματα αέρος-αέρος μέσου βεληνεκούς AIM-120 AMRAAM (Advanced Medium Range Air-to-Air Missile) ή μικρού βεληνεκούς AIM-9X Sidewinder (β) Οκτώ (8) βλήματα αέρος-αέρος και 28 κατευθυνόμενες βόμβες SDB (Small-Diameter Bomb) ή (γ) Οκτώ (8) βλήματα αέρος-αέρος και επτά (7) κατευθυνόμενες βόμβες JDAM (Joint Direct Attack Munition) των 2.000 λιβρών.
Όπως προαναφέραμε την έκδοση F-15 Advanced Eagle επέλεξαν η Σαουδική Αραβία (F-15SA : Saudi Advanced), το Κατάρ (F-15QA : Qatar Advanced) και το Ισραήλ (F-15IA : Israel Advanced), ενώ η Αμερικανική Αεροπορία επέλεξε το 2019 την έκδοση F-15X για την αντικατάσταση των F-15C/D. Η Σαουδική Αραβία έχει επιλέξει το ραντάρ AN/APG-63(V)3, ενώ το Κατάρ το AN/APG-82(V)1. Η επιλογή του Ισραήλ δεν είναι ακόμα γνωστή καθώς μόλις τον περασμένο Μάρτιο αποφασίστηκε η προμήθεια 25 F-15IA και η αναβάθμιση 25 F-15I στο επίπεδο F-15IA (και η Σαουδική Αραβία, παράλληλα με την προμήθεια των F-15SA θα αναβαθμίσει και τα F-15S στο επίπεδο F-15SA). Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τα F-15SA/QA/IA θα ενσωματώνουν τους προηγμένους επεξεργαστές ADCPII (Advanced Display Core Processor II), οι οποίοι έχουν δυνατότητα επεξεργασίας 87 δισεκατομμυρίων εντολών το δευτερόλεπτο. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)
Εκτός της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ και του Ισραήλ και η Ιαπωνία έχει επιλέξει την αναβάθμιση των F-15J/DJ στο επίπεδο F-15 Advanced Eagle. Συγκεκριμένα, πριν λίγες ημέρες έγινε γνωστό ότι η Boeing και η ιαπωνική Mitsubishi υπέγραψαν συμβόλαιο ύψους $ 4,5 δισεκατομμυρίων για την αναβάθμιση 98 F-15J/DJ στο επίπεδο F-15JSI/DJSI (JSI : Japan Super Interceptor). Η επιμονή της Boeing στην εξέλιξη του F-15E Strike Eagle και ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της έκδοσης F-15 Advanced Eagle δεν είναι τυχαία, αλλά βασίστηκε στον πρόωρο τερματισμό της παραγωγής του F-22 Raptor το 2009, μετά από την παραγωγή 187 αεροσκαφών, και στο γεγονός ότι τα F-15C/D βρίσκονται στο τέλος της επιχειρησιακής τους ζωής σε συνδυασμό με το γεγονός ότι γερνούν γρηγορότερα από τον ρυθμό εισόδου σε υπηρεσία των F-35 Lightning II.
Ο τερματισμός της παραγωγής των F-22 Raptor έχει δημιουργήσει την ανάγκη για ένα ακόμα αεροσκάφος εναέριας υπεροχής στις τάξεις της Αμερικανικής Αεροπορίας έτσι ώστε να υπάρχουν διαθέσιμοι οι προβλεπόμενοι αριθμοί αεροσκαφών. Από την άλλη η γήρανση των F-15C/D με ρυθμό γρηγορότερο από το ρυθμό ένταξης σε υπηρεσία των F-35 Lightning II θα δημιουργήσει ένα επιχειρησιακό κενό στη δομή δυνάμεων της Αμερικανικής Αεροπορίας, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 2020. Γιατί; διότι, όπως δήλωσαν αξιωματικοί της Αμερικανικής Αεροπορίας, μέχρι το 2025, θα πρέπει να αποσυρθούν 230 F-15C/D, τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1979-1985 και να αντικατασταθούν. Η λύση της αναβάθμισης τους στο επίπεδο F-15-2040C εξετάστηκε μεν, αλλά τελικά προκρίθηκε η λύση της προμήθειας νέων αεροσκαφών για την αντικατάσταση των F-15C/D και η αναβάθμιση των F-15E Strike Eagle, στο πλαίσιο του προγράμματος «The F-15 Roadmap Candidate Collection».
Όπως έγινε γνωστό τον Μάρτιο του 2019, από τη δημοσίευση του προσχεδίου του αμυντικού προϋπολογισμού για το 2020, η Αμερικανική Αεροπορία θα προχωρήσει στην προμήθεια 144 F-15X εντός δεκαετίας. Η πρώτη παραγγελία αφορά σε οκτώ (8) αεροσκάφη έναντι $ 1,2 δισεκατομμυρίων, τα οποία θα παραδοθούν το 2021 (δύο αεροσκάφη) και το 2023 (έξι αεροσκάφη). Συνολικά για την προμήθεια των 144 F-15X έχει προϋπολογιστεί το ποσό των $ 22,89 δισεκατομμυρίων ($ 159 εκατομμύρια ανά αεροσκάφος) για τα αεροσκάφη, τα όπλα και την υποστήριξη τους για 15 χρόνια (σύμφωνα με την Boeing το Fly-Away κόστος του F-15X είναι $ 98,3 εκατομμύρια σήμερα με προοπτική πτώσης του στα $ 80,3 εκατομμύρια το 2025, αν και εφόσον παραγγελθούν και τα 144 F-15X). Το αεροσκάφος σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε έτσι ώστε να «χωράει», στο μέτρο του δυνατού, στην υφιστάμενη και προϋπάρχουσα τεχνική υποδομή, όσων χρησιμοποιούν αεροσκάφη F-15, έτσι ώστε να συμπιεστεί το κόστος προμήθειας και χρήσης. Επίσης, πάντα σύμφωνα με την Boeing, το κόστος ανά ώρα πτήσης είναι της τάξεως των $ 27.000.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο το δίλημμα νέα F-15X ή περισσότερα F-35 Lightning II δεν προβλημάτισε μόνο τις ΗΠΑ, αλλά και το Ισραήλ. Ίσως λογική της απόφασης του Ισραήλ να επιλέξει και το F-15IA και το F-35 Lightning II να είναι ίδια με τη λογική των επιτελών της Αμερικανικής Αεροπορίας και έτσι να επιλέχθηκε το F-15X ως αντικαταστάτης των F-15C/D. Επί της ουσίας, το μεν F-15X έχει μεγάλη μεταφορική ικανότητα όπλων, σε σχέση με το F-35 Lightning II, το δε F-35 Lightning II έχει χαμηλότερο ίχνος ραντάρ, ενώ βρίσκεται στην αρχή της επιχειρησιακής του ζωής, άρα έχει μεγαλύτερες προοπτικές εξέλιξης. Είναι σαφές λοιπόν ότι ο καταλυτικός παράγοντας, που οδήγησε στην επιλογή του F-15X είναι η μεγάλη μεταφορική ικανότητα όπλων του αεροσκάφους (συνολικά το F-15X μπορεί να μεταφέρει 29.500 λίβρες φορτίου, ενώ έχει διάρκεια επιχειρησιακή ζωής 20.000 ωρών).
Αλλά δεν είναι μόνο η μεγάλη μεταφορική ικανότητα του F-15X. Είναι το σύστημα ελέγχου πτήσης που ενσωματώνει, το ραντάρ AN/APG-82(V)1, τα συστήματα DEWS και EPAWSS, το νέο, πιο εργονομικό πιλοτήριο με τη νέα ενιαία οθόνη αφής ευρείας γωνίας προβολής πολλαπλών δεδομένων, τα ικανότερα JHMCS ΙΙ για τους δύο (2) πιλότους, το υπέρυθρο σύστημα IRST (AN/AAS Tiger Eyes) τους κινητήρες F100-PW-229 (Pratt & Whitney) ή F110-GE-129 (General Electric), που αποδίδουν περίπου 30.000 λίβρες ώσης. Να σημειώσουμε επίσης ότι εκτός των βλημάτων το F-15X ενσωματώνει και ένα (1) πυροβόλο Μ-61A2 Vulcan των 20 χιλιοστών με αναχορηγία 540 φυσιγγίων. Εν κατακλείδι, το F-15 Advanced Eagle, ιδιαίτερα στις διαμορφώσεις του Κατάρ (F-15QA) και των ΗΠΑ (F-15X) είναι ένα σύγχρονο και ικανό αεροσκάφος και ώριμο σας σχεδίαση, ιδιαίτερα για όσες χώρες διατηρούν σε υπηρεσία F-15, ενώ το κόστος του είναι ευθέως ανταγωνιστικό.
Το F-15X ενσωματώνει προηγμένα ηλεκτρονικά συστήματα, ραντάρ τεχνολογίας AESA, ολοκληρωμένα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και αυτοπροστασίας, εργονομικό πιλοτήριο, JHMCS ΙΙ, Link-16, σύστημα IRST, ισχυρούς κινητήρες, δυνατότητα μεταφοράς πολύ μεγάλου όγκου όπλων, τόσο για αποστολές αεροπορικής υπεροχής, όσο και για αποστολές αέρος-εδάφους και μεγάλες επιδόσεις πτήσης (μέγιστη εμβέλεια 1.770 χιλιόμετρα με τρείς εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου, μέγιστο επιχειρησιακό ύψος στα 60.000 πόδια). Πρόκειται δηλαδή για μια ολοκληρωμένη αεροπορική πλατφόρμα, έναν πολλαπλασιαστής αεροπορικής ισχύος, ικανός να εκτελέσει πλήθος αεροπορικών αποστολών εναέριας μάχης και προσβολής. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τόσο οι ΗΠΑ, όσο και το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ το επέλεξαν, παράλληλα ή αντί του νεότερου F-35 Lightning II.
Τον Ιανουάριο του 2023, η Αμερικανική Αεροπορία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα νέα μαχητικά αεροσκάφη F-15X Eagle II ξεπέρασαν τις επιχειρησιακές προσδοκίες, στον τομέα της μεταφοράς όγκου όπλων. Στις αρχές του 2021 η Αμερικανική Αεροπορία παρέλαβε τα πρώτα δύο (2) F-15X, στο πλαίσιο της αρχικής προμήθειας οκτώ (8) αεροσκαφών του τύπου (η σύμβαση υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2020, με κόστος $ 1,2 δισεκατομμύρια, τα υπόλοιπα έξι αεροσκάφη αναμένεται να παραδοθούν εντός του 2023). Η Αμερικανική Αεροπορία επέλεξε το F-15X ως αντικαταστάτη F-15 παλαιότερων εκδόσεων. Στη διάρκεια των δοκιμών, το F-15X απέδειξε την ικανότητα του να μεταφέρει και να εκτοξεύει 12 βλήματα αέρος-αέρος μέσου βεληνεκούς AIM-120 AMRAAM.
Επίσης, το F-15X απέδειξε την ικανότητα του να μεταφέρει οπλισμό βάρους 13,6 τόνων. Το F-15X είναι φθηνότερο στην αγορά, σε σχέση με το F-35, οικονομικότερο στη χρήση, σε αποστολές που δεν βασίζονται ή απαιτούν σε τεχνολογία απόκρυψης (Stealth) και πιο ικανό, σε σχέση με τις αρχικές εκδόσεις του F-35. Οι βελτιώσεις του F-15X, το οποίο έχει επιχειρησιακή ζωή 20.000 ωρών, επιτρέπουν στο αεροσκάφος να εκτελεί τις ίδιες λειτουργίες βομβαρδισμού με το F-35, αλλά με λειτουργικό κόστος $ 29.000 ανά ώρα πτήσης, το οποίο είναι μικρότερο του αντίστοιχου κόστους του F-35.
